Buzz
Khiến nhiều cha mẹ đau đầu, hành vi đánh bạn của trẻ là vấn đề cần giải quyết. Trong chuyên mục Giáo dục sớm từ 0 - 6 tuổi của Mytour, chúng tôi sẽ giúp các mẹ hiểu rõ hơn về nguyên nhân và giải pháp thích hợp khi con có hành vi bạo lực.
Những nguyên nhân khiến trẻ thường đánh bạn và ảnh hưởng tới mọi người xung quanh
Giảm bớt cảm xúc căng thẳng
Khi gặp khó khăn ở trường hoặc nhà, bị quấy rối hoặc phải chịu sự trừng phạt, trẻ thường đánh bạn để giải tỏa căng thẳng. Vì họ còn nhỏ, họ phản ứng tự nhiên và chưa biết cách xử lý đúng đắn những cảm xúc sâu thẳm bên trong.
Con thường đánh bạn để giải tỏa cảm xúc
Thiếu khả năng tự điều khiển
Con hay đánh bạn cũng có thể do thiếu khả năng tự điều khiển. Con bắt đầu tiếp xúc với môi trường xã hội từ 18 tháng tuổi, học cách tương tác và thể hiện bản thân. Lúc này, con cũng muốn thể hiện cá tính, thực hiện hành vi tự nhiên mà chưa có ý thức về sự tự điều khiển.
Đỉnh điểm của việc con hay đánh bạn thường là vào giai đoạn khủng hoảng 2 tuổi, khủng hoảng 3 tuổi và giảm dần sau đó. Tuy nhiên, các khu vực trung tâm trong não liên quan đến tự điều khiển không hoàn toàn phát triển cho đến khi con trưởng thành.
Thời kỳ khám phá khả năng bản thân
Đôi khi con có xu hướng đánh vào ai đó dù không có lý do, điều này là một phần của quá trình phát triển. Con hay đánh bạn để khám phá và thử nghiệm khả năng của bản thân.
Con tò mò xem điều gì sẽ xảy ra nếu con chạm vào một vật hoặc ai đó, nếu đánh mạnh hơn thì chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo. Sau đó con nhận ra đây là hành vi gây chú ý mang tính tiêu cực. Nhưng việc con hay đánh bạn có tiếp tục không phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác.
Thiếu kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ
Ở độ tuổi từ 1 đến 3 tuổi, con vẫn chưa có đủ ngôn ngữ để nói về cảm xúc của mình hoặc thiếu kỹ năng giao tiếp để điều chỉnh tình huống khiến con không thoải mái. Theo tự nhiên, con có thể thể hiện bản thân bằng cách con hay đánh bạn.
Ví dụ như khi con không biết cách nói ra rằng con không muốn bạn lấy đồ chơi của mình, con liền đánh bạn. Đôi khi con muốn tiếp cận, tò mò và muốn tìm hiểu về bạn và chơi với bạn nhưng vì chưa trưởng thành và thiếu kỹ năng, con không biết cách thể hiện mong muốn, nên con hay đánh bạn để gây chú ý.
Thiếu sự đồng cảm và tầm nhìn
Trẻ trong độ tuổi khoảng 2,5 tuổi thường không chú ý đến ai ngoài bản thân mình. Trẻ không hiểu rõ về cảm xúc của người khác, cũng không biết rằng khi
Đối mặt với sự thay đổi
Khi lên ba tuổi, con quen biết nhiều người hơn. Sự phức tạp trong các mối quan hệ có thể khiến con cảm thấy áp lực, chưa biết cách thích nghi. Và khi con không thể điều khiển mọi thứ theo ý muốn, con hay đánh bạn có thể là phản ứng tự nhiên giúp con khẳng định sự độc lập của mình.
Khám phá giới hạn bản thân
Theo chuyên gia, cha mẹ thường chứng kiến hành vi tiêu cực của con vì khi ở bên họ, con mới có thể tự do thể hiện cảm xúc nhất, cảm thấy an toàn khi làm như vậy với cha mẹ. Ngoài ra, con đang bắt đầu hiểu về các mối quan hệ và có thể đang thử nghiệm giới hạn thông qua hành vi xấu của mình.
Con đói, buồn ngủ hoặc không khỏe
Trẻ thường cảm thấy khó chịu khi đói, không khỏe hoặc buồn ngủ. Khi đó, con dễ quấy khóc và đánh người, điều này là do cảm xúc không thoải mái. Vì vậy, cha mẹ cần cung cấp chế độ dinh dưỡng đúng đắn, đảm bảo con ngủ đủ giấc và có thời gian vui chơi nhẹ nhàng. Khi con khỏe mạnh, con sẽ ngoan hơn.
