Mẹo phân biệt vàng da do yếu tố sinh lý và vàng da do bệnh lý ở trẻ sơ sinh

Vàng da do yếu tố sinh lý và vàng da do bệnh lý ở trẻ nhỏ thường có các dấu hiệu tương tự nhau, điều này khiến cho việc phân biệt trở nên khó khăn đối với ba mẹ. Khi gặp phải tình trạng vàng da do bệnh lý, trẻ có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng nguy hiểm. Vì thế, ba mẹ nên tham khảo bài viết dưới đây của Mytour để có thêm thông tin hữu ích nhé!

Tìm hiểu về vàng da do yếu tố sinh lý

Vàng da do yếu tố sinh lý ở trẻ sơ sinh thường có thể ở mức độ nhẹ, xuất hiện ở trẻ vừa đủ tháng. Vàng da được coi là yếu tố sinh lý khi chỉ xuất hiện sau khi trẻ đủ 24 giờ tuổi và biến mất trong vòng 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần với trẻ non tháng. 

Nguyên nhân của hiện tượng vàng da do yếu tố sinh lý là do sự tích tụ của Bilirubin, một chất có màu vàng được sinh ra khi tế bào hồng cầu của trẻ bị phá vỡ và giải phóng. Hiện tượng này thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và các bé có lượng tế bào hồng cầu cao. 

Dấu hiệu của vàng da do yếu tố sinh lý chỉ bao gồm các vùng da mặt, cổ, ngực, bụng và phía trên rốn màu vàng, không có các triệu chứng lạ như: trẻ bị thiếu máu, biếng ăn, từ chối bú, gan lách phình to,... Tuy nhiên, nước tiểu của trẻ cũng có thể màu sậm hơn hoặc màu vàng.

Vàng da sinh lý thường nhẹ nhàng

Vàng da bệnh lý là gì?

Vàng da bệnh lý là biểu hiện của một căn bệnh cụ thể nào đó, trong các trường hợp này, vàng da sẽ xuất hiện ngay sau 24 giờ kể từ khi sinh. Khác với vàng da sinh lý, căn bệnh này sẽ không biến mất sau 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần với trẻ non tháng.

Nguyên nhân của bệnh này là do khác biệt về nhóm máu của mẹ và con (ABO, Rh), các vấn đề như thiếu men G6PD, dạng hình của hồng cầu không bình thường, nhiễm trùng, tiêu hóa chậm, xuất huyết dưới da, nhiễm virus từ bào thai, hoặc các vấn đề về gan mật bẩm sinh (như teo gan mật, giãn gan mật).

Trẻ mắc phải vàng da do bệnh lý thường có các triệu chứng bất thường như: từ chối bú, co giật, lú lẫn,... Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng như nhiễm độc tác động vào hệ thống thần kinh do Bilirubin gián tiếp cao ảnh hưởng đến não, và nguy cơ tử vong cao hơn.

Khi nào cần đưa trẻ bị vàng da đi kiểm tra?

Khi trẻ hiện các dấu hiệu của vàng da nhưng ba mẹ không chắc chắn liệu đó có phải là vàng da do yếu tố sinh lý hay vàng da do bệnh lý, cần đưa trẻ tới các cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời trong những trường hợp sau:

• Vàng da xuất hiện ở trẻ sơ sinh ngay sau 48 giờ kể từ khi sinh ra.
• Vàng da trải dài trên toàn bộ cơ thể, kể cả lòng bàn tay và bàn chân.
• Vàng da không biến mất sau 1 tuần đối với trẻ đủ tháng, 2 tuần đối với trẻ non tháng.
• Trẻ bị vàng da thường đi kèm với các triệu chứng khác như: ít ăn, co giật, trẻ sốt,...

