Mẫu văn lớp 9: Đánh giá bài thơ Nói với con của tác giả Y Phương (Sơ đồ tư duy) 4 Dàn ý & 12 mẫu văn xuất sắc nhất lớp 9

Bài thơ Nói với con của Y Phương được sáng tác vào năm 1980, thời điểm đất nước mới hòa bình thống nhất nhưng vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Cùng với 12 mẫu Văn mẫu Phân tích Nói với con dưới đây sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về tình cảm cha con sâu nặng, tình thương gia đình.

Bài thơ Nói với con đã thể hiện tình cảm ấm áp trong gia đình, ca ngợi truyền thống lao động, sức sống mạnh mẽ của quê hương. Qua đó, giúp chúng ta trân trọng hơn gia đình và quê hương của mình. Mời các bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây từ Mytour:

Đánh giá bài thơ Nói với con của tác giả Y Phương

• Sơ đồ tư duy Phân tích bài thơ Nói với con
• Dàn ý phân tích bài thơ Nói với con của Y Phương (4 mẫu)
• Phân tích Nói với con ngắn gọn
• Phân tích Nói với con hay nhất
• Phân tích bài thơ Nói với con của Y Phương (10 mẫu)
• Nhận định hay về bài thơ Nói với con

Biểu đồ tư duy Phân tích bài thơ Nói với con

Dàn ý phân tích bài thơ Nói với con của tác giả Y Phương

1. Giới thiệu

• Tóm tắt về tác giả và phong cách sáng tác.
• Giới thiệu về tác phẩm.

2. Phần chính:

a. Nhấn mạnh vào tình cảm ấm áp của gia đình, cộng đồng, và quê hương đối với mỗi cá nhân.

* Trong gia đình “Bên phải...âm thanh cười nồng”:

• Mô tả về quá trình lớn lên của đứa con trong bàn tay yêu thương của gia đình, đề cập đến một môi trường gia đình hạnh phúc, những niềm hạnh phúc đơn giản nhưng quý giá.
• Cha mẹ muốn truyền đạt cho con cái về công lao nuôi dưỡng, sinh thành, con cái là phần thưởng quý giá mà tạo hóa đã ban cho cha mẹ, là nguồn động viên, niềm hi vọng để cha mẹ vượt qua khó khăn trong cuộc sống.

* Trong không gian làng quê, hòn đảo yên bình: “Những người bạn đồng lòng...cho những trái tim đầy tình thương”:

• Hiện ra vẻ đẹp của “những người bạn đồng lòng” trong cuộc sống lao động là sự khéo léo, tài năng; trong văn hóa là sự yêu đời, yêu cuộc sống, chân thành giản dị, thấm đẫm trong không gian làng quê.
• Hiện ra vẻ đẹp phong phú, sung túc của quê hương qua “Rừng rậm mùa xuân”, vẻ đẹp của tình bạn, sự thấm đẫm tình thương của quê hương qua câu “Con đường cho những tấm lòng”.
• Nhắc nhở đứa con về vẻ đẹp, niềm hạnh phúc của một mái ấm gia đình thông qua lời nhắc về ngày cưới của cha mẹ.

=> Từ những hình ảnh thông thường của cuộc sống lao động, sinh hoạt hàng ngày của người dân tộc miền núi phía Bắc, nhưng khi đọc những bài thơ của Y Phương, chúng ta cảm nhận được những hình ảnh ấy mang một vẻ đẹp khác lạ, rất thơ mộng và rất đậm vẻ tự hào, yêu thương, xúc động của một người con của vùng núi Cao Bằng.

b. Vẻ đẹp tâm hồn của “những người bạn đồng lòng”:

• Vẻ đẹp của lòng kiên trì, sức mạnh, ý chí phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, để tạo nên một cộng đồng dân tộc đa dạng.
• Thể hiện sự tự hào sâu sắc về vẻ đẹp tâm hồn của “những người bạn đồng lòng”, người cha đã truyền dạy, khuyên bảo con với tất cả tấm lòng, hy vọng con sau này sẽ tiếp tục và phát triển những giá trị đó, “Sống giữa đá không chê đá gập ghềnh/Sống trong hang không chê thung nghèo đói/Sống như dòng sông, như nguồn suối/Lên dốc xuống dốc/Không sợ gian khổ”.
• “Những người bạn đồng lòng” còn hiện lên với vẻ đẹp tự lực, tự cường, dù gặp khó khăn, cuộc sống nhiều thách thức, thiếu thốn, “đơn sơ nhưng kiên cường” nhưng họ không bao giờ chấp nhận, khuất phục mà luôn tự mình trở nên mạnh mẽ, kiên định trong việc xây dựng và bảo vệ quê hương.
• Xây dựng riêng cho mình những phong tục tập quán tốt lành, bảo tồn và truyền bá qua hàng thế hệ, hình thành một cộng đồng dân tộc đoàn kết.

3. Tóm tắt:

• Đưa ra nhận định tổng quan.

Phân tích Lời nói dành cho con một cách ngắn gọn

“Con yên bình trong giấc ngủ
Nhanh nhanh lên con ơi!
Trăng đã lên cao chưa đầy
Bố ôm con ngủ nồng say
Để con ngủ ngon lành”.

(Hai bàn tay bé nhỏ - Huy Cận)

Tình cha của nhà thơ dành cho con cũng sâu sắc, ấm áp không kém tình mẹ, ru con vào giấc ngủ. Tình thương con cái, ước mong con phát triển là điều hiển nhiên của con người Việt Nam từ thời xa xưa. Bài thơ “Nói với con” của Y Phương cũng chứa đựng tình cảm ấy. Với lời thơ chân thành, trìu mến, bài thơ đã thể hiện lời tâm sự của người cha dành cho con.

“Cha dắt con trên cát mịn
Ánh trăng soi sáng đầy vai
Cha nhìn mãi cuối chân trời
Con trở lại với những lời thầm nói
Cha cho con buồm trắng nhé
Để con đi…”.

(Những chiếc buồm)

Nhà thơ Hoàng Trung Thông đã mô tả một cách dễ thương và đầy cảm xúc hình ảnh cao đẹp của tình cha con. Y Phương, một nhà thơ dân tộc, cũng góp phần vào đề tài này qua bài thơ “Nói với con”. Bài thơ đơn giản, mộc mạc trong lời văn, hình ảnh, nhưng lại chứa đựng cảm xúc và tình cảm sâu sắc của người cha đối với con, về quê hương.

Bài thơ này được viết theo thể thơ tự do, thể hiện dòng cảm xúc tự nhiên. Tình cảm của người cha dành cho con được thể hiện qua từng câu từ, từng hình ảnh, qua cách viết mộc mạc, chân thành, trìu mến và đầy tin yêu. Con lớn lên trong tình thương yêu, sự chăm sóc của cha mẹ, trong bình yên của quê hương.

