Mẫu văn lớp 9: Tận hưởng vẻ đẹp của sự đồng cảm trong bài thơ 'Nói với con' của Y Phương - 2 Ý tưởng & 8 bài văn mẫu xuất sắc nhất lớp 9

Cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp của sự đồng cảm trong bài thơ 'Nói với con' chọn lọc từ 8 bài văn xuất sắc nhất của các bạn học sinh giỏi trên khắp đất nước, giúp học sinh lớp 9 nhận thức rõ về tình đồng cảm và những phẩm chất tốt đẹp của con người.

Bên cạnh việc thể hiện rõ tình thương gia đình, bài thơ 'Nói với con' của Y Phương còn là biểu hiện của tình cha mẹ sâu sắc, những lời dặn dò ân cần, nhẹ nhàng dành cho đứa con thân yêu. Hãy đồng hành cùng Mytour để hiểu sâu hơn về môn văn Văn 9 qua bài viết dưới đây:

Dàn ý cảm nhận về vẻ đẹp của sự đồng cảm trong bài thơ 'Nói với con'

Bản tóm tắt 1

1. Bắt đầu

• Bài thơ 'Nói với con' của nhà thơ Y Phương được viết trong phong cách thơ độc đáo, giản dị, tinh tế, đầy hồn nhiên, tạo ra những hình ảnh sống động, gần gũi.
• Qua bài thơ, chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp đáng trân trọng của sự hiện diện của người đồng mình.

2. Phần chính

* Thông tin về tác giả và tác phẩm:

• Y Phương, sinh năm 1948, tên thật là Hứa Vĩnh Sước, là một nhà thơ dân tộc Tày nổi tiếng, đặc biệt trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
• Thơ của ông thường mang đậm nét chất phác, mộc mạc, và mạnh mẽ, với ngôn ngữ và hình ảnh phản ánh sự hồn nhiên và tư duy của người dân miền núi.
• Bài thơ 'Nói với con' của Y Phương, viết vào năm 1980, được xuất bản trong tập Thơ Việt Nam (1945-1975), đã giúp ông khẳng định tên tuổi trong văn học Việt Nam.

* Vẻ đẹp của người đồng mình trong công việc và văn hóa hàng ngày.

• 'Đan lờ cài nan hoa': Tả cảnh cuộc sống lao động, làm nổi bật sự khéo léo và sáng tạo trong công việc của người dân miền cao.
• 'Vách nhà ken câu hát': Tả cuộc sống và văn hóa hàng ngày, thể hiện vẻ đẹp của tâm hồn tinh tế và phong phú của người đồng mình, mặc dù cuộc sống có gian khó nhưng họ vẫn lạc quan, yêu đời, và giữ gìn truyền thống văn hóa của dân tộc.
• Hình ảnh nhân hóa 'Rừng cho hoa/Con đường cho những tấm lòng': Một biểu hiện tinh tế, thể hiện mối quan hệ gắn bó và tình cảm sâu lắng của người đồng mình với quê hương.

* Vẻ đẹp tinh thần qua những phẩm chất cao quý của người đồng mình:

• 'Cao đo nỗi buồn, xa nuôi chí lớn': Mặc cho khó khăn, thiếu thốn, nhưng người đồng mình vẫn kiên trì nuôi dưỡng lòng quyết tâm và tinh thần xây dựng quê hương.
• 'Người đồng mình thô sơ da thịt/Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con': Mặc dù họ nhỏ bé và thô sơ nhưng họ không bao giờ nhỏ bé hay yếu đuối, họ dám đối mặt và đương đầu với khó khăn, vất vả.
• 'Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương/Còn quê hương thì làm phong tục': Vẻ đẹp nằm ở sự hy sinh trong việc xây dựng quê hương, và trong việc giữ gìn và phát triển những truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

3. Phần kết

• Nội dung: Bài thơ thể hiện tình cảm sâu lắng của người cha dành cho con, từ đó truyền đạt tình yêu quê hương, niềm tự hào về người đồng mình với những vẻ đẹp trong cuộc sống và lao động.
• Nghệ thuật: Sử dụng ngôn từ và hình ảnh đơn giản nhưng giàu ý nghĩa, phản ánh lối tư duy trong sáng, hồn nhiên của người dân miền núi. Giọng điệu thơ phù hợp với tình cảm từ sâu trong con tim của người cha gửi gắm cho đứa con thơ ngây.

Dàn ý 2

I. Phần mở bài:

- Với bản tính chân thật và mạnh mẽ của một nhà thơ dân tộc Tày, Y Phương đã thể hiện tâm hồn và suy tư phong phú, giàu hình ảnh của những con người miền núi.

- Xuất hiện vào năm 1980, bài thơ “Nói với con” được xem là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của ông.

- Bằng việc chia sẻ những tâm tư cùng con, Y Phương đã gửi gắm vào lòng người đọc nhiều cảm xúc sâu sắc về những phẩm chất cao đẹp của “người đồng mình” – những người con của vùng núi.

II. Phần thân bài:

1. Tổng quan (Mở đầu bài thơ):

- Đại diện cho phong cách sáng tác đặc trưng của Y Phương, bài thơ “Nói với con” khơi gợi về nguồn gốc mạch sống của mỗi người – gia đình và quê hương – nơi nuôi dưỡng, làm giàu tâm hồn con người. Từ những kỷ niệm đẹp về quê hương, người cha truyền đạt cho con những giá trị tốt đẹp của người dân miền núi.

2. Nhận định, phân tích về những phẩm chất cao quý (đức tính tốt đẹp) của người đồng mình:

a. Người đồng mình đáng yêu bởi tính giản dị và tài năng:

- Trên cánh đồng quê thơ mộng, người đồng mình hiện lên trong cuộc sống lao động chăm chỉ và hạnh phúc:

'Người đồng mình thật dễ thương, con ơi!
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát'.

+ Tiếng thơ reo vang đầy yêu thương và tự hào. “Người đồng mình” là người thân thiết, là người của quê hương – Y Phương dùng từ ngữ rất riêng, rất gần gũi và ân cần khi nói về những con người của quê hương.

+ Bằng cách sử dụng câu cảm thán, người đọc cảm nhận được lòng yêu thương chân thành của người cha về người đồng mình.

+ Họ đáng yêu vì họ là những người yêu công việc. Với đôi bàn tay khéo léo và tài năng, họ đã tạo ra cuộc sống như một bức tranh tuyệt vời, tràn đầy sự cần cù và sáng tạo...

=> Chỉ với những dòng thơ ngắn gọn, nhà thơ giúp chúng ta hiểu được hình ảnh đáng yêu của người đồng mình giữa cảnh đẹp của núi rừng, yên bình và thân thiện. Vẻ đẹp của họ được phản ánh từ cuộc sống lao động đơn giản, từ tài năng và sự sáng tạo. Họ thể hiện niềm vui và sự tinh tế ngay trong cuộc sống hàng ngày.

b. Người đồng mình biết lo lắng và tràn đầy ước mơ.

