Mẫu văn lớp 11: Cảm nhận về bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát (Dàn ý + 2 mẫu) Những bài văn hay lớp 11

Cảm nhận về Bài ca ngắn đi trên bãi cát bao gồm một dàn ý chi tiết và hai mẫu văn, giúp các bạn học sinh lớp 11 có nhiều gợi ý để viết văn. Hãy tham khảo thêm phân tích chi tiết về bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát.

Bản dàn ý cảm nhận về Bài ca ngắn đi trên bãi cát

a) Mở đầu: Giới thiệu tổng quan về tác giả và tác phẩm

- Cao Bá Quát (1809 – 1855) là một nhà thơ tài năng và quyết đoán. Tác phẩm của ông châm biếm mạnh mẽ chế độ phong kiến của triều Nguyễn, phản ánh sự bảo thủ và lạc hậu.

- Bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát được sáng tác sau những lần Cao Bá Quát đến Huế tham gia các cuộc thi văn học.

b) Phần chính

* Nhận xét về hình ảnh của bãi cát

- Truyền đạt ý nghĩa của hiện thực:

+ “Bãi cát dài rộng bãi cát dài”

“Ở phía Bắc núi cao không ngớt
Ở phía Nam biển cả sóng dào dạt”

• Mô tả thực tế: cảnh vật tạo ra cảm giác bức bối, gò ép
• Biểu tượng cho ý niệm: cuộc sống chật chội, bế tắc

- Ý nghĩa ẩn dụ, biểu tượng: Hình ảnh bãi cát dài vô tận, liên tiếp nhau tượng trưng cho xã hội, con đường sự nghiệp tràn ngập gian khó, khó khăn, đầy thách thức, mê hoặc mà những người anh hùng như Cao Bá Quát phải bước chân để theo đuổi danh vọng.

* Đánh giá về hình tượng người đi lữ khách

- Tình hình của người đi lữ khách:

• “Bước như lùi”: hình ảnh người đi trong không gian u ám, rộng lớn, không biết hướng đi.
• “Lữ khách trên con đường nước mắt rơi”: Khi mặt trời đã lặn, mọi người đều tìm nơi nghỉ ngơi, chỉ có người lữ khách vẫn chăm chú trên con đường khó khăn đến mức phải rơi lệ.

=> Tình trạng của người đi đường khó khăn, không thuận lợi

=> Nhà thơ cảm nhận con đường sự nghiệp đầy đau thương, gian truân.

- Người lữ khách nhận thức sâu sắc về sự không thể nhất quán giữa ước mơ, khát vọng và thực tế cuộc sống khắc nghiệt, phức tạp.

• “Không học… lội suối, giận khôn vơi!”: tự cảm thấy giận mình vì không có khả năng như người xưa, mà phải tự mình hành hạ thân xác mình, chán nản, mệt mỏi vì công danh - danh lợi.
• “Xưa nay… đường đời” : sự cám dỗ của cái bả công danh đối với người đời, danh lợi khiến con người “tất tả”

=> Cảm xúc phẫn nộ, khinh bỉ của Cao Bá Quát về danh lợi, ông không muốn bước vào con đường ấy, nhưng vẫn chưa tìm ra lối đi khác cho mình.

• “Đầu gió… tỉnh bao người”: chuyện mưu cầu danh lợi cũng hấp dẫn như thưởng thức rượu ngon, làm say người, ít ai có thể tránh được sự cám dỗ. => Ông nhận ra sự cám dỗ của danh lợi đối với con người.
• “Bãi cát dài… nhiều, đâu ít?”: Nhận ra sự cám dỗ công danh, nhà thơ như trách móc, giận dữ nhưng cũng chính là đang tự hỏi bản thân. Ông nhận ra tính chất vô nghĩa của lối khoa cử đương thời nhưng cũng vẫn đang bước trên con đường ấy => Tâm trạng băn khoăn, day dứt, bế tắc, bước trên con đường công danh thì mù mịt mà “đường ghê sợ” thì nhiều không ít.
• “Khúc đường cùng”: khúc ca tuyệt vọng đầy bi phẫn của tác giả. Con đường đi với bãi cát mênh mông, mịt mùng, cũng chính là con đường công danh nhọc nhằn, bế tắc => Đây không phải chỉ của tác giả mà còn của biết bao trí thức đương thời.

- Hình tượng người lữ khách với lời than bi phẫn, tuyệt vọng

+ “Anh còn đứng làm chi trên bãi cát”: thể hiện khối mâu thuẫn lớn trong lòng nhà thơ, đồng thời là tiếng kêu bi phẫn, bế tắc, tuyệt vọng.