Mở đầu bài thơ là sự diễn đạt bằng hình ảnh cụ thể, độc đáo, đặc sắc trong tư duy và cách diễn đạt của người dân miền núi:

“Chân phải tới cha
Chân trái tới mẹ
Một bước nghe tiếng cha
Hai bước cười với mẹ'.

Chỉ bốn câu nhưng không khí ấm áp của gia đình được thể hiện rõ ràng. Cách diễn đạt cảm xúc trong bài thơ thật độc đáo. Việc con tập đi là điều quan trọng, mỗi bước chập chững của con đều được cha mẹ quan tâm, chăm sóc. Việc con biết đi, biết nói là một sự kiện lớn trong gia đình, khiến cả nhà đều hạnh phúc, không chỉ là niềm vui của mẹ mà còn là niềm tự hào của cha. Thi sĩ Huy Cận cũng từng chia sẻ niềm vui đó:

Nghe con bước tới
Cha mừng không ngủ được
Cha thầm thì đêm dài
Từng bước con đi”.

Con trưởng thành trong tình yêu thương của cha mẹ, trong cảnh đẹp thiên nhiên của quê hương. Nhìn con lớn lên từng ngày, cha mẹ cảm thấy hạnh phúc. Con là tất cả đối với mẹ cha. Bà mẹ Tà Ôi cũng đã chia sẻ niềm hạnh phúc đó khi có con bên cạnh trong công việc tỉa bắp:

“Mặt trời trên đồi là mặt trời của bắp
Mặt trời trên lưng mẹ, con nằm”.

(Nguyễn Khoa Điềm)

Cha mẹ yêu con, yêu cả mảnh đất là nơi con sinh ra, mảnh đất do tổ tiên để lại. Tình yêu và tự hào dành cho dân tộc được thể hiện qua lời của người cha:

“Cha yêu con như người đồng bào ơi
Chăm sóc nan hoa
Trong nhà khen câu hát”.

Các hành động như “cài”, “ken” không chỉ miêu tả công việc lao động mà còn thể hiện sự hòa hợp, gắn bó giữa hiện thực và lãng mạn trong cuộc sống hàng ngày của người vùng cao. Cuộc sống tinh thần phong phú, những bài hát, những lời thơ làm cho công việc trở nên dễ chịu hơn và mang lại niềm vui, niềm tin vào cuộc sống. Người cha muốn nói với con rằng mảnh đất quê hương là nguồn hạnh phúc lớn lao vô tận:

“Rừng nở hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ luôn nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trong cuộc đời”.

Quê hương là nơi cha mẹ tìm thấy hạnh phúc lâu dài. Và trong hạnh phúc đó, con cái là hoa trái, là hạt giống của tình yêu thương.

Tính cách của người đồng bào và nguyện vọng của cha dành cho con được thể hiện rõ qua từng dòng thơ. Quê hương là món quà quý giá. Cha mẹ muốn con hiểu và trân trọng điều đó. Cha nhắc nhở con phải xứng đáng với những gì đẹp đẽ mà dân tộc đã truyền lại, quê hương đã ban tặng:

“Người đồng bào yêu dấu con ơi
Chịu đựng nỗi buồn
Xây dựng ước mơ lớn
Dù bất cứ điều gì xảy ra
Sống trong cảnh nghèo khó
Sống như dòng sông, như con suối
Đổ về thác, lăn xuống ghềnh
Không sợ gian khổ”.

Đó là cách sống kiêng kỵ, không bỏ cuộc vượt qua mọi khó khăn để khẳng định phẩm chất và lòng dũng cảm của bản thân. Thử thách và gian nan chỉ là cơ hội để người đồng bào trở nên mạnh mẽ, kiên cường, và tự tin hơn như lời của cụ Phan Bội Châu:

“Ví như cuộc đời đường phẳng toàn bộ
Người anh hùng hào kiệt có hơn ai”.

Thế hệ cha mẹ và anh đã từng trải qua những điều như vậy. Cha mong con tiếp tục phát triển những phẩm chất tốt đẹp đó để đền đáp lòng biết ơn với quê hương và đồng bào.

Cha cũng muốn con nhận ra rằng dù vẻ bề ngoài của người dân vùng cao có vẻ đơn giản và thô sơ, nhưng thực chất lại chứa đựng một tấm lòng cao quý:

“Người dân vùng cao đơn giản thô sơ
Không mấy ai nhỏ bé ở đó con ạ
Người dân vùng cao tự mình xây dựng quê hương trên đỉnh núi
Và quê hương cũng làm nên phong tục tập quán”.

Những người dân sống giữa núi rừng, với thiên nhiên hoang sơ, đã phải vất vả đến bao nhiêu! Họ đã từng chăm sóc từng mầm sống nhỏ bé để xây dựng quê hương từ không có đến có. Dù cuộc sống của họ nghèo khó, nhưng họ lại giàu có về tinh thần kiên cường, sức sống bền bỉ, tạo ra những giá trị quý báu của truyền thống dân tộc và quê hương. Họ tự mình vươn lên như chạm tới đỉnh núi vĩnh hằng. Tinh thần của họ không khác gì tinh thần và lý tưởng sống của Nguyễn Công Trứ xưa:

“Đã ghi danh trong trời đất
Phải để lại dấu vết với núi non”.

Sống trong một dân tộc như thế, trong một quê hương giàu có truyền thống hùng vĩ và tốt đẹp như vậy, thế hệ sau phải sống sao cho xứng đáng? Người cha ân cần khuyên bảo con:

“Con ơi, dù thô sơ da thịt
Trên đường
Không bao giờ được nhỏ bé
Hãy lắng nghe”.

Dù chỉ là những lời ngắn gọn, súc tích, nhưng có giọng điệu nhẹ nhàng nhưng cũng đầy cương quyết! Con hãy giữ và phát triển những truyền thống tốt đẹp của dân tộc và quê hương. Chỉ có như vậy mới đáng được là con của mẹ cha, của những người đồng mình yêu thương, và phù hợp với truyền thống mạnh mẽ, hùng mạnh và dũng cảm của quê hương.

“Nói với con” là một bài thơ tuyệt vời của Y Phương. Với cách dẫn dắt tự nhiên, giọng điệu thiết tha và trìu mến rõ ràng qua từng từ ngữ, hình ảnh, bài thơ thể hiện tình yêu của cha dành cho con, muốn con trở thành người có ý thức yêu quê hương và tự hào về những truyền thống tốt đẹp của người dân tộc.

