Mẫu văn lớp 11: Phân tích bài Lời tiễn dặn từ đoạn Tiễn dặn người yêu

Dàn ý phân tích truyện thơ Lời tiễn dặn - Văn mẫu lớp 11, chọn lọc 2 mẫu dàn ý chi tiết giúp học sinh ôn tập và hiểu rõ hơn về nội dung truyện thơ.

Kế hoạch Lời tiễn dặn

1. Khởi đầu

Giới thiệu và dẫn dắt về đoạn trích “Lời tiễn dặn”.

2. Phần chính

a. Tổng quan về nội dung đoạn trích

- Trong tác phẩm “Tiễn dặn người yêu”, là một câu chuyện thơ dân tộc Thái, kể về tình yêu giữa một chàng trai và một cô gái, nhưng họ không được ở bên nhau. Chàng trai quyết định ra đi kiếm giàu để có thể cưới được cô gái, nhưng cuối cùng cô gái lại bị ép phải kết hôn với người giàu. Sau nhiều biến cố, họ mới có thể ở bên nhau.

- Đoạn trích “Lời tiễn dặn” là phần cảm động nhất của tác phẩm, nói về cuộc chia ly giữa hai người và lời từ của chàng trai khi phải chứng kiến cô gái bị đối xử tệ bạc trong nhà chồng.

b. Phân tích chi tiết đoạn trích

*Phần 1: Tâm trạng, cảm xúc của chàng trai và cô gái khi chia tay

- Tâm trạng lẫn lộn, sâu sắc, đầy lưu luyến và trung thành nhưng cũng đắng cay và buồn bã của chàng trai:

• Lời nói đầy cảm động.
• Suy nghĩ, cảm xúc mãnh liệt.
• Lời thề tình yêu chân thành.
• Mong muốn ở bên người yêu nhưng đau lòng phải rời xa, phải chấp nhận sự thực tại.

⇒ Đây là cảm xúc của người yêu sâu đậm nhưng đau đớn vì tình huống hiện thực.

- Tâm trạng đau đớn, đầy bi ai của cô gái:

• Bước theo chồng nhưng “Bước đi với tâm trạng uất ức”.
• Cố gắng giữ chặt chàng trai ở lại thêm một chút.
• Con đường dẫn đến nhà chồng trở nên xa lạ, đầy buồn bã, đầy sóng gió.

⇒ Đây là tâm trạng khó khăn, lo lắng, sợ hãi trong lòng người con gái khi phải bước vào hôn nhân không tự nguyện.

*Phần 2: Tình hình, cảm xúc của chàng trai và cô gái khi gặp lại nhau

- Khi ghé thăm cô gái tại nhà chồng, chàng trai bị đặt vào hoàn cảnh bi đát, đau khổ: yêu nhau mà không thể đến với nhau, giờ lại phải nhìn cô bị nhà chồng ngược đãi.

- Thái độ, hành động của chàng trai:

• Chăm sóc, động viên người yêu một cách tử tế và đầy tình cảm, thể hiện sự đồng cảm, lòng thương xót cho cô.
• Phản ánh rõ sự phản kháng, mong muốn thoát khỏi trạng thái hẹp hòi để đến bên nhau.
• Một lần nữa khẳng định sự vĩnh cửu của tình yêu chân thành, dù chết cũng không thay đổi.

c. Tóm tắt

- Giá trị nội dung:

• Khen ngợi khát vọng tự do, hạnh phúc của con người.
• Chống đối tập tục cổ hủ phong kiến.

- Giá trị nghệ thuật:

• Ngôn từ tinh tế, diễm lệ.
• Phong cách diễn đạt cuốn hút.
• Lối nói sặc sỡ hình ảnh.
• Sử dụng phong phú từ ngữ.

3. Tổng kết

Xác nhận lại giá trị về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm thơ

Phân tích cấu trúc bài viết Lời chia tay

I. Khai mạc

- Lời tiễn dặn ngọt ngào là một trong những truyện thơ đáng đọc nhất trong kho tàng truyện thơ dân gian của các dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Đây cũng là tác phẩm thơ được dân tộc Thái yêu mến, đam mê không ngừng.

- Với sự kể chuyện chân thành và tình cảm, truyện thơ thể hiện rõ sự thân thiết, trung thành và mong muốn tự do của các thanh niên Thái qua hai nhân vật chính là chàng trai và cô gái, như trong đoạn trích Lời tiễn dặn (Phần (1) và Phần (2)).

II. Phần thân bài.

Đoạn trích bao gồm hai phần lời tiễn dặn. Phần (1) là lời dặn của chàng trai khi anh theo đuổi cô gái về nhà chồng. Phần (2) là lời khuyên đó, dặn dò của chàng trai khi chứng kiến cảnh cô gái bị nhà chồng đánh đập, ngược đãi. Yêu thương cô gái, anh càng khẳng định tình yêu chân thành, bền vững của mình.

A. Nỗi đau của cô gái.

- Trước khi về nhà chồng, cô gái chưa có cơ hội chia tay người yêu. Tình cảm trái tim nhưng lòng đầy bực bội, đau khổ. Hình ảnh cô đi bước chân theo chồng: bước mà lại ngoảnh lại, đi mà lại quay đầu nhìn, lòng đau đớn, nhớ mãi... phản ánh sâu sắc cảm xúc.

