Mindset là gì? Cách hình thành và phát triển mindset hiệu quả

Hiện nay, Mindset là một trong những yếu tố quyết định đến thành công và sự phát triển của mỗi người. Vậy Mindset thực sự là gì? Làm thế nào để rèn luyện Mindset một cách hiệu quả? Hãy cùng khám phá bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn nhé!

Mindset là mô hình tư duy giúp bạn xác định hướng đi cho bản thân, nhìn nhận thế giới xung quanh và tìm ra giải pháp cho các vấn đề trong cuộc sống một cách hiệu quả nhất. Tư duy này bao gồm quá trình từ cảm xúc, suy nghĩ đến hành động thực tế, trong đó, niềm tin và thái độ là hai yếu tố chính liên quan trực tiếp đến mindset của mỗi người. 

Sau khi đã hiểu Mindset là gì, bạn cần nhận thức rõ về sự hình thành tư duy trong từng cá nhân. Thực tế, Mindset được hình thành từ hai yếu tố chính như sau:

Theo nghiên cứu của Tiến sĩ Carol Dweck, trẻ em thể hiện các hành vi khác nhau tùy thuộc vào lời khen mà chúng nhận được. Điều này có nghĩa là việc khen ngợi sẽ gửi thông điệp đến tư duy của trẻ rằng chúng có khả năng đạt được điều đó. Ví dụ, nếu trẻ được khen ngợi về sự thông minh, chúng sẽ dễ dàng phát triển tư duy cố định. Ngược lại, nếu được khen vì sự nỗ lực, chúng sẽ có xu hướng phát triển tư duy mở rộng.

Gán nhãn là quá trình áp đặt những đặc điểm lên một người dựa vào các khuôn mẫu hoặc sự liên kết giữa các yếu tố khác nhau, từ đó hình thành tư duy cố định và tư duy phát triển. Chẳng hạn, nếu bạn cho rằng con gái giỏi môn văn còn con trai giỏi võ, bạn sẽ có tư duy cố định về khả năng mà mình có thể đạt được. Hoặc khi bạn yêu cầu con cái phải học giỏi, trẻ sẽ cảm thấy áp lực và có thể lo lắng khi đối mặt với thử thách.

Tiến sĩ Carol Dweck đã nghiên cứu và chỉ ra rằng có hai loại Mindset chủ yếu, bao gồm:

Tư duy cố định (Fixed Mindset) là khi người ta tin rằng khả năng của mình là không thay đổi. Điểm mạnh của kiểu tư duy này là họ sẽ tận dụng năng lực của mình trong cuộc sống. Tuy nhiên, họ lại cho rằng trí thông minh và năng lực là những yếu tố bẩm sinh, không thể thay đổi. Vì vậy, họ thường né tránh thách thức, sợ hãi thất bại và không dám đối diện với những điều tiêu cực. Khi gặp khó khăn, họ cảm thấy bất lực và có xu hướng từ bỏ vì nghĩ rằng mình không thể vượt qua.

Tư duy cố định cản trở sự phát triển trong học tập và công việc. Họ luôn nghĩ rằng không thể cải thiện khả năng của bản thân, dẫn đến ít động lực để học hỏi và phát triển kỹ năng. Ngoài ra, họ thường có những suy nghĩ tiêu cực như tự ti, lo âu, thất vọng, và đánh giá thấp bản thân, từ đó tăng nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần và thể chất.

Trái ngược với tư duy cố định, Growth Mindset (tư duy phát triển) là những người có cái nhìn lạc quan, luôn tự đánh giá khả năng và tiềm năng của mình để theo đuổi các mục tiêu học hỏi và phát triển từng ngày. Họ tin rằng năng lực có thể thay đổi thông qua nỗ lực học tập và trải nghiệm. Đồng thời, họ coi những thất bại và thử thách là cơ hội để hoàn thiện bản thân.

Thay vì chỉ chú trọng vào kết quả cuối cùng, họ còn tập trung vào quá trình học hỏi và cải thiện kỹ năng. Họ sẵn lòng thử nghiệm, tìm kiếm các phương pháp mới và điều chỉnh cách tiếp cận để vượt qua mọi khó khăn. Điều này giúp họ đạt được nhiều thành công trong cuộc sống. Tuy nhiên, cần có thời gian luyện tập lâu dài để có thể sở hữu tư duy này.

Nếu chưa viết rõ vai trò của Mindset thì nó là yếu tố quan trọng, quyết định sự thành công của mỗi cá nhân trong cuộc sống, bao gồm:

• Về cách nhìn nhận thế giới: Người sở hữu tư duy tích cực thường thấy mọi thứ trong ánh sáng tốt đẹp và tin tưởng vào khả năng của chính mình. Ngược lại, người có tư duy tiêu cực dễ dàng từ bỏ khi phải đối mặt với thử thách mới.

• Về hành động: Những người với tư duy phát triển luôn sẵn lòng học hỏi, rèn luyện và trải nghiệm để vượt qua khó khăn. Trong khi đó, người có tư duy cố định không tin tưởng vào khả năng của bản thân, dẫn đến sự sợ hãi và dễ dàng từ bỏ khi gặp thách thức.

• Về kết quả: Người có tư duy tích cực thường đạt được thành công trong cuộc sống nhờ vào những nỗ lực không ngừng của họ. Trái lại, người có tư duy tiêu cực dễ gặp thất bại và từ bỏ khi gặp khó khăn.

Để có sự phát triển và tiến bộ mỗi ngày, bạn cần dành thời gian rèn luyện thông qua một số phương pháp như:

• Tập trung vào quá trình: Với Growth Mindset, bạn nên chú trọng vào những gì mình đã làm được trong quá trình thực hiện thay vì chỉ nhìn vào kết quả cuối cùng. Điều này giúp bạn đánh giá cao những bài học quý giá mà bạn đã tích lũy được trong quá trình làm việc.

• Học cách dùng từ “chưa”: Thay vì nói “không”, bạn hãy dùng từ “chưa” để hướng mình tới những suy nghĩ tích cực, rằng mình có thể vượt qua nếu cố gắng học hỏi và rèn luyện.

• Phản biện và lắng nghe: Việc phản biện giúp bạn chia sẻ ý kiến với người khác. Sau đó, hãy lắng nghe những góp ý từ họ và rút ra bài học để có những thay đổi tích cực, giúp bạn phát triển hơn mỗi ngày. 

• Tiếp thu điều mới: Việc học hỏi và phát triển kiến thức cũng như kỹ năng mới là rất cần thiết. Nó giúp bạn hoàn thiện bản thân, tin tưởng vào nỗ lực và kết quả mà bạn sẽ đạt được khi cố gắng.

• Tập suy nghĩ tích cực: Bạn nên dần chuyển những suy nghĩ tiêu cực sang những hướng tích cực hơn. Khi gặp thử thách, hãy vui vẻ chấp nhận và coi đây là cơ hội để phát triển bản thân.

• Rèn luyện từ từ: Thay vì vội vàng, bạn cần thời gian để thay đổi bản thân theo từng bước nhỏ, từ đó dần dần hình thành được tư duy của riêng mình.

Bài viết trên đã làm rõ khái niệm Mindset và nêu bật tầm quan trọng cũng như cách rèn luyện tư duy. Việc xây dựng một Mindset thành công sẽ giúp bạn phát triển bản thân và cải thiện mỗi ngày, vì vậy hãy nỗ lực rèn luyện nhé!