Máy bay điện mở ra cơ hội cho một thị trường trị giá 40 tỷ USD.

Dự kiến vào năm 2030, thị trường máy bay điện toàn cầu sẽ phát triển lên gấp 4 lần và có thể đạt giá trị gần 40 tỷ USD vào cuối thập kỷ này.

Trong một buổi sáng tươi mới ở miền nam Tây Ban Nha, giữa những cánh đồng ô liu bao la, một chiếc máy bay nhỏ màu trắng đậu yên trên đường băng. Với 30 động cơ phản lực, nó giống như một con bọ cánh cứng khổng lồ và ấn tượng. Sau tiếng kêu nhẹ từ động cơ, chiếc máy bay điện này chạy cất cánh thẳng đứng, nhẹ nhàng lướt trên không một lúc rồi tiếp tục hòa mình vào không gian trời mênh mông, khiến người xem không khỏi ngạc nhiên.

Ba phút sau, chiếc máy bay xoay vòng và đáng yêu hạ cánh mềm mại xuống mặt đất. Kỹ sư và phi công điều khiển từ xa dường như rất thoải mái. Trước đó, một số vấn đề kỹ thuật đã khiến nó không thể thực hiện chuyến bay thử nghiệm kéo dài 3km.

Chúng tôi dạo bước xuống đường băng tại trung tâm thử nghiệm Atlas để cận cảnh hơn chiếc Phoenix - sản phẩm của Lilium, một công ty máy bay điện khởi nghiệp của Đức. Đây có thể là hình ảnh của ngành hàng không tương lai: dịch vụ taxi bay giúp chúng ta không phải chịu cảnh kẹt xe trên đường.

Viễn tưởng về những chiếc ô tô bay đã tồn tại trong tâm trí con người suốt nhiều thập kỷ. Chúng thường xuất hiện trong các tác phẩm khoa học viễn tưởng như bộ phim hoạt hình hài The Jetsons của Mỹ những năm 1960 và bộ phim Blade Runner năm 1982. Mơ ước này dường như không bao giờ tàn phai và trong vài năm gần đây, nó đã gần gũi hơn với việc biến thành hiện thực.

Theo báo Financial Times, trong vòng 3 năm qua, các nhà đầu tư đã đổ tổng cộng 7 tỷ USD vào các dự án máy bay điện dọc như Phoenix hay gọi tắt là eVTOL. Các công ty như Volocopter của Đức và Ehang của Trung Quốc đang phát triển máy bay trực thăng điện, trong khi Vertical Aerospace của Anh và Joby Aviation của Mỹ đang tạo ra các loại máy bay lai có cánh quạt và cánh. Tất cả đều sử dụng pin lithium-ion, giống như ô tô điện và không gây ra khí CO2.

“Chúng ta đang bước vào một thời đại hoàn toàn mới của ngành hàng không,” Billy Nolen, Giám đốc Cục Hàng không Liên bang Mỹ phát biểu. Đối với ông, những điều mà chúng ta thấy trong các bộ phim khoa học viễn tưởng đang trở thành hiện thực.

Tuy nhiên, sự lạm phát và nguy cơ suy thoái kinh tế đang làm cho việc huy động vốn trở nên khó khăn hơn. Thời kỳ các công ty khởi nghiệp cạnh tranh nhau về tốc độ tăng trưởng đã qua, trong khi các nhà đầu tư không còn quá hào hứng như trước. Kittyhawk, một dự án được hỗ trợ bởi người đồng sáng lập Google Larry Page, đã phải đóng cửa vào tháng 9.

“Với nhiều người, hy vọng sẽ tan biến sớm,” Brian Foley, chuyên gia phân tích hàng không, nhận định.

Khi Daniel Wiegand 8 tuổi, anh đã đi nghỉ ở đảo chim Na Uy cùng cha mẹ.

“Tôi nhìn thấy các chú chim hạ cánh và cất cánh. Điều đó thật khó khăn,” Wiegand nhớ lại những kỷ niệm thời thơ ấu trong trụ sở chính của Lilium tại một sân bay nhỏ ở phía tây nam Munich. Trước đây, đây là nơi sản xuất máy bay ném bom của Luftwaffe trong Thế chiến II, sau đó bị chiếm bởi Không quân Mỹ, giờ đây nó đã trở thành một phần của chiến lược của Bavaria để tiếp cận ngành hàng không vũ trụ.

Wiegand, hiện nay 37 tuổi, có đam mê với máy bay từ lúc trẻ. Anh thi vào Đại học Kỹ thuật Munich và chọn ngành kỹ thuật hàng không vũ trụ. Cảm hứng của anh bắt nguồn từ khi xem một video trên YouTube về chiếc máy bay vận tải quân sự Bell Boeing V-22 Osprey, một loại máy bay có cánh quạt khổng lồ và có khả năng cất cánh thẳng đứng.

Ý tưởng về một loại máy bay tương tự nhưng chạy bằng điện đã nảy sinh trong tâm trí của Wiegand. Anh bắt đầu tính toán và quyết định trở về Đức để thành lập một công ty riêng sau khi nhận được sự thúc đẩy từ một người bạn. “Tôi biết điều đó nghe có vẻ điên rồ và sẽ đầy khó khăn,” Wiegand nói.

Tại Munich, Wiegand bắt đầu tìm kiếm những người có cùng đam mê và chí hướng bằng cách thu hút tất cả các tiến sĩ cùng khoa. Ba người bạn của anh đã bị thuyết phục thành công. “Tôi đang thành lập công ty với 3 kẻ mất trí,” Meiner, một đồng sáng lập, nói.

