Nằm sâu trong rừng rậm phía đông nam Siberia, miệng núi lửa Patomskiy là một đại diện của sự thần bí, nổi bật giữa thảm thực vật trên sườn dốc. Cho đến bây giờ, người ta vẫn chưa thể làm sáng tỏ nguồn gốc thực sự của nó.
Khi một nhà địa chất trẻ tham gia vào việc vẽ bản đồ địa chất ở phía bắc vùng Irkutsk ở Siberia, anh ta đã gặp phải một điều bí ẩn đặc biệt đến nỗi, hơn 6 thập kỷ sau, các nhà khoa học vẫn đang mơ hồ về điều đó - Miệng núi lửa Patomskiy.
Hình ảnh chỉ mang tính minh họa.
Đó là tháng 8 năm 1949. Nhà địa chất học Vadim Kolpkov vừa nghe một câu chuyện từ dân địa phương về một nơi kỳ lạ trong rừng được gọi là 'Tổ đại bàng lửa'. Truyền thuyết cảnh báo về bệnh tật, sự mất tích và thậm chí là cái chết đối với những người dũng cảm đến gần (trên thực tế, vào năm 2005, người đứng đầu cuộc thám hiểm đến miệng núi lửa thực sự đã đột ngột qua đời gần đó). Mặc dù có những lời cảnh báo, Kolpkov vẫn leo lên đồi và bị sốc trước những gì anh nhìn thấy từ xa. Sau đó, ông chú ý:
'Lần đầu tiên nhìn thấy miệng núi lửa, tôi đã nghĩ mình điên rồ vì nóng. Và thực tế, một vật thể có hình dáng rất kỳ lạ, kích thước lớn bằng một tòa nhà 25 tầng với phần đỉnh bị chặt nằm giữa rừng là một phát hiện vô cùng bất ngờ'.
'Nhìn từ xa, nó trông giống như một đống xỉ trong mỏ, chỉ màu trắng. Tôi thậm chí còn nghĩ: Sẽ có những người công nhân ở đó, nhưng thực tế không có trại lao động nào trong khu vực'.
'Suy nghĩ thứ hai của tôi là một hiện vật khảo cổ. Tuy nhiên, người Evenks và Yakuts địa phương, mà tôi tôn trọng, cũng không thể xây dựng các kim tự tháp bằng đá, vì họ không có nguồn nhân lực cũng như kiến thức khoa học cần thiết'.
'Tôi tiến gần hơn và nhận ra rằng ngọn đồi bí ẩn không phải do con người tạo ra. Nó trông giống như một miệng núi lửa tròn hoàn hảo với chiều cao 70 mét. Tuy nhiên, núi lửa đã không xuất hiện ở biên giới giữa vùng Yakutia và Irkutsk trong vài triệu năm. Và miệng núi lửa còn khá mới. Nó nằm trên sườn một ngọn đồi phủ đầy cây thông'.
'Cây cối vẫn chưa mọc trên sườn núi và trong miệng núi lửa, gió chưa đưa đất vào. Và một bí ẩn khác – một khoang hình vòm hình bán nguyệt có đường kính 15 mét ở trung tâm miệng núi lửa. Dù đã có những núi lửa khác đã tắt, nhưng những mái vòm như thế vẫn không thể tồn tại'.
Hình ảnh chỉ mang tính minh họa.
Nguồn gốc của sự hình thành đá đặc biệt mọc lên từ khu rừng taiga (một khu vực sinh thái với đặc trưng nổi bật là các rừng cây lá kim) rậm rạp trên sườn Cao nguyên Patom vẫn chưa được biết đến sau 70 năm, mặc dù đã có nhiều cuộc thám hiểm và nghiên cứu khoa học. Nó có đường kính cơ sở khoảng 160 mét và chiều cao khoảng 40 mét. Trong trung tâm của khối đá vôi hình vòng tròn có một gò đất nhỏ hơn với chiều cao khoảng 12 mét.
