Minh Cảnh

Minh Cảnh (sinh ngày 8 tháng 1 năm 1937) là một trong những nghệ sĩ cải lương hàng đầu của miền Nam, ông đạt được danh tiếng trong thời kỳ phát triển rực rỡ nhất của bộ môn nghệ thuật này. Ông sở hữu giọng hát đặc biệt mà giới chuyên môn đánh giá là thuộc hàng 'Danh ca'. Thêm vào đó, ông còn được báo chí và người yêu cải lương phong tặng danh hiệu 'Hoàng đế Vọng cổ', 'Đệ nhất danh ca' nhờ vào những sáng tạo độc đáo và cuốn hút trong thể loại ca vọng cổ. Vào đầu thập niên 1960, khi sự nghiệp đang lên, ông được ca ngợi bằng nhiều mỹ từ như 'Thần đồng' và 'Giọng ca sóng mới'.

Con đường sự nghiệp

Vào năm 1959, với niềm đam mê cải lương, Minh Cảnh đã được ông Hai Sĩ dạy ca vọng cổ. Sau đó, ông được nghệ sĩ vĩ cầm Văn Được hướng dẫn ca tài tử tại Đài Phát Thanh.

Năm 1960, Minh Cảnh được giới thiệu với ông bầu Long bởi nghệ sĩ Văn Được và nhạc sĩ đàn cò Ngọc Sáu để gia nhập đoàn Kim Chung. Trong giai đoạn này, ông được nhạc sĩ Bảy Trạch dạy thêm nhiều làn điệu, và đã ra mắt khán giả với các vở diễn như: Tuyết phủ chiều đông, Chiều thu sầu ly biệt, Nghệ sĩ mù đất Hà Tiên, Phù Kiều trường hận, Tiếng cười Bao Tự,…

Năm 1961, Minh Cảnh trở nên nổi bật với bài vọng cổ 'Tu là cội phúc' của soạn giả Viễn Châu và bắt đầu được mời thu âm ở các hãng như Asia, Việt Hải,... với hàng loạt bài vọng cổ khác của Viễn Châu như: Võ Đông Sơ, Lương Sơn Bá, Sầu vương ý nhạc, Lòng dạ đàn bà, Hoa đào năm ngoái, Người điên yêu trăng, Cô gái bán trái sầu riêng (cùng với Mỹ Châu), Ni cô và Kiếm sĩ (cùng với Diệu Hiền)..., và các tác phẩm của soạn giả Thu An như Em bé đánh giầy, Trống loạn Thăng Long thành,...

Năm 1963, ông gia nhập đoàn Kim Chung 2 mới thành lập, đảm nhận vai kép chánh và nổi danh qua các vở diễn như: Manh áo quê nghèo, Lời thơ trên tuyết, Bẻ kiếm bên trời, Trinh nữ lầu xanh, Bên cầu vọng thê, Bích Vân cung kỳ án, Lưỡi kiếm thần, Hận đầu xanh,… Từ đó, ông trở thành một kép chánh nổi tiếng của đoàn Kim Chung thời điểm đó.

Giữa năm 1967, sau khi rời khỏi đoàn Kim Chung, Minh Cảnh đã thành lập một đoàn hát mang tên 'Minh Cảnh kịch đoàn'. Tuy nhiên, trong một buổi diễn khi trình diễn tuồng 'Kiếm sĩ người dơi', ông không may gặp tai nạn nghiêm trọng, dẫn đến chấn thương. Để chữa trị, Minh Cảnh đã tiêu tốn nhiều tài sản, khiến đoàn hát của ông rơi vào tình trạng khó khăn và cuối cùng tan rã.

Trong thập niên 1970, Minh Cảnh đã trở thành giọng ca chủ lực của hãng dĩa Việt Nam. Các vở cải lương nổi tiếng được ông thu âm bao gồm: Máu nhuộm sân chùa, Mùa thu trên Bạch Mã Sơn, Dốc sương mù, Đêm lạnh chùa hoang, Bao Công tra án Quách Hòe,... Ông cũng trình bày nhiều bài tân cổ giao duyên cùng với Mỹ Châu, Lệ Thủy, Thanh Kim Huệ, Phượng Liên như: Rước tình về với quê hương, Duyên quê, Lời người lính xa xôi, Hai mùa mưa, Trăng sáng vườn chè, Mưa trên phố Huế, Lẻ bóng, Chuyến xe lam chiều,... Đĩa hát của Minh Cảnh đã được phát hành rộng rãi trên khắp miền Nam và được khán giả yêu thích, mang lại doanh thu cao cho hãng dĩa Việt Nam trong thời kỳ phát triển mạnh.

