Mê Linh

Mê Linh là một quận ngoại thành nằm ở phía bắc của thành phố Hà Nội, Việt Nam.

Vị trí địa lý

Quận Mê Linh nằm ở phía Tây Bắc của thành phố Hà Nội, cách trung tâm thành phố khoảng 29 km, giáp sân bay quốc tế Nội Bài và có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp huyện Đông Anh
• Phía tây giáp huyện Phúc Thọ và huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc
• Phía nam giáp huyện Đan Phượng
• Phía bắc giáp huyện Sóc Sơn và thành phố Phúc Yên, huyện Bình Xuyên thuộc tỉnh Vĩnh Phúc.

Mê Linh cổ

Ghi chép về Mê Linh trong hai tài liệu cổ nhất của Việt Nam, đều thuộc thời Hậu Lê và cách nhau 44 năm đã mâu thuẫn:

Dư địa chí của Nguyễn Trãi (năm 1434) ghi lại: Mê Linh là Hát Môn thuộc huyện Phúc Lộc ngày nay… huyện Phúc Lộc là Mê Linh trước đây.

Đại Việt sử ký toàn thư (năm 1479) ghi lại: Thời Tây Hán thống sở của thái thú (Giao Châu) tại Long Uyên tức Long Biên. Thời Đông Hán thống Mê Linh tức Yên Lãng.

Do đó, ba thế kỷ sau Lê Quý Đôn viết Vân đài loại ngữ (năm 1773) rất lộn xộn, ghi nhận Yên Lãng thuộc về ba huyện khác nhau cùng tồn tại trong một thời kỳ: Mê Linh nay là Yên Lãng… Phong Khê là đất Yên Lãng… Chu Diên nay là Yên Lãng.

Cương mục nhà Nguyễn ghi lại: Mê Linh là Phong Châu… nằm trong địa phận hai huyện Phúc Lộc và Đường Lâm

Bởi vậy đã xuất hiện các cuộc tranh cãi, một số cho rằng Mê Linh nằm ở phía nam sông Hồng và một số khác cho rằng nằm ở phía bắc. Ở huyện Yên Lãng cũng có làng Hạ Lôi nhưng không có tên Nôm.

Từ năm 1973-1990, nhà nghiên cứu Đinh Văn Nhật sử dụng phương pháp địa lý học lịch sử để nghiên cứu về các địa danh thời Hai Bà Trưng. Ông sau đó kết luận huyện Mê Linh nằm ở phía nam sông Hồng. Các bài viết của ông được đăng trên Tạp chí Nghiên cứu lịch sử, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam.

Trong các chuyến khảo sát, GS. Lê Văn Lan, GS. Văn Tân và nhiều nhà sử học khác đã phát hiện các địa danh như làng Hạ Lôi (tên nôm là Kẻ Lói, có rất nhiều sự tích về Hai Bà Trưng), Kim Khê (tức là căn cứ Cấm Khê), làng Nam Giao (tức là Giao Chỉ ở phía Nam, đàn tế trời của nước ta) đều thuộc huyện Thạch Thất. Ngay bên cạnh đó là Thành Quèn (huyện Quốc Oai) có tính chất cư trú từ thời Đông Hán.

Trong hội nghị khoa học về Hai Bà Trưng do Sở Văn hoá - Thông tin Hà Nội tổ chức ngày 3/3/1982 tại Đền Đồng Nhân, Mê Linh được xác định ở phía nam sông Hồng.

Còn huyện Yên Lãng từng là đất của huyện Tây Vu, trung tâm là Cổ Loa của con cháu Thục Phán, sau đó chia thành Phong Khê và Vọng Hải. Làng Hạ Lôi ở đây có thể là di dân sau khi Hai Bà Trưng bị Hậu Hán Thư bại trận, theo truyện 'Bắt hơn 300 kẻ cầm đầu dời đi Linh Lăng. Vùng Lĩnh Biểu coi như bình định' cho thấy sự thay đổi lớn về dân cư. Nhiều người bị tù đày và buộc phải rời nơi sinh sống lâu đời trước đó, sau đó lập nên một làng Hạ Lôi mới ở bên kia sông Hồng.