=> Ngồi im, nhìn quanh và tự hỏi lòng mình cùng như hỏi trời xanh, nhà thơ thể hiện khối mâu thuẫn lớn trong tâm trí.

- Dạng thơ cổ

- Sử dụng hình tượng độc đáo, sáng tạo

- Hình ảnh thơ kết hợp ý nghĩa tả thực và biểu trưng sâu sắc

- Phương pháp so sánh và tương phản

- Sự sáng tạo trong việc sử dụng các tình huống, trích dẫn từ văn học cổ điển và hiện đại

c) Kết luận

- Cảm nhận cá nhân về bài thơ: Đây là một ca khúc bi ca sâu sắc về sự cô đơn và tuyệt vọng trên con đường cuộc sống.

Cảm nhận về bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 1

Thơ của Cao Bá Quát đã phản ánh sự dũng cảm của một người anh hùng đối diện với cuộc đời, đồng thời thể hiện nỗi bi thảm của một tài năng không được thừa nhận, không được may mắn. Trong tuổi trẻ, ông đã viết: 'Ta muôn trèo lên đỉnh cao ngất - Hát vang lên để gửi tấm lòng vào mây nước.' Nhưng trong bài Sa hành đoản ca, ông viết:

Trường sa, trường sa, lòng nao nao!
Đường phẳng mờ mịt, đường hiểm vô cùng.

(Bãi cát, bãi cát, lòng ngao ngán
Đường trải phẳng, đường hiểm vô cùng!)

Sa hành đoản ca (Bài ca ngắn đi trên bãi cát) chỉ có thể được Cao Bá Quát viết ra sau khi ông trải qua nhiều bi thương trong cuộc đời, những thử thách trên con đường danh vọng, sự thất vọng? Có thể khi ông đang đi từ Huế lên Bắc nhận chức Giáo thụ huyện Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây, ông mới sáng tác bài thơ này (?).

'Ca' là một thể loại thơ cổ, bao gồm các câu thơ dài và ngắn, tuỳ thuộc vào cảm xúc và tiết tấu, âm điệu. Bài thơ của Cao Bá Quát gồm 16 câu thơ ngũ ngôn và thất ngôn xen kẽ nhau.

Sa hành đoản ca nói về 'một người đang bôn ba trên bãi cát mênh mông, khi tóc đã chuyển màu sương, suy ngẫm về cuộc đời và cái bá danh lợi.

Bốn câu thơ đầu gợi tả bãi cát. Hình ảnh 'trường sa ' tái hiện trong câu thơ 'Trường sa phục trường sa ' tạo ra hình ảnh bãi cát dài và rộng lớn, bao la, vô tận. Đó là những bãi cát dài trải dài thuộc hai tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị nằm dọc theo miền Trung. Người lữ khách đi một bước lại như lùi một bước. Nước mắt rơi lã chã. Mặt trời đã lặn nhưng người lữ khách vẫn tiếp tục đi. Câu thơ ngũ ngôn với tâm trạng và tương phản đã làm nổi bật sự mệt mỏi, vất vả của người đang bôn ba trên bãi cát dài:

Trường sa phục trường sa
Nhất bộ nhất hồi khước
Nhập nhập hành vị dĩ
Khách tử lệ giao lạc.

(Bãi cát dài, bãi cát dài!
Mỗi bước lại như lùi
Mặt trời đã lặn chưa kịp nghỉ
Người đi trên đường mất nước mắt tuôn rơi)

Tám câu thơ tiếp theo nói lên cái giá phải trả cho sự tham lam danh lợi. Không thể học được 'bài học ngủ kỹ ' của Tiên ông Hạ Hầu An xưa nên vẫn 'lên núi, xuống biển' mệt nhọc! Tự trách bản thân rồi lại tự trách bản thân: Vì ham muốn danh lợi mà phải 'đau khổ' suốt cuộc đời:

Công danh, danh lợi loài người
Bôn tẩu giữa dòng đời mênh mông.

(Dù thời đại vẫn khao khát danh lợi
Bôn bề trên con đường cuộc sống.)

Trong cuộc sống, kẻ hám danh lợi giống như người nghiện rượu. Người nghiện rượu cũng như kẻ hám danh vị, đầy phong cảnh, trong khi người tỉnh táo thì ít. Đây chính là nguyên nhân của mọi bi kịch trên trái đất:

Rượu ngon, bồi hồi bạn bè
Hồn giả luôn thiếu, rượu giả lúc nào cũng đồng.