Ông là người sở hữu câu vọng cổ 53 chữ trong bản thu âm “Quán gấm đầu làng”, từ đó đặt nền móng cho việc thể hiện vọng cổ dài hơi ở Việt Nam. Phong cách ca hát của ông, với âm điệu bay bổng, lả lướt và trữ tình, kết hợp cùng làn hơi dài và giọng hát thanh trong đã có ảnh hưởng lớn đến nhiều thế hệ ca sĩ chuyên và không chuyên sau này. Ông cũng là người tiên phong trong việc hát giọng Huế và đưa hò Huế vào vọng cổ (Bao giờ em quên, Mưa trên phố Huế,...)

Trong thời kỳ đỉnh cao, nghệ sĩ Minh Cảnh được xem như người kế thừa vị trí của Út Trà Ôn trong lòng khán giả. Ông không chỉ nổi bật về giọng hát mà còn là một trong số ít nghệ sĩ cải lương có khả năng võ thuật thực thụ. Tài tử Khương Đại Vệ của Hồng Kông đã phải thán phục trước võ nghệ của ông khi gặp nhau tại Sài Gòn.

Sau năm 1975, Minh Cảnh tiếp tục cống hiến giọng hát trên các đài phát thanh với nhiều bài vọng cổ nổi bật như Áo bà ba kỷ niệm ngày thu, Cánh chim trên biển, Bông điệp Sài Gòn, Bông súng trắng, Mỹ Tho mùa trăng bến hẹn, Vui bước chân ta,...

Trong những năm 1980 - 1990, khi công nghệ Video phát triển mạnh mẽ, ông đã thực hiện nhiều video ghi lại các bài ca vọng cổ, tân cổ giao duyên và những tuồng cải lương như Tô Võ chăn dê, Trên đường lưu diễn, Trống loạn Thăng Long thành, Tu là cội phúc, Sầu Vương ý nhạc, Tàu đêm năm cũ, Cô lái đò, Cổ xe độc mã, Máu nhuộm sân chùa, Mùa Thu trên Bạch Mã Sơn,...

Năm 1999, Nhà Văn hóa Thanh Niên kết hợp với đài truyền hình HTV tổ chức chương trình 'Những cánh chim không mỏi' với chủ đề 'Tiếng hát vượt thời gian' để tôn vinh ông.

Hiện tại, mặc dù đã lớn tuổi, nhưng người hâm mộ vẫn nhận xét giọng ca của nam nghệ sĩ vẫn vẹn nguyên như trước. Từng câu hát và cách ông thể hiện bài hát đều mang dấu ấn riêng biệt, làm say mê người nghe.

Vào năm 2023, nghệ sĩ Minh Cảnh đã trở về quê hương để tiếp tục hoạt động nghệ thuật với hai chương trình mang tên Bao Công tra án Quách Hòe và Tằm tơ nhả ngọc. Trong đó, ông đã trình bày nhiều trích đoạn cải lương và bài vọng cổ nổi bật như Máu nhuộm sân chùa, Mùa Thu trên Bạch Mã Sơn, Bao công tra án Quách Hòe, Tấm lòng của biển, Võ Đông Sơ, Quán gấm đầu làng, Sầu vương ý nhạc, Tu là cội phúc,...

Gia đình

Cha mẹ của nghệ sĩ Minh Cảnh là ông Nguyễn Văn Mùi (người Việt, quê Quảng Bình) và bà Nguyễn Thị Sâm (người Hoa lai Việt, gốc Quảng Đông) sinh sống tại quận 5, Sài Gòn. Ông là con cả trong gia đình có 8 anh chị em, trong đó nhiều người cũng theo con đường nghệ thuật như nhạc sĩ guitar Tony Xuân, nghệ sĩ Minh Long (thuộc đoàn Hương Bưởi, Đồng Nai), Minh Cảnh em (đã từng cộng tác với đoàn Trần Hữu Trang), và nghệ sĩ Cảnh Trân,...

