Buzz
Mẫu văn lớp 9: Phân tích nghệ thuật ẩn dụ trong bài thơ Viếng lăng Bác bao gồm 4 mẫu, đặc sắc nhất, giúp các em học sinh lớp 9 hiểu rõ hơn, để hoàn thiện bài viết của mình một cách xuất sắc.
Bài thơ Viếng Lăng Bác cho chúng ta thấy tác giả đã khéo léo sử dụng những hình ảnh ẩn dụ, tuân theo quy luật của thời gian. Nhờ đó, giúp chúng ta cảm nhận được những tình cảm thiêng liêng, sự biết ơn và lòng kính trọng không ngừng. Mời các bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây:
Phân tích nghệ thuật ẩn dụ trong bài thơ Viếng lăng Bác - Mẫu 1
Bài thơ Viếng lăng Bác của nhà thơ Viễn Phương được viết trong không khí xúc động của toàn dân cả nước trước sự kiện lớn là lễ kỷ niệm 30/4, khi miền Nam giành được độc lập thống nhất. Là một thành viên trong đoàn đại biểu miền Nam đi thăm miền Bắc, nhà thơ đã đến lăng viếng Bác. Tình cảm yêu thương, tôn kính và tiếc thương vô hạn dành cho vị lãnh tụ anh minh – Người Cha già vĩ đại của dân tộc Việt Nam đã trở thành nguồn cảm hứng cho Viễn Phương viết nên bài thơ được đánh giá là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất về Bác Hồ.
Cảm hứng của bài thơ là sự xúc động cao quý, lòng biết ơn, tự hào và đau buồn khi tác giả đến lăng viếng Bác. Cảm hứng đó thấm nhuần trong cả giọng điệu và âm hưởng chung của bài thơ. Nhà thơ đã dùng tâm huyết để quan sát, lựa chọn và sáng tạo ra những hình ảnh ẩn dụ sâu sắc để thể hiện phẩm chất cao quý của Chủ tịch Hồ Chí Minh, từ hình ảnh quen thuộc như hàng tre xanh bên lối vào lăng – biểu tượng của sức sống bền bỉ, kiên cường của dân tộc Việt Nam, đến những hình ảnh có ý nghĩa triết lý như “mặt trời, vầng trăng, trời xanh” trong và xung quanh lăng Bác.
Mỗi ngày, mặt trời lên trên lăng
Hiện lên một mặt trời đỏ rực bên trong.
Mặt trời trong câu thơ đầu tiên là hình ảnh thực tế của vầng thái dương mỗi ngày chiếu sáng xuống trái đất – duy trì sự sống cho mọi loài. Mặt trời trong câu thơ thứ hai là một ẩn dụ nghệ thuật đẹp và sáng tạo của nhà thơ, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của nhân dân ta đối với Bác Hồ – Người đã dẫn dắt dân tộc vượt qua gian khổ, thắng lợi trong cuộc cách mạng giải phóng, vinh quang trước toàn thế giới. Bác Hồ mãi mãi là mặt trời soi sáng và sưởi ấm, tăng thêm sức mạnh cho dân tộc Việt Nam trên con đường tới tương lai.
Trong dòng thơ thứ ba, có một ẩn dụ nghệ thuật mang vẻ đẹp và ý nghĩa khác:
Bác nằm trong lăng ngủ say bên
Dưới vầng trăng sáng tỏ dịu êm
Câu thơ này mô tả tinh tế không khí yên bình, trang nghiêm và ánh sáng dịu dàng trong lăng Bác. Hình ảnh của vầng trăng kích thích trí tưởng tượng của người đọc, đồng thời đề cập đến tâm hồn thanh cao và cuộc sống đơn giản, trong sạch của Bác. Đồng thời, nó cũng gợi nhớ đến những bài thơ đầy ánh trăng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sáng tác trong thời gian giam cầm hoặc trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Suốt cuộc đời, Bác coi trăng là bạn đồng hành tâm linh. Nay, Bác đã nghỉ yên giữa vầng trăng sáng tỏ dịu êm.
Để thể hiện cảm xúc sâu sắc, nhà thơ Viễn Phương đã sử dụng hình ảnh tượng trưng có ý nghĩa sâu xa:
Biết rằng trời xanh luôn bền bỉ
Nhưng lòng cảm nhận đau đớn lắm!
Sinh tử là quy luật bất di bất dịch của tự nhiên, không ai có thể tránh khỏi. Bác Hồ của chúng ta cũng đã từ giã cuộc sống bảy mươi chín mùa xuân để vào cõi vĩnh hằng. Tuy nhiên, trong tâm trí của mỗi người con Việt Nam, Bác Hồ sẽ mãi mãi sống. Nhà thơ cũng như cả dân tộc đã nhận thức rõ điều đó nhưng vẫn không thể giấu được niềm tiếc thương sâu sắc trước sự ra đi của Bác. Bác đã trở thành một phần của bầu trời xanh – biểu tượng của hòa bình, hạnh phúc – vẫn hiện diện hàng ngày trong cuộc sống của dân tộc và nhân loại.
