Buzz
Dù gia đình tôi thường không có thức ăn thừa sau mỗi bữa ăn nhờ thói quen nấu ăn vừa đủ, nhưng rác thải thực phẩm từ quá trình sơ chế và một số loại rác hữu cơ vẫn tồn đọng, bỏ đi rất lãng phí. Vì vậy, tôi sử dụng máy tái chế thực phẩm Ichini để biến rác thải thành phân bón cho cây trồng xung quanh nhà.Nếu bạn có không gian sân vườn rộng, ủ thức ăn thừa thành phân bón theo cách truyền thống có thể hiệu quả hơn. Tuy nhiên, tôi sống trong căn hộ chung cư với không gian hạn chế và lo ngại về ảnh hưởng đến các căn hộ xung quanh, nên tôi chọn giải pháp máy tái chế.
Bài viết này sẽ chia sẻ chi tiết về máy tái chế rác thải thực phẩm Ichini và cung cấp thông tin về cách tái chế rác thải thực phẩm một cách đúng đắn và thân thiện với môi trường.
Ảnh hưởng của rác thải thực phẩm đến môi trường là gì?
Mê-tan (Methane – CH4) là khí nhà kính mạnh mẽ, thường được phát thải từ các bãi chôn lấp do quá trình phân huỷ chất thải hữu cơ trong môi trường thiếu oxy.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA)Cách giảm thiểu rác thải thực phẩm?
Ở Việt Nam, chúng ta thường được nhắc nhở từ ông bà, cha mẹ về việc tiết kiệm thực phẩm. Dưới đây là một số cách hiệu quả để giảm thiểu rác thải thực phẩm từ khi mua sắm đến khi ăn, theo khuyến nghị từ [FDA]:
- Lên kế hoạch mua sắm thực phẩm một cách hợp lý, chỉ mua đủ số lượng cần thiết và kiểm tra tủ lạnh trước để tránh mua thừa.
- Bảo quản thực phẩm đúng cách để tránh hư hỏng trước khi sử dụng.
- Định lượng thực phẩm khi nấu nướng để không thừa thãi và tránh việc có thức ăn dư sau mỗi bữa ăn.
Ảnh từ: Wasted Food Scale | US EPA
Phương pháp ủ phân bón
Có hai phương pháp chính để ủ phân bón truyền thống, dựa trên cách thức phân hủy: ủ phân kị khí và ủ phân hiếu khí.- Trong quá trình ủ phân kị khí, phân hủy diễn ra trong môi trường thiếu oxy, nơi các vi sinh vật kị khí phát triển và tạo ra các hợp chất như mê-tan, axit hữu cơ, hydro sunfua và nhiều chất khác. Vì không có oxy, các hợp chất này tích tụ và không tiếp tục chuyển hóa [FAO]. Ví dụ, quá trình phân hủy glucose kị khí là: C6H12O6 → 3CH4 + 3CO2 [BioCycle]
- Ngược lại, ủ phân hiếu khí diễn ra khi có đủ oxy. Các vi sinh vật hiếu khí phân hủy chất hữu cơ, tạo ra CO2, amoniac, nước, nhiệt và mùn. Sản phẩm cuối cùng sẽ ổn định hơn. Dù quá trình này có tạo ra các hợp chất trung gian, các vi sinh vật hiếu khí sẽ phân hủy chúng thêm lần nữa [FAO]. Ví dụ, quá trình phân hủy glucose hiếu khí là: C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O [BioCycle]
Ảnh từ: Rise Foundation, được Việt hoá bởi Ngon Bổ Xẻ
Đây là các phương pháp chính để chế biến thực phẩm thành phân bón theo tài liệu của FAO. Phương pháp ủ phân hiếu khí được khuyến khích hơn vì nó giảm phát thải khí mê-tan, trừ khi bạn có thể thu hồi mê-tan để làm biogas thay vì thải ra môi trường.
