Mẫu văn lớp 9: Phân tích bài thơ 'Nói với con' của tác giả Y Phương

Bài thơ 'Nói với con' là sự tâm sự chân thành, tràn đầy tình yêu thương của cha dành cho con. Trong bài viết này, chúng ta sẽ thảo luận về 3 mẫu văn mẫu để giúp học sinh có thêm ý tưởng và kỹ năng để viết bài bình giảng về một tác phẩm văn học.

Dàn ý phân tích bài thơ 'Nói với con'

1. Khởi đầu

• Giới thiệu về tác phẩm 'Nói với con'

2. Phần chính

a. Gia đình - Nền móng vững chắc của con:

• Con bước vào cuộc đời với những bước chân đầu tiên, những tiếng bập bẹ của con không chỉ đánh dấu sự lớn lên của con mà còn là niềm hạnh phúc của ba mẹ.
• Bằng cách sử dụng từ ngữ như 'bước tới', 'mẹ', 'cha' và biện pháp liệt kê 'chân trái', 'chân phải', tác giả gợi lên khung cảnh ấm áp và hạnh phúc của một gia đình đầm ấm.

=> Ba mẹ hạnh phúc khi chứng kiến con từng ngày lớn lên.

b. Quê hương - Nguồn cảm hứng vô tận cho tâm hồn con:

• Trong mỗi góc nhỏ quê nhà, tiếng hát 'Người đồng mình' tràn đầy sự tài hoa và niềm lạc quan
• Rừng xanh thơm ngát hương hoa, con đường êm đềm mang theo những tấm lòng ấm áp của người dân quê hương.
• 'Người đồng mình' sở hữu ý chí và nghị lực phi thường
• Họ sống mạnh mẽ như dòng sông, mềm mại như dòng suối, tấm lòng bao la ấy giúp họ vượt qua mọi chông gai trên cuộc đời.
• 'Người đồng mình' biết trân trọng văn hóa quê hương, tự hào về trách nhiệm của mình với đất đai.

c. Lời khuyên của cha gửi gắm tận lòng con:

• Hãy sống mạnh mẽ, kiên định như những con người dân của quê hương
• Trên con đường đời, đừng bao giờ từ bỏ, hãy tự tin phấn đấu để khẳng định bản thân trong cuộc sống

3. Tổng kết

• Ý kiến về bài thơ.

Phân tích về bài thơ Nói với con

Tình thương cha dành cho con luôn sâu sắc và ấm áp như tình mẹ, và người cha luôn mong muốn con có cuộc sống ổn định và thành công. Bài thơ Nói với con của Y Phương thể hiện tình cảm và hy vọng của một người cha dành cho con, một tình yêu giản dị nhưng đầy ý nghĩa.

Bằng những từ ngữ nhẹ nhàng, cha muốn truyền đạt tình thương bao la của cha mẹ cho con. Con đã trưởng thành trong tình thương ấy, dưới sự chăm sóc của cha mẹ. Gia đình con ấm áp và hạnh phúc. Mỗi bước đi, mỗi lời nói, mỗi tiếng cười đều gắn liền không rời:

Bước phải tới cha
Bước trái tới mẹ
Một bước, tiếng nói
Hai bước, tiếng cười.

Và tiếp tục như vậy, đứa con không chỉ trưởng thành trong một gia đình yêu thương, mà còn được dưỡng dục bởi quê hương thanh bình, yên bình. Phong cảnh tự nhiên tươi đẹp, cuộc sống lao động sôi nổi đã mang lại cho con sự sống, cho con một tâm hồn rộng lớn:

Người đồng mình yêu thương con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà rền tiếng hát
Rừng cho hoa
Con đường cho tấm lòng.

Sống trong cộng đồng, con được bao bọc, được che chở, được cha mẹ yêu thương bảo bọc. Quê hương và gia đình chính là nguồn gốc nuôi dưỡng cho con.

Ngọng ngào, ấm áp, người cha truyền đạt cho con về những phẩm chất cao đẹp của người dân quê. Họ sống cuộc sống khó khăn và “Vượt qua khó khăn, dưỡng lên lòng can đảm”, nhưng họ vẫn là những con người mạnh mẽ, quyết đoán, là những người yêu quê hương chân thành, gắn bó với quê hương của họ. Chính tình cảm sâu nặng đó với quê hương đã khiến cho họ “tự xây dựng quê hương”. Họ đã tạo ra quê hương với những phong tục, truyền thống tốt lành, bằng cách làm việc chăm chỉ của họ. Người cha đã khen ngợi những người mộc mạc, đơn giản, nhưng giàu lòng can đảm, với lòng tin vững vàng và ý chí mạnh mẽ. Từ đó, cha đã nhắc nhở con phải sống có trách nhiệm, trung thành với quê hương. Con cần phải biết chấp nhận, can đảm vượt qua khó khăn bằng ý chí và niềm tin của mình:

Sống trên đá không ngại đá gập ghềnh
Sống trong hang không ngại hang nghèo đói
Sống như sông như suối
Xuôi dòng vượt thác lên ghềnh
Không sợ gian khó.

