Năm học lớp 4, lần đầu tiên tôi biết, gia đình mình bắt đầu có những mâu thuẫn và rạn nứt. Hai năm sau, bố mẹ tôi bắt đầu cuộc sống ly thân trong mối quan hệ của họ. Những cuộc chiến tranh lạnh dai dẳng sáu năm đưa đến quyết định ly hôn của cả hai. Cuộc phân ly đó yên bình và không có tranh chấp gì nhiều, mẹ bảo tôi, đơn giản chỉ là không thể ở với nhau nữa nên chia tay.
Tôi vẫn nhớ lúc chuyện mới xảy ra, họ hàng hai bên rất cố gắng hoà giải, mình là con cũng không muốn bố mẹ tách ra. Nhưng càng lớn, tôi càng nhận ra, sự ràng buộc về hôn nhân đó là không cần thiết. Và nó gây khổ khi một ai đó phải gắn bó trên mặt danh nghĩa với một người không hợp và không tốt với họ.
Mẹ sống độc thân không chỉ vì quyết định ly hôn mà còn vì sự đơn độc đã bắt đầu từ lâu trước đó. Những chuyến công tác xa, sự vắng bóng của bố đã tạo ra sự độc lập trong mẹ.
Tôi và em lớn lên trong tình yêu thương, với cuộc sống đủ đầy do mẹ lao động và tiết kiệm. Chúng tôi có căn nhà đẹp, môi trường học tập để trưởng thành. Tài chính không phải lo lắng vì vắng mặt của bố.
Tôi nhận ra giấy tờ chỉ đếm 6 năm cô đơn của mẹ, nhưng thực tế, nó lâu hơn. Có lẽ từ khi ly thân. Nhưng chưa bao giờ, tôi nhìn thấy nỗi buồn trong mẹ khi nhắc đến điều đó.
Mẹ hạnh phúc với cuộc sống độc thân. Không phải lo nghĩ về ai, càng không phải chia thời gian cho quá nhiều mối quan hệ họ hàng. Mẹ trẻ trung và sành điệu hơn. Đó là những bữa ăn ngoài khi mệt mà không cần vội về nhà nấu cơm cho chồng, là những chuyến du lịch mới mẻ.
Mẹ nghĩ việc tiếp tục mối quan hệ, gắn kết với một gia đình khác là gánh nặng.
Mỗi lần ngồi cùng nhau, mẹ kể về những câu chuyện của bạn mình. Đó là những rạn nứt trong mối quan hệ trung niên. Mẹ nói về những cuộc hôn nhân không hạnh phúc xung quanh. Đó là những vật lộn về tính cách, tài chính, con cái, cả họ hàng đôi bên và tâm lý bất an từ bạn bè. Mẹ luôn kết luận rằng, việc ly hôn là đúng và như một sự giải thoát.
Tôi không biết có bao nhiêu câu chuyện đằng sau, nhưng suốt 12 năm qua, mẹ tôi sống cuộc sống của mình một cách tốt nhất, hoặc mẹ đang cố gắng sống tốt, để chúng tôi yên tâm về mình.
Gia đình tôi ngày càng cởi mở hơn. Chính bà tôi cũng nhận ra, việc mẹ ly hôn là điều may mắn nhất.
Áp lực và định kiến xã hội dựng lên trong bà tôi - một viên chức ở quê. Bà luôn lo lắng điều này sẽ khiến tôi hay em gái, nếu sau này có người yêu sẽ bị gia đình bên kia dè chừng. Sau những cuộc đối thoại, và cả việc mẹ đang sống hạnh phúc, bà ủng hộ việc mẹ được tự do.
Nếu có một ví dụ về việc xã hội đã thay đổi, góc nhìn về những người phụ nữ ly hôn là rõ nhất. Tôi còn nhớ khi mới độc thân, mẹ che đậy và ngại ngùng khi nhắc đến vấn đề này.
Mẹ bảo vệ chúng tôi, để chúng tôi không phải lớn lên trong sự chỉ chỏ hay bàn tán. Chúng tôi vẫn đóng vai người hạnh phúc trong một gia đình hạnh phúc đến khi tôi lớn và xã hội thay đổi.
Phần vì mẹ tiếp xúc nhiều hơn với những người phụ nữ khác, hiện đại hơn để bình thường hóa những đổ vỡ trong hôn nhân, phần vì ly thân và ly hôn đang phổ biến, mẹ không còn phải gồng lên hay che đậy nó. Mẹ tự tin hơn, hạnh phúc hơn, thoải mái hơn và chia sẻ nhiều hơn về bản thân mình.
Tôi nhận ra mẹ tôi còn có nỗi bất an đằng sau lý do để hạnh phúc cho cuộc sống độc thân của mình.
Có lần tôi mạnh dạn hỏi mẹ rằng mẹ có bao giờ nuối tiếc không. Trước khi gặp bố, mẹ chưa từng có mối tình trọn vẹn nào, cũng không yêu đương như bao người trẻ cùng lứa. Mẹ chỉ nói bâng quơ, nếu đi bước nữa mẹ sẽ rất xấu hổ.
Nhưng mong muốn mẹ có người đồng hành luôn cháy bỏng trong tôi.
Tôi cảm thấy việc mẹ đổ hết tâm sức chăm con với tư cách mẹ đơn thân là niềm tự hào và sự tự tôn của phụ nữ. Mẹ nghĩ từ góc nhìn của người ngoài, nếu không dồn hết tâm sức cho con, mà lo chuyện tình cảm riêng thì sẽ không phải là người mẹ tốt.