Mẫu văn lớp 9: Đánh giá vẻ đẹp của Thúy Kiều và Thúy Vân trong tác phẩm Chị em Thúy Kiều Tóm tắt & 4 bài phân tích Chị em Thúy Kiều xuất sắc nhất

TOP 4 bài Phân tích vẻ đẹp của Thúy Kiều và Thúy Vân trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều tuyệt vời, đặc biệt, giúp học sinh lớp 9 nhận thức rõ về vẻ đẹp, tài năng của hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân.

Để mô tả vẻ đẹp, tài năng của Thúy Kiều và Thúy Vân, Nguyễn Du đã sử dụng nhiều kỹ thuật, phương pháp nghệ thuật đặc sắc như ước lệ hình tượng, nghệ thuật đánh lừa, điểm nhấn, nhân hóa. Hãy đọc bài viết dưới đây của Mytour để hiểu sâu hơn:

Đề bài: Đánh giá vẻ đẹp của Thuý Vân và Thuý Kiều trong đoạn trích Chị em Thuý Kiều

Tổ chức phân tích vẻ đẹp của Thuý Vân và Thuý Kiều

1. Giới thiệu

• Truyện Kiều được coi là một trong những tác phẩm văn học cổ điển của Việt Nam.
• Nét đặc trưng của Nguyễn Du trong việc miêu tả con người, cảnh vật nổi bật nhất là ở phong cách ước lệ tượng trưng, đặc biệt là trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều.

2. Nội dung chính

* Vị trí, nội dung và kỹ thuật trong đoạn trích:

• Nằm ở phần mở đầu của tác phẩm Truyện Kiều.
• Mô tả chi tiết và sinh động về hình ảnh độc đáo của hai chị em Thúy Kiều, từ đó Nguyễn Du thể hiện sự nhạy cảm về con người một cách sâu sắc.
• Sử dụng nghệ thuật ước lệ tượng trưng, thể thơ lục bát và ngôn ngữ tinh tế, chọn lọc và tinh chỉnh.

* 4 câu đầu thơ: 'Đầu lòng ... vẹn mười': Tổng quan về chị em Thúy Kiều

• Là hai người con gái lớn của ông Vương, Kiều là chị, Vân là em.
• Đây là hai cô gái mang vẻ đẹp cao quý, tinh khiết như hoa, tuyết.
• Đặc biệt nhấn mạnh về cá tính riêng biệt của từng người 'Mỗi người mỗi vẻ'.

* 4 câu thơ tiếp theo 'Vân xem... màu da': Mô tả về nhan sắc của Vân.

• Vân toát lên vẻ đẹp 'trang nghiêm', quý phái và sang trọng.
• Khuôn mặt tròn trịa như mặt trăng, đôi mày sắc nét, tiếng cười trong veo như hoa như ngọc, mái tóc mượt mà như mây, làn da trắng hơn tuyết.
• Dự báo cho một cuộc sống êm đềm, thịnh vượng.

* 12 câu thơ tiếp theo 'Kiều càng... não nhân': Mô tả về nhan sắc và tài năng của nàng Kiều.

- 'Sắc sảo mặn mà' hơn Thúy Vân, vẻ đẹp của Vân làm bật lên vẻ đẹp của Kiều. Kiều không chỉ sắc sảo về trí tuệ mà còn mặn mà về hình thể và tâm hồn.

- Vẻ đẹp của Kiều được miêu tả một cách tổng quát, để người đọc tự tưởng tượng.

• Mô tả đôi mắt như nước mùa thu, hàng mày như núi mùa xuân, những đặc điểm nổi bật này tạo nên vẻ đẹp tuyệt vời của nữ nhân ấy.
• Vẻ đẹp của Kiều không phải là được thiên nhiên ưu ái như Vân, mà là về phía nàng có sự ganh ghét, đố kỵ. Điều này tiên đoán một cuộc sống đầy sóng gió, thách thức của nàng.
• Thành ngữ cổ 'nghiêng nước nghiêng thành' một lần nữa nhấn mạnh vẻ đẹp hiếm có của Kiều, là loại vẻ đẹp tuyệt vời, quý phái, và chỉ xuất hiện một thế hệ một lần.

- Vẻ đẹp của Thúy Kiều không chỉ ở bên ngoài mà còn là sự sắc bén của trí tuệ.

• Tài năng của Kiều không chỉ giỏi trong việc chơi cầm, kỳ, thi, họa, mà còn xuất sắc trong việc biểu diễn hồ cầm một cách tinh tế.
• Không chỉ là một nhạc sĩ tài ba, Kiều còn có khả năng sáng tác, nhưng những bản nhạc của cô luôn mang một tâm trạng u buồn, ám ảnh cho cuộc đời tài năng nhưng đầy bi kịch của mình. Điều này phản ánh tâm hồn đầy nhiều bi kịch và dự đoán về một tương lai đầy thách thức của Kiều.

* 4 câu thơ cuối cùng: Tóm tắt về cuộc sống và tình trạng của hai nàng.

• Cuộc sống của hai nàng được mô tả như ấm no, sung túc và yên bình.
• Hai chị em đã đến tuổi lấy chồng, bưới vào giai đoạn mới của cuộc đời.
• Gia đình họ thuộc tầng lớp quý tộc, sống trong điều kiện thoải mái, có sự chăm sóc từ gia đình, nhưng cả hai vẫn chưa trải qua tình yêu nam nữ.

3. Kết luận

• Trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều, việc miêu tả hai cô gái tài năng và xinh đẹp của Nguyễn Du là biểu hiện của sự tôn trọng, đánh giá cao giá trị của phụ nữ trong xã hội cổ đại, từ vẻ đẹp bên ngoài đến tài năng và tâm hồn, thể hiện sâu sắc tư tưởng nhân văn của tác giả.
• Việc sử dụng nghệ thuật ước lệ tượng trưng trong việc mô tả nhân vật phản ánh sự ca ngợi, kính trọng và đánh giá cao giá trị của con người trong tác phẩm, đặt vẻ đẹp của con người làm tiêu chuẩn cho mọi vẻ đẹp của tự nhiên.