Khi trẻ có các dấu hiệu không bình thường, ba mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ

Sự khác biệt giữa vàng da do yếu tố sinh lý và vàng da do bệnh lý

Nhiều ba mẹ vẫn gặp khó khăn trong việc phân biệt vàng da do yếu tố sinh lý và vàng da do bệnh lý ở trẻ sơ sinh. Dưới đây là một bảng so sánh chi tiết mà ba mẹ có thể tham khảo để nhận biết dễ dàng hơn.

Cách điều trị an toàn và hiệu quả cho trẻ mắc bệnh vàng da

Phương pháp điều trị vàng da hiệu quả, an toàn và tiết kiệm nhất cho trẻ sơ sinh hiện nay là sử dụng đèn, và khi trường hợp nặng hơn thì cần thay máu. Trong số các phương pháp này, ánh sáng xanh dương được coi là phương pháp hiệu quả nhất.

Ánh sáng mặt trời có chứa nhiều tia hồng ngoại có thể gây phỏng da hoặc tác động tiêu cực lên da, đặc biệt là da của trẻ sơ sinh rất mỏng manh và không có khả năng chống lại tác động của tia UV.

Theo bác sĩ Mỹ Hạnh: “Nếu phụ huynh không muốn cho trẻ uống vitamin D hàng ngày, họ có thể tắm nắng cho trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, việc này cần được thực hiện đúng cách để tránh gây ra các vấn đề như ung thư da hay hít phải nhiều khói bụi”.

Bác sĩ cũng khuyến cáo rằng ban đầu, thời gian phơi nắng cho trẻ nên là khoảng 5 - 10 phút, sau đó tăng dần nhưng không vượt quá 20 phút mỗi lần. Nơi phơi nắng cho bé cần yên tĩnh, thoáng đãng, không có khói bụi, và cần che chắn kỹ lưỡng để không làm tổn thương da mắt.

Tuy nhiên, việc tắm nắng để cung cấp đủ vitamin D hàng ngày cho bé là khá khó khăn. Do đó, theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới, việc cho trẻ sơ sinh bú sữa mẹ hoặc sử dụng sữa công thức 1 lít/ngày cùng việc uống vitamin D 400 IU/ngày là phương pháp tốt nhất. Việc uống vitamin D có thể kéo dài trong vòng 12 tháng nếu trẻ không tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng mặt trời.

Siro Special Kid Vitamin D3 giúp hấp thụ canxi tốt (dành cho trẻ từ 0 tháng tuổi)

Cách phòng ngừa vàng da ở trẻ sơ sinh

Để tránh trẻ mắc phải tình trạng vàng da sinh lý và vàng da do bệnh lý, ba mẹ cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bao gồm các điểm sau đây:

• Chăm sóc sức khỏe thai kỳ tốt, thực hiện các xét nghiệm sàng lọc trước sinh để phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào có thể xảy ra trong thai kỳ, từ đó tránh sinh non, trẻ nhẹ cân, trẻ quá cân, hoặc các trường hợp nhiễm trùng sơ sinh.
• Cho bé bú sữa non ngay sau khi sinh và giữ cho cơ thể bé ấm để tránh nguy cơ giảm nhiệt độ cơ thể và hạ đường huyết, đồng thời khuyến khích việc tiêu hóa bằng cách kích thích bé đi phân su ngay sau khi sinh.
• Bố trí không gian sinh hoạt cho bé sao cho có đủ ánh sáng mặt trời, giúp ba mẹ dễ dàng theo dõi sức khỏe và màu sắc của bé.

Phòng của bé nên có đủ ánh sáng tự nhiên

Lời nhắn từ Mytour

Bài viết trên Mytour đã giúp ba mẹ phân biệt vàng da sinh lý và vàng da do bệnh lý. Hy vọng với những thông tin hữu ích này, ba mẹ sẽ thuận tiện hơn trong việc theo dõi và đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu bất thường. Tuy nhiên, thông tin này chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế cho các chẩn đoán và liệu pháp y khoa.

Hà Trang tổng hợp