Hãy luôn nhớ đến tình cảm mà cha mẹ đã dành cho con để sống đáng với sự yêu thương đó:

“Dạy con phải tròn vuông
Mẹ cha vất vả xương mòn gối cong
Con ơi giữ hiếu trung
Học hành chăm chỉ đừng làm mất công mẹ cha”.

(Ca dao)

Phân tích về bài thơ Nói với con tốt nhất

Y Phương (24/12/1948), tên thật là Hứa Vĩnh Sước, ông là một trong những nhà thơ dân tộc nổi tiếng của văn học Việt Nam hiện đại, sinh ra và lớn lên trong môi trường văn hoá của người Tày, điều này đã làm cho thơ của ông trở nên rất chân thành, tươi sáng và phản ánh rất sâu sắc cuộc sống của người dân miền núi. Kèm theo đó là những hình ảnh thơ phong phú, độc đáo mang lại sức mạnh của sự liên tưởng, gắn bó mật thiết với cuộc sống hàng ngày của nhân dân, như chất liệu tự nhiên đan xen vào từng vần thơ, tạo nên những tác phẩm sâu sắc về mặt nhân văn. Nói với con là một trong những bài thơ xuất sắc nhất của Y Phương, với giọng thơ là lời tâm sự tình cảm của người cha dành cho con cái, từng câu thơ đều toát lên tình yêu thương của gia đình, ấm áp và đầy ý nghĩa, mở rộng ra là tình yêu sâu sắc với quê hương và con người của tác giả, vừa sâu sắc, vừa chân thành.

Nói với con là một bài thơ của Y Phương, thể hiện tình yêu thương sâu sắc của cha mẹ dành cho con, thông qua những lời tâm sự và hồi tưởng về quá khứ.

“Bước chân phải tới cha
Bước chân trái tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước đến tiếng cười”

Đây là niềm hạnh phúc của cha khi nhớ lại những khoảnh khắc đáng nhớ của con khi còn nhỏ, những bước đi đầu đời đầy ý nghĩa trong trái tim cha mẹ.

“Người đồng mình yêu thương con nhiều lắm ơi
Cài lời ru nan hoa
Vách nhà ken tiếng hát
Rừng ra hoa
Con đường dành cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”

Y Phương sử dụng một dạng thơ tha thiết, để mô tả những vẻ đẹp của người dân tộc miền núi thông qua lời thơ chứa đựng tình cảm sâu sắc của người cha dành cho con.

“Người đồng mình yêu thương con nhiều lắm ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục”

Vẻ đẹp của 'người đồng mình' không chỉ hiện hữu trong khả năng sáng tạo lao động và tình yêu cuộc sống, mà còn thể hiện qua ý chí và lòng dũng cảm trong tâm hồn.

Kết thúc bài thơ là lời dặn dò sâu sắc và đầy tình thương của cha dành cho con sau những suy tư về vẻ đẹp của quê hương và 'người đồng mình'.

'Con ơi dù thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé
Nghe con.'

Cha hy vọng rằng con, thế hệ sau này, sẽ lấy những người đi trước làm gương mẫu, luôn yêu thương gia đình, con người và đất nước để kiên cường vượt qua khó khăn, góp phần vào sự phát triển của quốc gia.

Bài thơ 'Nói với con' mang đậm tình cảm yêu thương của cha dành cho con thông qua lời dạy dỗ mềm mỏng, thấm đẫm tình thương, đồng thời tỏa sáng niềm tự hào và tình yêu thương của tác giả đối với quê hương và những con người chất phác, đầy tinh thần lớn lao.

Phân tích bài thơ Nói với con của Y Phương

Phân tích bài thơ Nói với con - Mẫu 1

Có thể tưởng tượng bố cục của bài thơ gồm hai phần. Tình cảm gia đình, tình yêu quê hương, sự ấm áp và hạnh phúc được tác giả thể hiện trong 11 câu thơ đầu. Tình yêu quê hương mạnh mẽ, sâu sắc, truyền thống nghĩa tình và sức sống của những người miền núi được tác giả thể hiện trong 17 câu thơ tiếp theo. Bài thơ mở đầu với cảnh gia đình ấm áp, đầy tiếng nói và tiếng cười:

Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười

Một ngôi nhà có cha và mẹ, con lớn lên trong tình thương yêu. Hơn nữa, con ra đời và trưởng thành trong tình yêu thương, trong vẻ đẹp của 'người đồng mình':

Người đồng mình thương lắm con ơi
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.

Suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc được diễn đạt trực tiếp thông qua hình ảnh. Tác giả đã áp dụng phong cách diễn đạt của người dân tộc miền núi để xây dựng hình ảnh thơ. Bằng cách này, ông đã sáng tạo ra những hình ảnh vừa cụ thể, vừa trừu tượng mà vẫn mang tính thơ mộng về vẻ đẹp của cuộc sống ở miền núi: Đan lờ cài nan hoa – Vách nhà ken câu hát – Rừng cho hoa; cũng như về truyền thống nghĩa tình, tình đoàn kết và sẻ chia: Con đường cho những tấm lòng. Người cha muốn con thấu hiểu được vẻ đẹp thi vị của người đồng mình để yêu quý. Cách diễn đạt đặc biệt đó cũng được thể hiện qua những hình ảnh đặc sắc trong các câu thơ tiếp theo:

Người đồng mình thương lắm con ơi
Sống trong thung không chê thung nghèo đói.

Từ những câu thơ rõ ràng về tình cảm gia đình, lòng yêu thương quê hương ở phần đầu, tác giả chuyển sang phần thứ hai của bài thơ, lấy lời của người con để nói về sức mạnh truyền thống, lòng trung thành với quê hương. Ông sử dụng những từ “cao”, “xa” của vùng miền để kích thích cảm xúc và chí hướng. Đó là tầm vóc của núi cao, rừng rậm, của những vùng Đăm Săn, Xinh Nhã. Người cha muốn con hiểu rằng quê hương mặc dù mộc mạc, chân chất nhưng sống cao đẹp, và vì vậy trên con đường cuộc sống, con phải làm những điều lớn lao, phải sống cao quý để xứng đáng là người đồng mình. Người cha đã truyền cho con mình vẻ đẹp và sức mạnh của truyền thống quê hương.

Lần đầu tiên, người cha đề cập đến người đồng mình thô sơ da thịt để nói về sức sống mạnh mẽ, truyền thống quê hương; lần thứ hai, ông nhắc lại cho con biết rằng: Quê hương mặc dù mộc mạc, chân chất, người đồng mình dù thô sơ nhưng sống cao đẹp, vì vậy trên con đường cuộc sống, con phải làm những điều lớn lao, phải sống cao quý để xứng đáng là người đồng mình. Người cha đã truyền cho con mình vẻ đẹp và sức mạnh của truyền thống quê hương.