Một giả thuyết khác cho rằng Hạ Lôi ban đầu nằm ở phía nam sông Hồng, thuộc huyện Đan Phượng, tức huyện Chu Diên xưa. Theo thần thoại làng Nại Tử xã Hồng Hà thì ông Thi Sách - chồng bà Trưng Trắc - là người của làng này. Năm 1971, trận lụt lịch sử ở đồng bằng sông Hồng đã khiến cả làng bị mất đất và năm 1972, họ đã đi xây dựng nền kinh tế mới ở sông Mã, Sơn La. Theo Việt điện U linh và Lĩnh Nam chích quái, Hai Bà đã đóng đô ở thành Ô Diên, sau đó là thành trì của Hậu Lý Nam Đế, hiện vẫn còn dấu tích ở xã Hạ Mỗ. Có thể lũ lụt cũng khiến Hạ Lôi bị dạt sang bờ bắc (Hạ Lôi này ở ngay ven đê tả). Các sự việc tương tự ở thời hiện đại vẫn được ghi nhận như xã Tân Đức, từng thuộc huyện Ba Vì, Hà Nội, đã bị dạt sang bên kia sông và được sáp nhập về Việt Trì, Phú Thọ vào năm 2008. Hoặc xã Tự Nhiên, từng thuộc Khoái Châu, Hưng Yên nhưng cũng do phù sa đổi dòng mà từ thời Nguyễn đã thuộc huyện Thường Tín, Hà Nội.

Lịch sử

Huyện Mê Linh được thành lập ngày 5 tháng 7 năm 1977 trên cơ sở hợp nhất hai huyện Bình Xuyên và Yên Lãng; 4 xã Văn Tiến, Nguyệt Đức, Minh Tân và Bình Định của huyện Yên Lạc và 2 xã Kim Hoa và Quang Minh của huyện Kim Anh. Khi mới thành lập, huyện Mê Linh có 38 đơn vị hành chính gồm thị trấn Phúc Yên, thị trấn nông trường Tam Đảo và 36 xã: Bá Hiến, Bình Định, Chu Phan, Đại Thịnh, Đạo Đức, Gia Khánh, Hoàng Kim, Hương Sơn, Kim Hoa, Liên Mạc, Mê Linh, Minh Quang, Minh Tân, Nguyệt Đức, Phú Xuân, Quang Minh, Quất Lưu, Sơn Lôi, Tam Canh, Tam Đồng, Tam Hợp, Tân Phong, Thạch Đà, Thanh Lâm, Thanh Lãng, Thiện Kế, Tiền Châu, Tiền Phong, Tiến Thắng, Tiến Thịnh, Tráng Việt, Trung Mỹ, Tự Lập, Văn Khê, Văn Tiến, Vạn Yên. Huyện lị được đặt tại thị trấn Phúc Yên.

Một năm sau đó, vào ngày 29 tháng 12 năm 1978, một phần của huyện Mê Linh (bao gồm thị trấn Phúc Yên và 18 xã: Chu Phan, Đại Thịnh, Hoàng Kim, Kim Hoa, Liên Mạc, Mê Linh, Quang Minh, Tam Đồng, Thạch Đà, Thanh Lâm, Tiền Châu, Tiền Phong, Tiến Thắng, Tiến Thịnh, Tráng Việt, Tự Lập, Văn Khê, Vạn Yên) đã được sáp nhập vào Hà Nội. Đến ngày 17 tháng 2 năm 1979, các xã Nam Viêm, Ngọc Thanh, Phúc Thắng, Cao Minh và thị trấn Xuân Hòa của huyện Sóc Sơn đã được sáp nhập vào huyện Mê Linh, nâng tổng số đơn vị hành chính của huyện lên thành 22 xã và 2 thị trấn.

• 2 thị trấn: Phúc Yên, Xuân Hòa.
• 22 xã: Cao Minh, Chu Phan, Đại Thịnh, Hoàng Kim, Kim Hoa, Liên Mạc, Mê Linh, Nam Viêm, Ngọc Thanh, Phúc Thắng, Quang Minh, Tam Đồng, Thạch Đà, Thanh Lâm, Tiền Châu, Tiền Phong, Tiến Thắng, Tiến Thịnh, Tự Lập, Tráng Việt, Văn Khê, Vạn Yên.

