Miền Nam Việt Nam

Miền Nam Việt Nam (Danh pháp khoa học: Muntiacus muntjak annamensis) là một phân loài của loài Mang đỏ (Muntiacus muntjak) phân bố tại Việt Nam ở các khu vực miền Đông Nam Bộ và một số khu vực ở Lâm Đồng. Trong tiếng Việt, chúng còn được gọi với những cái tên địa phương như con mang hay con miền, con kỉ (ở miền Bắc), con mển, hay con mễn (trong miền Nam Việt Nam), con cả lẹp, hoặc con đõ hay còn gọi là con quảy, con quảy chà (là những con hoẵng có sừng dài) Chúng là loài đặc hữu của Đông Dương. Ở Việt Nam, có ở Kon Tum (Sa Thầy), Di Linh, Đồng Nai.

Đặc điểm

Miền Nam Việt Nam có thân thon mảnh, chúng cùng loài với nai, hươu, giống như con bê con nặng khoảng 30 kg trung bình nặng độ 20–25 kg, nhìn bề ngoài chúng giống hệt con hươu nhưng bé hơn. Nhìn chung, chúng là loài thú cỡ nhỏ, thân hình thon nhỏ, vóc chúng chỉ to bằng con chó lớn. Chúng có bộ lông màu vàng sẫm, có con lông màu vàng nâu bụng trắng giống như các phân loài hoẵng khác, chỉ khác các phân loài hoẵng vó đen và hoẵng vó vàng là bốn chân màu vàng, giữa hai móng guốc có vệt trắng rõ rệt, đuôi ngắn. Lông hoẵng vàng sậm mướt trên lưng, trắng dưới bụng và sau đít, đầu nhỏ và lanh lợi như đầu dê, bốn chân trời sinh ra để chạy nhảy và rất nhanh nhẹn, nó chỉ cần vài cái nhảy là đã ở vị trí rất xa,

Tập tính

Hoẵng Nam Bộ sống đơn độc, chỉ ghép đôi vào kỳ động dục. Chúng ăn lá, quả, cây, cỏ. Sinh sản vào hai thời kỳ trong năm, từ tháng 1 đến tháng 3 và từ tháng 6 đến tháng 8. Con cái mang thai từ 189 đến 200 ngày và mỗi năm đẻ một con (rất ít khi đẻ hai con). Chúng thường sống trong những cánh rừng thưa, rừng ven nương rẫy, đồi cây, trảng cỏ cây bụi. Nơi sinh sống rộng rãi, mát mẻ, khô ráo ven rừng và không ổn định lâu dài. Chúng hoạt động vào ban đêm từ chập tối đến sáng sớm. Vùng hoạt động của mỗi cá thể nhỏ từ 01 đến 02 km2.

Quan niệm

Có nhiều nơi tin rằng bắt được hoẵng Nam Bộ là điềm may vì cho rằng đây là lộc đỏ (vì con quảy có lông màu đỏ) của xóm làng, tín hiệu cho năm mới làm ăn phát đạt. Nhiều người ở Lâm Đồng vẫn tin rằng, khi phụ nữ sinh con không có sữa, họ lấy chân trước của con hoẵng quệt vào bầu vú sẽ có sữa cho con bú. Nhiều nơi, người ta treo nhiều chân trước của con hoẵng đã phơi khô trên tường hoặc để trang trọng trong nhà và sử dụng chúng để chữa chứng mất sữa cho phụ nữ sau khi sinh.

Khi phụ nữ sinh con không có sữa hoặc ít sữa, chỉ cần lấy chân trước của con hoẵng này quệt vào bầu vú vài lần là đầy sữa cho con bú. Đây là bài thuốc dân gian, từ xưa đến nay mọi người đều sử dụng chân trước của con hoẵng để có hiệu quả. Nhiều người ngồi cả tiếng đồng hồ chờ đợi được người khác thực hiện việc làm giết con hoẵng chỉ để xin một chiếc chân trước dài khoảng 7 cm làm thuốc, chân của hoẵng chữa chứng mất sữa cho phụ nữ sau khi sinh rất hữu ích, tuy nhiên, quan niệm này không có cơ sở khoa học.

Tình trạng

Thịt hoẵng được coi là đặc sản thịt rừng và được bày bán tại các quán nhậu mặc dù không tuân thủ các quy định về bảo vệ động vật của nhà nước. Chúng có thể được nuôi trong các vườn thú, vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên và các khu du lịch sinh thái. Số lượng hoẵng Nam Bộ ở Sa Thầy, Cát Tiên và các vùng khác không nhiều, chúng thường bị bắt và săn bắn cùng với các phân loài hoẵng khác nên số lượng ngày càng giảm. Hoẵng Nam Bộ thường sống chung với các phân loài hoẵng khác, vì vậy chưa có văn bản nào cấm săn bắn, bắt bẫy và buôn bán.