Khí mê-tan là khí nhà kính mạnh, giữ nhiệt gấp 28-30 lần CO2 trong 100 năm và gấp 84-86 lần trong 20 năm [EPA, UNECE]. Do đó, không nên thải rác thải thực phẩm ra bãi chôn lấp và hạn chế ủ phân kị khí nếu không thu hồi mê-tan.
Phương pháp truyền thống thường mất từ 2 – 6 tháng để ủ phân và cần nhiều không gian. Cũng có các phương pháp khác như ủ bằng giun hoặc men Bokashi, nhưng mỗi phương pháp đều có nhược điểm riêng. Trong điều kiện sống của mình ở chung cư, mình chọn sử dụng máy tái chế để tiết kiệm không gian và đảm bảo hiệu quả.
Máy tái chế rác thải thực phẩm Ichini
Thiết kế
Máy tái chế thực phẩm Ichini có thiết kế dạng hộp hình khối, với kích thước khá nhỏ gọn, chỉ 35x30x28 cm, tương đương một chút lớn hơn nồi cơm điện.
Nắp máy mở lên tương tự như nắp của nồi cơm điện.
Bên trong máy, lòng nồi được làm từ kim loại dày và nặng, với tay cầm ở trên và dưới đáy có trục xoay để nghiền nhỏ thực phẩm và chất hữu cơ.
Trục nghiền được chế tạo từ kim loại cứng cáp, không phải lưỡi dao sắc mà hoạt động chậm nhưng mạnh mẽ để nghiền thực phẩm thành nhỏ.
Lòng nồi còn được trang bị thanh gia nhiệt để sấy khô thực phẩm, và ở trung tâm là ngàm động cơ để điều khiển trục nghiền bên trong nồi.
Ở đáy nồi có ngàm để kết nối trục xoay bên trong với động cơ.
Nắp nồi có thể được tháo ra để dễ dàng vệ sinh.
Máy còn được trang bị nhiều cảm biến để kiểm tra xem nồi đã được đặt vào đúng vị trí chưa, nắp đã được đóng kín và khóa đã được chốt chưa.
Bảng điều khiển của máy nằm ở mặt trước, với một núm vặn ở trên cùng để khóa và mở khóa nắp. Để mở nắp, bạn phải xoay núm đen sang chế độ mở khóa và bấm nút trắng ở giữa. Ngược lại, để đóng nắp và khởi động máy, hãy xoay núm đen về chế độ khóa. Trong khi máy đang hoạt động, nếu bạn xoay núm sang chế độ unlock, máy sẽ tạm dừng; nếu mở nắp, máy sẽ tự động dừng và bạn cần xoay núm về chế độ lock để khởi động lại máy.
Ở phía dưới bảng điều khiển có một nút nguồn lớn và dễ nhận diện, cùng với một màn hình hiển thị ba chế độ hoạt động của máy: Sấy, Nghiền và Làm nguội. Dưới cùng là nút để kích hoạt chế độ tự vệ sinh và nút để reset bộ lọc không khí.
Phía sau máy được trang bị một bộ lọc than hoạt tính để loại bỏ mùi thực phẩm trong suốt quá trình hoạt động.
Bên trong bộ lọc khử mùi chứa một lượng lớn than hoạt tính, và bạn có thể dễ dàng thay thế phần than này vì Ichini có bán riêng.
Ngoài ra, dưới đáy máy còn được trang bị một bộ phận để thu gom nước dư thừa trong quá trình xử lý, nếu có.
Máy đi kèm với hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Việt, cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết. Đặc biệt, hướng dẫn còn có thêm một miếng cảnh báo để nhắc nhở không cho vào máy các vật dụng như xương lớn, cây gỗ, vỏ sò, vỏ ốc…
Các loại thực phẩm khác như trái cây, rau củ, cơm, thịt, cá, hải sản, bánh mì, phô mai, vỏ trứng, bã cà phê, bã trà… đều có thể được máy xử lý hiệu quả.Nguyên lý hoạt động
Máy hoạt động theo nguyên lý đơn giản gồm ba bước chính: sấy khô, nghiền nhỏ, và làm nguội. Tùy thuộc vào loại nguyên liệu đầu vào, sản phẩm cuối cùng sẽ có các dạng khác nhau.
