Mây (thực vật)

Mây là tên gọi chung cho khoảng 600 loài cây, chủ yếu thuộc các chi Calamus (khoảng 400 loài) và Daemonorops (khoảng 115 loài), phân bố tự nhiên thuộc các khu vực nhiệt đới của châu Á, châu Úc, châu Phi. Mây là lâm sản ngoài gỗ được sử dụng làm nguyên liệu cho sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, đồ dùng trong gia đình (nội thất) như bàn, ghế hay giỏ đựng... Chúng rất giống cây tre, nhưng mây dễ phân biệt với tre là chúng đặc chứ không có thân rỗng như tre. Thân và lá đều có gai. Gai mây nhẵn bóng loáng. Quả mây vị chát to bằng hạt đậu xanh và thành từng chùm; vỏ quả mây rất ráp. Ngoài ra để sinh trưởng tốt, mây cần có một sự chăm sóc từ phía con người (tuy nhiên nó cũng rất dễ sống trong điều kiện hoang dại), trong khi tre có thể không cần điều này. Điều này làm cho nó trở thành một công cụ tiềm năng trong việc bảo vệ rừng, do nó đem lại một số lợi ích và lợi nhuận hơn là loài cây cần phải loại bỏ.

Đặc tính

Mây có khả năng thích nghi với mọi điều kiện sống. Ở những vùng hoang sơ, thậm chí là nơi đất nghèo dinh dưỡng, mây vẫn có thể sống sót nhờ hình thái giống ruột gà. Trong việc gieo trồng, để đạt được sản phẩm chất lượng cao và năng suất lớn, người ta thường sử dụng giống mây nếp. Đặc điểm của giống mây này là lá thưa, hình dạng tròn và đều, vỏ màu trắng ngà, cho ra năng suất cao, dễ thu hoạch và có khả năng chống chịu mọi điều kiện thời tiết cùng với khả năng chống lại sâu bệnh cao.

Thời vụ trồng mây

Ở Việt Nam, mây thường được trồng vào mùa xuân và mùa thu ở các vùng Đông Bắc và đồng bằng Bắc Bộ. Tại các tỉnh phía Tây Bắc Bộ và khu vực trung du thuộc vùng khu 4, mây thường được trồng vào giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 7. Các tỉnh thuộc vùng Nam Trung Bộ và cao nguyên thường trồng vào giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 7. Còn ở các tỉnh thuộc vùng Nam Bộ, mây thường được trồng vào giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 8.

Kỹ thuật trồng mây

Một số kỹ thuật quan trọng trong việc trồng mây bao gồm việc tạo luống trước khi trồng để đảm bảo cây có điều kiện tốt nhất để phát triển và cho ra năng suất cao.

Tùy thuộc vào diện tích trồng mây, cần thiết kế quy hoạch hợp lý. Sau khi xác định diện tích, cần dọn dẹp, xới bừa đất và loại bỏ cỏ dại. Sau đó tạo luống với chiều cao từ 12 – 15 cm, làm đất tơi xốp và rắc đều 50 kg vôi bột khô trên mặt luống để khử độ pH và diệt sạch côn trùng và nấm dại.

Trồng mây

Tiêu chuẩn đào hố trồng mây như sau:

Luống cách nhau 60 cm, hàng cách nhau 50 cm, cây cách nhau 60 cm.

Sau khi đào hố, rạch nhẹ thành bầu và đặt cây giống vào. Lấp 1/3 lượng đất vào hố, rồi rải 2-3 nắm cát đen lên trên. Tưới nước đầy hố để đất, nước và cát bao phủ kín, tạo lực nén giữ cho cây không bị di chuyển và ảnh hưởng đến sự phát triển rễ.

Khi trồng mây, cần chú ý không nén chặt hay dẫm lên đất vùng quanh cây. Theo kinh nghiệm thực tế, mây dễ sống nhưng khó trồng. Tuỳ vào nhiệt độ và thời tiết từ khi trồng đến tháng thứ 3, cần liên tục tưới nước và duy trì độ ẩm cho cây. Trong thời tiết mưa, vẫn cần tưới đủ nước vào các hố trồng mây. Trên thời tiết nắng, nên tưới vào lúc trời mát.

Sau khi trồng xong, cần đặt một que tre vào mỗi hố trồng mây và sử dụng sợi dây nilông nhỏ buộc chặt cây vào que tre để giữ cho cây không bị lay động bởi gió, giúp bộ rễ phát triển mạnh mẽ.

Ứng dụng của mây

1. Mây có đặc tính đằm, đặc ruột, vừa dai vừa cứng. Sử dụng cành mây làm roi chỉ gây đau bề mặt da mà không gây tổn thương đáng kể đến nội tạng.

2. Khi cắt thành từng phần, mây có thể dùng như gỗ để làm đồ gia dụng. Mây có thể được sơn và có vân giống như gỗ, do đó có thể tạo ra nhiều màu sắc và kiểu dáng khác nhau trên bề mặt đồ bằng mây, cũng như sử dụng các phần mây để đan lát đồ gia dụng hoặc trong môn thể thao cầu mây ở một số quốc gia Đông Nam Á. Bên trong, lõi mây có thể tách ra để làm thành các sợi mây.

Mây tiết ra một chất nhựa màu đỏ, đôi khi được gọi là 'máu rồng'. Chất nhựa màu đỏ này được sử dụng như một chất nhuộm cùng với một số chất khác để nhuộm đàn vi-ô-lông (encyclopedia.com).

Đồ nội thất từ mây

Liên kết ngoài

- Mây song tại Từ điển bách khoa Việt Nam - Calamus caesius (loài cây) tại Encyclopædia Britannica (bằng tiếng Anh) - Quy định một số chính sách khuyến khích phát triển nguyên liệu mây tre đan giai đoạn 2004-2010 (Ban hành kèm theo Quyết định số 46/2004/QĐ-UB ngày 12/5/2004 của UBND tỉnh Nghệ An) - Lợi ích và mối đe doạ các khu rừng mây của Trái Đất