Thể thơ tự do, với số từ không theo khuôn mẫu cố định, phản ánh mạch cảm xúc tự nhiên, linh hoạt của bài thơ. Nhịp điệu thơ bay bổng, nhẹ nhàng, khúc chiết và mạnh mẽ, tạo ra sự hài hòa với các tình cảm đa dạng trong lời cha dành cho con. Ngôn ngữ thơ giản dị, hình ảnh thơ mộc mạc, cô đọng nhưng vẫn phong phú, sinh động. Đúng là một loại “ngôn ngữ thổ cẩm” quyến rũ.

Nhà thơ Y Phương hiểu biết sâu sắc, vì thế đã lột tả được bản chất trong nét đặc trưng của người dân miền núi. Bài thơ này, người cha nói với con, cũng là sự truyền đạt cho thế hệ tiếp theo?

Phân tích bài thơ Nói với con - Mẫu 2

Y Phương, người con của dân tộc Tày, là tác giả của bài thơ Nói với con. Tên bài thơ đơn giản, nhưng lời thơ và tinh thần thơ rất trong sáng. Với hai mươi tám câu thơ tự do, từ ngắn nhất chỉ hai chữ, câu dài nhất là mười chữ, phần lớn là những câu thơ ngắn đến năm chữ; có những câu thơ như câu khẩu ngữ, nhưng rất gợi lên sự chân thành, mộc mạc vì chứa đựng tình cha, cách biểu đạt chân thành và tự nhiên.

Tràn ngập những dòng thơ là tình yêu thương con, là tự hào về quê hương. Câu thơ:

– Con yêu người đồng mình lắm ơi

– Con thương người đồng mình lắm ơi

– Con ngưỡng mộ người đồng mình thô sơ da thịt

– Con hãy nhớ, người đồng mình tự mình đục đá kê cao quê hương

Đặt ở bốn điểm quan trọng, như những vần thơ nhấn mạnh, những điệu nhấn, những giai điệu tạo ra âm điệu, nhạc điệu thơ vang vọng, tràn ngập. Tôi được sinh ra và lớn lên bên bờ sông Hương thơ mộng, từ khi còn bé đã nghe trong lòng những lời dịu dàng, thiết tha: 'bà con miền', 'chị em miền', 'anh em miền' từ mẹ tôi, chị gái tôi và bạn bè tôi.

Trải qua những năm dài chiến tranh trên những con đường gian nan, lòng tôi xao xuyến khi nghe tiếng ru buồn, êm đềm vang lên từ một ngôi nhà nhỏ ở xóm xa lạ:… 'Nàng về nuôi con cùng con – Để anh đi khắp nước non Cao Bằng'… Và khi đọc những vần thơ của Y Phương, ba từ 'người đồng mình' đã xoa dịu tâm hồn tôi với bao kỷ niệm đầy xúc động.

Tôi bồi hồi nhớ về tuổi thơ, nhớ giọng nói hiền hòa của mẹ, nhớ về Huế, và thật kỳ lạ, tôi lại chợt nghĩ về Cao Bằng, một vùng đất xa xôi mà tôi chưa từng đặt chân đến. Thơ có sức mạnh kỳ diệu, có thể gợi lên những kỷ niệm, những nỗi nhớ như thế. 'Người đồng mình' đã thể hiện tình yêu thương sâu sắc, niềm tự hào của Y Phương với 'nước non Cao Bằng', nơi chôn vùi bao ký ức đẹp đẽ của mình. Hãy thẩm thấu những dòng thơ này:

Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười.

Như là đang ngắm một bức tranh đẹp tự nhiên, bốn khung hình: chân phải, chân trái, tiếng nói, tiếng cười của một đứa trẻ mới bước chân vào thế giới, đang từng bước học làm quen với cuộc sống. Lúc ôm chặt vào lòng mẹ, lúc nắm lấy tay cha. Cụm từ 'bước tới' và động từ 'chạm' được sử dụng rất tinh tế, tạo ra một bức tranh gia đình hạnh phúc: cặp vợ chồng trẻ với đứa con đầu lòng.

Con yêu người đồng mình nhiều lắm ơi
Chẳng cần hỏi?
Phải yêu hơn, yêu mãi chứ!
Con yêu người đồng mình nhiều lắm ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng.

Nguyễn Tuân đã ca ngợi người lái đò sông Đà có 'bàn tay nở hoa'. Một nhà thơ từng khen ngợi vẻ đẹp dịu dàng của cô văn công: 'mười bông hoa trắng thơm mát tay em'. Trong thơ của Y Phương, những từ như 'hoa', 'câu hát', 'tấm lòng' đều rất sâu sắc.

Đan lời đánh cá, dưới bàn tay của người Tày, những chiếc nan nứa, nan trúc đã biến thành 'nan hoa'. Vách nhà không chỉ được chạm trổ bằng gỗ mà còn được làm đẹp bằng 'câu hát'. Rừng không chỉ đem lại gỗ quý, măng, và các sản phẩm lâm nghiệp mà còn 'để lại hoa'. Con đường không chỉ là nơi đi lại mà còn là nơi để trái tim nhân ái, lòng hiếu khách, con đường của tình thân, của lòng hảo tâm:

Lên non xuống biển ghềnh ghềnh,
Con đường lòng người có còn nhớ không?

(Ca dao)

Đối với Y Phương, con đường mà anh nói với con là biểu tượng gắn liền với quê hương. Đó là con đường làng, con đường vào rừng, con đường ra sông... Là con đường đi học, đi làm. Đường xa, là con đường dẫn đến mọi miền đất nước.

Con đường tình nghĩa ấy, Y Phương diễn tả một cách đơn giản, chân thành: Con đường dành cho những trái tim. Khi ôm con vào lòng, nhìn con lớn dần, tôi suy ngẫm về tình thân làng bản, về nguồn gốc hạnh phúc.

Cha mẹ luôn nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.

'Người đồng mình' không chỉ thông minh và tài năng, đầy lòng từ bi và sự sáng tạo, yêu cuộc sống mà còn có nhiều phẩm chất tốt đẹp, xứng đáng được yêu thương. Qua những gian khổ, niềm vui, bà con quê hương, 'người đồng mình' đã rèn luyện, đã hình thành tinh thần kiên cường, đã vươn lên trên nỗi buồn, vươn lên cao để nuôi dưỡng tinh thần lớn lên, tâm hồn cao thượng.

Câu thơ bốn chữ, đối đầu như tục ngữ, tóm gọn một quan điểm, một phương châm sống cao quý. Cụm từ 'cao đo', 'xa nuôi' là minh chứng cho cuộc sống tinh thần cao quý của dân tộc Tày, của người Việt Nam.