- Người đồng mình không chỉ là những người giản dị, tài năng trong công việc mà còn là những người biết lo lắng và ấp ủ những ước mơ:

'Người đồng mình ân cần con ơi!
Vượt lên nỗi buồn
Chinh phục xa xôi'.

+ Bằng cách nói “Người đồng mình ân cần con ơi!”, người cha thể hiện tình cảm chân thành về sự kiên nhẫn, sức mạnh tinh thần mà người đồng mình đã thể hiện.

+ Sử dụng tư duy đặc biệt của người dân miền núi, Y Phương đã sử dụng chiều cao của bầu trời để đo nỗi buồn, và sử dụng khoảng cách của đất đai để đánh giá ý chí con người.

+ Bằng cách sắp xếp các từ “cao”, “xa” tăng dần, nhà thơ chỉ ra rằng, càng gặp khó khăn lớn hơn, ý chí của con người càng trở nên mạnh mẽ.

=> Cuộc sống của người đồng mình có thể tràn ngập nỗi buồn và những khó khăn nhưng họ sẽ vượt qua mọi thách thức bằng ý chí và quyết tâm, luôn tin vào một tương lai tươi sáng cho dân tộc.

c. Người đồng mình, dù sống trong cảnh nghèo khổ, gian nan, vẫn trung thành với quê hương, nguồn gốc:

“Sống trên đá không than phiền
Sống trong thung không than trách
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không sợ vất vả”.

+ Bằng cách liệt kê những hình ảnh ẩn dụ như “đá gập ghềnh”, “thung nghèo đói” -> thể hiện cuộc sống khó khăn, đầy gian nan.

+ Sử dụng thành ngữ dân gian “Lên thác xuống ghềnh”, ý thơ gợi lên nỗi vất vả, gian khổ của cuộc sống.

-> Những câu thơ ngắn gọn, cùng với những hình ảnh sinh động về cuộc sống đầy khó khăn, gian truân, làm cho người đọc cảm thấy rõ ràng và sâu sắc về hoàn cảnh khó khăn của quê hương.

+ Dấu hiệu từ “sống”, “không chê” và cấu trúc câu cùng hình ảnh đối xứng đã nhấn mạnh: Người đồng mình có thể nghèo khó, thiếu thốn về vật chất nhưng họ không thiếu ý chí và quyết tâm. Họ cam kết và trung thành với quê hương, dù quê hương đang gặp khó khăn, nghèo túng. Có lẽ, chính cuộc sống khó khăn, đầy vất vả ấy đã rèn luyện cho họ ý chí mạnh mẽ để yêu thương quê hương và vượt qua mọi khó khăn.

+ Bằng cách so sánh “Sống như sông như suối”, nhà thơ gợi lên vẻ đẹp tinh thần và ý chí của người đồng mình. Dù gặp khó khăn, họ vẫn tràn đầy sức sống, tâm hồn lãng mạn, tự do như dòng sông trong vùng núi cao. Tình yêu cuộc sống và tình yêu con người luôn toả sáng trong họ, như dòng nước trong vùng rừng sâu.

d. Người đồng mình tự lập, tự cường và tự hào về dân tộc:

- Tính cách của người con người quê hương được người cha ca ngợi qua sự đối lập giữa bề ngoài và bên trong, nhưng hoàn toàn phản ánh tinh thần của người dân miền núi:

“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con”

+ Lời thơ đơn giản nhưng ẩn chứa nhiều tâm tư.

+ Cụm từ “thô sơ da thịt” mô tả sâu sắc về những người giản dị, mộc mạc.

+ Cụm từ “chẳng nhỏ bé” khẳng định sự to lớn của ý chí, của lòng quyết tâm, và niềm tin.

-> Sự tương phản này làm nổi bật phẩm chất của người đồng mình. Họ mặc dù mộc mạc, nhưng lại phong phú về tinh thần, về ý chí. Họ có thể “thô sơ da thịt” nhưng không hề nhỏ nên về lòng, về tinh thần.

- Cùng với ý thức tự lập, tự cường, người đồng mình còn tỏa sáng bằng tinh thần tự hào dân tộc và khát vọng xây dựng quê hương:

'Người đồng mình tự xây đá kê cao cho quê hương
Quê hương ươm mầm phong tục'.

+ Sử dụng ngôn từ dân tộc, độc đáo nhưng vẫn chứa đựng sâu xa ý nghĩa.

+ Hình ảnh “Người đồng mình tự xây đá kê cao quê hương” không chỉ mô tả thực tế (việc xây dựng nhà kê đá truyền thống của người miền núi), mà còn mang ý nghĩa ẩn sâu. Họ tự tay xây dựng và phát triển truyền thống văn hóa độc đáo của quê hương, làm giàu cho nền văn hóa dân tộc trên mảnh đất hình chữ S thân thương.

+ Câu thơ ẩn chứa niềm tự hào và kiêu hãnh về việc duy trì bản sắc văn hóa dân tộc.

Với dòng thơ tự do, lời điệu sôi nổi kết hợp cùng tâm trạng chân thành và hy vọng, cùng những hình ảnh và từ ngữ mộc mạc, cụ thể -> nhà thơ truyền đạt cho con về vẻ đẹp của người đồng mình, khuyến khích con tự hào về quê hương, dân tộc, và khích lệ con sống đẹp, vượt qua khó khăn bằng niềm tin và ý chí như người đồng mình.

III. Tóm lại:

Thấu hiểu từ lời thầm thì của cha dành cho con, hình ảnh về quê hương và người đồng mình được tái hiện một cách chân thực, cụ thể với nhiều phẩm chất tốt làm đẹp thêm văn hóa. Đó là nguồn cảm hứng dồi dào, nuôi dưỡng tâm hồn và ý chí cho con. Đọc bài thơ, ta hiểu rõ hơn về vẻ đẹp của những người làm giàu quê hương, làm phong phú đất nước.

Cảm nhận về vẻ đẹp của người đồng mình trong bài thơ Nói với con một cách súc tích

Tình yêu quê hương luôn là chủ đề, là nguồn cảm hứng không ngừng trong thơ ca. Nhà thơ người dân tộc Tày - Y Phương đã thể hiện tình cảm ấy một cách giản dị, mộc mạc qua tác phẩm Nói với con. Mượn lời cha dạy con, nhà thơ Y Phương đã giúp người đọc thấy được vẻ đẹp tinh thần của 'người đồng mình', của một dân tộc miền núi phía Bắc. Đầu tiên, ta nhận thấy rằng những 'người đồng mình' là những người luôn lạc quan, vui vẻ trong lao động:

'Người đồng mình thương lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát'

'Người đồng mình' là cách gọi đầy cảm xúc, thân mật của những người chia sẻ cùng quê hương. Trên vùng đất ấy, họ làm việc chăm chỉ. Họ tận hưởng công việc đơn giản như việc 'đan lờ', 'ken nhà' và thêm màu sắc, âm nhạc vào cuộc sống. Họ còn có ý chí và lòng quyết tâm mãnh liệt:

'Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn'

Nhà thơ đã sử dụng 'cao' của trời để đo lường 'nỗi buồn', và 'xa' của đất để đánh giá 'chí lớn'. Thứ tự từ 'cao, xa' tăng dần, thể hiện rằng mức độ khó khăn càng cao, ý chí của con người càng mạnh mẽ. Hơn nữa, 'người đồng mình' luôn trung thành, gắn bó với quê hương:

'Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói'

Nhà thơ Y Phương đã áp dụng phép liệt kê với hình ảnh ẩn dụ như 'đá gập ghềnh', 'thung nghèo đói' để mô tả cuộc sống khó khăn, gian khổ của con người. Tuy nhiên, dù cuộc sống khó khăn, họ vẫn trung thành, biết ơn với quê hương của mình mà không oán trách, 'chê' trách. Hai điều ngữ 'sống', 'không chê' đã diễn đạt điều đó rất rõ ràng. Cuối cùng, 'người đồng mình' còn tỏ ra tự lập, mạnh mẽ xây dựng quê hương:

'Người đồng mình tuy thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục'

Thông qua câu thơ, ta thấy được sức mạnh, niềm tự hào của những người đồng mình. Họ nhỏ bé, thô sơ nhưng giàu ý chí, niềm tin, nghị lực. Họ tự mình 'đục đá' để 'kê cao quê hương', giúp quê hương thêm vững mạnh, kiên cố. Với thể thơ tự do, bay bổng cùng giọng điệu tha thiết, từ ngữ, hình ảnh mộc mạc, giàu sức gợi, nhà thơ đã tóm tắt vẻ đẹp của những người đồng mình. Đó là vẻ đẹp của tâm hồn những người dân miền núi sống gắn bó với quê hương, truyền thống và ý chí vươn lên mạnh mẽ.

Cảm nhận vẻ đẹp của người đồng mình trong bài thơ Nói với con

Bài thơ Nói với con của nhà thơ Y Phương là một tác phẩm mang đậm chất thơ đặc biệt, giản dị, hồn nhiên, chân thành, giàu hình ảnh, với ngôn ngữ giản dị, chân thành của người dân tộc miền núi phía Bắc. Đây là một tác phẩm về tình cha con ấm áp, chân thành, dựa trên lời thầm thì, tình cảm của cha mẹ dành cho con cái, sự ân cần của quê hương đối với con. Bằng cách này, tác giả tôn vinh truyền thống nghĩa tình, sức sống mãnh liệt của dân tộc miền núi, thúc đẩy con người yêu thương quê hương, đất nước, và phát huy những phẩm chất tốt đẹp của dân tộc, góp phần xây dựng quê hương. Nhờ đó, hình ảnh của người đồng mình với những đặc điểm đáng quý hiện lên thật gần gũi, đáng trân trọng.

Y Phương sinh năm 1948, tên thật là Hứa Vĩnh Sước, là người dân tộc Tày, ông là một trong những nhà thơ dân tộc thiểu số hiếm hoi được đưa vào giáo trình văn học Việt Nam. Ông tham gia cuộc chiến chống Mỹ năm 1968, từng trải qua chiến tranh và chứng kiến sự chuyển biến từ chiến tranh sang hòa bình của đất nước, vì vậy ông có cơ hội nhận biết những sự khác biệt trong giai đoạn biến động của dân tộc. Thơ Y Phương thu hút và lôi cuốn người đọc bởi vẻ đẹp chất phác, mộc mạc, mạnh mẽ trong sáng tác, ngôn ngữ, hình ảnh thơ in đậm lối tư duy hồn nhiên, lối nói giàu hình ảnh của người miền núi.

Nói với con được sáng tác vào năm 1980, thời kỳ mà cuộc sống vật chất và tinh thần của nhân dân còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Bài thơ được xuất bản trong tập thơ Thơ Việt Nam (1945-1975), đây là một trong những tác phẩm tiêu biểu, một trong những đỉnh cao của thơ chiến đấu chống Mỹ, đóng góp vào danh tiếng của nhà thơ Y Phương.

Vẻ đẹp của người đồng mình được thể hiện qua những lời thủ thỉ tình cảm của người cha với con cái, nét đẹp ấy bắt nguồn từ những điều giản dị nhất trong cuộc sống hàng ngày. Đó là vẻ đẹp của sự khéo léo, ân cần trong cuộc sống gia đình, của những người cùng sống trên một mảnh đất quê hương.

'Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng'

Quê hương thân yêu hiện ra trong những hình ảnh liệt kê liên tục, hình ảnh 'người đồng mình', hình ảnh cuộc sống lao động đầy cực nhọc, trong tất cả các hoạt động hàng ngày còn nhiều gian khó, cả không gian sống như một bức tranh rừng hoa, con đường về thôn, về làng. Tất cả những hình ảnh này đều tràn đầy tình yêu thương, sự gắn bó sâu sắc với quê hương của người cha, là những lời cha muốn con kế thừa và khắc ghi trong lòng. Bên cạnh những hình ảnh liệt kê liên tục, Y Phương còn sử dụng những hình ảnh giàu sức gợi mở. 'Đan lờ cài nan hoa' là hình ảnh tả thực, người cha đang kể cho con về cuộc sống lao động của người đồng mình, là công cụ lao động thô sơ được trang trí để trở nên đẹp đẽ hơn, đồng thời mang đến chiều sâu trong hình ảnh vẻ đẹp của người đồng mình, là sự khéo léo, tình yêu lao động và óc sáng tạo. Câu 'Vách nhà ken câu hát' cũng là một hình ảnh thực tế về sinh hoạt văn hóa của dân tộc Tày, miêu tả cảnh hát cho nhau nghe suốt đêm, suốt sáng khiến tường nhà như được ken dày những câu hát đầy cảm xúc, tình cảm. Nó cũng vẽ lên vẻ đẹp tinh tế, phong phú của tâm hồn người đồng mình, dù cuộc sống có khó khăn thế nào, họ vẫn vui vẻ, lạc quan, yêu đời và bảo tồn truyền thống văn hóa của dân tộc. Việc nhân hóa trong hình ảnh 'Rừng cho hoa' gợi lên vẻ đẹp của thiên nhiên, là niềm hạnh phúc mà quê hương ban tặng, ca ngợi sự giàu có, hào phóng của thiên nhiên quê hương. 'Con đường cho những tấm lòng' là một hình ảnh đẹp đẽ, thể hiện những tình cảm gắn bó thiết tha của người đồng mình với căn nhà, với quê hương xứ xở, làng bản, gợi lên hình ảnh của bàn chân, tấm lòng trở về với gia đình, với quê hương. Như vậy, cùng với gia đình, truyền thống văn hóa và tình yêu quê hương đã nuôi dưỡng con trưởng thành, đồng thời là những kỷ niệm hạnh phúc nhất của mẹ, cha dành cho con khi bước vào đời.