Một số người cho rằng nguyên nhân có thể là do va chạm thiên thạch, một vụ phun trào núi lửa hoặc thậm chí là UFO. Tuy nhiên, không có giả thuyết nào trong số này được chứng minh một cách thuyết phục. Miệng núi lửa được ước tính khoảng 300 năm tuổi, dựa trên tuổi của những cây mọc gần đó.
Nói về cây cối… Một số trong số chúng thực sự to lớn và phát triển nhanh bất thường so với thảm thực vật xung quanh. Đặc biệt, các nhà khoa học đã phát hiện ra sự bất thường trong quá trình hình thành vòng tròn hàng năm của những cây có tuổi đời trên 200 năm. Một số cây bị đổ hoặc gãy vào năm 1841-1842, đồng thời cho thấy các vòng hàng năm bị thu hẹp dẫn đến tàn lụi.
Sự phức tạp trở nên rõ ràng hơn khi nghiên cứu các vòng cây gần miệng núi lửa. Trong năm 1842, các vòng thân cây đã phát triển đáng kể, duy trì ở mức độ cao đáng kinh ngạc trong khoảng 40 năm trước khi thu hẹp đáng kể.
Viktor Voronin, một giáo sư sinh học và người đứng đầu phòng thí nghiệm của Viện Sinh lý học và Hóa sinh Thực vật Siberia, đã thăm miệng núi lửa Patomskiy và đưa ra những phát hiện đáng chú ý: 'Tôi chỉ biết một trường hợp tương tự'. 'Sau thảm họa Chernobyl do phóng xạ, sự phát triển của cây cối đã tăng mạnh. Có lẽ chúng ta đang đối mặt với một vấn đề tương tự ở đây? Hiện nay, bức xạ nền trong miệng núi lửa đang ở mức thấp. Tuy nhiên, có thể đã có một khoảnh khắc nào đó, các đồng vị phóng xạ đã tồn tại trong thời gian ngắn đột ngột xuất hiện ở đây, tập trung, phân rã và sau đó bức xạ tự nhiên giảm xuống?'.
Hình ảnh chỉ mang tính minh họa.
Kể từ khi phát hiện điểm bất thường của cây, Voronin và đồng nghiệp đã tiến hành nhiều thí nghiệm và phân tích trong miệng núi lửa, chỉ ra rằng có thể đó là một ngọn núi lửa độc nhất, loại duy nhất trên lãnh thổ này.
'Tất nhiên, vẫn còn nhiều điều kỳ lạ về miệng núi lửa. Vẫn chưa có sự đồng thuận và dứt khoát về vấn đề này. Cùng với các nhà địa lý, chúng tôi đã kết luận rằng đây là giả thuyết có khả năng nhất', ông nói với Siberian Times.
Trước đó, Voronin nghĩ rằng có thể có một UFO đã rơi xuống đó với động cơ hạt nhân vẫn hoạt động - một giả thuyết mà ông đã bị rộng rãi chỉ trích.
Hình ảnh chỉ mang tính minh họa.
Tuy nhiên, một phân tích về các cây mà Voronin đã gửi đến Viện nghiên cứu hạt nhân Budker ở Novosibirsk cho thấy sự tăng đột ngột về mức độ strontium và uranium trong các vòng sinh trưởng. Mức độ này cao gấp 3 đến 4 lần so với mức bình thường và duy trì khoảng 20 năm trước khi trở lại bình thường. Nếu đó là một 'núi lửa khí', thì nguồn phóng xạ này ở đâu ra?
Vậy cuối cùng bí mật đằng sau những cây khổng lồ này là gì? Chúng là kết quả của một hiện tượng tự nhiên nào đó hay điều gì đó bí ẩn hơn? Chúng có thể liên quan đến nguồn gốc của miệng núi lửa? Đó là những câu hỏi vẫn chưa có câu trả lời và điều đó khiến miệng núi lửa Patomskiy trở thành một trong những kỳ quan thiên nhiên hấp dẫn nhất thế giới.