Nếu người Kinh thường nói: 'ăn chắc mặc bền, chém to kho mặn, chân đất lưng trần, niêu cơm quả cà …' để thể hiện tính giản dị, mộc mạc của người dân quê chân lấm tay bùn, thì Y Phương cũng dùng từ ngữ cụ thể, hình ảnh cụ thể của bà con dân tộc Tày như: 'thô sơ da thịt', 'ít ai nhỏ bé', 'tự đục đá kê cao quê hương' để khẳng định và ca ngợi tinh thần làm việc chăm chỉ, kiên nhẫn, sống đơn giản, chân thành, không bao giờ nhỏ nhen trước mắt xã hội.

Lối sống tươi đẹp đó đã tạo ra vẻ đẹp trong sáng, đáng yêu của Y Phương. Tâm hồn thi sĩ đã hòa mình với bản sắc dân tộc, tinh thần nhân văn:

Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ nhen đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Và quê hương thì làm nên phong tục.

Việc cha 'nói với con' cũng là dạy dỗ con về những bài học đạo lý. Quê hương sau những năm tháng chiến tranh, mặc dù chưa giàu đẹp, con cần phải gắn bó với quê hương: 'Không chê… không chê… không lo…'. Trước những thử thách khó khăn, con không được phép sống nhỏ nhen, sống thấp kém, sống 'ti tiện'. Phải lao động sáng tạo để xây dựng, để 'kê cao' quê hương:

Dù ra sao thì cha vẫn mong muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không sợ vất vả…

Trong lời thơ là những ẩn dụ, so sánh và thành ngữ dân gian. Cụm từ 'sống' lặp lại ba lần đã thể hiện một tâm trạng, một tinh thần, một dáng vẻ…, điều mà cha 'mong muốn', cha hy vọng ở con. Lời thơ giản dị, chắc chắn nhưng đầy cảm xúc, thấm đẫm tình thương.

Lời cuối 'nói với con' ngày càng trở nên đầy cảm xúc. Cha nhắn con khi 'lên đường'' không bao giờ được sống bằng cách bình thường, sống 'tầm thường' trước mọi người. Phải giữ cho bản thân giản dị, chân thành như người lao động. Hai tiếng 'nghe con' chứa đựng cả tấm lòng cha rộng lớn:

Con ơi dù da thịt còn thô sơ
Lên đường
Không bao giờ nhỏ nhặt được
Nghe con.

Một cảnh tượng cảm động đang diễn ra trước mắt chúng ta. Cha hiền từ bi nhìn con, vuốt ve đầu con. Đứa con nhún nhường lắng nghe cha nói, cha răn dạy. Y Phương đã tạo nên một không khí gia đình ấm áp tình cha con. Y Phương là một người cha yêu thương con hết mực. Anh là một người sống tình cảm và trung thành với quê hương. Thơ anh đậm chất hồn nhiên và tinh tế.

Y Phương là người đồng bào cùng quê với Kim Đồng. Quê hương anh có hang Pắc Bó, nơi mà hơn 60 năm trước đây, Bác Hồ đã sống và hoạt động để kích động người dân. Bạn đọc thân mến ở gần xa có nhớ, có biết đến bài hát dân ca:

Nàng về giã gạo ba giếng
Để anh bê nước từ Cao Bằng về ngâm
Nước Cao Bằng ngâm trắng lúa…

Theo tôi, bài thơ Nói với con của Y Phương như một nguồn nước trong của Cao Bằng, có thể làm mát và làm sạch tâm hồn của mỗi người.

Phân tích bài thơ Nói với con - Mẫu 3

Y Phương là nhà thơ dân tộc Tày, sinh ra và lớn lên ở vùng đất non cao, với tư duy giản dị, mộc mạc, những câu thơ của ông chân thành như tâm tư, tình cảm chân thành của những người dân nơi đây. Khi nhắc đến Y Phương, người ta không thể không nhắc đến bài thơ Nói với con nổi tiếng về tình cảm gia đình sâu sắc và thiêng liêng.

Bài thơ Nói với con được Y Phương viết khi đứa con đầu lòng của ông chào đời. Vì thế, bài thơ đong đầy niềm vui của một người cha trở thành cha lần đầu. Không chỉ vậy, bài thơ còn thể hiện ý thức của người cha muốn truyền đạt, muốn cho con hiểu rõ nguồn gốc của bản thân và luôn tự hào về nơi mình sinh ra.

Trước hết, bài thơ giúp con thấy rằng nguồn gốc của mình là tình thương của cha mẹ và sự che chở của những người đồng điệu.

Chân phải bước về cha
Chân trái bước về mẹ
Một bước đến tiếng nói
Hai bước về tiếng cười

Bằng những hình ảnh cụ thể kèm theo việc lặp lại cấu trúc, phép liệt kê, Y Phương đã tạo ra giai điệu tươi vui, quấn quýt, hòa hợp trong một gia đình nhỏ đầy hạnh phúc. Bốn câu thơ liên tiếp qua các động từ “bước, chạm, về” và mục tiêu của người con là hai chữ giản dị mẹ - cha.

Giản dị đó có thể là hiển nhiên ý nghĩa to lớn và thiêng liêng: với mỗi người, mẹ cha là mục tiêu, là nơi để ta quay về, là nơi để ta tiến bước, là nơi yên bình để ta nương tựa sau những cơn giông bão cuộc đời.

Không chỉ vậy, họ còn được nuôi dưỡng trong sự che chở của làng xóm: “Đan lờ cài nan hoa/.../Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”. Cách gọi đơn giản, mộc mạc: “người đồng mình” thể hiện tình cảm thân thương, trìu mến của dân tộc Tày. Họ là những người từ cùng một vùng, cùng một miền.

Chỉ với bảy câu thơ, Y Phương đã cho thấy cuộc sống lao động của họ, họ đan nan hoa, ken vách nhà bằng những câu hát. Người dân yêu công việc, yêu cái đẹp và biết cách làm cho cuộc sống trở nên tươi vui, vì thế, trong nhà họ luôn vang lên tiếng hát. Và thiên nhiên mơ mộng, đầy tình thương đã bảo vệ, nuôi dưỡng con từ tâm hồn đến lối sống. Quê hương đã ban cho con những điều tốt lành nhất, là người mẹ thứ hai nuôi con lớn khôn.

Y Phương không chỉ giúp con hiểu về nguồn gốc của mình mà còn dạy con để con biết, tự hào về những phẩm chất tốt đẹp của người đồng bào:

“Người bào đồng thương yêu con ơi

…

Còn phong tục quê hương thì con cũng tự hào”.