- Sử dụng nhóm từ 'tới rừng ớt', 'tới rừng cà', 'tới rừng lá ngón' kết hợp với hành động 'dại', 'ngóng trông' giúp ta hình dung hành trình xa xôi và tâm trạng bồn chồn, lo sợ của cô. Hình ảnh ớt, cà, lá ngón dần dần hiện ra, thể hiện sự đa dạng văn hóa dân tộc, cũng như nỗi đau, nỗi khổ của cô gái.

- Tất cả biểu hiện sự khó khăn, lo lắng và nỗi đau của cô gái khi phải về nhà chồng. Nỗi đau đó xuất phát từ việc phải kết hôn không theo ý muốn, không có tình yêu, và nguyên nhân chính là do xã hội phong kiến Thái đặt ra cho cha mẹ quyền quyết định hôn nhân của con cái, đặc biệt là với con gái.

B. Tâm trạng và lời tiễn biệt của chàng trai.

1. Tâm trạng, cảm xúc của chàng trai khi tiễn đưa người yêu về nhà chồng.

Tình cảm mãnh liệt, sâu sắc, tình yêu tha thiết của chàng trai:

• Thể hiện qua việc chăm sóc chu đáo, tận tụy.
• Thể hiện qua tâm trạng sâu sắc, tình cảm mãnh liệt: Mong muốn tiễn người yêu đến tận nhà chồng, nuối tiếc tình yêu ngắn ngủi.
• Nhận ra thực tế không thể thay đổi:
• Chào tạm biệt người yêu nhưng lòng vẫn luôn suy nghĩ: chỉ khi nào không còn cách nào khác anh mới chịu quay lại.
• Chàng trai đầy mâu thuẫn, lo lắng khi phải từ biệt người yêu, tiễn cô về nhà chồng.

2. Lời tiễn dặn của chàng trai trong phần (1)

• Lời dặn ở phần (1) cũng là sự cam kết của chàng trai.
• Thời gian chờ đợi được diễn đạt qua mùa vụ: chờ đến khi lau nở, đợi khi nước đổ cá về, ngóng khi chim tăng ló gọi hè, ...
• Thời gian chờ đợi cũng được đo bằng đời người: không cưới nhau khi trẻ, chờ đến khi già, không cưới nhau khi trẻ đợi khi góa bụa về già.
• Chàng trai đã hứa hẹn đợi chờ cô gái trong mọi hoàn cảnh, mọi lúc. Quãng thời gian diễn tả qua những hình ảnh quen thuộc, bình dị của cuộc sống dân tộc: tháng lau nở, nước đổ cá về, chim tăng ló gọi hè... Tất cả thể hiện tình cảm chân thành, bền bỉ của chàng trai Thái.
• Tuy nhiên, đợi chờ cũng có nghĩa là chấp nhận thực tế không thể thay đổi, không thể gắn kết, nghĩa là chỉ còn hy vọng ở tương lai. Lời dặn đó thể hiện tình yêu sâu sắc, thủy chung của chàng trai, đồng thời cũng là sự chấp nhận bất lực, tình cảm khi phải chấp nhận cuộc hôn nhân do quyết định của cha mẹ hai bên.

3. Lời tiễn dặn của chàng trai trong phần (2).

• Nếu lời tiễn dặn ở phần (1) nhấn mạnh từ 'đợi' thì lời dặn ở phần (2) nhấn mạnh từ 'cùng' cùng với mong muốn thoát ra khỏi truyền thống để bên nhau: hai ta cùng gỡ bỏ, ta sửa lại cuộc sống ta đồng hành bên nhau, chung một mái, song song, ta yêu nhau, ta thương nhau...
• Sự khác biệt giữa hai thái độ bắt nguồn từ việc chàng trai chứng kiến người yêu bị hành hạ. Anh cảm thông, chăm sóc cô bằng lời nói và hành động chia sẻ tình yêu thương: đánh thức em, chải tóc cho em, buội tóc cho em, uống thuốc giảm đau cho em... Trong những lời này, nỗi đau và xót xa dường như vượt xa cả nỗi đau của cô gái. Sự kết hợp giữa sự tự sự và tình cảm thâm sâu, những lời gọi mang đầy cảm xúc đã làm cho câu chuyện trở nên sống động hơn.
• Cùng với lòng thương xót, anh muốn phá vỡ những ràng buộc của truyền thống Thái, cùng người yêu sống chết bên nhau.
• Từ hai lời tiễn dặn ở hai hoàn cảnh khác nhau nhưng cả hai đều thể hiện tình yêu sâu sắc, thủy chung và quyết tâm vượt qua mọi khó khăn để bên nhau.

III. Kết bài.

- Những lời tiễn dặn quan trọng này là sự phản đối chặt chẽ với tập tục hôn nhân của người Thái xưa. Nguyên nhân của sự chia lìa và đau khổ của chàng trai, cô gái trong câu chuyện chính là do tập tục cha mẹ quyết định vận mệnh của con cái. Do đó, những lời tiễn dặn đầy đau lòng của họ chính là lời tố cáo, phản đối tập tục hôn nhân đã làm chết chìm tình yêu tự nhiên của con người, khiến họ phải sống trong nỗi đau suốt đời.

- Những lời tiễn dặn cũng là biểu hiện của khao khát tự do, mong muốn được giải phóng, sống trong tình yêu của các chàng trai, cô gái xưa.