Đức có lịch sử khởi nghiệp lâu đời, nhưng không thực sự phù hợp với Thung lũng Silicon về sự đổi mới và tiến bộ. “Nếu bạn thất bại ở đây, đó chỉ là một phần của trò chơi,” Meiner nói.

Tuy nhiên, các nhà sáng lập của Lilium không bị nản lòng. Ý tưởng đầu tiên vào năm 2014 là một loại máy bay siêu nhẹ dành cho phi công không chuyên nghiệp. Vào thời điểm đó, Tesla đang phổ biến các ô tô thể thao chạy điện và ô tô tự lái sắp ra mắt, trong khi nhiều người tin rằng máy bay chạy pin, thậm chí không cần phi công, có thể trở thành hiện thực vào năm 2020. Lúc đó, vốn đầu tư vẫn khá rẻ, và thuật ngữ “kỳ lân” chỉ mới xuất hiện 1 năm trước đó.

Theo báo Financial Times, hầu hết các máy bay của các đối thủ cạnh tranh đều sử dụng cánh quạt giống trực thăng. Trong khi đó, Lilium lại sử dụng động cơ phản lực có khả năng cất cánh thẳng đứng như Hawker Siddeley Harrier và máy bay chiến đấu tấn công Lockheed Martin F-35.

Một số mẫu máy bay Lilium ban đầu được trưng bày ở Munich có vẻ hơi cũ và giống như đồ án sinh viên hơn là tương lai của ngành công nghiệp hàng không. Tuy nhiên, Lilium tin rằng những mẫu này sẽ mang lại sự quen thuộc cho hành khách và có khả năng bay xa hơn.

Các công ty khởi nghiệp eVTOL đa phần đặt cược vào tính di động của hàng không đô thị, tức là các chuyến bay ngắn trong thành phố. Ngoài ra, các loại máy bay mới chạy bằng pin sẽ hoạt động êm hơn so với máy bay trực thăng truyền thống vì có cánh quạt nhỏ gọn.

Blade là công ty đưa đón bằng trực thăng của Mỹ, chuyên cung cấp các chuyến bay kéo dài 5 phút từ Manhattan đến sân bay John F Kennedy, với giá khởi điểm 195 USD/ghế. Rob Wiesenthal, Giám đốc điều hành của Blade, tin rằng ưu điểm quan trọng nhất của chúng là sự yên tĩnh, do đó có thể hoạt động dễ dàng trong thành phố.

Ngược lại, Lilium đặt cược vào các chuyến bay dài hơn. Họ đã lên kế hoạch cho một tuyến toàn tiểu bang ở Florida và đến tháng 10 đã ký thỏa thuận với Saudia, cung cấp 100 máy bay tại Trung Đông.

Theo FT, máy bay của Lilium có thể tự hoạt động trong phạm vi hơn 250km, nhưng Alex Asseily, một nhà đầu tư của Lilium kiêm cựu Giám đốc chiến lược, đặt nhiều kỳ vọng vào các chuyến bay ngắn. “Tôi không biết có bao nhiêu máy bay có khả năng cất cánh thẳng đứng, nhưng đến năm 2030, bạn sẽ có thể bay từ London đến bất kỳ thành phố nào ở châu Âu”.

Quy mô của Lilium đã mở rộng đáng kể kể từ khi thành lập. Công ty hiện có 800 nhân viên, trong đó có 400 kỹ sư. Alastair McIntosh là Giám đốc công nghệ và Klaus Roewe là Giám đốc điều hành, hai người đều từng là nhân viên của Airbus. Trong khi đó, Wiegand vẫn đảm nhận vai trò kỹ sư trưởng về đổi mới và là thành viên của hội đồng quản trị.

Julie Spanswick từng là Giám đốc dự án tại Airbus ở Toulouse. Bà hiểu rõ những thách thức của việc phát triển máy bay điện và cũng quan tâm đến vấn đề cân bằng giới tính tại Lilium.

“Điều đó thật là đáng tiếc. Tôi biết nhiều phụ nữ xuất sắc trong ngành này. Họ có khả năng kêu gọi sự ủng hộ”, bà Julie Spanswick nhấn mạnh.

Trong bối cảnh giá xăng tăng và sự quan tâm đến lượng khí thải carbon từ việc di chuyển bằng đường hàng không ngày càng tăng, máy bay điện đang thu hút sự chú ý. Ngoài việc không phát thải CO2, chúng cũng được biết đến với âm thanh yên tĩnh, chỉ phát ra khoảng 60 decibel khi hoạt động, tương đương với một cuộc trò chuyện bình thường.

Theo Johan Norberg, người điều hành bộ phận huấn luyện bay tại học viện Green Flight, một chuyến bay kéo dài 40 phút của Velis Electro chỉ tốn khoảng 2-3 USD điện tái tạo. Trong khi đó, máy bay huấn luyện truyền thống sử dụng khoảng 45 USD tiền nhiên liệu.

Bất chấp sự nghi ngờ từ ngành hàng không truyền thống, sự quan tâm của nhà đầu tư đang dần dịch chuyển sang máy bay điện, đặc biệt là các loại cất và hạ cánh thẳng đứng. Hàng tỷ USD đã được đầu tư vào taxi bay, trong đó có Joby Aviation ở Bắc California, huy động được 820 triệu USD vốn đầu tư mạo hiểm từ Intel và Toyota trước khi ra mắt công chúng thông qua thỏa thuận SPAC trị giá 1,1 tỷ USD vào năm 2021.

Theo công ty nghiên cứu thị trường Precedence Research, thị trường máy bay điện toàn cầu dự kiến sẽ tăng gấp 4 lần vào năm 2030 và ước tính giá trị có thể đạt gần 40 tỷ USD vào cuối thập kỷ này.