Người bào đồng hội tụ đầy đủ các phẩm chất tốt lành, đáng tự hào. Họ có ý chí mạnh mẽ, kiên định và kiên nhẫn. Những thử thách, khó khăn mà họ phải đối mặt trong cuộc sống là không ít, nhưng đó chỉ là cơ hội để rèn luyện bản lĩnh. Câu thơ rõ ràng, có sức mạnh tóm tắt cao thể hiện sự thông cảm và hiểu biết về cuộc sống của những người dân miền núi.

Dù cuộc sống đầy những gian truân, nhưng họ vẫn trung thành với quê hương mình. Từ 'sống' lặp lại như lời dặn của cha về cách sống, đồng thời tôn vinh sức mạnh sống mãnh liệt của con người. Và cha mong con luôn trung thành, yêu thương quê hương, làng xóm. Hình ảnh 'như sông như suối' mô tả cuộc sống mạnh mẽ của người dân nơi đây, còn câu 'lên thác xuống ghềnh' thể hiện cuộc sống lao động khó khăn nhưng vẫn đầy hy vọng.

Câu thơ là lời ca tụng của cha về vẻ đẹp của người dân đồng bào: họ sống mạnh mẽ, yêu quê hương dù gặp nhiều khó khăn. Cha mong con sống mạnh mẽ vượt qua mọi thách thức bằng ý chí và nghị lực. Cùng với đó là ý chí kiên cường tự lập xây dựng quê hương, bảo tồn văn hóa dân tộc.

Ngoài ra, người dân đồng bào còn có những phẩm chất tốt khiến cha rất tự hào. Họ mộc mạc, chất phát và đầy niềm tin. Dù giản dị bên ngoài nhưng không hề nhỏ bé trong tâm hồn, ý chí. Bằng lao động cần cù hàng ngày, họ đã tạo ra quê hương với phong tục tập quán tốt đẹp. Cha mong muốn con tiếp tục và phát triển truyền thống quê hương, sức sống bền bỉ, mạnh mẽ của người dân đồng bào. Và hãy coi đó là hành trang vững chắc để tự tin bước vào cuộc sống.

Lời dặn của cha không chỉ ấm áp mà còn quyết định, nhắc nhở con không được nhỏ bé trong ý chí, nghị lực; không bao giờ sống tầm thường. Những lời động viên, nhắc nhở đó đã cho con thêm sức mạnh để tự tin bước vào cuộc sống.

Bằng ngôn từ giản dị, tư duy mộc mạc, nhưng lời thơ chứa đựng ý nghĩa sâu sắc với con. Những lời này như một bộ hành trang vững chắc để con bước vào cuộc sống. Không chỉ vậy, lời thơ còn mang ý nghĩa sâu xa không chỉ là lời của cha gửi đến con mà còn là lời gửi đến hàng thế hệ.

Phân tích bài thơ Nói với con - Mẫu 4

Y Phương là nhà thơ có giọng điệu đặc trưng của dân tộc Tày. Thơ ông chân thành, gần gũi, giản dị nhưng tràn đầy tình yêu thương. Bài thơ 'Nói với con' là minh chứng cho phong cách sáng tác của ông. Nó mang đến cảm giác gần gũi nhưng cao quý: tình cha con. Đó là lời tâm sự của một người cha gửi đến con, là những điều mà cha muốn chia sẻ với con.

'Nói với con' là cuộc trò chuyện, thủ thỉ của người cha với con từ khi con còn nhỏ. Tâm trạng chính của bài thơ là tình yêu thương, chia sẻ, gắn bó và giáo dục con về những truyền thống tốt đẹp của dân tộc và xã hội xung quanh. Với thể thơ tự do, cảm xúc chân thành, mộc mạc, tình cảm trở nên ấm áp và thân thiết hơn. Y Phương đã truyền đạt cho độc giả những điều thực sự thiêng liêng trong cuộc sống hàng ngày.

Những câu thơ đầu tiên như lời kể chuyện trò chuyện thủ thỉ với con:

Chân phải bước về cha
Chân trái bước về mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước về tiếng cười

Đứa con từ khi lọt lòng đã được bao bọc, yêu thương trong vòng tay của cha mẹ. Mỗi ngày, mỗi giờ con lớn lên là mỗi ngày, mỗi giờ cha mẹ mong chờ. Khi con bắt đầu bước những bước đầu tiên trong cuộc đời, cha mẹ luôn ở bên cạnh chứng kiến và động viên. Hình ảnh 'chân phải', 'chân trái', 'tiếng nói', 'tiếng cười' gần gũi, bình dị. Một không gian ấm áp và hạnh phúc lan tỏa từng nhịp thơ. Tình yêu thương mà Y Phương dành cho con luôn chân thành và thiết tha như vậy. Ông đã vẽ lên hình ảnh đứa con từ khi còn nhỏ, truyền đạt cho con nhận thức về những kỷ niệm đó.

Y Phương tiếp tục truyền đạt lòng biết ơn và tình cảm sâu nặng đối với người dân tộc luôn tha thiết. Nhắc nhở con luôn nhớ về họ:

Người đồng mình thương lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ ngày cưới
Ngày đầu đẹp nhất trên đời

Những con người dân tộc giản dị, chăm chỉ, khéo léo trong mọi công việc. Cuộc sống hàng ngày của họ trên rừng, trên rẫy, bận rộn với nhiều công việc. Mặc cho cuộc sống khó khăn, họ vẫn gắn bó chặt chẽ với nhau. Từ ngữ 'đan', 'cài' không chỉ thể hiện sự gắn bó mà còn thể hiện tình cảm sâu sắc, không thể phai nhòa của những người dân nơi đây. Tác giả đã truyền đạt cho con ý nghĩa và giá trị của quê hương và những người dân nơi đây. Con phải nhớ, phải biết ơn và trở thành người có ích hơn.

Phân tích bài thơ Nói với con - Mẫu 5

Tình cảm gia đình, tình cha mẹ, tình con thiêng liêng luôn là đề tài quen thuộc trong văn học Việt Nam. Tuy nhiên, nhà thơ Y Phương đã tạo ra sự mới mẻ ở khía cạnh này trong bài thơ 'Nói với con'.

'Nói với con' là một bài thơ đầy cảm xúc, truyền đạt lời dặn dò của người cha dành cho con mình, toát lên sự chân thành và tha thiết. Cách diễn đạt của Y Phương rất độc đáo, lời thơ giản dị, mộc mạc nhưng chứa đựng tình cảm sâu sắc của dân tộc.

'Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai tiếng chạm tiếng cười'

Những dòng thơ này kỷ niệm những bước đi đầu tiên của đứa trẻ, hướng về cha mẹ và biểu lộ niềm vui của cha mẹ khi con trẻ tiến bộ. Đồng thời, nó cũng gợi nhớ đến quá trình trưởng thành của người con, được cha mẹ ghi nhớ trong kí ức.

'Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài đan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa'

Những dòng thơ trên là lời chân thành của người cha dành cho con, miêu tả về tình cảm gia đình và tình thân thương của những người cùng sống trong một cộng đồng gắn bó. Cha dùng những từ ngữ gần gũi như 'người đồng mình' để nói về sự đoàn kết và yêu thương giữa những con người quê mình.

'Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ nhớ mãi về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời'

Tiếp theo, cha muốn nói về sự kết hợp của tình yêu giữa hai người và ý nghĩa của ngày cưới trong kí ức của mình. Ông muốn chia sẻ với con về hạnh phúc của một gia đình được xây dựng trên tình yêu và sự gắn kết.

'Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh,
Sống trong thung không chê thung nghèo đói'

Đây có thể coi là những dòng thơ tốt nhất trong bài, là lời dạy của cha về sự kiên nhẫn, quyết tâm và tôn trọng nguồn gốc của mình. Dù cuộc sống có khó khăn thế nào, quan trọng là phải biết sống tích cực và không từ bỏ nguyên tắc của bản thân.

Phân tích bài thơ Nói với con - Mẫu 6

Viết về tình cảm gia đình, niềm tự hào đối với quê hương và sự ước vọng của mẹ cha dành cho con cái là một trong những đề tài thường xuyên được thảo luận trong văn học. Y Phương đã thể hiện điều này qua bài thơ 'Nói với con', một lời tâm tình sâu sắc của người cha mong con hiểu và giữ gìn những giá trị gia đình và dân tộc.

Mở đầu bài thơ, người cha nói về tình yêu của cha mẹ và quê hương là nền tảng quan trọng giúp con phát triển:

'Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười'

Với những hình ảnh rõ ràng, nhà thơ đã tạo ra một cảm giác ấm áp và hạnh phúc khi mô tả những bước đi đầu tiên của đứa trẻ và âm nhạc của tiếng cười trong gia đình. Đây là biểu hiện của tình cảm gia đình sâu sắc mà cha mẹ luôn dành cho con cái, mong muốn họ trưởng thành và giữ vững những giá trị gia đình.

Bên cạnh tình cảm gia đình, cha muốn dạy con về nguồn cội rộng lớn hơn, đó là tình thân làng xóm, quê hương:

Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng.

Với tư duy sâu sắc về cuộc sống miền núi, Y Phương đã mô tả cuộc sống lao động và tình thương của người dân làng xóm một cách sống động và lãng mạn. 'Người đồng mình' là những người cùng sống trong cùng một vùng đất, cùng dân tộc. Những hình ảnh 'đan lờ', 'cài nan hoa', 'vách nhà ken câu hát' tạo ra một bức tranh chân thực về cuộc sống và văn hóa của người dân miền núi.

Nói về quê hương, cha cũng nhắc đến 'rừng núi' và 'con đường' của 'người đồng mình':

Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng.

Rừng không chỉ cho ra gỗ và măng tre mà còn tạo nên 'hoa'. 'Hoa' là điều tinh túy nhất, đẹp nhất của thiên nhiên, là sự kết hợp của trời và đất mà rừng núi quê hương đã tặng cho con người. 'Con đường' là sợi dây kết nối của những 'người đồng mình', làm cho tình đoàn kết của họ chặt chẽ hơn. Những 'con đường' ấy, từ thung ra suối, từ làng vào bản, từ trường lớp đến ruộng đồng, đã gắn kết tình đoàn kết của những người dân nơi đây.

Từ tình cảm quê hương, cha bỗng chuyển sang nói về tình cảm đặc biệt của 'ngày cưới':

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.

Nhiều người đã tự hỏi về sự chuyển biến này. Y Phương giải thích rằng tình yêu của cha mẹ, của các cặp đôi, bắt nguồn từ tình yêu với quê hương và cuộc sống lao động. Do đó, khi con người sống gắn bó với quê hương và lao động, họ sẽ tìm thấy hạnh phúc và tình yêu. Vì thế, người con được sinh ra không chỉ từ tình yêu của cha mẹ mà còn từ tình yêu của quê hương, từ sự che chở, bảo vệ của quê hương từ khi con cất tiếng khóc chào đời.

Từ việc nhắc lại cội nguồn sinh dưỡng, người cha tiếp tục ca ngợi những đức tính cao đẹp của 'người đồng mình', khuyến khích con tự hào về quê hương, dân tộc, và nhắc nhở con sống xứng đáng với truyền thống của quê hương:

Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc.

Câu đầu tiên được lặp lại 'Người đồng mình thương lắm con ơi' nhưng có một chút thay đổi. Nếu ở dòng đầu tiên là 'yêu', nghĩa là bắt nguồn từ tình yêu chân thành, từ trái tim, thì ở dòng thứ hai là 'thương'. 'Thương' không chỉ là từ trái tim yêu thương mà còn mang ý nghĩa của sự sẻ chia, đồng cảm. Điều này gợi lên tình đoàn kết của 'người đồng mình', những người cùng quê hương, cùng dân tộc, và cùng chí hướng, họ đã xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn.

Hai câu tiếp theo miêu tả sức mạnh bền bỉ, kiên cường của 'người đồng mình'. Sự tương phản giữa 'cao đo – xa nuôi', 'nỗi buồn – chí lớn' đã mô tả các trạng thái khác nhau của họ. 'Nỗi buồn – chí lớn' là một khái niệm vô hình nhưng đã được tác giả mô tả cụ thể như có hình dạng, có thể chạm được. 'Người đồng mình' buồn, lo lắng, đau khổ bởi những khó khăn, gian nan mà họ đối mặt, nhưng họ không bao giờ mất đi lòng kiên cường, mạnh mẽ, và sẵn sàng đối mặt với những thách thức, để đưa quê hương tiến lên phía trước.

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc.

Nhà thơ đã sử dụng nhiều hình ảnh để mô tả cuộc sống của người miền núi như 'đá gập ghềnh', 'thung nghèo đói', 'lên thác xuống ghềnh', để diễn tả những khó khăn, nghèo đói và gian nan mà họ đang phải đối mặt. Thông điệp 'sống ... không chê' (2 lần), kết hợp với nhịp thơ nhanh, dồn dập và so sánh 'như sông như suối' nhấn mạnh sức sống bền bỉ, mạnh mẽ của những người con miền núi đối mặt với cuộc sống khó khăn.

Nhà thơ qua đó thể hiện niềm tự hào về 'người đồng mình' với sức mạnh, ý chí phóng khoáng, đoàn kết, gắn bó thiết tha của họ với quê hương. Người cha mong muốn con sống có tình, có nghĩa, thủy chung với quê hương, đất nước, dân tộc; biết chấp nhận và vượt qua khó khăn, thử thách bằng ý chí, nghị lực và niềm tin.