Phân tích nghệ thuật ẩn dụ trong bài thơ Viếng Lăng Bác - Mẫu 2
Bằng bài thơ 'Viếng Lăng Bác', tác giả Viễn Phương đã khéo léo sử dụng những hình ảnh ẩn dụ, tuân theo quy luật thời gian.
Tình cảm dành cho Hồ Chí Minh của nhân dân không còn xa lạ. Đó là tình cảm đặc biệt và sâu sắc. Hồ Chí Minh vừa lớn lao, vừa bình dị, biết nhường nhịn.
Chính vì vậy, trong thơ, chúng ta cảm nhận được bao nhiêu tình cảm thiêng liêng, bao nhiêu sự biết ơn và lòng tôn kính của các nhà thơ và của dân tộc Việt Nam dành cho Bác. Bài thơ 'Viếng lăng Bác' của Viễn Phương là một ví dụ điển hình. Mạch cảm hứng của toàn bài dựa trên trục thời gian, như một cuốn nhật kí, một cuộc viếng thăm và cũng là một cuộc hành hương của nhà thơ về cội nguồn.
'Viếng Lăng Bác' là sự kết tinh của tình cảm chân thành, sự nhớ mong Bác không chỉ của Viễn Phương mà còn của đồng bào, chiến sĩ, của nhân dân - những người giống như nhà thơ, mặc dù chưa từng một lần gặp Bác.
Nhưng đã ngàn lần thấy Bác trong giấc mơ, trong hi vọng và trong những lý tưởng cao cả nhất của cuộc đời.
Câu mở đầu của bài thơ rất đơn giản, chân thành, đã miêu tả hoàn cảnh viếng thăm Bác của tác giả và cũng mở ra không khí trang nghiêm.
'Con từ miền Nam ra thăm lăng Bác'
Miền Nam - mảnh đất quê hương mà Bác Hồ đã dành tình yêu thương đặc biệt. Bác đã nói 'miền Nam luôn ở trong trái tim tôi', đó là vùng đất gian khổ 'đi trước về sau'. Cách tác giả gọi Bác là 'Con' gợi lên sự gần gũi, thành kính. Và điều đầu tiên tác giả bắt gặp là:
'Đã thấy trong sương hàng tre mênh mông'
Cây tre từ xa xưa đã trở thành biểu tượng của đất nước, của con người Việt Nam, trung thực, chất phác. Dáng tre bóng mát đã che chở bao thế hệ qua cuộc đời, mang đầy sức sống:
'Thân gầy guộc, lá mong manh
Nhưng lại trở thành cây tre vững vàng'
Từ thời kỳ bình minh của lịch sử dân tộc, đã có biết bao anh hùng sử dụng tre làm vũ khí chống giặc như Thánh Gióng,... trong cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc xâm lược, dân tộc Việt Nam đã biến cành tre thành gậy tầm vông.
Cuộc khởi nghĩa đã chiến thắng, vang danh cả trên thế giới. Vì vậy, tre là biểu tượng sống động, tượng trưng cho tinh thần bất khuất, chí anh hùng của dân tộc ta.
'Ôi! hàng tre xanh Việt Nam
Báo hiệu mưa đã đến, thẳng hàng đứng'
Hàng tre xanh là biểu tượng, là hình ảnh ẩn dụ của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam luôn gắn bó với Bác, đồng hành bên giấc ngủ của Bác,... Trên nền hàng tre dày đặc trong sương, nhà thơ mô tả lăng Bác với những dòng người náo nhiệt đến viếng thăm mỗi ngày và lòng kính trọng đặc biệt:
Ngày ngày mặt trời qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng đỏ rực
Ngày ngày dòng người đi với tình thương nhớ
Hoa kết thành tràng dâng bảy mươi chín mùa xuân'
Từ hình ảnh 'mặt trời' cũng là hình ảnh ẩn dụ cho sự tôn vinh cao quý, công lao to lớn của Bác Hồ với dân tộc Việt Nam, với quê hương Việt Nam.
Mặt trời trên lăng là mặt trời của bầu trời và đất đai, tự nhiên còn mặt trời trong lăng là trái tim của Bác, người đã hiến dâng cuộc đời cho dân, cho đất nước.
So sánh rất sinh động, tự nhiên và mượt mà. Nhà thơ Viễn Phương đã khẳng định Bác Hồ như vầng dương sáng rỡ soi đường lối chúng ta đi và sưởi ấm lòng mỗi người.
Bác Hồ là biểu tượng của dân tộc Việt Nam. Trong Bác, chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp tinh tế và sâu sắc. Đến gặp Bác không phải là đi mà là trở về, trở về với nguồn gốc của quê hương, với những kỷ niệm thanh bình của dân tộc, trở về với những giấc mơ mà tuổi trẻ đã ấp ủ.