Sự so sánh giữa 'hồn giả thiếu' và 'rượu giả đồng” đã làm nổi bật triết lý về lòng tham vọng của con người.

Nếu ngàn năm trước, Lý Bạch từng cảm thấy:

Đường đi nan, đường đi nan!
Bao nhiêu ngã rẽ, chỉ mong tìm đâu?

(Con đường khó, con đường khó!
Biết đâu là lối, đâu là nẻo?)

thì trong Sa hành đoản ca, Cao Bá Quát cũng viết:

Bãi cát dài, bãi cát dài, còn gì để đếm?

Con đường phẳng thì mờ mịt, con đường khó thì nhiều.

Khách lữ hành không chỉ thấy con đường khó mà còn thấy đời đầy rẽ ngả, không biết đi về đâu, không biết lựa chọn hướng nào, đường nào là đúng? Giữa bãi cát dài bao la, người lữ khách như bị lạc lối, tự hỏi: 'Còn gì để đếm?'. Ngày nay, lữ khách mới thấu hiểu được con đường đời, con đường danh lợi 'phẳng phơ', nhưng 'đường khó' lại nhiều.

Cao Bá Quát coi đó là sự trải nghiệm, sâu sắc. Nổi tiếng nhưng chỉ đỗ cử nhân: mấy lần thi đều trượt. Trong thời đại phong kiến, không chỉ có tài, có chí mới thành danh. Có lúc Cao Bá Quát thở dài: 'Trượng phu ba mươi tuổi, chẳng nên gì cao quý'. Mãi đến năm 32 tuổi, ông mới được vua nhà Nguyễn triệu vào làm hành tẩu bộ Lễ - một chức vị quèn! Sau đó là những năm tù đày, đi 'dương trình hiệu lực' sang In-đô-nê-xi-a... Câu thơ 'Đường phẳng mờ mịt, đường hiểm vô cùng' được Cao Bá Quát viết bằng nước mắt, tiếng thở dài và máu.

Kết thúc bài thơ là khúc ca 'đường cùng'. Phía Bắc và phía Nam, trước và sau, núi nhấp nhô 'muôn trùng', sóng núi lượn 'muôn đợt'. Cặp câu này sử dụng hình ảnh biểu tượng để làm nổi bật sự khó khăn của cuộc đời. Lữ khách tự hỏi và trách mình. Kết thúc bài thơ là một câu hỏi đầy ám ảnh:

Nghe ta hát 'cùng vui' một khúc
Phía Bắc núi Bắc, đỉnh đỉnh cao muôn lớp!
Phía Nam núi Nam, sóng sóng lớn muôn đợt!
Sao mình còn đứng lặng lẽ trên bãi cát?

Người lữ khách sống trong tâm trạng cô đơn và mệt mỏi. Không biết đi đâu khi mặt trời đã lặn từ lâu! Không biết hướng nào khi tóc đã bạc sương.

Sa hành đoản ca là lời than thở của người lữ khách về sự gian truân trên con đường đời, về sự mịt mùng đáng sợ của con đường danh lợi. Bài thơ là một bài học, một triết lý về con đường danh lợi và giá phải trả của kẻ hám danh lợi trên mọi nẻo đường.

Hình tượng bãi cát dài và người đi trên bãi cát khi mặt trời đã lặn, nước mắt chảy ra vẫn ám ảnh tâm hồn mãi mãi.

Cảm nhận về Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 2

Cao Bá Quát từng viết: “Thập tải luân giao cầu cổ kiếm/ Nhất sinh đê thủ bái mai hoa” – suốt đời chỉ cúi đầu trước vẻ đẹp thanh nhã, cao quý của hoa mai, nhưng không bao giờ cúi đầu trước sức mạnh. Sinh thời trong thời loạn lạc, mặc dù mang trong mình tấm lòng cao thượng, ông phải chịu nhiều bất công. Sự oán giận về hiện thực, về danh lợi đã được ông thể hiện một cách xúc động trong bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát”.

Tác phẩm ra đời khi tác giả nhiều lần đi vào kinh đô Huế dự thi, phải đi qua những bãi cát dài, mênh mông không biết đích đến. Trong hoàn cảnh đó, ông đã sáng tác “Sa hành đoản ca” thể hiện thái độ trước hiện thực đời sống và phương danh lợi tầm thường.