Sang đến đoạn thơ thứ hai, Y Phương lại tập trung thể hiện rõ những vẻ đẹp tâm hồn và phẩm chất cao quý của người đồng mình thông qua lời người cha dành cho con.

'Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn, xa nuôi chí lớn'

Tác giả tiếp tục sử dụng thuật ngữ 'người đồng mình' để thể hiện sự gần gũi, thân thiết như trong một gia đình, sử dụng từ 'thương lắm' để biểu đạt sự đồng cảm sâu sắc với những cuộc sống khó khăn của người miền núi. Cụm từ 'cao', 'xa' làm giàu thêm hình ảnh về miền núi cao, với điều kiện sống khắc nghiệt, thúc đẩy ý thức về cuộc sống thực tế với chút xót xa, là niềm trân trọng dành cho dân tộc. Nhưng chính những khó khăn đó lại là động lực, môi trường rèn luyện để 'nuôi chí lớn', thúc đẩy sự kiên cường, ý chí mạnh mẽ của người đồng mình trong cuộc sống. Lời thơ của tác giả vừa mang tính cảm xúc vừa tự hào về những phẩm chất cao quý của người miền núi. Không chỉ dừng lại ở đó, những phẩm chất cao quý của người đồng mình còn được thể hiện qua những nét truyền thống đẹp đẽ của người miền núi.

'Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục'

Tác giả nói với con về hình ảnh người đồng mình, được tái hiện qua hình tượng nhỏ bé 'thô sơ da thịt', với đôi bàn tay lao động cần cù, không được trang bị nhiều công cụ hiện đại. Nhưng so với sự thô sơ, mộc mạc ấy là dân tộc không ai nhỏ bé yếu đuối, họ dám đối mặt, đương đầu với khó khăn, vất vả. Điều đó thể hiện tầm vóc lớn lao về ý chí và tâm hồn của người dân tộc miền núi cùng với những nét đẹp ý chí và sức lao động mạnh mẽ đã có những đóng góp lớn cho đất nước. 'Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương', câu thơ mô tả quá trình xây dựng làng, xây dựng bản, tạo ra giá trị vật chất và tinh thần cho quê hương. Từ hình ảnh thực tế đó đã gợi lên giá trị tinh thần cho quê hương, là tình yêu nhà cửa, yêu quê hương, yêu con người, yêu ruộng đồng. Tiếp tục với câu thơ 'Còn quê hương thì làm phong tục', quê hương ở đây là bao thế hệ con người đã tạo nên một dòng chảy bền vững của truyền thống, phong tục tập quán đẹp đẽ, tạo ra bản sắc riêng của cộng đồng. Lời thơ là niềm tự hào về vẻ đẹp cao quý của người đồng mình, từ đó Y Phương muốn truyền đạt cho con biết phải kế thừa và phát huy những giá trị của con người quê hương và phát triển truyền thống văn hóa dân tộc.

Bài thơ Nói với con thể hiện tình cảm sâu nặng của cha dành cho con, từ đó bộc lộ tình yêu quê hương và người đồng mình của tác giả với vẻ đẹp trong đời sống tinh thần và lao động. Đó là ý chí kiên cường, lòng yêu quê hương, tâm hồn lạc quan yêu lao động của người dân miền núi phía Bắc. Nghệ thuật sử dụng từ ngữ, hình ảnh giản dị, giàu sức gợi, in đậm lối tư duy trong sáng sinh động của người miền cao làm nên sức thuyết phục của bài thơ.

Cảm nhận về vẻ đẹp của người đồng mình trong bài Nói với con - Mẫu 1

Quê hương luôn là đề tài muôn thuở trong thơ ca bởi tình yêu ấy luôn sống mãi trong trái tim mỗi người con. Nhà thơ Y Phương đã thể hiện tình yêu ấy một cách mộc mạc, sâu lắng khi cảm nhận về người đồng mình – những người con của quê hương miền núi qua bài thơ Nói với con.

Bài thơ Nói với con là một trong những bài thơ hay nhất của Y Phương, được sáng tác năm 1980. Mượn lời tâm sự với con, Y Phương đã để lại trong lòng người đọc nhiều cảm nhận sâu sắc về những đức tính tốt đẹp của người đồng mình – của con người quê hương miền núi. Người cha đã gợi nhắc cho con về cội nguồn trong mỗi người, là gia đình và quê hương – nơi nuôi dưỡng ta nên người. Rồi từ đó, người cha đã nói với con về người đồng mình với sự giản dị và tài hoa trong cuộc sống lao động ở miền sơn cước:

'Người đồng mình yêu lắm, con ơi!
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát'

Việc gọi 'người đồng mình' mang lại sự thân thiết, gần gũi và nét độc đáo đặc trưng của quê hương. Trên mảnh đất yêu thương, bức tranh lao động hiện ra với những người lao động cần cù, tươi vui trong tiếng hát. Bàn tay khéo léo, tài năng 'đan', 'cài', 'ken' để tạo ra những công cụ lao động, những ngôi nhà vững chãi. Người lao động đã góp phần xây dựng quê hương ấm no, hạnh phúc. Mặc dù không có bài thơ nào kể về họ nhưng vẻ đẹp của họ được thể hiện từ công việc hàng ngày, đầy tài năng mà giản dị, đời thường.

Người đồng mình sống cao đẹp, biết lo toan và có ý chí đi lên.

'Người đồng mình thương lắm con ơi!
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn'

Câu 'Người đồng mình thương lắm con ơi' gần gũi, thân thiện, người cha dạy con biết sẻ chia với người đồng mình qua tiếng hát. Tác giả sử dụng các từ 'cao', 'xa' để thể hiện những khó khăn, gian truân ngày càng tăng, thử thách ý chí và nghị lực của con người. Người cha tự hào về tinh thần, ý chí của người đồng mình và gửi ước mong về đứa con sẽ rắn rỏi như truyền thống quê hương.

Ngoài vẻ đẹp và tính cách, người đồng mình còn toả sáng bởi lòng nghĩa tình, gắn bó với quê hương dù trong gian khó.

“Sống giữa đá không than trách gập ghềnh
Sống trong thung không oán trách thung nghèo đói
Sống như dòng sông như suối
Chảy trên thác rơi qua ghềnh đá
Không e dè gian khổ”.

Tác giả đã mô tả các hình ảnh về cuộc sống khó khăn, vất vả của quê hương như 'đá gập ghềnh', 'thung nghèo đói'. Thành ngữ dân gian 'Lên thác xuống ghềnh' diễn tả cực nhọc, khó khăn mà người đồng mình phải trải qua. Câu 'sống ... không than trách' được lặp lại hai lần, kết hợp với nhịp thơ nhanh, dồn dập và biện pháp so sánh 'như sông như suối' để diễn tả sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của những người con miền núi cao trước cuộc sống khó khăn. Tác giả thể hiện niềm tự hào về 'người đồng mình' với sức mạnh, ý chí thật phóng khoáng, đoàn kết, gắn bó thiết tha của họ đối với quê hương.