Phân tích vẻ đẹp của Thuý Vân và Thuý Kiều - Mẫu 1

Nguyễn Du được vinh danh là một thiên tài văn học và được coi là Đại thi hào văn hóa của Việt Nam. Suốt cuộc đời làm việc với bút, ông để lại một di sản văn chương đầy giá trị, trong đó có tác phẩm nổi tiếng 'Đoạn trường tân thanh', hay còn gọi là 'Truyện Kiều'. Trong chương trình Ngữ văn lớp 9, tập 1, có một đoạn trích từ 'Truyện Kiều', được biết đến như là một trong những đoạn trích xuất sắc nhất, thể hiện tài năng về mỹ thuật miêu tả và khắc họa con người của Nguyễn Du, góp phần làm nên sự thành công của tác phẩm.

Bốn câu đầu tiên giới thiệu chung về hai nhân vật nữ đặc biệt này, hai chị em là con gái lớn trong gia đình nhà Viên ngoại họ Vương. Sử dụng hình ảnh tượng trưng và phép ẩn dụ, Nguyễn Du đã mô tả vẻ đẹp của hai chị em Thuý Kiều một cách rất tinh tế, trong trắng như mai và tuyết của tự nhiên. Hai cô gái trẻ này được giới thiệu một cách súc tích nhưng đầy lòng trân trọng:

“Mai nhưng trắng, tuyết vẫn sáng”
Mỗi người một vẻ, nhưng đều hoàn hảo về mọi mặt'

Họ sở hữu vẻ đẹp không chỉ bên ngoài mà còn ở bên trong tâm hồn.

Sau khi giới thiệu chung, mô tả về Vân được tiến hành. Sử dụng bút pháp ước lệ kết hợp với từ ngữ tỉ mỉ, bốn câu thơ tiếp theo như một bức tranh minh họa về hình ảnh một thiếu nữ trong sáng, ngây thơ, tinh khôi, phúc hậu và dễ thương. Đây chính là vẻ đẹp thuần khiết của một cô gái hiền lành, trong sáng, không chứa đựng bất kỳ vết bẩn nào từ “gương mặt tròn”, “đôi mắt lung linh' đến cả nụ cười và giọng nói. Tuy nhiên, nhà văn có vẻ không dành quá nhiều công sức để mô tả nhân vật này. Sự sắc bén của ông dường như chỉ tập trung vào nhân vật Thuý Kiều. Ông mô tả Thuý Vân, có vẻ như sắc đẹp của cô không thể so sánh được với vẻ đẹp của Kiều. Chỉ với hai câu:

''Kiều càng sắc sảo mặn mà'

Việc so sánh vẻ đẹp của hai nhân vật như là một phép đòn bẩy, tác giả đã nâng tầm nhân vật chính lên một tầm cao mới, vượt xa về tài năng và vẻ đẹp trước mắt của độc giả. Ở đây, tác giả không chỉ dừng lại ở hình thức bên ngoài mà còn đi sâu vào tài năng và tính cách bên trong, vào sự “sắc sảo mặn mà”, “Một hai nghiêng nước nghiêng thành” của Thuý Kiều.

Nếu ở Vân, vẻ đẹp phúc hậu, tinh tế dễ chinh phục mọi người: “Mây không thể che đi mái tóc, tuyết không thể làm mờ đi làn da' thì ở Kiều, vẻ đẹp “sắc sảo mặn mà' dễ khiến những người xung quanh ghen tỵ, đố kỵ: 'Hoa không thể so sánh với làn da, liễu không thể bằng nụ cười'.

Thực ra, vẻ đẹp bề ngoài chỉ là một phần nhỏ, điều quan trọng hơn là tài năng và tính cách của nhân vật. Tác giả đã sử dụng nhiều cấu trúc câu phức theo phong cách tiểu đối để giới thiệu tài và sắc của Thuý Kiều đến mức tối đa:

Mai tư duy, tuyết hồn thiêng
Mây phủ tóc, tuyết tôn da
Thu xuân đậm, sơn nét thuỳ
Hoa phai so với thắm, liễu giả so với xanh.
Sắc chỉ đòi một tài chỉ đòi hai

Chưa hết, Nguyễn Du đã không ngần ngại khen ngợi nàng bằng một chuỗi từ ngữ biểu hiện sự ưu tú tuyệt đối: “Tài năng từ thiên mà có!', 'Làm thơ, họa nghệ, dày mùi ca hát'.

Danh xưng cao như ngọc nghê
Nghề thơ vượt bậc, hồ cầm chỉ biết chào đón.

Không cần một từ động viên, các từ và hình ảnh đối nghịch nhau cùng với các từ biểu thị giá trị tuyệt đối, thực sự đã tạo ra một dòng thơ trang nghiêm, uy nghi càng làm tôn vinh hơn nữa tài và sắc của Thuý Kiều.

Hai vẻ đẹp khác biệt nhưng bút pháp xây dựng giống nhau. Tác giả tạo dựng hình tượng nhân vật với sự mềm mại: làn nước thu, đỉnh núi xuân, gương mặt tròn, nét ngây, mái tóc mềm mại, làn da trắng, ... Dù được gọi là chị em Thúy Kiều, nhưng đoạn thơ chỉ để giới thiệu nàng Kiều với vẻ đẹp tài hoa, sắc sảo đến mức 'hoa ghen' 'liễu hờn'., và đích thực tài hoa mới là điều đáng trọng.