Bắt chước hành vi của người chăm sóc
Sống trong môi trường bạo lực gia đình có thể khiến trẻ thấy hành vi bạo lực là bình thường. Thống kê cho thấy, mỗi 10 trẻ bị cha mẹ đánh đòn, hầu hết đều phát triển hành vi bạo lực, gây ra việc trẻ hay đánh bạn.
Sống trong môi trường gia đình bạo lực có thể dẫn đến hành vi đánh bạn của trẻ
Tiếp xúc với nội dung bạo lực
Truyền thông, báo chí, YouTube, và các chương trình TV có thể ảnh hưởng đến hành vi của trẻ. Những chương trình có nội dung bạo lực, la hét, đánh đấm, máu me thường bị cấm trẻ em xem.
Theo một nghiên cứu, trẻ nhỏ chơi các trò chơi thực tế ảo có yếu tố bạo lực thường dễ trở nên hung hăng hơn những đứa trẻ khác. Việc trẻ mê điện thoại cũng ảnh hưởng đến tâm lý, dẫn đến tình trạng trẻ sử dụng bạo lực với bạn.
Các bước xử lý khi con hay đánh bạn
Bước 1: Ngăn con lại
Cha mẹ cần ngăn cản khi thấy con thường đánh bạn. Khi con giơ tay định đánh thì nhẹ nhàng nắm lấy tay con và giữ lại. Nếu con đánh bạn khi không có mặt cha mẹ thì cần hỏi rõ và xác nhận xem con có thật sự đánh bạn hay không.
Bước 2: Hỏi lý do con đánh bạn và không phủ nhận cảm xúc của con
Khi con hay đánh bạn, cha mẹ cần hỏi lý do tại sao con làm vậy. Có thể con không thể diễn đạt rõ ràng bằng lời nói, lúc đó cha mẹ cần quan sát kỹ tình huống và giúp con thử diễn đạt ý nghĩ bằng lời. Ví dụ như: “Con không thích bạn làm việc này đúng không?”
Cha mẹ cần giữ bình tĩnh, mô tả cảm giác của con cho con và không nên nói những câu như: 'Có thể cũng phải đánh à?', 'Có thể cũng bực mình à?', 'Việc đó thì có gì đâu?'. Một cái ôm có thể giúp con cảm thấy yên tâm và biết mình được yêu thương vô điều kiện, từ đó sẵn lòng mở lòng và bình tĩnh trò chuyện.
Với các bé dưới 2 tuổi có thể chưa trả lời được câu hỏi của cha mẹ, nhưng nhìn vào thái độ của cha mẹ, bé cũng có thể hiểu đó là hành động cần ngừng lại, bị ngăn cản. Khi bé lên 2,5 tuổi, bé sẽ bắt đầu hiểu lý do và giải thích cho hành động của mình.
Bước 3: Giải thích cho con
Khi con bình tĩnh trở lại, cha mẹ có thể giải thích rằng việc đánh bạn là không tốt, sẽ làm bạn thấy đau. Tuy nhiên, cha mẹ không nên đánh con để dạy con biết đau khi bị đánh là như thế nào. Điều đó không hiệu quả mà còn khiến con cảm thấy cha mẹ cũng đánh người khác đấy thôi.
Bước 4: Gợi ý cho trẻ cách thức giải quyết khác
Khi đặt vấn đề và hướng dẫn trẻ không được sử dụng bạo lực, cha mẹ có thể cùng trẻ tìm ra những giải pháp khác thay thế. Ví dụ như “Khi bị mất đồ chơi, không nên đánh bạn mà thay vào đó, hãy nói với bạn trả lại đồ chơi cho mình.” Con có thể nói: “Bạn ơi, tớ đang sử dụng đồ chơi này, bạn lấy đi làm tớ buồn lắm, bạn có thể trả lại cho tớ không? Sau này, tớ sẽ cho bạn chơi.”
Để giúp trẻ ngừng dùng bạo lực và không lặp lại hành động đánh bạn, hướng dẫn trẻ cách giải quyết vấn đề một cách hợp lý là rất quan trọng. Việc diễn đạt cảm xúc và suy nghĩ một cách cụ thể sẽ giúp trẻ biết phải làm gì khi gặp lại tình huống tương tự trong tương lai. Hướng dẫn càng rõ ràng và cụ thể, trẻ sẽ dễ dàng thực hiện.
Bước 5: Khen ngợi con sau khi thấy con làm được điều đó
Khi trẻ đã biết sử dụng lời nói và không dùng bạo lực đánh bạn nữa, cha mẹ nên tạo ra những cách khen ngợi để động viên và khích lệ sự cố gắng của trẻ. Dần dần, trẻ sẽ nhận ra rằng chỉ cần sử dụng lời nói, không cần phải sử dụng bạo lực.
Trong giai đoạn đầu, trẻ có thể thường xuyên đánh bạn và không tuân thủ lời cha mẹ, tuy nhiên, cha mẹ không nên áp dụng phương pháp trừng phạt trẻ. Thay vào đó, hãy tuân thủ đầy đủ 5 bước được đề xuất và theo dõi sự tiến triển nhỏ bé của trẻ.