Ngoài ra, người đồng mình còn là những con người chân chất nhưng luôn mạnh mẽ, có ý chí sống kiên cường và ý thức xây dựng quê hương ngày càng phát triển, giàu mạnh.

'Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục.

Vẫn là lời thơ mộc mạc và giản dị, người cha đã tôn vinh phẩm chất của con người quê hương. Tác giả sử dụng sự đối lập giữa ngoại hình và tâm hồn. Những con người 'thô sơ da thịt' diễn tả sự bình dị, chân chất thôn quê nhưng không hề 'nhỏ bé'. Ẩn sau hình ảnh mộc mạc ấy là một tâm hồn yêu quê hương, giàu lòng tự trọng, luôn phấn đấu vì sự phát triển của quê hương.

Người đồng mình tự châm chọc đá kê cao quê hương
Quê hương hòa mình trong phong tục tập quán.

Câu thơ mang hai lớp ý nghĩa: mô tả cuộc sống lao động của họ và ẩn dụ. Tác giả đã mô tả công việc gian khổ của họ qua cụm từ 'tự châm chọc đá', công việc rất vất vả nhưng họ làm vì quê hương. Hình ảnh 'kê cao quê hương' còn là biểu tượng cho lòng tự hào, tự tôn dân tộc của 'người đồng mình'. Những con người cần cù, kiên nhẫn, bằng đôi tay lao động của mình đã làm nên phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc. Những dòng thơ thể hiện niềm kiêu hãnh về quê hương, về những bản sắc dân tộc được lưu giữ và truyền đời cho con cháu.

Bài thơ viết theo thể thơ tự do, giọng điệu tha thiết xen lẫn tự hào về quê hương. Hình ảnh thơ gần gũi với đời sống của người dân miền núi, làm bài thơ mộc mạc và sâu sắc hơn. Cha muốn truyền sức mạnh cho con về tình yêu quê hương, niềm tự hào về 'người đồng mình' và ý chí vươn lên trong cuộc sống. Đây cũng là hy vọng gửi gắm cho thế hệ sau về việc gìn giữ và phát huy truyền thống dân tộc.

Hình ảnh quê hương, 'người đồng mình' trong bài thơ toát lên sự đáng quý biết bao. Bài thơ giúp con yêu quý, trân trọng những người đã hy sinh vất vả cho quê hương, giúp đất nước phát triển mạnh mẽ hơn.

Cảm nhận về vẻ đẹp của 'người đồng mình' trong bài Nói với con - Mẫu 2

Y Phương là một nhà thơ quân nhân. Thơ ông thu hút người đọc bằng sự đẹp mộc mạc, mạnh mẽ và trong sáng. Ngôn ngữ và hình ảnh trong thơ của ông đậm chất miền núi. Vẻ đẹp của những người dân miền núi được thể hiện đẹp đẽ trong tác phẩm Nói với con.

Bắt đầu bài thơ, tác giả tóm tắt cho con biết về nguồn gốc và sự che chở của người đồng mình, của tự nhiên. Sau đó, ông miêu tả vẻ đẹp của họ qua những vần thơ giản dị, chân thành, đáng trân trọng và tự hào.

Khởi đầu bằng câu thơ đầy cảm xúc: “Người đồng mình thương lắm con ơi”. “Người đồng mình” là cách gọi thân thiết, gần gũi như gia đình. “Thương lắm” thể hiện sự đồng cảm với cuộc sống khó khăn của họ. Tiếp đó là sự kiên cường, bền bỉ của họ.

Đầu tiên, họ là những người có ý chí kiên định, nghị lực và bền bỉ:

“Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn”

Câu thơ diễn đạt cách vô cùng độc đáo, đo nỗi buồn và ý chí lớn bằng cách dùng cao để đo nỗi buồn, xa để đo ý chí của con người. Cách nói trên đã hình dung những khó khăn, thách thức mà người đồng mình phải đối mặt và thể hiện ý chí quyết tâm của họ. Trước mọi khó khăn, họ vẫn không ngừng cố gắng, không ngừng vươn lên. Những khó khăn ấy chỉ là bài kiểm tra, rèn luyện ý chí của họ ngày càng mạnh mẽ hơn.

Ngoài ý chí kiên cường, họ còn trung thành, yêu quê hương tha thiết: Sống trên đá không chê đá gập ghềnh/ Sống trong thung không chê thung nghèo đói. Họ đã trải qua bao khó khăn, trở ngại nhưng chưa một lần than vãn. Câu thơ thể hiện sức sống bền bỉ, mãnh liệt của người đồng mình trước những gian khó của cuộc sống. Đồng thời cha mong con luôn trung thành, yêu quê hương.

Họ cũng là những người có cuộc sống phóng khoáng, mạnh mẽ và luôn lạc quan:

“Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh không lo cực nhọc”

Câu thơ ngắn, nhanh nhẹn như lời động viên. Hình ảnh “như sông như suối” miêu tả cuộc sống mạnh mẽ của họ, “lên thác xuống ghềnh” gợi lên hình ảnh lao động vất vả. Thế nhưng họ vẫn “không lo cực nhọc” rất lạc quan, yêu đời. Cha muốn con sống mạnh mẽ vượt qua mọi thử thách bằng ý chí, nghị lực. Không chỉ vậy, người đồng mình còn có những phẩm chất tốt đẹp khác khiến cha tự hào. Họ mộc mạc, giàu chí khí, niềm tin: “người đồng mình tuy thô sơ da thịt…đâu con”. Họ có thể thô sơ về bề ngoài nhưng không hề nhỏ bé về tâm hồn, ý chí.

Tự lực tự cường xây dựng quê hương, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. Câu thơ mô tả công việc hàng ngày của họ: đục đá, đẽo đá để 'kê cao quê hương', làm cho quê hương ngày càng phát triển, góp phần nâng cao vị thế quê nhà. Câu thơ cũng ca ngợi tinh thần tự lực, tự cường, chăm chỉ của người đồng mình. Ý thơ còn nói lên giá trị tinh thần lớn lao 'còn quê hương thì làm phong tục'. Công việc giản dị của họ trở thành phong tục, biểu tượng của quê hương. Bằng lao động cần cù, nhẫn nại hàng ngày, người đồng mình đã làm nên quê hương với phong tục tốt đẹp. Cha mong con tiếp tục và phát huy truyền thống, sức sống bền bỉ của người đồng mình. Hãy tự tin vững bước vào đời với những kinh nghiệm ấy.

Bằng từ ngữ giản dị, giọng điệu tự hào, tác giả thể hiện sự tự hào về những phẩm chất của người đồng mình. Qua những lời thơ ấy, ông gửi gắm đến con lời khuyên, lời nguyện ước: hãy sống tự do, luôn nỗ lực, hết lòng làm cho quê hương đẹp hơn.

Cảm nhận về vẻ đẹp của người đồng mình trong bài Nói với con - Mẫu 3

Là nhà thơ dân tộc Tày, Y Phương thể hiện tâm hồn mạnh mẽ, trong sáng, và giàu hình ảnh của người miền núi.