Tóm lại, đoạn thơ ngắn gọn, cấu trúc hoàn chỉnh, sử dụng nghệ thuật miêu tả người một cách tinh tế, với bút pháp điêu luyện đã chính xác thể hiện bản chất, tính cách của nhân vật, từ vẻ bề ngoài đã phản ánh tâm hồn, gây ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, đồng thời dự đoán những gì sẽ xảy ra với từng nhân vật: cuộc đời Thuý Vân sẽ không biết đến 'gian nan”, trong khi cuộc sống của Thuý Kiều sẽ không tránh khỏi 'vận mệnh', cuộc sống đầy thăng trầm.

Phân tích vẻ đẹp của Thuý Vân và Thuý Kiều - Mẫu 2

Văn học Việt Nam thời trung đại từ thế kỷ X-XIX được ghi nhận bằng nhiều tác phẩm xuất sắc, trong số đó phải kể đến Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du. Truyện Kiều không chỉ là một tác phẩm nổi tiếng mà còn được coi là một kiệt tác văn học, được xếp vào hàng kinh điển của văn học Việt Nam, không chỉ trong một thời kỳ nhất định. Truyện Kiều đã trở nên quen thuộc và đi sâu vào cuộc sống của người dân một cách tự nhiên nhất, từ đó tạo ra những nét văn hóa độc đáo như bói Kiều, ngâm Kiều, tranh Kiều, v.v. Có thể nói hiếm có tác phẩm văn học nào của Việt Nam được phổ biến rộng rãi và thậm chí được dịch sang hơn hai mươi thứ tiếng khác nhau trên thế giới như Truyện Kiều. Dù có nhiều lời nói, nhưng giá trị chung của tác phẩm nằm ở hai điểm quan trọng đó là cảm hứng thực tiễn và tư tưởng nhân đạo lan tỏa khắp tác phẩm. Khi đọc Truyện Kiều, bạn dễ dàng nhận ra rằng Nguyễn Du có một tài năng đặc biệt trong việc miêu tả con người, cảnh vật, với bút pháp ước lệ tượng trưng, trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều, Nguyễn Du đã mô tả hai thiếu nữ tài năng và xinh đẹp với những hình ảnh tượng trưng, so sánh tinh tế, sắc sảo.

Đoạn trích Chị em Thúy Kiều là phần mở đầu của tác phẩm, khi đó chị em Thúy Kiều vẫn đang trải qua cuộc sống ấm êm, dịu dàng. Phần mở đầu chủ yếu làm quen với gia đình và thành viên trong gia đình Thúy Kiều, trong đó tập trung vào việc miêu tả nhan sắc của hai chị em Vân, Kiều. Toàn bộ đoạn trích chi tiết và sinh động mô tả chân dung hai chị em Thúy Kiều, thể hiện sự cảm hứng nhân văn sâu sắc của Nguyễn Du. Ông tôn vinh vẻ đẹp tài năng và nhan sắc của con người, đồng thời dự đoán về số phận tài năng nhưng đầy bi kịch của Thúy Kiều, cũng như cuộc sống êm đềm của Thúy Vân. Nghệ thuật chủ yếu trong cách miêu tả vẻ đẹp nhân vật là sử dụng bút pháp miêu tả cổ điển, sử dụng ước lệ tượng trưng, lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để diễn tả vẻ đẹp và tài năng của con người. Ngôn ngữ trau chuốt, lựa chọn kỹ lưỡng, thơ lục bát có vần có nhịp rất trôi chảy và sâu sắc.

Bốn dòng thơ đầu của đoạn trích là sự tóm tắt tổng quan nhất về hai nhân vật Thúy Vân và Thúy Kiều.

'Hai nàng đẹp như thiên nga
Thúy Vân và Kiều, chị em tương đồng
Mai cốt cách tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười'

Vân và Kiều là hai tiên tử của ông Vương, Nguyễn Du sử dụng 'thiên nga' để ám chỉ vẻ đẹp tao nhã và duyên dáng của hai chị em Kiều. Sau đó, ông dùng hình ảnh cây mai làm 'cốt cách', vì mai từ lâu đã được coi là biểu tượng của sự cao quý, kiêng nhẫn, và mạnh mẽ. 'Tuyết tinh thần', tức tâm hồn trong sáng như tuyết, điều này cũng khiến người ta nghĩ đến vẻ đẹp của hai cô gái kiêu sa, trong sạch, không vướng bẩn tạp. Cuối cùng, Nguyễn Du nhấn mạnh rằng 'Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười', hai cô gái có những phẩm chất tương đồng, nhưng về tài năng và nhan sắc thì không giống nhau, mỗi người có vẻ đẹp riêng, không thể so sánh, điều này làm nền tảng cho phần tiếp theo.

Trong 14 câu thơ tiếp theo, độc giả sẽ nhận ra rằng Nguyễn Du chủ yếu tập trung vào nhân vật chị là Thúy Kiều với 12 câu thơ mô tả Kiều và chỉ bốn câu thơ để nói về em gái là Vân. Đầu tiên, chúng ta sẽ nói về những dòng thơ tả Thúy Vân.

'Vân trang trọng không thua kém
Gương mặt tròn đầy ánh trăng
Nụ cười duyên dáng đoan trang
Tóc mượt mà, da trắng như tuyết'

Nguyễn Du đã sử dụng bút pháp tượng trưng cổ điển, miêu tả Thúy Vân với những đặc điểm độc đáo, như một mẫu nữ tinh tế và quý phái. Vân được miêu tả với vẻ 'trang trọng' cao quý và lịch lãm, khuôn mặt tròn đầy như ánh trăng, nụ cười duyên dáng, da trắng mịn như tuyết. Vẻ đẹp của Thúy Vân được ví như một kiệt tác tinh tế, đại diện cho cuộc sống bình yên và an nhàn của cô, trái ngược hoàn toàn với chị gái của mình.

