Buzz
iOS cho đến nay vẫn chưa có một trình duyệt tập tin tương đương với Windows Explorer. Android thì giấu nhẹm ứng dụng mặc định trong nhiều cấp độ Cài Đặt. Tuy nhiên, điều đó không ngăn cản hàng trăm triệu người dùng - vì sao vậy?
Thế hệ Windows
Giao diện Desktop trên máy tính rất lộn xộn, có rất nhiều tập tin không trật tự. Tôi đã lâu rồi không mở thư mục Documents. Tôi không biết trò chơi được cài ở đâu trên ổ cứng. Cách đây khoảng 5 năm, khi nhìn vào máy tính của mình, tôi cảm thấy rất ngạc nhiên.
Tôi lớn lên trong thế hệ biết đến Windows trước tiên, thế hệ coi Windows là không gian số của mình. Sử dụng cùng Windows, điều mà mọi người phải làm là học cách quản lý tập tin và thư mục. Ví dụ, sẽ có thư mục 'Work' để lưu công việc, phân chia thành từng dự án. Nhạc được tải về sẽ được giải nén ra từng thư mục. File ảnh cũng được sắp xếp thành ảnh du lịch Đà Nẵng, ảnh họp lớp và cetera.
Với những người lớn lên cùng Windows, việc sử dụng ứng dụng quản lý tập tin là bắt buộc.
Vì vậy, khi iOS (hay trước đây được gọi là iPhone OS) ra đời mà không có trình duyệt Tập tin, tôi đã thấy rất khó hiểu. Đến iOS 11, Apple mới ra mắt ứng dụng Tập tin, nhưng đó không phải là trình duyệt file kiểu 'truyền thống' như Windows Explorer hoặc File Manager trên Android. Apple vẫn không cho phép người dùng duyệt thư mục trên bộ nhớ.
Trong 11 năm đó, người dùng iOS vẫn sống một cách thoải mái. Tại sao vậy?
Mỗi ứng dụng, một loại file
Bạn không cần ứng dụng quản lý tập tin ở cấp độ hệ điều hành vì mỗi ứng dụng có cách quản lý tập tin riêng.
Câu trả lời đầu tiên nằm ở sự hoàn thiện cao của iOS. Ví dụ, người dùng iOS biết rằng mọi bức ảnh sẽ được tự động đưa vào ứng dụng Photos. Trong Photos, người dùng có thể sắp xếp theo thời gian, địa điểm, hoặc người trong ảnh. Họ cũng có thể tạo các Album riêng biệt, bên cạnh các album mặc định như Favorites (ưa thích). Việc quản lý ảnh tập trung vào ứng dụng Photos, không cần quan tâm ảnh được lưu ở đâu trên thiết bị.
Tương tự, mọi file nhạc được đồng bộ vào iPhone sẽ tự động xuất hiện trong ứng dụng Music. Trong Music, bạn có thể sắp xếp theo Nghệ sĩ, Album, Thể loại... Việc tạo danh sách phát là cách thuận tiện nhất để sắp xếp nhạc. Người dùng không cần quan tâm file nhạc nằm ở đâu trên thiết bị.
Đa phần trường hợp, việc quản lý bằng thư mục là không cần thiết vì mỗi ứng dụng đã có cách quản lý riêng.
Cùng nguyên tắc được áp dụng cho cả các ứng dụng bên thứ ba. Ví dụ, các file PDF hoặc ePub được tải về sẽ tự động mở trong ứng dụng Kindle, và việc quản lý sẽ diễn ra trong Kindle. Ứng dụng Outlook cho phép người dùng mở các file Docx và cung cấp liên kết đến Words thông qua một nút bấm. Người dùng không cần quan tâm file ở đâu, chỉ cần quan tâm đến ứng dụng mà họ sử dụng.