Xuất hiện vào năm 1980, 'Nói với con' là một trong những bài thơ ấn tượng nhất của ông. Thông qua tâm sự với con, Y Phương đã để lại ấn tượng sâu sắc về phẩm chất tốt đẹp của 'người đồng mình' – của con người miền núi.

Đại diện cho phong cách sáng tác của Y Phương, bài thơ 'Nói với con' mang lại hình ảnh về nguồn gốc, bản sắc của mỗi người – gia đình và quê hương – đó là nguồn cảm xúc, nơi nuôi dưỡng, bồi dưỡng tâm hồn con người – đó là nơi hạnh phúc bắt nguồn. Từ những ký ức ngọt ngào của quê hương, người cha truyền đạt những phẩm chất tốt đẹp của người dân miền núi cho con.
Người đồng mình đáng yêu vì sự giản dị và tài năng. Trên quê hương đẹp như trong thơ, người đồng mình hiện lên trong cuộc sống lao động hạnh phúc và chăm chỉ:

'Người đồng mình yêu thương con rất nhiều!
Đan lưới, cày cấy, xây nhà
Vách nhà kể câu hát'.

Giọng thơ truyền đạt sự thiết tha và tự hào. 'Người đồng mình' là người của chính mình, của quê hương – Y Phương dùng cách gọi này rất độc đáo, gần gũi và thân thiện về người dân miền núi. Với cách nói bày tỏ cảm xúc, người đọc cảm nhận được sự yêu mến sâu sắc từ trái tim của người cha về người dân miền núi. Họ đáng yêu vì họ là những người yêu lao động. Với đôi bàn tay khéo léo, họ đã 'đan', 'cày cấy', 'xây nhà'… cuộc sống như nở hoa dưới đôi bàn tay chăm chỉ, sáng tạo của họ…
Với những câu thơ ngắn gọn, nhà thơ giúp chúng ta hình dung được hình ảnh đáng yêu của người dân miền núi giữa cảnh vật thơ mộng, hiền hòa. Vẻ đẹp của họ được phản ánh từ cuộc sống lao động bình dị, từ tài năng và sự sáng tạo. Họ có niềm vui đơn giản, tinh tế ngay trong cuộc sống mộc mạc hàng ngày.
Người đồng mình biết lo toan và có ước mơ. Họ không chỉ là những người giản dị, tài năng trong cuộc sống lao động mà còn là những người biết lo toan và có ước mơ:

'Người đồng mình yêu thương con rất nhiều!
Vượt qua nỗi buồn
Vươn lên xa với ý chí mạnh mẽ'.

Với lời nói 'Người đồng mình yêu thương con rất nhiều!', người cha thể hiện tình yêu thương chân thành về những khó khăn, thử thách cùng với ý chí mạnh mẽ của người dân miền núi. Bằng cách tư duy độc đáo của người miền núi, Y Phương đã sử dụng 'cao', 'xa' để đo lường nỗi buồn, ý chí của con người. Sắp xếp từ 'cao', 'xa' theo thứ tự tăng dần, nhà thơ cho thấy rằng ý chí con người càng mạnh mẽ khi đối mặt với những khó khăn, thử thách lớn.
Có thể nói, cuộc sống của người dân miền núi có nhiều khó khăn, gian nan nhưng họ sẽ vượt qua tất cả, bởi họ có ý chí và nghị lực, họ luôn tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.
Người đồng mình dù sống trong nghèo khó, khó khăn nhưng vẫn trung thành với quê hương, nguồn gốc:

'Sống trên đá không than trách đá gập ghềnh
Sống trong thung không than trách thung nghèo đói
Sống giống như sông giống như suối
Leo lên thác rồi lao xuống ghềnh
Không e ngại khó khăn cực nhọc”.

Phép liệt kê với những hình ảnh ẩn dụ 'đá gập ghềnh', 'thung nghèo đói' gợi lên cuộc sống nghèo khó, khó khăn, vất vả. Sử dụng thành ngữ dân gian 'Leo lên thác rồi lao xuống ghềnh', thơ gợi lên bao nỗi vất vả, gian khổ.

Cảm nhận vẻ đẹp của người đồng mình trong bài 'Nói với con - Mẫu 4'

Y Phương, nhà thơ dân tộc Tày, với lối thơ hồn hậu, gần gũi, cách tư duy giàu hình ảnh đã tạo ra tác phẩm xuất sắc 'Nói với con'. Sáng tác năm 1980, đây là lời tâm sự của ông gửi đến người con đầu lòng, qua đó tác giả thể hiện cảm nhận sâu sắc về đức tính tốt đẹp của người dân miền núi.

Con được sinh ra và lớn lên không chỉ nhờ tình thương của cha mẹ. Mà con cũng được nuôi dưỡng từ sự yêu thương, che chở của tình làng nghĩa xóm. Đó chính là nguồn cảm hứng cho hạnh phúc, là nền tảng để con tự tin bước vào cuộc sống. Từ những dòng thơ tha thiết về nguồn gốc của con, Y Phương chia sẻ những cảm xúc chân thành, sâu sắc về vẻ đẹp của người dân miền núi.

Người đồng mình đáng yêu vì tính giản dị, tài năng. Trên con đường lao động, họ chăm chỉ làm việc, trong tiếng hát và nụ cười:

Người đồng mình yêu quý, con ơi!
Đan lưới mảnh hoa
Trên bức vách nhà, tiếng hát vang vọng

Giọng thơ trầm trồ đầy tình cảm và tự hào về phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình. Y Phương đã sáng tạo với cách gọi đặc biệt, thân thiện, “người đồng mình” - là biểu tượng của con người quê mình, gợi lên sự gần gũi, thân thiết và lòng yêu thương với những người con của quê hương. Kết hợp với hình thức câu cảm thán, tác giả truyền đạt tấm lòng chân thành từ đáy lòng mình. Bằng đôi bàn tay khéo léo, tài năng, họ đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật từ những vật dụng hàng ngày. Với niềm vui và lòng nhiệt huyết, họ biến cuộc sống của mình thành những bông hoa tươi sáng, đầy sức sống.

Ngoài ra, người đồng mình còn biết quan tâm và mơ ước về tương lai. Họ không chỉ có tài năng và tính giản dị trong công việc mà còn có ước mơ và hoài bão cho ngày mai:

Người đồng mình thương yêu, con ơi!
Vươn lên trên nỗi buồn
Vươn xa để nuôi dưỡng tinh thần mạnh mẽ

Tình cảm sâu sắc trước những khó khăn, gian truân mà người đồng mình phải đối diện được thể hiện trong câu thơ đầu tiên. Sử dụng cách nghĩ độc đáo, ông lấy chiều cao để đo nỗi buồn, lấy sự xa xôi để đo ý chí của con người. Hai từ 'cao' và 'xa' được sắp xếp theo thứ tự tăng dần, tôn lên sức mạnh của ý chí và nghị lực trong mỗi con người. Dù cuộc sống của họ đầy gian truân, khó khăn, nhưng với ý chí kiên định, họ sẽ vượt qua mọi thử thách để hướng tới một tương lai tươi sáng hơn cho bản thân và dân tộc.