Khi tả về nhan sắc và tài năng của Kiều, Nguyễn Du đã sử dụng một lượng câu thơ nhiều hơn gấp ba lần so với khi tả Vân, nhưng vẻ đẹp của Kiều không được mô tả một cách cụ thể như Vân. Thay vào đó, Nguyễn Du đã tập trung vào việc sử dụng hình ảnh thiên nhiên để tạo ra ấn tượng chung và để độc giả tự suy diễn vẻ đẹp riêng biệt của Kiều.

'Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.'

Nguyễn Du viết 'Kiều càng sắc sảo mặn mà/So bề tài sắc lại là phần hơn', đây là so sánh ngầm với Vân, người có vẻ đẹp nhưng Kiều lại vượt trội ở mặt 'sắc sảo, mặn mà'. Việc tả nhan sắc của Vân làm nền cho việc tả Kiều. Cách tả của Nguyễn Du đặc biệt ở chỗ này.

'Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một chương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên bạc mệnh lại càng não nhân.'

Nguyễn Du viết 'Sắc đành đòi một tài đành họa hai', vẻ đẹp của Kiều không chỉ nằm ở bề ngoài mà còn ở tài năng. Kiều không chỉ xinh đẹp mà còn có tài năng nghệ thuật, điều này làm cho nàng trở nên đặc biệt hơn.

'Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.'

Sau khi miêu tả về nhan sắc và tài năng hai chị em Thúy Kiều, thì Nguyễn Du đã có những dòng thơ để nhận xét chung về cuộc sống cũng như tình trạng hiện tại của hai mỹ nhân nhà họ Vương. Có thể nhận ra rằng Kiều và Vân là con gái của viên ngoại thế nên hai nàng có cuộc sống khá sung túc, đủ đầy, quần là áo lụa, không phải lo nghĩ. 'Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê' là đề cập đế tuổi tác của hai nàng đã sắp đến tuổi gả chồng, xuân sắc phơi phới, đặc biệt với nhan sắc và tài năng như thế nhưng hai nàng lại có một nề nếp gia phong nghiêm cẩn 'Êm đềm trướng rủ màn che', quanh quẩn chốn khuê phòng. Hai nàng cũng chưa từng một lần màng đến chuyện yêu đương nam nữ dù biết bao thanh niên tài tuấn đang dòm ngó, thế nên mới có câu 'Tường đông ong bướm đi về mặc ai'.

Qua đoạn trích Chị em Thúy Kiều đặc tả hai người con gái tài sắc mười phân vẹn mười, Nguyễn Du đã bộc lộ sự trân trọng, đề cao giá trị vẻ đẹp của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa, từ vẻ đẹp nhan sắc đến vẻ đẹp tâm hồn, tài năng, đó chính là biểu hiện cực kỳ sâu sắc trong tư tưởng nhân văn của Nguyễn Du. Việc sử dụng bút pháp ước lệ tượng trưng trong việc miêu tả nhân vật rất phù hợp với tư tưởng ca ngợi, ngưỡng mộ đề cao giá trị của con người trong tác phẩm, lấy vẻ đẹp của con người làm lý tưởng cho mọi vẻ đẹp của thiên nhiên rộng lớn. Đồng thời qua đoạn trích Nguyễn Du cũng đã hé lộ những dự cảm đầy xót thương về cuộc đời bi ai, bạc mệnh của nàng Kiều, cũng như của người phụ nữ trong xã hội phong kiến hủ lậu.

Cảm nhận vẻ đẹp của Thúy Kiều và Thúy Vân

Có rất nhiều yếu tố tạo nên thiên tài Nguyễn Du và kiệt tác Truyện Kiều. Nhưng nét bút đặc sắc của Nguyễn Du trong nghệ thuật tả người thì không ai có thể phủ nhận được. Ông đã sáng tạo ra những chi tiết, ngôn ngữ, tâm lý nhân vật… tạo nên một thế giới nhân vật phong phú. Chân dung chị em Thuý Kiều là một điển hình.

Với bút pháp tài hoa, đoạn trích Chị em Thuý Kiều đã tôn vinh vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân, những mỹ nhân tuyệt vời đặc trưng trong văn học thời Trung Đại. Đó là một vẻ đẹp toàn diện nhưng ẩn chứa tính uẩn lệ của văn chương:

“Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.”

Câu thơ này tạo ra hình ảnh hai cô gái với thân hình nhỏ nhắn, duyên dáng như cành mai, và tâm hồn trong trẻo như tuyết. Bố cục 3/3 chia câu thành hai đoạn nhỏ tạo nên âm điệu nhịp nhàng, nhấn mạnh vào vẻ đẹp hài hoà và cân đối của hai chị em. Đó là một vẻ đẹp tuyệt vời. Nguyễn Du sử dụng các yếu tố của tự nhiên để mô tả vẻ đẹp từ bên ngoài đến bên trong, với sự 'mười phân vẹn mười'. Điều đó chứng tỏ sự tài năng của Nguyễn Du khi nắm bắt được sự đa dạng của con người.

Đây là cách miêu tả vẻ đẹp của Thuý Vân:

“Vân xem trang trọng khác biệt,
Khuôn mặt tròn đầy, nụ cười duyên dáng.
Hoa nở như ngọc, dáng vẻ thanh lịch,
Mây kém sắc sảo so với mái tóc, làn da trắng như tuyết.”

Bức tranh văn chương tuyệt vời này mô tả vẻ đẹp của Thúy Vân như một người phụ nữ lý tưởng, dịu dàng và duyên dáng, với khuôn mặt phúc hậu tỏa sáng như trăng rằm, nụ cười tươi tắn như hoa hàm tiếu, và giọng nói dịu dàng như tiếng ngọc. Nguyễn Du khen ngợi mái tóc óng mượt của Thúy Vân, làn da trắng mịn như tuyết, tạo ra một vẻ đẹp mà nhiều phụ nữ mơ ước. Vẻ đẹp ấy làm cho cả thế giới phải ngưỡng mộ và nể trọng. Bức tranh của văn học trung đại này miêu tả một hình ảnh rất tươi đẹp và tràn đầy hạnh phúc cho tương lai của Thúy Vân.