Vào ngày 26 tháng 2 năm 1979, 14 xã: Bá Hiến, Đạo Đức, Gia Khánh, Hương Sơn, Minh Quang, Phú Xuân, Quất Lưu, Sơn Lôi, Tam Canh, Tam Hợp, Tân Phong, Thanh Lãng, Thiện Kế, Trung Mỹ và thị trấn Nông trường Tam Đảo (trước đây thuộc huyện Bình Xuyên) đã được sáp nhập vào huyện Tam Đảo (tỉnh Vĩnh Phú); 4 xã: Văn Tiến, Nguyệt Đức, Minh Tân và Bình Định đã được sáp nhập vào huyện Vĩnh Lạc (tỉnh Vĩnh Phú).

Vào ngày 12 tháng 8 năm 1991, Mê Linh đã tách khỏi Hà Nội và trở về tỉnh Vĩnh Phú (nay là Vĩnh Phúc và Phú Thọ).

Ngày 6 tháng 11 năm 1996, tỉnh Vĩnh Phúc đã được tái lập từ tỉnh Vĩnh Phú, huyện Mê Linh thuộc tỉnh Vĩnh Phúc.

Sau khi thành lập thành phố Phúc Yên từ việc tách thị xã Phúc Yên, Xuân Hòa và 5 xã: Ngọc Thanh, Cao Minh, Nam Viêm, Phúc Thắng, Tiền Châu ra khỏi huyện Mê Linh vào năm 2004 theo quyết định của Chính phủ ngày 9 tháng 12 năm 2003, huyện Mê Linh còn lại 17 xã: Chu Phan, Đại Thịnh, Hoàng Kim, Kim Hoa, Liên Mạc, Mê Linh, Quang Minh, Tam Đồng, Thạch Đà, Thanh Lâm, Tiền Phong, Tiến Thắng, Tiến Thịnh, Tự Lập, Tràng Việt, Văn Khê, Vạn Yên.

Vào ngày 4 tháng 4 năm 2008, thị trấn Quang Minh đã được chia thành hai phần là Quang Minh và Chi Đông. Tuy nhiên, cả hai đều không phải là huyện lị của Mê Linh. Các cơ quan hành chính của huyện đặt tại xã Đại Thịnh. Từ đó, huyện Mê Linh có hai thị trấn là Chi Đông và Quang Minh cùng 16 xã: Chu Phan, Đại Thịnh (huyện lỵ), Hoàng Kim, Kim Hoa, Liên Mạc, Mê Linh, Tam Đồng, Thạch Đà, Thanh Lâm, Tiền Phong, Tiến Thắng, Tiến Thịnh, Tự Lập, Tràng Việt, Văn Khê, Vạn Yên.

Vào tháng 3 năm 2008, chính phủ Việt Nam đã quyết định sáp nhập Mê Linh vào Hà Nội. Ngày 22 tháng 3 năm 2008, Hội đồng Nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc cũng đã đồng ý với quyết định này.

Vào ngày 1 tháng 8 năm 2008, theo Nghị quyết số 15/2008/QH12 ngày 29 tháng 5 năm 2008, huyện Mê Linh đã được tách ra khỏi tỉnh Vĩnh Phúc và sáp nhập vào thành phố Hà Nội.

Do đó, hiện nay huyện Mê Linh có hai thị trấn và 16 xã, duy trì ổn định cho đến nay.

Hành chính của huyện Mê Linh bao gồm các đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, với 2 thị trấn là Chi Đông và Quang Minh, cùng 16 xã: Chu Phan, Đại Thịnh (huyện lỵ), Hoàng Kim, Kim Hoa, Liên Mạc, Mê Linh, Tam Đồng, Thạch Đà, Thanh Lâm, Tiền Phong, Tiến Thắng, Tiến Thịnh, Tráng Việt, Tự Lập, Vạn Yên, Văn Khê.

Đường phố tại huyện Mê Linh bao gồm các tuyến: Bát Nàn, Chi Đông, Đại Thịnh, Hồ Đề, Lê Chân, Mê Linh, Ngô Miễn, Quang Minh, Võ Văn Kiệt.

Hạ tầng của huyện Mê Linh

Hạ tầng của huyện Mê Linh bao gồm các yếu tố cơ sở vật chất phát triển trong khu vực.

Huyện Mê Linh được đi qua bởi quốc lộ 23 và đường vành đai 4.