'Ngày ngày' là biểu tượng của thời gian, đại diện cho sự liên tục trong cuộc sống và có vẻ như đã trở thành quy luật. Hình ảnh những dòng người đi trong niềm nhớ nhung, kết hoa thành tràng không chỉ là miêu tả thực tế mà còn là biểu tượng của lòng tôn kính của nhân dân dành cho Bác.
Không chỉ thế, câu 'kết hoa thành tràng dâng bảy mươi chín mùa xuân' ẩn dụ cho cuộc đời hiến dâng cho dân và nước của lãnh tụ kính yêu. Và để báo đáp công lao vĩ đại đó là những bông hoa tươi thắm được dâng lên.
Khi bước từ bên ngoài vào lăng, chúng ta cùng với nhà thơ trải qua những khoảnh khắc xúc động. Chúng ta không còn nhớ đến hình ảnh của hàng tre hay mặt trời, tâm trí chúng ta chỉ có Bác, Bác là người nằm trong giấc ngủ vĩnh cửu.
Phân tích nghệ thuật ẩn dụ trong Viếng lăng Bác - Mẫu 3
Mở đầu của bài thơ Viếng Lăng Bác là một cảm xúc kỳ lạ, đầy mới mẻ nhưng cũng quen thuộc.
'Con ở miền nam ra thăm lăng Bác'
Dòng thơ ngắn gọn nhưng khi đọc lại, lòng lại xuyến xao. Miền Nam, trong hai cuộc chiến tranh, là một bức tranh cảnh đẹp, một nửa thế kỷ hy sinh và chiến đấu, có lẽ mục tiêu cuối cùng là thống nhất hai miền Bắc Nam thành một.
Khi bước chân lên mảnh đất thiêng liêng ấy, ta cảm thấy mình như là một đại diện của những người con xa xứ, không thể không rung động khi bước vào lăng Bác.
Một điều gì đã giữ kín mãi nay bất ngờ bộc phát tức thì. Hai miền đất hai cõi đất của dân tộc đã được nối liền bằng cuộc hành hương.
Hình ảnh nhà thơ gặp lần đầu là hàng tre quen thuộc đến tận cõi lòng, Một từ 'đã' trong câu 'đã thấy trong sương hàng tre bát ngát'. 'Đã' là một dấu hiệu thân thương của một hành động vội vã mặc dù được thực hiện bằng một cách lời nói vô tận.
Tinh thần suy tưởng trong thơ từ cảm xúc rất thực này, khổ thơ tiếp theo là sự kính trọng vị Chủ tịch so sánh được với trăng sao, tức là thuộc về vũ trụ.
Nhưng ánh sáng trắng ấy không thể mang lại sự sống cho muôn loài nhưng với sự tinh tế của tác giả đã kịp thời làm hiện hình với cảm nghĩ của nhà thơ.
'Mỗi ngày mặt trời lặn dần sau lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ'
Phép đối ấy đã tỏa sáng như mặt trời vĩnh cửu nhưng im lặng vô tri với một tuổi xuân ngắn ngủi là 'bảy mươi chín mùa xuân'. Khổ thơ đã nói lên những tinh thần anh linh không thể khuất phục nếu dựa vào tiêu chí về sự bất tử của tâm hồn.
'Bắc yên bình trong giấc ngủ
Dưới ánh trăng sáng dịu dàng'
Từ gam màu chói lọi chuyển sang dịu dàng mềm mại đã mở ra một tầng cảm xúc mới.
Ý thơ của Viễn Phương gợi lên bao câu thơ đẹp về trăng của Bác. Nhưng ngay sau đó ý nghĩ cảm thông hiện hữu.
'Vẫn biết trời xanh mãi mãi
Nhưng sao tim lại nhói đau'
Câu thơ nói lên Bác đã đi vào lịch sử như một vĩ nhân nhưng vẫn là một con người bình thường, vẫn phải đi về cõi vĩnh cửu.
Do đó tác giả cảm thấy nhói lòng. Và khổ thơ cuối cùng là sự nuối tiếc với ước mơ từ 'muốn', tác giả mong muốn mình có thể trở thành 'chim hót, hoa thơm, cây tre trẻ tuổi' để mãi bên cạnh Bác.
Qua bài thơ, với lòng kính trọng và xúc động sâu sắc cùng với những kỹ thuật độc đáo như: ẩn dụ, so sánh, phép đối, tác giả tạo ra một bài thơ khác biệt nhưng vẫn đầy ấn tượng và xúc động.
Đồng thời, bài thơ cũng là cách để hoàn thành sứ mệnh với sự tiếc thương và tình yêu vô hạn dành cho Bác. Có thể nói rằng bài thơ là một giọng nói đơn giản, trong sáng nhưng cũng đầy ý nghĩa, làm xao xuyến lòng người mãi mãi.