Trên hết, con phải tự hào với những truyền thống tốt đẹp của quê hương, tự tin bước vào cuộc sống.

Thông qua tất cả những điều cha truyền đạt, ta thấy một người cha yêu thương con hết mực. Cha dành cho con tình cảm chân thành, sâu sắc và lòng tin mãnh liệt. Điều quan trọng nhất mà cha truyền cho con là lòng tự hào, sức mạnh sống, tình yêu quê hương, ý chí kiên định và sự tự tin khi bước vào cuộc sống.

Đọc bài thơ, ta cảm nhận được tình cảm sâu nặng của cha dành cho con và những ước mong giản dị nhưng sâu sắc. Ta cần biết trân trọng tình cảm của cha, không làm cha thất vọng và nhớ kỹ những điều cha dạy để thành công trong học tập và cuộc sống.

Nghị luận về bài thơ Nói với con của Y Phương

Bài thơ Nói với con của tác giả Y Phương - một nhà thơ của dân tộc thiểu số. Bài thơ là lời của cha dành cho con, ca ngợi tình cảm gia đình, truyền thống lao động chăm chỉ và sức mạnh của quê hương và dân tộc.

Hơn thế nữa, bài thơ giúp người đọc hiểu thêm về sức sống và tinh thần mạnh mẽ của một dân tộc miền núi, về tình yêu thương quê hương, truyền thống và ý chí vươn lên của họ.

Với cách diễn đạt sâu sắc và hình ảnh mạnh mẽ, bài thơ truyền đạt được tình cảm ân cần của cha mẹ và mong muốn của họ cho con. Con lớn lên trong tình thương yêu, sự hỗ trợ của cha mẹ, trong cuộc sống vất vả và thử thách, cùng với những giá trị đạo đức và truyền thống của dân tộc. Bài thơ cũng tôn vinh sức sống mạnh mẽ của quê hương và mong ước con tiếp tục truyền thống tốt đẹp đó. Đây là lời tâm sự giàu cảm xúc của người cha, đồng thời giúp người đọc hiểu sâu hơn về bản chất của nó.

Bốn dòng đầu bài thơ thể hiện tình yêu thương của cha mẹ dành cho con:

Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười.

Bầu không khí ấm áp của một gia đình hạnh phúc được thể hiện qua bốn dòng thơ. Gia đình là nơi cha mẹ dạy dỗ con cái. Người con lớn lên trong tình thương yêu của cha mẹ và trưởng thành dưới sự che chở của họ, trong một môi trường gia đình đầm ấm và yên bình.

Cha không chỉ nhắc nhở con về gia đình mà còn nhắc nhở về nguồn gốc, nơi đã dạy bảo con trưởng thành:

Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng.

Tiếp theo, cha không muốn nói nhiều hơn rằng con đã trưởng thành trong cuộc sống thiên nhiên thơ mộng, với tình thương của quê hương và cuộc sống lao động gian khổ. Câu 'Người đồng mình yêu lắm con ơi' thể hiện tình đoàn kết cộng đồng.

Hai câu tiếp theo 'Đan lờ cài nan hoa - Vách nhà ken câu hát' miêu tả các hành động trong cuộc sống hàng ngày. Điều này cho thấy con lớn lên trong môi trường lao động và tình thương quê hương. Hình ảnh như đan, ken thể hiện sự gắn bó chặt chẽ giữa con người, tạo nên một tinh thần đoàn kết mạnh mẽ.

Những dòng thơ tiếp theo:

Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói.
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc

Cha đã truyền đạt cho con về đức tính cao quý của người đồng mình và ước muốn giản dị của cha. Ba câu đầu mô tả đức tính cao quý của người đồng mình. Cuộc sống lao động mạnh mẽ, kiên định và đầy dẫy với quê hương. Hai câu tiếp theo 'Cao đo nỗi buồn - Xa nuôi chí lớn' thể hiện quyết tâm và sức mạnh vượt qua mọi khó khăn bằng ý chí. Cha muốn con tiếp tục kế thừa và phát huy những giá trị tốt đẹp của quê hương. Dù cuộc sống có khó khăn thế nào, con cũng phải kiên định bên quê hương, không bao giờ bỏ rơi quê nhà mình, phải vươn lên bằng ý chí của mình.

Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ được nhỏ bé Nghe con

Cha muốn con hiểu rằng người đồng mình dù mộc mạc nhưng đầy chí khí, niềm tin. Bằng tâm hồn và ý chí, họ đã làm nên quê hương với những giá trị tốt đẹp. Cha cũng muốn con biết sống có tình, có nghĩa, trung thành với quê hương, và vượt qua mọi khó khăn bằng ý chí và niềm tin của mình. Hơn nữa, con cũng phải tự hào về truyền thống quê hương, tự tin bước vào cuộc sống.

Duy chỉ qua bài thơ đã thể hiện tình thương cha con sâu nặng. Đó là tình yêu thương, niềm tin của cha thông qua lời dạy dỗ con. Điều lớn nhất cha truyền cho con là lòng tự hào với sức mạnh bền vững của quê hương và lòng tự tin khi bước vào cuộc sống. Bằng cách dẫn dắt tự nhiên, Y Phương đã tạo ra một tình cảm thân thiết, yêu thương giữa cha và con.

Tóm lại, bài thơ Nói với con là một thành công rực rỡ trong sự nghiệp của Y Phương. Bằng những lời nói mộc mạc và đầy tình cảm, tình cha con hiện lên vô cùng thắm thiết và cao đẹp. Bài thơ là lời khuyên bảo và ước mong của người cha, mong con tiếp tục truyền thống đức tính cao quý của dân tộc, tự hào về quê hương, yêu quê hương, tự tin vững bước trên con đường cuộc sống, vượt qua mọi thử thách để xây dựng quê hương với những truyền thống tốt đẹp.

Nhận xét về bài thơ Nói với con

Con ôm gối êm ái
Hãy nghỉ ngơi đi con!
Trăng đã cao chưa tròn
Bố vòng tay xòe ra
Để con giấc ngủ sâu

(Bàn tay bé con - Huy Cận)

Tấm lòng của cha thi sĩ dành cho con cũng ấm áp, nồng nàn không kém tình mẹ. Cha ru con vào giấc ngủ, đưa con vào giấc ngủ. Tình yêu thương, ước mong con trưởng thành là nét đẹp vốn có của người Việt. Bài thơ Nói với con của Y Phương cũng là biểu hiện của tình cảm ấy. Với lời dịu dàng, trìu mến, bài thơ truyền đạt lời tâm tình của người cha đối với con.

Bài thơ đơn giản mộc mạc trong ngôn từ và hình ảnh, nhưng đã thấm vào lòng người nhờ vào âm điệu nhẹ nhàng, thiết tha của lời cha dành cho con về cội nguồn quê hương. Đây là một bài thơ viết theo thể thơ tự do, với cách gieo vần, nhịp điệu tuân theo dòng cảm xúc. Toàn bộ bài thơ là cách diễn đạt, cách nghĩ, cách viết của người dân tộc, mộc mạc, giản dị nhưng chân thành, tha thiết qua hình ảnh người cha nói với con, tâm tình dặn dò trìu mến, ấm áp và đầy tin cậy. Con lớn lên trong tình yêu thương, sự nâng đỡ của cha mẹ, trong cuộc sống an lành của quê hương.

Bắt đầu bài thơ bằng cách diễn đạt thông qua hình ảnh cụ thể, độc đáo, và đặc sắc trong tư duy và cách diễn đạt của người miền núi:

Chân phải bước đến cha
Chân trái bước đến mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước chạm tiếng cười

Chỉ với bốn câu thôi nhưng không khí ấm áp của gia đình hiện lên rõ ràng. Cách thể hiện cảm xúc trong bài thơ thực sự độc đáo. Đứa con mới tập đi, từng bước nhấp nhô, từng tiếng nói, tiếng cười của con đều được cha mẹ quan tâm, chăm sóc. Việc con biết đi, biết nói đánh dấu một sự kiện quan trọng trong cuộc sống gia đình, khiến cho không gian nhà luôn rộn ràng tiếng nói cười. Đây không chỉ là niềm vui của người mẹ mà còn là niềm hạnh phúc của người cha. Thi sĩ Huy Cận cũng từng chia sẻ về khoảnh khắc tuyệt vời ấy:

Được tin con đã tập đi
Cha mừng không ngủ được
Cha nằm đêm suy tưởng thầm
Từng bước chân con bước đi

Đứa con trưởng thành trong cuộc sống lao động cần cù của cha mẹ, trong bức tranh thiên nhiên thơ mộng đẹp đẽ của quê hương. Nhìn thấy con lớn lên từng ngày, cha mẹ cảm thấy sung sướng và hạnh phúc. Con chính là cuộc sống, là tất cả đối với mẹ cha. Bà mẹ Tà Ôi đã tỏ ra vô cùng hạnh phúc khi có con bên cạnh trong công việc làm đồng:

Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, con nằm trên lưng

(Nguyễn Khoa Điềm)

Cha mẹ yêu con, càng yêu thương mảnh đất mà con được sinh ra và lớn lên, mảnh đất mà tổ tiên, ông bà để lại. Niềm tự hào về dân tộc của mình đã trỗi dậy thành lời từ trái tim chân thành của người cha:

Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát

Các động từ 'cài', 'ken' không chỉ diễn tả công việc lao động mà còn thể hiện sự hoà hợp, gắn bó giữa hiện thực và lãng mạn trong cuộc sống của người vùng cao. Đời sống tinh thần phong phú khiến công việc trở nên nhẹ nhàng hơn và con người đắm chìm trong niềm vui, niềm tin. Người cha muốn dạy con rằng hạnh phúc lớn lao vô tận chính là từ mảnh đất mà ta sinh ra và lớn lên:

Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời

Quê hương là nguồn cảm hứng cho cuộc sống hạnh phúc của cha mẹ. Trong không gian hạnh phúc đó, con cái là quả ngọt của duyên phận đôi lứa.

Phẩm chất của người đồng mình và ước nguyện của cha về con được thể hiện qua từng câu thơ. Quê hương là điều vô giá. Cha mẹ mong con hiểu được điều đó. Người cha nhắc nhở con phải xứng đáng với những gì quê hương đã ban tặng:

Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc

Đó là cách sống kiêu hãnh, kiên định vượt qua mọi thử thách và gian khổ để khẳng định phẩm chất và lòng dũng cảm của mình. Cuộc sống gian khổ, những thách thức, việc vượt qua khó khăn chỉ là dịp để người đồng mình trở nên mạnh mẽ hơn, kiên định hơn, và tự tin hơn trong bản thân, như cụ Phan Bội Châu từng nói:

Ví như đường đời mặt phẳng
Người anh hùng hào kiệt có thể nào chịu kém ai

Thế hệ cha, mẹ và người anh đã sống theo cách đó. Cha muốn con tiếp tục phát huy phẩm chất tốt đẹp đó để đáp lại tình yêu thương với quê hương và với người đồng mình.

Người cha cũng muốn con nhận biết rằng mặc dù bề ngoài của người đồng mình có vẻ thô sơ và bình dân, nhưng bên trong lại ẩn chứa một tâm hồn cao quý:

Người đồng mình mộc mạc da thịt
Không ai là bé nhỏ cả
Người đồng mình tự mình khắc đá để cao lên quê hương
Còn quê hương thì làm cho phong tục

Những người dân tộc sinh sống giữa rừng núi, thiên nhiên hoang sơ, mây trời và đá vôi. Cuộc sống họ gian khổ đến bao nhiêu! Họ đã phải chăm sóc từng mầm sống nhỏ bé để xây dựng quê hương từ không gì thành có. Dù nghèo đói nhưng họ giàu có về lòng kiên cường, sức sống mãnh liệt, tạo nên giá trị cao quý của truyền thống dân tộc, truyền thống quê hương. Chính họ đã tự khắc hình bóng mình vào đá vĩnh hằng. Tinh thần họ không kém gì tinh thần và lý tưởng sống của Nguyễn Công Trứ ngày xưa:

Đã ghi dấu trong trời đất
Có gì danh với núi sông

Sống giữa một dân tộc như thế, một quê hương có nhiều truyền thống hùng vĩ, tốt đẹp như thế, các thế hệ sau phải sống sao cho xứng đáng? Người cha ân cần khuyên bảo con:

Con ơi dù thô sơ da thịt
Đi lên con ơi không bao giờ được nhỏ bé

Dù chỉ là những lời ngắn gọn, tóm tắt nhưng mang âm điệu nhẹ nhàng đậm chất kiên cường! Con hãy giữ vững và phát triển những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, quê hương. Chỉ có như vậy mới xứng đáng với công sinh, dưỡng dục của cha mẹ, của những người đồng mình yêu thương, xứng đáng với truyền thống mạnh mẽ, hùng vĩ, dũng cảm của quê hương.

Nói với con là một bài thơ ý nghĩa của Y Phương. Với cách diễn đạt tự nhiên, giọng điệu trìu mến hiện rõ qua từng từ ngữ, hình ảnh, bài thơ thể hiện tình cha yêu con, mong con trở thành người tốt, biết yêu quê hương và tự hào về truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Hãy luôn nhớ đến tình thương mà cha mẹ dành cho mình để sống xứng đáng với sự yêu thương đó:

Nuôi con cho được toàn diện
Mẹ thầy dầu dưỡi xương mòn gối cong
Con ơi hãy giữ trọn vẹn lòng hiếu thảo
Sớm chiều cần cù, tránh phí công cha mẹ thầy
(Ca dao)