Hiện nay, trên địa bàn huyện Mê Linh đã và đang hình thành nhiều khu đô thị mới như khu đô thị Quang Minh, Ba Đình - Mê Linh, Mê Linh - Thanh Lâm - Đại Thịnh, Tiền Phong, Rose Valley, AIC Mê Linh, Cienco 5 Mê Linh, Tùng Phương, Diamond Park New, CEO Mê Linh, Hà Phong, New Sunrise Hanoi, Mê Linh New City, Kim Hoa, Chi Đông, Minh Giang - Đầm Và, Tiền Phong, và khu nhà ở Hoàng Vân...

Dự án đường sắt đô thị Hà Nội dự kiến đi qua huyện Mê Linh là tuyến số 7 (Mê Linh - Ngọc Hồi).

Giao thông công cộng tại huyện Mê Linh

Các tuyến xe buýt đi qua địa bàn huyện bao gồm: 07, 35B, 53B, 56A, 56B, 58, 63, 64, 93, 95, 109, 112

Các tuyến xe buýt đi qua huyện Mê Linh gồm: 07: Cầu Giấy - Sân bay Nội Bài qua cao tốc Bắc Thăng Long - Nội Bài, 35B: Nam Thăng Long - Thanh Lâm (Mê Linh) qua cao tốc Bắc Thăng Long - Nội Bài, KCN Quang Minh, 53B: Bến xe Mỹ Đình - Kim Hoa (Mê Linh) qua cao tốc Thăng Long - Nội Bài, KCN Quang Minh, 56A: Mỹ Đình - Núi Đôi qua cao tốc Thăng Long - Nội Bài, 58: Yên Phụ - BV đa khoa Mê Linh qua cao tốc Bắc Thăng Long - Nội Bài, 63: KCN Bắc Thăng Long - Tiến Thịnh (Mê Linh) qua KCN Bắc Thăng Long, cao tốc Bắc Thăng Long - Nội Bài, 64: Bến xe Mỹ Đình - Phố Nỉ (TTTM Bình An) qua KCN Bắc Thăng Long, cao tốc Bắc Thăng Long - Nội Bài, 93: Nam Thăng Long - Bắc Sơn qua cao tốc Bắc Thăng Long - Nội Bài, KCN Quang Minh, 95: Nam Thăng Long - Xuân Hòa qua cao tốc Bắc Thăng Long - Nội Bài, KCN Quang Minh, 109: Bến xe Mỹ Đình - Sân bay Nội Bài qua cao tốc Bắc Thăng Long - Nội Bài, 112: Nam Thăng Long - Thạch Đà (Mê Linh) qua Bệnh viện Đa khoa Mê Linh (điểm cuối)

Làng nghề tại huyện Mê Linh

Huyện Mê Linh với diện tích trung bình khá của Hà Nội có nhiều làng nghề, đặc biệt là các làng nghề trồng hoa. Ban đầu, làng nghề trồng hoa hồng sau đó chuyển sang trồng hoa cúc và các loại hoa cao cấp khác. Nghề trồng hoa tại đây phát triển mạnh mẽ và là ngành chủ lực với thị trường tiêu thụ thuận lợi do gần trung tâm Hà Nội. Ngoài ra, các nghề mây tre đan và dâu tằm cũng từng phát triển mạnh. Các nghề dịch vụ và kinh doanh cũng được phát triển ở các xã và thị trấn như Quang Minh, Chi Đông, Tiền Phong, Đại Thịnh, Thanh Lâm.

Các làng nghề và ngành nghề tại huyện Mê Linh bao gồm: Làng nghề hoa, cây cảnh Hạ Lôi (Mê Linh), Nghề trồng hoa, cây cảnh Văn Quán (Văn Khê), Nghề trồng rau củ Đông Cao (Tráng Việt), Làng nghề làm kẹo, mì bún Yên Thị (Tiến Thịnh), Làng nghề trồng hoa, cây cảnh Đại Bái (Đại Thịnh), Nghề trồng hoa, cây cảnh Phù Trì (Kim Hoa), Nghề xây dựng, thợ nề tại Thạch Đà, Làng nghề bánh đa nem Trung Hà (Tiến Thịnh), Nghề trồng dâu nuôi tằm tại Tráng Việt, Nghề nấu rượu tại Yên Bài (Tự Lập), Làng nghề hoa, cây cảnh Liễu Trì (Mê Linh), Nghề làm hương thôn Thọ Lão (Tiến Thịnh), Nghề đan lát tại Nam Cường (Tam Đồng).