Ông đã kết hôn lần đầu với nghệ sĩ Kiều My (chị ruột của nghệ sĩ Bích Hạnh) khi còn làm việc với đoàn Kim Chung. Kiều My đã qua đời sớm do một tai nạn xe. Hai người có 5 người con, tên là Phượng, Nhi, Tâm, Hoàng, và Sơn (ca sĩ Nhật Sơn, mất năm 2013 trong một vụ xô xát). Năm 2005, nghệ sĩ Minh Cảnh định cư tại Mỹ nhờ sự bảo lãnh của người vợ sau, Tuyết Minh.

Giọng ca

Nghệ sĩ Minh Cảnh sở hữu chất giọng trung tính đặc trưng, với âm sắc đồng pha kim, khiến giọng hát của ông ngân vang, kéo dài, cao vút và trong trẻo. Ông có khả năng ngân dài mà không bị đứt quãng, từng âm thanh rõ ràng, mang lại cảm xúc sâu lắng cho người nghe trong các bài hát như (Sầu vương ý nhạc, Mưa trên phố Huế...).

Minh Cảnh đã phát triển phong cách ca riêng biệt, khác với các bậc tiền bối như Út Trà Ôn và Hữu Phước (thể hiện chân phương, trầm hùng, đầy cảm xúc). Ông ca hơi dài (với nhiều chữ trong vọng cổ), kết hợp hò Huế vào vọng cổ; vẫn giữ nét chân phương, nhưng có thêm sự nhấn nhá, lả lướt, lạng bẻ (Chiều mưa anh về, Nhớ vợ hiền...). Có thể nói, ông đã xây dựng trường phái ca ngâm Minh Cảnh. Trong khi nghệ sĩ Út Trà Ôn dẫn đầu về ca chân phương, thì Minh Cảnh lại thiên về ca hoa lá. Đặc biệt, ông ca nhẹ như mây; tự nhiên, uyển chuyển theo tiếng đàn mà không cần căng hơi, vuốt chữ (Tu là cội phúc, Hoa đào năm ngoái, Cổ xe độc mã...). Dù đã có thế hệ nối tiếp với lối ca hò Huế chắc nhịp, nhưng cách ca nhẹ nhàng như mây của ông vẫn chưa có người kế thừa.

Các vai diễn nổi bật

• Bao Công tra án Quách Hòe trong vai Bao Công
• Dốc sương mù trong vai Thái Điền Kiếm Sĩ
• Đêm lạnh chùa hoang trong vai Cao Nguyên Bình
• Giữa chốn bụi hồng trong vai Duyên Căn
• Lời thơ trên tuyết trong vai Phi Phi Nhạn Nhạn
• Máu nhuộm sân chùa trong vai Trần Tự Tâm
• Mùa thu trên Bạch Mã Sơn trong vai Bách Kiếm Vương Hồ Vũ
• Người đẹp Bạch Hoa thôn trong vai Hà Lâm

Các tuồng cải lương

• Bao Công tra án Quách Hòe, tác giả Hoàng Loan
• Bảo cát Yên Lang. Bây giờ em ở đâu Ngọc Linh và Thế Châu
• Bông ô môi của Hà Triều và Trần Hà. Bóng hạnh phúc của Quốc Khanh
• Bên cầu dệt lụa Thế Châu. Cát Dung Phương Tử Phước Trang và Hoài Nam
• Cổ xe độc mã của Thế Châu và Thể Hà Vân. Con Tấm con Cám Viễn Châu
• Con gái chị Hằng Hà Triều Hoa Phượng. Dốc sương mù của Nguyên Thảo. Dưới cội bồ đề của Quy Sắc
• Đêm lạnh chùa hoang của Yên Lang. Phu tử tòng tử của Hà Triều Hoa Phượng và Thế Châu
• Quan âm thị kính của Viễn Châu. Giữa chốn bụi hồng của Hoa Phượng
• Hai chuyến xe hoa của Thái Thụy Phong. Hai chiều ly biệt của Thu An
• Hai chiếc ngai vàng của Viễn Châu. Hồng Giang di hận của Viễn Châu
• Kẻ bên trời của Yên Lang và Thiên Lý. Khi nàng tỉnh mộng của Viễn Châu
• Luật giang hồ của Hoa Phượng. Lời thơ trên tuyết của Yên Trang và Văn Thiên Tử
• Mắt em là bể oan cừu của Tân An. Mộ chồng ngọn cỏ còn xanh của Viễn Châu
• Mùa thu trên Bạch Mã Sơn của Yên Lang. Mỹ nhân và loạn tướng của Minh Nguyên và Thể Hà Vân
• Nắng thu về ngõ Trúc của Yên Lang. Nắng chiều trên sông của Dịch Thu An và Hoài Linh
• Nữ hoàng về đêm, tác giả Hoàng Khâm. Nước mắt đen
• Nó là con tôi của Hà Triều Hoa Phượng. Người trai sa mạc của Hoài Sơn Diệp
• Người đẹp Bạch Hoa thôn của Viễn Châu. Người chồng triệu phủ của Hoàng Khâm
• Tấm lòng của biển của Hà Triều Hoa Phượng. Tần Thủy Hoàng của Xuân Phát
• Tiếu ngạo giang hồ của Ngư Hương và Thiếu Hoa. Tiếng hạt trong trăng của Loan Thảo và Yên Ba
• Tiếng hạt lưng trời của Yên Lang, Nguyên Thảo và Thanh Huyền
• Tìm dĩ vãng của Thành Phát. Tình ngỡ đã phôi pha của Nguyên Thảo
• Tóc em là vạn đường tơ của Yên Lang và Hồng Diệp. Trái sầu riêng của Viễn Châu
• Trăng rụng sau chùa của Quy Sắc. Triệu Tử đoạt ấu chúa của Viễn Châu
• Trãm mã trà của Lê Khanh. Sầu quan ải của Thu An và Thiếu Linh
• Sự tích trầu cau của Viễn Châu. Võ Đông Sơ, Bạch Thu Hà, Yên Hà....