Dù có sự khác biệt về nguyên liệu, sản phẩm cuối cùng đều là những mảnh vụn khô ráo và nhỏ. Các loại thực phẩm và rác thải hữu cơ sau khi qua xử lý sẽ được biến thành những mảnh vụn khô và sạch.
Máy có khả năng giảm đến 80-90% thể tích và khối lượng của rác thải hữu cơ. Ở các quốc gia như Hàn Quốc, nơi rác thải hữu cơ được tính phí theo khối lượng, máy xử lý như vậy rất phổ biến để giảm khối lượng rác.
Theo đo lường của mình, máy tiêu thụ khoảng 1-1.1 kWh điện cho các loại rác thực phẩm cơ bản như rau, vỏ trái cây, và vỏ trứng, và cần khoảng 6-7 tiếng để hoạt động tùy vào lượng rác đầu vào.
Trong quá trình hoạt động, máy sẽ hút không khí vào và thổi ra để làm nóng và sấy khô thực phẩm theo phương pháp sấy thông hơi. Mặc dù có than hoạt tính để hấp thụ mùi, vẫn có thể có một chút mùi thực phẩm, đặc biệt là với các thực phẩm nhiều gia vị.
Tuy nhiên, mình thường dùng máy để xử lý rác thực phẩm đã qua sơ chế, nên thường chỉ thấy các mùi thơm như tinh dầu cam từ vỏ cam hoặc mùi rễ ngò nhẹ. Sau khi máy hoạt động xong, sẽ có mùi khét nhẹ của chất hữu cơ bị rang khô.
Một mẹo để tránh mùi không mong muốn là coi máy như một thiết bị chuyên dụng, không phải là thùng rác. Mình chỉ cho rác thực phẩm vào khi thực sự cần xử lý, thay vì để rác tích tụ vài ngày, vì quá trình tích tụ có thể tạo ra mùi hôi do phân hủy. Nếu cần gom rác để xử lý, mình sẽ để chúng trong một hộp kín và cất trong tủ lạnh để giữ nguyên liệu không bị phân hủy, rồi mới cho vào máy khi đủ số lượng. Cách này đảm bảo không có mùi hôi thối, chỉ có mùi thơm tự nhiên và mùi khét nhẹ của sản phẩm đầu ra.
Sản phẩm thu được – chưa hẳn là phân bón
Sản phẩm cuối cùng là các mảnh vụn hữu cơ đã được sấy khô và nghiền mịn. Các bạn cần lưu ý rằng đây là vụn hữu cơ khô, bản chất của nó vẫn là các hợp chất hữu cơ phức tạp và không phải là phân bón có cấu trúc đơn giản để cây có thể hấp thụ ngay lập tức. Sản phẩm đã giảm đáng kể về thể tích và khối lượng.
Khác với trạng thái ban đầu, các mảnh vụn hữu cơ này đã được làm khô, nhờ vậy có độ ổn định cao và dễ dàng bảo quản lâu dài mà không lo bị phân hủy và phát sinh mùi khó chịu. Chúng ta chỉ cần cho vào hộp kín (để giữ khô) là có thể lưu trữ lâu mà không gặp vấn đề.
Quá trình sấy và nghiền đã tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn, làm giảm độ ẩm của sản phẩm đầu ra xuống dưới mức mà vi khuẩn và nấm mốc có thể sinh sôi. Đồng thời, việc nghiền nhỏ cũng giúp quá trình phân hủy sau này diễn ra dễ dàng và nhanh chóng hơn so với rác thực phẩm tươi ban đầu.