Cuộc sống của người đồng mình dù cực khổ, nghèo khó, nhưng họ chưa một lần nghĩ đến việc bỏ lại quê hương. Họ mãi mãi yêu quê hương và cam kết gắn bó với nơi này suốt đời:

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc

Sử dụng phép điệp ngữ 'sống...' và hình ảnh ẩn dụ 'đá gập ghềnh', thơ tả sự khó khăn, gian khổ trong cuộc sống của những người này. Họ vất vả, lam lũ làm ăn, nhưng họ không ngại khó khăn, cực nhọc, không chê bỏ nghèo đói. Họ chấp nhận mọi thử thách, sống trung thành, biết ơn với quê hương. Có lẽ chính cuộc sống khó khăn đã làm cho họ mạnh mẽ hơn, vượt qua mọi khó khăn, thử thách.

Và phẩm chất cuối cùng của người đồng mình là sự tự lập, tự cường và lòng tự tôn dân tộc: “Người đồng mình tuy thô sơ da thịt/ Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con”. Lời thơ chân thành, mộc mạc nhưng chứa đựng niềm tự hào của tác giả. Câu thơ phản ánh sức mạnh của họ: họ có thể nhỏ bé, mộc mạc nhưng có ý chí mạnh mẽ, lòng tự hào cao. Họ tự lập, tự cường, đấu tranh để xây dựng quê hương, làm cho quê hương giàu đẹp. Câu thơ thể hiện niềm kiêu hãnh, tự hào của tác giả với người đồng mình.

Với dòng thơ tự do, kết hợp với giọng điệu mạnh mẽ, đầy cảm xúc, ngôn từ đơn giản, trường lí tưởng phong phú, nhà thơ đã trình bày đầy đủ những nét đẹp của người đồng mình. Điều quan trọng nhất chính là cội nguồn giáo dục, nuôi dưỡng con trẻ, giúp chúng trưởng thành, định hình ý chí và nghị lực cho tương lai. Đọc bài thơ này, ta càng trân trọng và tự hào hơn về những người biết tạo nên vẻ đẹp cho quê hương.

Cảm nhận vẻ đẹp của người đồng mình trong bài Nói với con - Mẫu 5

Y Phương, một nhà thơ quen thuộc với những người sống ở miền núi, thể hiện sự bình dị, mộc mạc và gần gũi trong thơ của mình. Bài thơ Nói với con là lời tâm sự chân thành của người cha dành cho con, đồng thời khuyến khích con phát triển và thể hiện vẻ đẹp của người đồng mình.

Người đồng mình ở đây là những người cùng sống trong cùng một vùng miền. Trong bài thơ, hình ảnh “người đồng mình” xuất hiện trong những hoạt động hàng ngày thường nhật:

Người đồng mình thương lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng.

Họ đang thực hiện những công việc hàng ngày một cách khéo léo, tỉ mỉ, những từ 'đan', 'cài' mô tả công việc đồng thời cũng thể hiện sự tài năng, cần cù của người dân. Người đồng mình hiện lên vô cùng gần gũi, đoàn kết với nhau. Khoảng cách giữa con người không còn quan trọng, thay vào đó là tình cảm đoàn kết như anh em ruột trong một gia đình.

Chỉ với một đoạn thơ ngắn, tác giả đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống ở đây với những người đồng bào gắn bó, sở hữu tài năng của mình để làm cho quê hương trở nên sống động hơn, mang lại niềm vui và sắc màu. Con người miền núi hòa mình vào thiên nhiên, làm cho cuộc sống trở nên ý nghĩa hơn.

Đối với tác giả, 'Người đồng mình' không chỉ có tài năng và cần cù mà còn có ý chí, nghị lực giúp cuộc sống trở nên tươi đẹp hơn, điều đó được thể hiện qua những dòng thơ sau:

Người đồng mình yêu lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn

Tác giả thấu hiểu những con người miền quê, truyền đạt tình cảm chân thành và sâu sắc. Sự tương phản trong nghệ thuật được thể hiện qua 'cao đo – xa nuôi', 'nỗi buồn – chí lớn', tác giả nhận ra những lo lắng trong lòng những người dân vì sự gian nan khi quê hương vẫn còn nghèo đói, nhưng họ vẫn kiên trì vươn lên trong cuộc sống. Những câu thơ thể hiện ý chí mạnh mẽ, quyết tâm của người dân miền núi trong cuộc hành trình đổi mới quê hương.

Tinh thần vượt khó, trung thành là điều mà tác giả muốn nhắc đến về người đồng mình:

Sống trên đá không than trách đá gập ghềnh
Sống trong thung không oán trách thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc.

Dù sống trong hoàn cảnh khó khăn 'sống trên đá', 'sống trong thung' nhưng những người dân ở đây vẫn không ngần ngại khó khăn, không ngần ngại khổ cực, sống trong nghèo khó nhưng không oán trách quê hương nghèo đói. Y Phương muốn tôn vinh sức mạnh, lòng kiên trì của những con người ở đây và muốn ca ngợi tinh thần, bản lĩnh của những con người dân tộc quê hương.

Họ luôn là những con người 'thô sơ da thịt' chân thật, giản dị nhưng không bao giờ nhỏ nhen, với quyết tâm đó, người đồng mình mong muốn xây dựng quê hương giàu mạnh hơn. Niềm tự hào cùng với sự cần cù, chăm chỉ sẽ giúp họ đạt được thành công.

Qua những câu chuyện của cha gửi con, người đồng mình hiện lên với nhiều vẻ đẹp khác nhau, sự tài năng, cần cù và ý thức mong muốn xây dựng phát triển quê hương của những người dân tộc Tày. Vẻ đẹp, sức sống đó chính là niềm tự hào về quê hương của tác giả Y Phương.

Cảm nhận về vẻ đẹp của người đồng mình trong bài Nói với con - Mẫu 6

Y Phương là một trong số ít những nhà thơ miền núi đã có mối liên kết lâu dài với hoạt động văn hóa nghệ thuật đến như vậy. Với phong cách thơ trong sáng, chân thật và sự giàu hình ảnh của con người miền núi, Y Phương đã góp phần không nhỏ vào văn hóa thơ ca hiện đại của Việt Nam trong thế kỷ XX. Một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của ông, ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả là bài thơ 'Nói với con' (1980). Bài thơ này thể hiện tâm tình và hi vọng của người cha dành cho con, mong muốn con trưởng thành, phát triển và phát huy những phẩm chất tốt đẹp của quê hương và dân tộc. Qua bài thơ, Y Phương đã để lại ấn tượng sâu sắc về những phẩm chất tốt đẹp của 'người đồng mình'.