Các bài vọng cổ và tân cổ giao duyên

• Áo bà ba kỷ niệm thu, tác giả Thanh Bình, đơn ca
• Bao giờ em quên, nhạc Duy Khánh, vọng cổ Viễn Châu, đơn ca
• Bông súng trắng, tác giả Ngô Hồng Khanh, song ca Lệ Thủy
• Bông điệp Sài Gòn, tác giả Thanh Hiền, song ca Lệ Thủy
• Cánh chim trên biển, tác giả Trần Nam Dân, song ca Mỹ Châu
• Chuyến xe lam chiều, nhạc Vinh Sử, vọng cổ Loan Thảo, song ca Phượng Liên
• Cô lái đò, nhạc Nguyễn Đình Phúc và Nguyễn Bính, vọng cổ Viễn Châu, song ca Phượng Liên
• Cô gái bán sầu riêng, tác giả Viễn Châu, song ca Mỹ Châu
• Cho người vào cuộc chiến, nhạc Phan Trần, vọng cổ Loan Thảo, song ca Mỹ Châu
• Chiều mưa anh về, tác giả Tân An, đơn ca
• Duyên quê, nhạc Hoàng Thi Thơ, vọng cổ Loan Thảo, song ca Lệ Thủy
• Dưới ánh trăng xuân, vọng cổ Viễn Châu
• Đám cưới trên đường quê, nhạc Hoàng Thi Thơ, vọng cổ Yên Lang, song ca Thanh
• Đêm nằm không ngủ, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Điệp khúc thương đau, nhạc Mạc Phong Linh và Mai Thiết Lĩnh, vọng cổ Loan Thảo, song ca Mỹ Châu
• Đoạn cuối tình yêu, nhạc Tú Nhi và Nhất Tuấn, vọng cổ Loan Thảo, song ca Mỹ Châu
• Đức Phật Tổ ra đời, tác giả Mạc Phong Lan, đơn ca
• Đừng cắt sợi chỉ hồng, tác giả Loan Thảo, song ca Thanh Kim Huệ
• Đường về hai thôn, nhạc Phạm Thế Mỹ, song ca Lệ Thủy
• Em bé đánh giầy, tác giả Thu An, song ca Lệ Thủy
• Gặp lại cố nhân, nhạc Hàn Sinh, vọng cổ Loan Thảo, song ca Lệ Thủy
• Gõ Cửa, nhạc Mạnh Quỳnh, vọng cổ Loan Thảo, song ca Phượng Liên
• Ghét thương thương ghét, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Hai bản đàn xuân, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Hai mùa mưa, nhạc Mạc Phong Linh và Mai Thiết Lĩnh, vọng cổ Loan Thảo, song ca Phượng Liên
• Hoa đào năm ngoái, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Khóc cười, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Khóc thầm, nhạc Lam Phương, vọng cổ Loan Thảo, song ca Mỹ Châu
• Không phải tại chúng mình, nhạc Ngọc Vân và Thương Linh, vọng cổ Loan Thảo, song ca Lệ Thủy
• Khúc hát chia ly, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Khúc ca tình sầu, nhạc Anh Bằng, vọng cổ Quế Chi, song ca Lệ Quyên
• Lời người lính xa xôi, nhạc Song An, vọng cổ Loan Thảo, song ca
• Lòng Dạ đàn bà, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Lương Sơn Bá, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Lưu bút ngày xanh, nhạc Thanh Sơn, vọng cổ Loan Thảo, song ca Bích Hạnh
• Ly rượu mừng, nhạc Phạm Đình Chương, vọng cổ Loan Thảo, ca với Bích Hạnh, Diệu Hiền
