Buzz
Về vấn đề xung đột Mỹ-Trung, đã có nhiều học giả quan tâm, trong đó, Graham Allison là một trong những tên nổi tiếng. Tại sao mọi người lại chú ý đến ông? Bởi vì ông đã áp dụng hiệu quả khái niệm 'Bẫy Thucydides' để giải thích sự xung đột giữa Mỹ và Trung Quốc hiện nay.
Tiến sĩ Graham Allison là giám đốc Trung tâm nghiên cứu Chính trị tại trường Kennedy, Đại học Harvard, Mỹ. Ông đã từng làm trợ lý và cố vấn cho các Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ từ thời Tổng thống Reagan đến thời Tổng thống Obama. Vì thế, có thể nói rằng ông là một trong những chuyên gia hàng đầu về chiến lược và chính sách của Mỹ.
Năm 2015, trên tờ Atlantic, một tờ báo uy tín với tính chất học thuật, tác giả đã đăng bài 'Bẫy Thucydides: Mỹ và Trung Quốc đang hướng đến chiến tranh?'. Trong bài viết, ông lập luận rằng khái niệm 'Bẫy Thucydides' là một công cụ lịch sử hữu ích nhất để hiểu sâu hơn về quan hệ Mỹ-Trung ngày nay. Bài báo nhanh chóng thu hút sự chú ý của đông đảo công chúng.
Vậy 'Bẫy Thucydides' là gì?
'Bẫy Thucydides' là một khái niệm chỉ rằng, chiến tranh thường là hậu quả không tránh khỏi khi một quốc gia mới nổi tiếng lực đe dọa vị thế của một quốc gia cũ. Tên khái niệm này được lấy từ tên của nhà sử học Hy Lạp cổ đại Thucydides, người đã ghi chép về cuộc chiến tranh Peloponnese giữa thành bang mới nổi tiếng là Athens và thành bang cũ đang thống trị là Sparta. Cuộc chiến này đã gây sụp đổ nền văn minh Hy Lạp cổ đại. Thucydides đã nói rằng: 'Sự thức tỉnh của Athens và sự sợ hãi tại Sparta đã dẫn đến cuộc chiến tranh như một điều khó tránh'. Câu này đã làm nên ý nghĩa của khái niệm 'Bẫy Thucydides' trong thời đại sau này. Do đó, khả năng xảy ra chiến tranh giữa Mỹ và Trung Quốc là rất lớn.
Năm 2017, tiếp tục phát triển ý kiến từ bài báo trước, tác giả đã xuất bản cuốn sách mang tựa đề: 'Định mệnh chiến tranh: Mỹ và Trung Quốc có thể tránh được Bẫy Thucydides không?'.
Trong cuốn sách này, tác giả đã sử dụng phương pháp so sánh để nghiên cứu tất cả 16 trường hợp của các cặp cường quốc cũ-mới trong 500 năm qua đã từng rơi vào 'Bẫy Thucydides'. Kết quả nghiên cứu đã khiến chúng ta cảm thấy lo lắng!
Thực sự, do những hành động đôi khi ngớ ngẩn và không kiểm soát của con người, 12 trường hợp rơi vào 'Bẫy Thucydides' đã kết thúc trong những cuộc chiến tranh khốc liệt! Chỉ có 4 trường hợp còn lại kết thúc trong hòa bình. Liệu trường hợp thứ 17 này, xung đột giữa Mỹ và Trung Quốc, sẽ kết thúc như thế nào?
Hai điểm quan trọng trong cuốn sách 'Định mệnh chiến tranh'
Điểm đầu tiên, theo xu hướng hiện nay, chiến tranh giữa Mỹ và Trung Quốc trong tương lai không chỉ có khả năng xảy ra, mà còn có thể xảy ra với quy mô lớn hơn so với những gì ta nghĩ. Chỉ cần một tia lửa nhỏ là chiến tranh có thể bùng nổ bất cứ lúc nào. Allison đã đưa ra 5 nguy cơ có thể gây ra chiến tranh Mỹ-Trung.
(1) Va chạm giữa lực lượng Trung Quốc và hải quân Mỹ thực hiện quyền tự do hàng hải trên biển Đông;
(2) Lãnh đạo Đài Loan tuyên bố độc lập;
(3) Xung đột quân sự giữa Trung Quốc và một đồng minh của Mỹ;
(4) Chính quyền Bắc Triều Tiên sụp đổ;
(5) Chiến tranh thương mại chuyển biến thành xung đột quân sự.
Do đó, cuộc chiến tranh thương mại hiện nay nằm trong bối cảnh xung đột giữa Mỹ và Trung Quốc khi cả hai đã rơi vào 'Bẫy Thucydides'.
Thứ_hai, theo ý kiến của ông, chiến tranh không hẳn là điều không thể tránh được. Từ góc nhìn của ông, 'Bẫy Thucydides' không phải là một sự thần chú. Nó chỉ là một dấu hiệu cho thấy chiến tranh có thể xảy ra khi một quốc gia mới nổi lên để thách thức sự ảnh hưởng của một quốc gia đang cai trị. Do đó, với hoàn cảnh hiện tại, nó cho chúng ta biết rằng áp lực mà nó tạo ra đang gây áp lực lớn lên cấu trúc quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington, và vì thế, nếu cả hai bên muốn có hòa bình, cả hai bên phải kiểm soát được áp lực này.
Tác phẩm 'Định mệnh chiến tranh' của Allison là một tác phẩm vô cùng quan trọng với những ai quan tâm đến tình hình thế giới hiện nay.
Hiện nay, nó đã được dịch sang tiếng Việt và đã có mặt trên thị trường sách ở Việt Nam. Mọi người có thể đọc để hiểu sâu hơn về cách thức thế giới đang hoạt động và tương lai có thể phát triển như thế nào.
Bài đánh giá từ độc giả: Tạ Hoàng Tấn (Fb: Khai Sáng)