Việc dạy trẻ là một quá trình lặp lại cần sự kiên nhẫn, không phải làm đúng 5 bước chỉ vài lần là trẻ sẽ thay đổi hành vi. Việc giáo dục yêu cầu thời gian và sự lặp lại liên tục từ vài tuần đến vài tháng.
Lời khuyên giúp trẻ hiểu cách cư xử và kiểm soát hành vi của mình
Giải thích rõ ràng cho trẻ hiểu rằng đánh nhau là hành vi không đúng
Dạy trẻ nhận thức rằng đánh nhau là hành vi không tốt sẽ giúp trẻ hiểu và từ bỏ bạo lực. Trẻ từ việc thường xuyên đánh bạn có thể chuyển sang việc sử dụng cách khác để giải tỏa cơn giận như đánh vào gối hoặc la hét.
Dạy trẻ biết xin lỗi
Khi trẻ thường xuyên đánh bạn khi tức giận, việc dạy trẻ nói lời xin lỗi ngay sau đó có thể khó khăn. Cha mẹ có thể khuyến khích trẻ xin lỗi bằng cách nói rằng sẽ không ôm trẻ hoặc không quan tâm đến trẻ cho đến khi trẻ ngừng đánh và xin lỗi.
Dạy trẻ những điều trẻ có thể làm
Trẻ thường đánh bạn vì không biết cách hành xử khác. Vì vậy, cha mẹ cần dạy trẻ những điều trẻ có thể làm để trẻ có thể tự kiểm soát cảm xúc một cách đúng đắn. Giáo dục cảm xúc là một phần quan trọng mà cha mẹ có thể áp dụng.
Dạy trẻ cách giữ bình tĩnh trong mọi tình huống
Mắng mỏ khi trẻ thường xuyên đánh bạn chỉ khiến trẻ trở nên dễ tức giận hơn. Việc dạy trẻ cách kiểm soát cảm xúc, chấp nhận và quan sát cơn giận mà không phản ứng mạnh mẽ và thấp thoáng tức giận là rất quan trọng.
Giữ vững các biện pháp kỷ luật
Cha mẹ có thể thiết lập các quy định, các biện pháp kỷ luật khi trẻ thường xuyên đánh bạn và kiên định thực hiện ngay cả khi ở nơi công cộng. Biện pháp có thể bao gồm đưa trẻ về và không cho trẻ chơi với bạn bè nữa cho đến khi trẻ hiểu cách cư xử đúng đắn.
Hãy duy trì sự nhất quán trong cách giáo dục con cái, giúp trẻ hiểu rõ điều gì là đúng, điều gì là sai.
Chăm sóc và quan tâm đến trẻ nhiều hơn
Quan tâm, trao đầy yêu thương và khen ngợi khi trẻ làm tốt sẽ giúp trẻ nhận biết được hành động đúng. Trẻ sẽ từ từ học được cách kiểm soát cảm xúc và thực hiện những hành động tích cực để thu hút sự chú ý của cha mẹ thay vì sử dụng hành vi đánh bạn để gây chú ý.
Cha mẹ khiến cho không gian tâm lý của mình yên bình, biết quan tâm và tìm hiểu về trẻ sẽ giúp cha mẹ áp dụng những biện pháp phù hợp với từng cá nhân con của mình. Vì mỗi đứa trẻ đều là một cá nhân riêng biệt, việc áp dụng biện pháp phù hợp có thể hiệu quả với một đứa trẻ nhưng không hẳn với đứa trẻ khác.
Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với nội dung tiêu cực
Việc thường xuyên quan sát xem bé xem gì trên TV và các kênh YouTube dành cho trẻ em là rất quan trọng. Trẻ em thường bắt chước mọi thứ, vì vậy những chương trình hoạt hình có nội dung la hét, đánh nhau thì không nên cho trẻ xem.
Tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý
Khi đã cố gắng hết mức mà trẻ vẫn không thể kiểm soát được hành vi đánh bạn, cha mẹ có thể tìm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý. Quá trình điều trị tâm lý cho trẻ sẽ giúp xác định nguyên nhân tại sao trẻ lại có hành vi bạo lực như vậy và đưa ra các phương pháp giải quyết phù hợp.
Tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý để hướng dẫn trẻ thay đổi hành vi
Lời nhắn từ Mytour
Sự trừng phạt không giải quyết được vấn đề khi trẻ thường xuyên đánh bạn. Chỉ có tình yêu thương, quan tâm và hiểu biết mới thúc đẩy mối quan hệ và hướng dẫn trẻ theo đúng hướng. Hy vọng thông tin này sẽ giúp cha mẹ có thêm ý tưởng trong việc nuôi dạy và điều chỉnh hành vi của trẻ.
Quỳnh tổng hợp thông tin