Nếu Thúy Vân là vẻ đẹp của người phụ nữ hoàn hảo, thì Thúy Kiều là biểu tượng của sự tinh túy và sắc sảo giữa cuộc sống đầy thử thách và trắc trở. Khi miêu tả Thúy Kiều, Nguyễn Du đã khẳng định rằng:

“Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.”

Có người cho rằng, Nguyễn Du sử dụng Thúy Vân như một bối cảnh để tôn vinh vẻ đẹp của Thúy Kiều, theo truyền thống 'tả khách hình chủ'. Tuy nhiên, liệu trái tim nhân hậu của Nguyễn Du có thể làm tổn thương một vẻ đẹp hiền dịu như Thúy Vân không? Chẳng phải ông đã công nhận và khen ngợi vẻ đẹp và đức hạnh của Thúy Vân rồi sao? Nguyễn Du, một nhà văn nhân đạo, nhất định rất quý trọng và yêu quý những nhân vật của mình. Ông yêu quý và trân trọng tất cả những phẩm chất xuất sắc ấy. Tuy nhiên, với Thúy Vân, ông dành sự quý trọng và yêu thương, còn với Thúy Kiều, ông có sự đồng cảm, yêu thương và quan tâm đặc biệt, như một người bạn đồng hành chia sẻ khó khăn:

“Làn thu thuỷ, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm,liễu hờn kém xanh.”

Từ “càng” không chỉ là sự tiếp tục mà còn thể hiện một mức độ thái quá, một điều đáng lo ngại. Nỗi lo âu đó không thể kiềm chế, dẫn đến câu trước đầy hào hứng “Làn thu thủy, nét xuân sơn”. Câu thơ bị chia ra thành hai dòng để nhấn mạnh, để tôn vinh vẻ đẹp tuyệt vời đó mà lại như có gì đó uất ức. Nguyễn Du đã rất tinh tế trong việc mô tả nhân vật. Không chỉ miêu tả ánh mắt và nét mày, ông còn lồng ghép tâm hồn vào nhân vật. Thúy Kiều đẹp đến mức ánh mắt của nàng như mặt nước hồ thu rộng lớn, với màu xanh của mây trời, và chút vàng của nắng, của chiếc lá thu phai. Đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn. Trong đó chứa đựng một tâm hồn mênh mông, đầy cảm xúc, mà chứa đựng cả tình yêu và sự thấu hiểu về cuộc sống, tình thương của con người.

Chính “làn thu thủy” ấy đã làm rung động “dầm dầm châu sa” trước tình yêu không thành của Đạm Tiên, sau đó là sự hi sinh vĩ đại cho mối tình đầu với Kim Trọng mà “Liều đem tấc cỏ quyết đền ba xuân”. Rồi lại phải trải qua mười lăm năm sóng gió của cuộc đời với bao đắng cay và đau khổ. Nguyễn Du, với tài năng độc đáo của mình, đã miêu tả vẻ đẹp của nét mày như dáng núi mùa xuân cong quyến rũ, đầy sức sống. Mùa xuân với sắc xanh tươi mới, “Xuân du phương thảo địa” (cổ thi), “cỏ non xanh mướt tận chân trời” (Nguyễn Du), ẩn sau “nét xuân sơn” ấy là sự sống đầy nhiệt huyết của cô gái “xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê” (Nguyễn Du). Chính trong vẻ đẹp kiều diễm ấy, Thúy Kiều đã rung động trong lần gặp đầu tiên với Kim Trọng, khi “hai Kiều e lệ nép vào dưới hoa”, và từ đó trái tim nàng đã dậy sóng yêu thương và sự hi vọng:

“Người đâu gặp gỡ làm chi,
Trăm năm biết có duyên gì hay không.”

Sau đó, chính nàng đã dũng cảm “bước bước băng qua lối vườn khuya một mình” để gặp Kim. Nàng đã vượt qua những rào cản của xã hội phong kiến để tìm đến tình yêu đầu tiên của mình. Bằng những bước đi mạnh mẽ đó, trái tim nhân ái của Nguyễn Du đã thể hiện một quan niệm sống, một khát vọng tự do trong hôn nhân hiếm thấy trong văn học trung đại.

Ánh mắt và nét mày của nàng ẩn chứa một tâm hồn đầy cảm xúc và tình yêu thương. Nhưng ngay sau vẻ đẹp tuyệt vời ấy, dường như còn chứa đựng sự uất ức “Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”. Tại sao phải ghen tỵ, phải hờn giận? Đời sống thường như vậy! Sâu sắc nhân tình và tài năng miêu tả của Nguyễn Du đã giúp ông vẽ ra một phần của cuộc sống bi thảm và không công bằng của một vẻ đẹp tuyệt vời như Thúy Kiều.

Nguyễn Du đã nhấn mạnh rằng “Một hai nghiêng nước nghiêng thành”. Tác giả đã sử dụng điển tích, mượn ý thơ của Lý Diên Niên đời Hán Vũ Đế (Trung quốc):

“Nhất cố khuynh nhân thành,
Tái cố khuynh nhân quốc.”

(Quay lại một lần tướng giữ thành mất thành, quay lại lần nữa nhà vua mất nước). Câu thơ gợi nhớ đến nụ cười của Bao Tự, ánh mắt của Điêu Thuyền, tính cách nũng nịu của Dương Quí Phi, nét nhăn mặt của Tây Thi, hoặc cảm xúc u buồn của Chiêu Quân… – những người phụ nữ xinh đẹp đã từng gây chấn động nhiều thành trì và triều đại phong kiến Trung quốc. Tác giả ẩn dụ so sánh Kiều như một hoa quốc sắc thiên hương, một vẻ đẹp không thể tìm thấy ở đâu khác. Nhưng nàng đẹp đến mức thiên nhiên cũng phải ganh tỵ. Đoạn thơ đã phản ánh dự cảm về cuộc đời đầy sóng gió bất trắc của nàng Kiều.