Bốn câu thơ tiếp theo mạch tâm tình nhắn nhủ của người cha dành cho con vẫn được tiếp nối nhưng chuyển sang giọng điệu triết lí sâu sắc:

Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục.

Nghệ thuật đối lập tương phản: giữa ngoại hình và tâm hồn. Hình ảnh 'thô sơ da thịt' diễn tả vẻ đẹp mộc mạc, bình dị, chân chất của 'người đồng mình'. Họ không hề 'nhỏ bé' về tâm hồn mà rất giàu lòng tự trọng, chí khí, niềm tin với khát vọng phát triển quê hương. Muốn vậy, họ phải lao động:

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục.

Câu thơ có hai lớp nghĩa: mô tả thực tế và ẩn dụ. Tác giả miêu tả cuộc sống lao động của họ qua cụm từ 'tự đục đá' thường thấy ở người dân miền núi. Công việc của họ rất vất vả, nhưng họ sẵn lòng làm vì sự phát triển của quê hương.

Hình ảnh 'kê cao quê hương' còn biểu tượng cho lòng tự hào, tự tôn dân tộc của 'người đồng mình'. Những con người cần cù, nhẫn nại, bằng đôi tay lao động đã làm nên quê hương, phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc.

Kết thúc bài thơ là lời nhắn nhủ cho người con phải tự hào về truyền thống quê hương, mang những tình cảm ấy làm hành trang bước vào đời:

Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.

Hình ảnh 'thô sơ da thịt' được lặp lại lần hai để nhấn mạnh niềm mong muốn của người cha: Người đồng mình tuy mộc mạc, bình dị, nhưng không hề nhỏ bé về tâm hồn, luôn vươn tới những lẽ sống cao đẹp. Trên đường đời, con phải tự tin, tự hào về quê hương, sống xứng đáng với 'người đồng mình', không chùn bước trước khó khăn, vất vả.

Đằng sau con luôn ẩn chứa tình thương của cha mẹ, gia đình, của quê hương và đặc biệt trong con là những phẩm chất quý báu của 'người đồng mình'. Hai tiếng 'nghe con' ở cuối bài thơ chứa đựng biết bao nhiêu yêu thương và niềm tin của cha dành cho con.

Tóm lại, với cấu trúc chặt chẽ, tự nhiên, và những hình ảnh sinh động, 'Nói với con' đã thể hiện tình cảm gia đình ấm áp, ca ngợi truyền thống cần cù và sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc. Điều lớn lao nhất mà người cha truyền đạt cho con chính là lòng tự hào về quê hương và niềm tin khi bước vào cuộc đời.

Khi biết tự hào một cách chính đáng, con sẽ có lòng tự tin vững chắc. 'Lên đường/ Không bao giờ nhỏ bé được / Nghe con' – bài thơ như lời nhắc nhở sâu sắc mỗi con người về tình cảm gắn bó với truyền thống, quê hương và ý chí phấn đấu trong cuộc sống.

Nhận định hay về bài thơ Nói với con

1. Thông qua lời nói với con, Y Phương khơi gợi về nguồn gốc của mỗi con người, với niềm tự hào về sức sống kiên cường của quê hương.

2. Bài thơ bắt đầu từ tình cảm trong gia đình nhưng mở rộng ra quê hương, từ những kỷ niệm thân thuộc nâng cao thành triết lý sống.

3. “Y Phương đã khen ngợi truyền thống lao động, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc ”

4. Tác phẩm của Y Phương chứa đựng sâu sắc thế giới nội tâm của ông. Những vần thơ của ông chảy từ cuộc sống, từ những trải nghiệm cụ thể, khi cuộc đời trải qua bao biến cố, tác phẩm của Y Phương thể hiện sự suy ngẫm và triết lý sâu sắc. Quan điểm văn chương của ông rõ ràng: “Văn chương là sự trả ơn đối với những người đã sinh ra và nuôi dưỡng mình”.

5. Phong cách thơ của Y Phương mang đậm bản sắc nhân văn, mạch thơ sôi động, hình ảnh tươi sáng, độc đáo, tạo nên giá trị văn hóa đặc sắc của thơ Y Phương.

6. Y Phương là một nhà thơ với quan điểm sống, quan điểm nghệ thuật rõ ràng, biểu hiện của một tâm hồn nghệ sĩ lớn.

7. Y Phương luôn kiên định với nghề viết. Như nhiều tác giả khác, ông luôn đặt ra những tiêu chuẩn cao cho bản thân, cải tiến từng bài thơ một, điều này cũng là đặc điểm của nhiều tác giả có tinh thần sáng tạo.

8. Thơ của Y Phương đơn giản, chân thành, tự nhiên, ẩn chứa những cảm xúc sâu lắng như chính cuộc đời và con người của ông.

9. “Y Phương trong thơ và trong cuộc sống là một. Độc giả có thể tìm thấy trong thơ của ông một giọng điệu thống nhất, thể hiện sự đồng cảm và tương tác”

10. Sự pha trộn giữa hiện đại và truyền thống dân tộc trong thơ của Y Phương là kết quả của việc ông kết hợp văn hóa truyền thống của quê hương với đa dạng văn hóa của cả nước.

11. Sử dụng bút pháp tinh tế, ngôn từ lôi cuốn, giữ được sự đằm thắm của tình cảm kết hợp với sự giản dị, tự nhiên, phong cách thơ của Y Phương được nhà phê bình Thái Vĩnh Linh đánh giá cao.

12. Y Phương mang đến sự mới mẻ, hấp dẫn, làm cho bữa tiệc thơ trở nên phong phú và thú vị hơn bao giờ hết!

13. Y Phương không chỉ đơn thuần yêu dân tộc mình mà còn hiểu biết sâu sắc về nó thông qua mọi khía cạnh của cuộc sống, từ vật chất đến tinh thần, từ niềm đam mê đến nỗi đau thực sự, từ sự yên bình đến những sự thật khắc nghiệt của đời.

14. Y Phương có khả năng diễn đạt về thời gian một cách linh hoạt, không chỉ miêu tả theo chiều thuận mà còn từ quá khứ đến hiện tại và thậm chí là tương lai, tất cả đều hiện hữu trong một khung cảnh của hiện tại.

15. Tình yêu thương luôn là nguồn động viên, dẫn dắt con người vượt qua mọi khó khăn, hướng tới những điều cao cả. Nếu không có Y Phương, chúng ta đã không có những bài thơ đầy cảm xúc về tình yêu và sự sống, những vết thương lòng sẽ không thể lành lặn qua thời gian.

16. Y Phương là một giọng thơ riêng biệt, kết hợp một cách hài hòa tư duy và ngôn từ của dân tộc anh.

...