Cách sử dụng sản phẩm để bón cây
Nguyên tắc chính khi sử dụng sản phẩm thu được là trộn đều các vụn hữu cơ vào đất để quá trình phân hủy tiếp tục diễn ra dưới lòng đất, giúp chúng chuyển hóa thành phân bón. Đồng thời, phủ một lớp đất lên bề mặt để ngăn chặn sự phát triển của nấm mốc và thu hút côn trùng hay chuột bọ. Các bạn có thể tham khảo các phương pháp sau:
- Cách 1: Trộn đều vụn hữu cơ với đất và phủ một lớp đất lên trên. Thỉnh thoảng tưới nước như khi chăm sóc cây để duy trì độ ẩm cho đất. Sau khoảng 2 tuần hoặc lâu hơn, bạn có thể trồng cây vào.
- Cách 2: Trộn vụn hữu cơ với đất và lót ở đáy chậu, sau đó phủ thêm một lớp đất lên trên trước khi trồng cây. Khi cây phát triển, rễ cây sẽ hấp thụ dinh dưỡng từ các vụn hữu cơ này để sinh trưởng tốt hơn.
- Cách 3: Nếu bạn có chậu lớn hoặc vườn rộng, hãy đào hố quanh chậu cây, xa gốc cây, trộn vụn hữu cơ với đất và lấp hố lại. Sau khoảng 2 tuần hoặc lâu hơn, bạn có thể xới khu vực hố lên để trộn đều với đất xung quanh chậu cây.
Khi được trộn với đất, các vi sinh vật và động vật trong đất (như giun đất) sẽ tiếp tục phân hủy vụn hữu cơ thành phân bón, đồng thời làm cho đất thêm màu mỡ. Thời gian xử lý thường là từ 2 tuần hoặc lâu hơn, tùy thuộc vào chất lượng đất và lượng vật chất hữu cơ cần xử lý.
Tương tự như các loại phân bón khác, bạn cần điều chỉnh lượng sử dụng hợp lý. Việc bón quá nhiều có thể làm chậm quá trình phân hủy và gây mất cân bằng dinh dưỡng trong đất. Ngoài ra, vụn hữu cơ cũng có thể được sử dụng để ủ phân theo cách truyền thống, giúp quá trình ủ nhanh hơn so với thực phẩm chưa qua xử lý.
Dưới đây là những cách không nên áp dụng:
- Không nên rải vụn hữu cơ trực tiếp lên mặt đất. Khi đất có độ ẩm hoặc khi bạn tưới cây, vụn hữu cơ có thể ẩm ướt và dễ phát sinh nấm mốc. Điều này cũng có thể tạo ra mùi thu hút côn trùng và chuột bọ.
- Không đặt vụn hữu cơ gần gốc và rễ cây, vì quá trình phân hủy tiếp theo có thể tạo ra nhiệt và làm tổn thương hoặc hỏng rễ cây.
Việc rải vụn hữu cơ lên mặt đất có thể dẫn đến nấm mốc. - Hình ảnh cắt từ video 'Drying and Grinding Food Scraps as a Waste Diversion Option – Transform'
Tổng kết
Mình đã sử dụng các vụn hữu cơ theo phương pháp đã đề cập ở phần 3, và sau hơn 2 tuần, tình trạng vẫn rất tốt. Cây vẫn khỏe mạnh, không có mùi hôi hay côn trùng, chuột bọ xuất hiện. Cách này đơn giản hơn nhiều so với việc tự ủ phân bón từ thức ăn thừa, sau khi mình tìm hiểu một số kỹ thuật ủ phân.Gia đình mình đã giảm rác thải thực phẩm và hữu cơ xuống 90-95% nhờ máy tái chế Ichini. Chỉ còn lại những thứ mà máy không xử lý được là mình phải vứt đi.
Mình sẽ cập nhật thêm tình trạng sử dụng máy và chất lượng phân bón sau khi các vụn hữu cơ phân hủy sau một thời gian dài hơn.
Nếu bạn quan tâm, có thể tham khảo thêm thông tin ở phần comment dưới.
Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết của Ngon Bổ Xẻ. Mình còn có Website, Facebook, Telegram, YouTube và Group để chia sẻ các deal hời