Tạo hoá ban cho nàng không chỉ là sắc đẹp mà còn là tài năng hơn người:

“Thông minh vốn có từ thiên phú,
Thêm nghệ thuật sáng tạo, nghệ sĩ hoàn hảo.”

Nàng thể hiện đầy đủ phẩm chất, tài năng của một nghệ sĩ: Thơ ca, hội hoạ, âm nhạc nàng đều tỏ ra tài hoa vô song. Nàng có khả năng cảm nhận nghệ thuật một cách tinh tế, cho thấy một tâm hồn mẫn cảm, phong phú. Nhưng có lẽ nổi bật nhất là tài năng của nàng trên dây đàn:

“Dây tơ hòa bất phân âm,
Thành thợ riêng một dặm dài hơn Hồ.”

Tiếng đàn như là âm thanh phát ra từ chính con tim đa sầu đa cảm, và nó liên quan chặt chẽ với số phận của nàng. Như một sự thôi thúc từ số phận, bản nhạc mà nàng chọn cho mình là khúc “định mệnh”:

“Bản nhạc tay lựa đã ghi,
Một trời định mệnh lại càng xót xa lòng người.”

Âm điệu câu thơ như một cơn dông xuống, như nỗi buồn nghẹn ngào theo dây đàn. Một sự cảm nhận về cuộc sống khó khăn. Không phải tình cờ mà nhà thơ lại chọn một cô gái trẻ vừa chớm nở lại mang trên vai số phận định sẵn. Dường như từ đáy lòng, thiên tài Nguyễn Du đã cảm nhận, đã tiên đoán những nỗi đau sẽ rơi vào cuộc đời của nàng.

Trong việc sáng tác Truyện Kiều, Nguyễn Du cũng không thể tránh khỏi thuyết “vận mệnh”: “tài năng so với số mệnh”, “tài trí vượt nên, dáng vẻ đành chịu”. Mỗi người đều bị xác định bởi số phận, vận mệnh là một thế lực mạnh mẽ vô song “Vạn vật đều do trời quyết định”, “Tài năng thường kèm theo tai họa một cách không lường trước”. Kiều quá xinh đẹp, quá tài năng nên không thể tránh khỏi “vận mệnh đầy bi kịch”. Nhưng nếu chỉ như vậy, Truyện Kiều cũng không thể trở thành một kiệt tác. Chính lòng nhân từ, chính tình yêu thương, tôn trọng con người, nhà thơ đã phản ánh “những gì gây đau đớn khi nhìn thấy” để phơi bày hiện thực xã hội tàn bạo không nhân đạo, quyền lực và tiền bạc của bọn quan lại đã vùi dập, đạp on đường tưởng tượng về hạnh phúc của con người, đã đẩy một cá nhân cao quý, một người phụ nữ tuyệt mỹ vào nơi bùn lầy của cuộc sống.

Kết thúc đoạn trích về Chị em Thúy Kiều, Nguyễn Du đã bổ sung thêm về cuộc sống và phẩm hạnh của hai chị em:

“Cuộc sống yên bình nhưng che phủ bóng mát,
Về nhà, ong bướm đầy đường, mặc kệ ai đi qua.”

Các thành ngữ “yên bình như bóng mát che phủ” miêu tả cuộc sống lịch thiệp, yên bình của hai cô gái con nhà có giáo dục tốt. Một lần nữa, Nguyễn Du đã khẳng định phẩm chất và phong cách sống của hai chị em.

Phần thơ cuối cùng đã đóng lại và hoàn thiện hai bức chân dung tuyệt vời của Thuý Vân và Thuý Kiều. Qua đó, người xem không chỉ nhìn thấy bức chân dung của nhân vật mà còn thấy được bức tranh về sự ghen ghét, đố kỵ trong xã hội. Không chỉ thấy được ngoại hình của nhân vật mà còn thấy được tâm hồn và tính cách của họ, cũng như dự báo về tương lai và số phận của họ. Nguyễn Du đã đưa nghệ thuật mô tả con người lên đỉnh cao của văn học trung đại.

Nói về Truyện Kiều, không ngẫu nhiên nhà thơ Chế Lan Viên đã viết: “Khi Nguyễn Du sáng tác, đất nước trở thành văn chương”. Thực tế, mặc dù được lấy cảm hứng từ truyện Kim Vân Kiều của Thanh Tâm Tài Nhân, nhưng nếu Kim Vân Kiều không để lại dấu ấn nào trong văn học Trung Quốc thì Truyện Kiều của Nguyễn Du lại trở thành một tác phẩm to lớn trong văn chương thế giới.

Phân tích về vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều

Đoạn thơ “Chị em Thuý Kiều” trong bài thơ “Đoạn trường tân thanh” của thi sĩ Nguyễn Du là một tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, là bức tranh về con người được vẽ bằng ngôn ngữ Tiếng Việt ở mức độ hoàn hảo. Chỉ trong 24 câu thơ lục bát, Tố Như đã mô tả tài năng, vẻ đẹp và đức hạnh của hai chị em Thuý Kiều, Thuý Vân - hai người phụ nữ tuyệt vời - với sự trân trọng và yêu thương.

Nói về đoạn thơ như một bức tranh, bởi vì ngôn từ trong văn bản không chỉ ảnh hưởng đến cảm xúc, mà còn tạo ra hình ảnh sống động về con người một cách rõ ràng. Khi đóng sách lại, người đọc có thể hình dung được Thuý Kiều, Thuý Vân từ ngoại hình đến tâm hồn bên trong.

