Buzz
Hơn nửa thế kỷ trước, vào một ngày tháng Tám, giáo sĩ Martin Luther King đã rung lên nỗi đau của sự phân biệt chủng tộc ở Mỹ qua bài phát biểu lịch sử 'Tôi có một giấc mơ'. Thật đáng tiếc, nỗi đau ấy đã đào sâu vào tư duy của nhiều người
Mỹ hiện nay đang nổi sóng trong những cuộc biểu tình của phong trào Black Lives Matter (Sinh mệnh người da đen cũng quý). Phong trào này đã bùng nổ từ năm 2012 và trở nên mạnh mẽ hơn, đặc biệt trong nửa đầu năm 2016, với hơn 500 người da màu bị cảnh sát Mỹ bắn chết, cao điểm là vụ bắn chết người vô tội của Alton Sterling, một người bán hàng rong da màu tại Louisiana
Trong thời kỳ buồn bã này của lịch sử, thế giới lại nhớ đến một câu chuyện đau lòng kéo dài từ Alabama - gần Louisiana bên bờ biển phía đông nam của Mỹ - đến bang Ohio
Trong một căn nhà cách biệt tại số 124, một linh hồn nhỏ đầy độc ác đang gieo rắc sự oán giận cho cả gia đình sống ở đó. Nhưng thậm chí cơn giận dữ từ thế giới bên kia cũng không thể sánh bằng tình yêu mạnh mẽ của Sethe - một người mẹ ma quỷ - dành cho đứa con gái mới biết bò mà chính cô đã lấy đi sinh mạng. Sethe cũng đã đâm nốt hai cậu con trai lớn, nhưng may mắn họ đã sống sót và rời đi sau đó. Còn đứa bé mới sinh đã chết vì nạn tàn ác, để lại những ký ức kinh hoàng cho chị gái. Ngôi nhà mới của họ bị ám bởi một linh hồn đầy oán trách, một đứa trẻ đã qua đời nhưng chưa được đặt tên, chỉ để lại trên bảng hiệu từ 'Yêu Dấu'.
Đây không phải là một câu chuyện đáng sợ, mà đó là một bài ca tình yêu cao quý. Sethe không phải là một người phụ nữ điên, mà đó là một người mẹ yêu thương con mình hơn tất cả.
Có thể một người mẹ vĩ đại như vậy lại làm tổn thương những đứa con ruột của mình không? Đúng vậy. Sethe chọn chịu đựng nỗi đau này một mình thay vì để con cái phải chịu đựng cảnh nô lệ.
Đây là đoạn trích từ tác phẩm 'Beloved' (Bản dịch: Người yêu dấu) của Toni Morrison - nhà văn da màu đầu tiên giành giải Nobel Văn chương.
Bắt đầu từ quãng thời gian trung gian, Toni Morrison dẫn chúng ta về quá khứ đau thương và nhục nhã đè nặng lên nhân vật Sethe xinh đẹp, và điều này cũng kéo dài đến tương lai, khi linh hồn nhỏ đầy đau khổ nhập vào một thiếu nữ xinh đẹp, khao khát tình yêu từ mẹ.
Nếu ai nghĩ rằng đây chỉ là một câu chuyện hư cấu, thì đó dựa trên câu chuyện có thật về Margaret Garner - một phụ nữ nô lệ thời trước nội chiến Mỹ, người thà giết con gái của mình còn hơn để con lớn trong 'kiếp trâu chó'.
Và hơn thế nữa, 'Người yêu dấu' là một bức tranh chân thực về những vết thương tinh thần vẫn đeo bám cộng đồng người Mỹ gốc Phi cho đến tận hiện tại, mặc dù chế độ nô lệ và phân biệt chủng tộc tàn bạo tại nước Mỹ đã kết thúc từ năm 1863 thông qua Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ của cựu Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln.
Ngay cả Toni Morrison - người được tôn vinh cao quý, cũng không thể quên được nỗi đau này. Con đường đẫm máu trong 'Người yêu dấu' - cũng chính là hành trình trốn chạy của ông bà ngoại của tác giả - đã ấn sâu vào tiềm thức của bà.
'Người yêu dấu' của Toni Morrison không phải là một cuốn tiểu thuyết dễ đọc. Không đơn giản. Dĩ nhiên, nó không dễ chịu. Đó là một loại câu chuyện sẽ vặn vẹo trái tim và làm tan nát nó rất lâu trước khi đưa ra bất kỳ dấu hiệu an ủi nào. Nhưng sau tất cả những gian khổ của số phận và của con người, sau roi, sau sắt, sau những xác người treo trên cây, những hành động tàn bạo, những chuyến tàu chở nô lệ nơi mà người da đen chết hàng ngày và bị vứt xác xuống biển, 'Yêu Dấu' vẫn là một câu chuyện đẹp về sự kiên cường của tinh thần con người, về tình yêu và hy vọng, về khát vọng - khát vọng sống và tự do - mãnh liệt, mạnh mẽ vô cùng, như trong bài phát biểu của Viện Hàn lâm Thụy Điển khi trao giải Nobel năm 1993.
Toni Morrison dành vài năm suy ngẫm để viết một câu văn. Tiểu thuyết của bà không chỉ là một câu chuyện, nó là một ngọn núi về nghệ thuật với lối viết phức tạp, xen kẽ giữa sử thi, huyền thoại và thơ, có khả năng nhìn xa và mang lại cái nhìn thực tế về cuộc sống. Trên hết, 'Người yêu dấu' là một bản tình ca về con người.
Cuốn sách này xứng đáng để đọc và đọc lại nhiều lần.
Ở Việt Nam, có ba phiên bản dịch của cuốn sách: 'Người yêu dấu' (NXB Văn học 2007, dịch giả Nguyễn Hải Hà và Nguyễn Thanh Tâm), 'Thương' (NXB Phụ nữ 2008, dịch giả Hồ Như), 'Yêu Dấu' (2018, dịch giả Thiên Nga).