• Ly rượu đoàn viên, tác giả Thu An, song ca Ngọc Hương/Hồng
• Máu chảy về tim, nhạc Anh Việt Thu, vọng cổ Loan Thảo, song ca Mỹ Châu
• Mục Liên tìm mẹ, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Mưa trên phố Huế, nhạc Minh Kỳ, vọng cổ Loan Thảo, song ca Lệ Thủy
• Mười thương, nhạc Phạm Đình Chương, vọng cổ Loan Thảo, song ca Thanh Kim Huệ
• Nổi buồn đêm đông, nhạc Anh Minh, vọng cổ Loan Thảo, song ca Phượng Liên
• Nổi buồn hoa phượng, nhạc Thanh Sơn, vọng cổ Quế Chi, song ca Bích Hạnh
• Ni cô và kiếm sĩ, tác giả Viễn Châu, song ca Diệu Hiền
• Ngày hạnh phúc, nhạc Lam Phương, vọng cổ Loan Thảo, song ca Thanh
• Người điên yêu trăng, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Người mẹ thời ly loạn, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Người em Vỹ Dạ, nhạc Minh Kỳ và Tôn Nữ Thụy Khương, vọng cổ Loan Thảo, song ca Mỹ Châu
• Người ngoài phố, nhạc Anh Việt Thu, vọng cổ Loan Thảo, song ca Hương Lan
• Nhớ vợ hiền, tác giả Văn Giai, đơn ca
• Quán nửa khuya, nhạc Tuấn Khanh và Hoài Linh, vọng cổ Yên Lang, song ca Chí Tâm
• Quán gấm đầu làng, nhạc Giao Tiên, vọng cổ Thùy Vũ, ca với Chí Tâm và Lệ Quyên
• Rước tình về với quê hương, nhạc Hoàng Thi Thơ, vọng cổ Loan Thảo, song ca Thanh Kim Huệ
• Sầu Vương ý nhạc, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Tà áo cưới, nhạc Hoàng Thi Thơ, vọng cổ Loan Thảo, song ca Lệ Thủy
• Tàu đêm năm cũ, nhạc Trúc Phương, vọng cổ Viễn Châu, song ca Phượng Liên
• Tô Võ chăn dê, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Tôi yêu kẻ chẳng yêu tôi, tác giả Quy Sắc, đơn ca
• Tình nước, nhạc Minh Quốc và Chính Hữu, vọng cổ Loan Thảo, song ca Minh Vương
• Tình anh lính chiến, nhạc Lam Phương, vọng cổ Viễn Châu, đơn ca
• Tình đôi ta, nhạc Y Vân, cổ nhạc Loan Thảo, song ca Mỹ Châu
• Trái gùi Bến Cát, tác giả Kiên Giang, đơn ca
• Trăng sáng vườn chè, nhạc Văn Phụng và Nguyễn Bính, vọng cổ Loan Thảo, song ca Lệ Thủy
• Trống loạn Thăng Long thành, tác giả Thu An, đơn ca
• Trong cuộc tình sầu, nhạc Anh Việt Thu, vọng cổ Thế Châu, song ca Phượng Liên
• Trên đường lưu diễn, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Tu là cội phúc, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Tuyết lạnh, nhạc Lê Dinh và Phương Trà, vọng cổ Loan Thảo, song ca Lệ Thủy
• Võ Đông Sơ, tác giả Viễn Châu, đơn ca
• Về đâu mái tóc người thương, nhạc Hoài Linh, vọng cổ Yên Lang, song ca Bích Hạnh
• Xin gọi nhau là cố nhân, nhạc Hàn Sinh, vọng cổ Loan Thảo, song ca Mỹ Châu

.......