Trong nghệ thuật cổ truyền, sự tinh tế là tiêu chuẩn. Vì vậy, các họa sĩ thường chú trọng đến linh hồn của tác phẩm. Khi vẽ rồng, họ chú ý đến đôi mắt; khi vẽ mùa thu, họ không thể thiếu lá vàng... Để diễn đạt sức sống của mùa xuân, họa sĩ Trung Quốc Bạch An vẽ con ngựa lao về phía trước, xung quanh là những bông hoa nở rộ. Mặc dù chỉ là miêu tả đơn giản nhưng lại gợi lên vô số cảm xúc thẩm mỹ cho người xem.

Nguyễn Du mô tả Thuý Kiều và Thuý Vân dựa trên phép hoạ pháp cổ nhưng được thể hiện một cách kỳ diệu. Vật liệu sử dụng không phải là màu sắc và âm thanh mà là ngôn từ. Dưới bàn tay của Nguyễn Du, các từ như những nhân vật đang nhảy múa vậy.

Bốn dòng thơ đầu tiên là lời giới thiệu, tóm tắt về hai cô gái đầu lòng của gia đình Viên ngoại họ Vương:

“Trong lòng gia đình có hai người con gái,
Thuý Kiều là chị, em là Thuý Vân.
Trong phẩm hạnh và tinh thần,
Mỗi người một vẻ, đều tuyệt vời.”

Hình ảnh được sử dụng như một biểu tượng, kết hợp với phép ẩn dụ: “phẩm hạnh” cao quý như cây mai, “tinh thần” trong trắng như tuyết, thể hiện sự quý trọng của nhà thơ đối với hai nhân vật. Họ đều rực rỡ, đẹp “đều tuyệt vời.” Nguyễn Du tài hoạ đã giới thiệu nhưng cũng mang tính tả, kể nhưng cũng như vẽ. Trên nền này, đại thi hào cho các nhân vật của mình xuất hiện một cách tự nhiên, đầy uy nghi.

Sau phần giới thiệu tổng quát, đến lượt bức chân dung của Thuý Vân:

Vẻ trang trọng của Thuý Vân khác biệt,
Khuôn mặt đầy đặn, nụ cười tỏa nét thanh tao.
Hoa, ngọc, mây, tuyết thua kém nét đẹp của nàng.
Cái trắng da làm tuyết phải nhường bước.

Dù sử dụng phong cách viết tinh tế kết hợp với từ ngữ chọn lọc, Thuý Vân được miêu tả với những điều đẹp đẽ, tinh túy nhất, và linh thiêng nhất của tự nhiên: Hoa, trăng, ngọc, mây, tuyết. Đó là sự tập hợp của vẻ đẹp của trời đất, của thiên nhiên. Đó cũng là tiêu chuẩn vẻ đẹp con người cần theo đuổi trong văn học phong cách trung đại. Mỗi câu thơ là một nét hoàn hảo về bức chân dung của nàng. Từ cử chỉ đến dáng điều, tất cả rất trang trọng, quý phái. Cách cư xử rất điềm đạm, thanh lịch. Đó là vẻ đẹp toàn bích của một cô gái trong sáng, dịu dàng, không chút vướng bận cuộc sống thường nhật.

Tác giả miêu tả khuôn mặt của Thuý Vân đầy đặn, sáng trong như khuôn mặt trăng tròn và đầy đặn. Tiếng nói trong trẻo như ngọc. Nụ cười tươi sáng như hoa. Tóc mềm mại, bóng lộn như mây. Da trắng mịn làm cho tuyết phải nhường bước. Rõ ràng, nàng Vân tỏa sáng với vẻ đẹp phúc hậu, điềm đạm, là vẻ đẹp thu hút xung quanh.

Tuy nhiên, dường như nhà họa sĩ không tập trung nhiều vào việc mô tả Thuý Vân. Bút pháp của ông tập trung chủ yếu vào việc khắc hoạ nhân vật Thuý Kiều. Dường như Vân chỉ là nền cho Kiều tỏa sáng. Bằng cách tạo ra tình huống theo kiểu đòn bẩy, Nguyễn Du khẳng định mình là một bậc thầy trong việc mô tả nhân vật. Thuý Vân có vẻ đẹp đến mức cả thiên nhiên phải nhường bước nhưng Kiều lại vượt trội hơn. Thế thì vẻ đẹp ấy là gì? Nhà thơ tiếp tục giới thiệu:

Thuý Kiều hơn cả phần ngoại hình,
So với nét đẹp, tài năng là phần vượt trội hơn.
Thần thái thanh tú, dáng vẻ tươi mới,
Hoa gianh giỏi thắm, liễu lùn kém xanh.

Nếu vẻ đẹp của Vân là dịu dàng, thuần khiết, thì Kiều hiện ra với sự sắc sảo, quyến rũ hiếm có. Vẻ đẹp này rất cao quý, kiêu sa. Nó không thuộc về thế giới thông thường, chỉ để ngưỡng mộ, ngước nhìn mà thôi. Khi mô tả Thuý Kiều, tác giả tập trung vào đôi mắt. Người ta thường nói: đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn vì nói đến đôi mắt là nói đến thế giới quan, nhân sinh quan của con người. Mắt đẹp tự thân mang vẻ đẹp của tâm hồn. Cái thần của bức chân dung Thuý Kiều nằm ở đây. Người đọc Truyện Kiều tinh ý sẽ thấy rằng, Nguyễn Du không chú ý mô tả vẻ đẹp hình thức của Thuý Kiều. Ông chỉ sử dụng hai hình ảnh biểu tượng: “làn thu thuỷ, nét xuân sơn”. Mắt nàng Kiều xanh như nước mùa thu, lông mày thanh tú như dáng vẻ, nét núi mùa xuân. Điều này đủ cho một vẻ đẹp tuyệt vời. Trong nguyên lý định hình nhân cách Trung Hoa, ai có đôi mắt như vậy thì rất phong lưu và trầm tư. Chính “làn thu thủy” ấy đã tiên đoán cho số phận đau khổ của nàng Kiều trong suốt 15 năm lang thang sau này.