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh những bãi cát dài liên tục kéo dài đến chân trời và trên nền không gian rộng lớn ấy, người lữ khách từng chút cố gắng vượt qua hoàn cảnh khắc nghiệt:

Bãi cát dài lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước.

Câu thơ không chỉ miêu tả thực tế về những bãi cát liên tục và những bước đi nặng nề của người lữ khách trên con đường đó. Bãi cát còn là biểu tượng của “danh lợi” – nó như một miếng mồi béo bở, cuốn hút người lữ khách. Đi hay quay đầu? Câu hỏi đó vẫn vang vọng trong tâm trí người lữ khách. Trong không gian đó, họ không còn kiểm soát được, mà bị hấp dẫn, mê hoặc giữa bất tận không gian. Họ nhỏ bé giữa vũ trụ, những bước đi ngày càng kiệt quệ, mệt mỏi nhưng vẫn phải tiếp tục cố gắng: “Mặt trời đã lặn, nhưng lữ khách vẫn rơi nước mắt trên đường đi”. Những giọt nước mắt ấy thể hiện nỗi đau, sự bất lực, chán nản, bế tắc của người lữ khách. Liệu có con đường nào khác cho họ không? Rồi chính họ tự trả lời: “Không học được phép ngủ của tiên ông/ Trèo núi, lội suối, giận khôn vơi”. Phường danh lợi vẫn là một lực hút quá lớn với họ, làm sao để thoát khỏi, làm sao để có một tâm hồn thanh thản như tiên ông để tránh xa danh lợi tầm thường. Vì sao mãi phải mệt mỏi trèo đèo, lội suối khi chúng là tầm thường, giả dối, do đó lữ khách tự trách với chính mình.

Xưa nay phường danh lợi
Tất tả trên con đường đời
Đầu gió men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người.

Danh lợi giống như một loại men, nhẹ nhàng nhưng thấm sâu, khiến người ta khó có thể tỉnh táo để nhận biết đúng sai. Do đó, ai đã mắc kẹt vào phường danh lợi thường khó lòng có thể thoát ra, người say rượu thì vô số, người tỉnh táo còn rất ít. Không chỉ vậy, kèm theo danh lợi là sự mất bình tĩnh trong tâm hồn, phải vật lộn, đấu tranh, ghen tuông, hại nhau để bảo vệ lợi ích cá nhân.

Bảy dòng thơ cuối cùng là sự rút ra kết luận của tác giả, là ý chí quyết tâm từ bỏ lợi danh: “Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!/ Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt/ Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít”. Trong cuộc sống đầy biến động, người lữ khách bối rối không biết phải làm thế nào, không biết phải chọn hướng nào, giữa bãi cát dài mênh mông, họ tự hỏi “tính sao đây” khi đường bằng mơ hồ, không có lối thoát, đường ghê sợ đầy gian nan. Câu thơ của ông ta gợi nhớ đến câu hỏi của Lí Bạch: “Hành lộ nan, hành lộ nan/ Đa kì lộ, ki, an tại?”. Đây là những trăn trở của những người thông thái về con đường danh lợi mơ hồ, đầy khó khăn trong xã hội rối loạn.

Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt

Bốn phía là hiểm nguy bao trùm, đó là một không gian tù túng, không có lối thoát. Đó cũng là số phận của nhiều nhà tri thức cuối thời đại khi họ không biết đường đi, mọi lối ra đều tối tăm, đường cùng. Còn với Cao Bá Quát, ông mạnh mẽ hơn, quyết tâm thoát ra khỏi con đường tối tăm, tìm lối đi mới: “Anh đứng làm chi trên bãi cát?”. Câu hỏi cuối cùng của bài thơ không chỉ là khẳng định của tác giả về việc từ bỏ con đường danh lợi, mà còn là một lời khích lệ, thúc đẩy với những người khác hãy vững tâm, tự tin bước ra khỏi con đường đó, tìm lối đi mới. Ý tưởng này đã dẫn đến cuộc khởi nghĩa của Cao Bá Quát vào năm 1854, mặc dù thất bại, nhưng đã thể hiện sự vĩ đại trong tư tưởng của một con người.

Với hình ảnh nghệ thuật sâu sắc, tác phẩm này để lại cho mỗi người độc giả những bài học quý giá trong cuộc sống. Không chỉ vậy, qua tác phẩm này, Cao Bá Quát cũng thể hiện sự căm phẫn sâu sắc với hiện thực xã hội tầm thường, với chế độ phong kiến thối nát. Đồng thời, ông cũng thể hiện tư tưởng, nhân cách cao đẹp của mình trước “bảo công danh” tầm thường.