Đầu tiên, 'người đồng mình' hiện ra là những con người tài năng, khéo léo trong công việc lao động sáng tạo:

Người đồng mình thương lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng.

'Người đồng mình' ám chỉ những người cùng quê, cùng vùng, cùng dân tộc. Câu thơ sử dụng từ ngữ giao tiếp thân thiện 'con ơi' kết hợp với từ ngữ thể hiện tình yêu thương sâu sắc ('thương lắm') làm cho bài thơ trở nên ấm áp, đong đầy niềm tự hào với tình yêu quê hương thâm thiết. Cuộc sống lao động tích cực và sáng tạo của 'người đồng mình' được mô tả thông qua những hình ảnh cụ thể, phong phú: 'đan lờ' - cách người dân miền núi bắt cá, đã được biến thành 'cài nan hoa'; những căn nhà sàn không chỉ là những ngôi nhà bằng gỗ mà còn là nơi văn hóa, lối sống của 'người đồng mình'. Các động từ 'đan', 'cài', 'ken' không chỉ mô tả các hoạt động lao động mà còn thể hiện sự chăm chỉ, cần cù, yêu thương cuộc sống của những người dân miền núi. Dưới bàn tay khéo léo, tài năng của họ, những khu rừng và đất trống đã trở thành nơi ấm áp và tươi đẹp. Họ mở rộng rừng, xây làng, xây bản, tạo ra các con đường dẫn tới thung lũng và suối, con đường vào làng và bản, con đường tới trường và lớp học, con đường ra ruộng và đồng. Chính những con đường ấy là kết quả của sự hòa thuận, nhân ái và tình đoàn kết của 'tấm lòng' hướng về nhau của những người dân địa phương.

Có thể nói, qua đoạn thơ ngắn gọn với những hình ảnh cụ thể, chân thực, giàu sức khái quát, Y Phương đã làm nổi bật hình ảnh, tài hoa của những bàn tay khéo léo trong cuộc sống lao động sôi nổi, đầy tình yêu cuộc sống của 'người đồng mình'. Thiên nhiên và con người rừng núi hòa quyện, gắn bó với nhau trong một cuộc sống bình dị, an lành, thơ mộng, hiền hòa.

'Người đồng mình' không chỉ là những con người tài năng, khéo léo mà còn là những người biết lo toan và rất giàu niềm tin, ý chí, nghị lực trong cuộc sống:

Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn

Câu thơ đầu tiên 'Người đồng mình thương lắm con ơi' đã được lặp lại nhưng có một chút thay đổi. Nếu ở câu thơ đầu tiên là 'yêu' tức là bắt nguồn từ tình yêu chân thành, từ trái tim tha thiết thì ở câu thơ thứ hai này lại là: 'thương'. 'Thương' không chỉ là tình cảm từ trái tim yêu thương chân thành mà còn bao gồm cả sự chia sẻ, đồng cảm ở bên trong. Chính vì thế, 'người đồng mình' - những người cùng miền đất, quê hương, dân tộc, cùng một chí hướng đã hiện diện cùng nhau, gắn bó, chia sẻ và đồng cảm với nhau để xây dựng quê hương trở nên giàu đẹp hơn. Bằng cách sử dụng kỹ thuật tương phản: 'cao đo - xa nuôi', 'nỗi buồn - chí lớn', Y Phương đã mô tả những trạng thái khác nhau của 'người đồng mình'. 'Nỗi buồn - chí lớn' là một khái niệm trừu tượng nhưng tác giả đã hình dung nó thành hình ảnh cụ thể, rõ ràng. 'Người đồng mình' buồn, lo lắng, khắc khoải bởi trước mắt họ là biết bao nhiêu khó khăn, gian nan; nhưng họ không bao giờ đầu hàng mà luôn mạnh mẽ, kiên định đối mặt với những thách thức, giúp quê hương tiến lên phía trước, trở nên giàu mạnh, phát triển. Câu thơ đơn giản, chân chất nhưng đã thể hiện được tinh thần, ý chí kiên cường, mạnh mẽ của những người dân miền cao.

Đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, 'người đồng mình' vẫn luôn sẵn lòng gắn bó, trung thành, không mảy may với quê hương, dân tộc của mình:

Sống giữa đá không than trách gập ghềnh
Sống trong rừng không chê thung nghèo khó
Chảy như dòng sông, như dòng suối
Vươn lên thác, rớt xuống dốc
Không sợ khó nhọc.

Nhà thơ đã sử dụng nhiều hình ảnh để mô tả cuộc sống của người miền núi như: 'đá gập ghềnh', 'thung nghèo khó', 'lên thác xuống dốc' để diễn đạt những khó khăn, vất vả, nghèo đói và gian truân mà họ đã và đang phải đối mặt. Thông điệp 'sống ... không chê' (2 lần), kết hợp với nhịp thơ nhanh, dồn dập và so sánh 'như sông như suối' giúp mô tả sức sống mãnh liệt, bền bỉ của những người con miền núi cao trước cuộc sống khó khăn, vất vả sau chiến tranh. Nhà thơ thể hiện tự hào về 'người đồng mình' với sức mạnh, ý chí mạnh mẽ, đoàn kết và tình yêu quê hương.

Không chỉ thế, 'người đồng mình' còn là những người mạnh mẽ, kiên cường, có ý chí sống và luôn tự hào về dân tộc, mong muốn xây dựng đất nước:

Người đồng mình mộc mạc chân thật
Không ai nhỏ bé trong số họ
Người đồng mình tự lập, vươn lên cao với đá làm nền quê hương
Quê hương thì tạo ra phong tục.

Nghệ thuật đối lập giữa bề ngoài và bên trong. Hình ảnh 'mộc mạc chân thật' mô tả vẻ đẹp giản dị, bình dị, thật thà của 'người đồng mình'. Họ không hề 'nhỏ bé' về tâm hồn mà ngược lại, rất kiêng nể, giàu lòng tự trọng, có chí khí và niềm tin cao về việc phát triển quê hương. Với điều này, họ phải lao động:

Người đồng mình tự khai hoang, lập làng vươn lên cao cho quê hương
Quê hương thì duy trì phong tục, tập quán.

Câu thơ chứa đựng cả ý nghĩa thực tế và biểu tượng. Công việc vất vả của họ được miêu tả qua hình ảnh 'tự khai hoang', nhưng đồng thời cũng là biểu tượng cho sự tự hào, tự tôn dân tộc của họ. Những người lao động miền núi đã đóng góp vào việc xây dựng quê hương, duy trì phong tục của dân tộc mình.

Với lối diễn đạt sáng tạo và truyền cảm của mình, Y Phương đã làm nổi bật vẻ đẹp nội tâm và phẩm chất của người dân miền núi. Họ là những người lao động tài năng, có ý thức và trách nhiệm cao trong việc xây dựng quê hương, đất nước. Trang thơ đầy nghệ thuật của ông không chỉ thể hiện sâu sắc tình yêu quê hương mà còn tôn vinh vẻ đẹp của dân tộc Tày.