Có thể nói rằng, khi quan sát kỹ chân dung hai chị em Thuý Kiều, tôi nhận thấy có vẻ như khi miêu tả Thuý Vân, Nguyễn Du không mô tả đôi mắt. Điều này là quan trọng để thấy cách tạo dựng nhân vật, tài năng của nhà thơ. Sách giáo khoa và nhiều tài liệu cho rằng “nét ngài” trong câu tả Thuý Vân “Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang” là nói đến đôi lông mày đậm, thanh tú như con bướm tằm. Nhưng cần lưu ý, đại thi hào Nguyễn Du quê ở Hà Tĩnh. Và Hà Tĩnh có câu: “Trông ngài mà bắt hình dong”, “Tốt ngài hơn dài quần áo”. Rõ ràng, “ngài” ở đây là con người. “Nét ngài nở nang” muốn nói vẻ ngoài của Vân tràn đầy, đầy sức sống. Điều này phù hợp với quan niệm của Nguyễn Du về thuyết hình thái. Sự phong phú về vẻ bề ngoại hình của Thuý Vân cũng như tiên báo cho một cuộc sống hạnh phúc, giàu có “Phong lưu phú quý ai bì”.

Chính vì điều đó, nên vẻ đẹp của Thuý Kiều không bình thường chút nào, đẹp đến mức “hoa ghen”, “liễu hờn”. Thế thì không cần nói nhiều, người đọc cũng có thể thấy được sự khác biệt trong nét vẽ của Nguyễn Tiên Điền với hai nhân vật chính của truyện này.

Miêu tả Thuý Vân chỉ với 4 câu thơ, nhưng tác giả dành 12 câu để nói về tài sắc của Kiều. Nhà thơ sử dụng nhiều câu kiến trúc nhằm mô tả nhân vật đạt đến mức độ tối đa của vẻ đẹp:

Tài năng đặc biệt có từ thiên
Phối hợp hội họa với nghệ thuật thơ ca.
Thiên tài âm nhạc hội tụ trên cung điện,
Tài riêng kiềm chế được cả tiếng đàn Hồ.
Bài ca tự tay lựa chọn từng phần,
Một sự sống hòa mình với trí tuệ.

Các từ ngữ miêu tả Kiều đã được tinh chế đến tận cùng: tài tình, quyến rũ, vượt trội, ghen tỵ, căm ghét, đòi hỏi, kỹ thuật, bẩm sinh, kết hợp nghề, đậm đà, đỉnh cao, vượt lên, số phận, chín chắn. Sự đối lập trong từ ngữ đã tạo nên nhịp điệu thơ uy nghiêm, càng làm bật lên vẻ đẹp của Kiều.

Kiều không chỉ đẹp về hình thức mà còn thể hiện vẻ đẹp của trí tuệ “tự nhiên”, cho nên trong mọi nghệ thuật: âm nhạc, văn chương, hội họa, Kiều rất tinh tế, tài ba, “cao cấp và tinh tế”, “vượt lên” mọi thứ. Theo tôi, không chỉ thiên nhiên “ghen tỵ”, “khó chịu” mà trước tài năng của Kiều, người đời cũng khó lòng chấp nhận, Kiều phải trải qua những khó khăn như là điều dễ hiểu. Các bài học từ đời sống đã chứng minh điều này không phải là sai:

Một mà hai, ai ai cũng biết,
Tài năng là điều mà mọi người đều ghen tỵ.

Chính Nguyễn Du cũng phải nhận thức rằng sắc đẹp, tài năng sẽ là lưỡi dao găm xuống cuộc sống của Kiều, khiến cho nàng phải trải qua những nỗi đau, tổn thương không thể tránh khỏi trong cuộc sống:

Thuý Kiều sắc sảo, tài ba ,
Không may là số phận của một người đẹp.
Lại phải chịu một tình yêu,
Luôn khép mình vào bản thân.

Thiên mệnh “bỉ sắc tư phong” như định trước, chờ sẵn để khiến Kiều chìm đắm, đè bẹp dù nàng là một biểu tượng về vẻ đẹp, tài năng, tình yêu và số phận theo quan điểm của Tố Như:

Không ai được đặc biệt thiên vị.
Chữ tài và chữ mệnh đều dồi dào.

Khi mô tả Thuý Kiều, Nguyễn Du không chỉ nhấn mạnh vẻ đẹp cuốn hút, tài năng sáng chói, mà còn tâm hồn sâu thẳm, đa cảm của nàng. Bản nhạc bạc mệnh của Kiều là tiếng trái tim của nàng, chứa đựng tình cảm sâu lắng của nhà thơ, làm xao động tất cả mọi nhân vật trong truyện, kể cả tên Hồ Tôn Hiến. Dưới bút tài tình của Tố Như, Kiều càng rực rỡ, có tài, có tình, thì số phận của nàng càng đầy khổ. Đối diện với hình ảnh của Thuý Kiều, nhà thơ Chế Lan Viên đã xúc động và đau xót:

Đau lòng cho Kiều như đau lòng cho dân tộc
Tài năng không gì sánh kịp
Người ta quý trọng Kiều như dân tộc
Chữ kiên nhẫn vượt qua hàng trăm khó khăn.

Việc miêu tả tính cách nhân vật là một trong những tài năng đặc biệt của Nguyễn Du. Có lẽ ngàn năm sau này, chúng ta vẫn chưa thể diễn tả hết sự tài năng, sự tinh tế của nhà thơ lớn này. Chúng ta chỉ biết rằng, tài năng của ông trong việc khắc họa nhân vật giống như một nguồn suối không ngừng trào ra những dòng nước trong lành và ngọt ngào. Hy vọng rằng, với những suy nghĩ còn dày đặc, bạn đọc sẽ tìm thấy những điều ý nghĩa, ngay cả khi nó chỉ là “một vài trống canh cho vui”.