Ưu điểm của đám mây
Sự phát triển của các dịch vụ 'trên đám mây' đã làm cho việc quản lý file trên thiết bị cá nhân trở nên thừa thãi. Điều này vẫn đúng, thậm chí với Windows. Bạn nghe nhạc qua Spotify, có thể quên luôn việc phải tải (nhạc không hợp pháp) và tự tạo thư mục. Chơi game trên Steam, bạn không cần lo lắng về việc sao lưu save game, chỉ cần biết rằng Steam đã giúp bạn xong.
Quản lý file trở nên dễ dàng hơn trên đám mây...
Tương tự, điều này cũng áp dụng cho Office của Microsoft: bạn có thể tạo các tài liệu trực tuyến. Nếu muốn chia sẻ, bạn chỉ cần nhấn nút chia sẻ trong Words/Excel/PowerPoint (File/Share). So với việc 'tải xuống, chỉnh sửa và gửi đi' truyền thống, việc chia sẻ tài liệu trên đám mây mang lại hai lợi ích lớn: 1, nhiều người có thể làm việc trên cùng một tài liệu thay vì phải tốn công ghép nối và 2, việc quản lý và bảo mật tài liệu do Microsoft (hoặc bộ phận IT) lo. Bạn không cần lo lắng về việc ổ cứng bị hỏng, sao chép vào USB không an toàn - nói chung là quên hết những vấn đề về quản lý file theo cách truyền thống.
Đặc biệt, bạn không cần lo lắng về các file exe giả mạo thành docx để truyền tải mã độc.
Và còn chưa kể đến email. Tại sao bạn phải quản lý file Word, Excel... nếu tất cả các file này đều được gửi/nhận qua email. Desktop của tôi rối ren vì điều này: nếu ai đó muốn nhận file trực tiếp (thay vì thông qua OneDrive/Google Docs), tôi sẽ tải file về, đính kèm vào email và gửi đi. Desktop của tôi rối ren, vì tôi không cần phải quan tâm đến các file trong đó. Khi cần theo dõi thông tin, tôi sẽ tìm trên OneDrive hoặc tìm trong email của mình.
Ở môi trường chuyên nghiệp, việc quản lý tài liệu thường được người khác thực hiện cho bạn.
Không cần bận tâm
Nguyên tắc vẫn giữ nguyên – và đó là nguyên tắc của iOS: mỗi ứng dụng có 'không gian' riêng của nó, dù đó là trên đám mây hay trên thiết bị. Sử dụng ứng dụng quản lý file trên thiết bị cá nhân thực chất là thừa thãi, vì ứng dụng Nhạc không cần biết về các file của ứng dụng Ảnh, Steam không quan tâm đến file JPEG và Google Docs cũng không cần biết Spotify đang làm gì.
Việc phát triển ứng dụng quản lý file cũng có thể khiến người dùng trở nên quan tâm quá mức đến những thứ không cần thiết, ví dụ, tại sao cần phải lo lắng về thư mục khi hệ điều hành đã tự động sắp xếp ảnh của bạn theo Thời gian và Địa điểm? Nếu bạn tổ chức tất cả file ảnh vào một thư mục, ứng dụng Ảnh cũng đã tự động tìm kiếm và sắp xếp cho bạn ảnh ở Đà Nẵng trong mùa hè năm ngoái rồi mà.
Đừng lo lắng về việc quản lý file nữa, hãy để hệ điều hành/ứng dụng lo lắng cho bạn.
Thực tế là, trong suốt 12 năm qua, người dùng iOS chưa bao giờ có một ứng dụng giống như Windows Explorer. Dù có ứng dụng quản lý file, thậm chí Google cũng ẩn đi để người dùng phải tự tìm kiếm trong Cài đặt mới có thể kích hoạt. Mọi tác vụ quản lý file đều có thể thực hiện trong từng ứng dụng, hoặc trên trình duyệt. Trong môi trường công sở, việc quản lý còn được người khác thực hiện hộ tôi: mở ứng dụng, chọn file trên Office 365 của công ty là tôi đã có thể hoàn thành công việc. Tốn công sao lưu và sắp xếp file làm gì khi tôi có thể sử dụng thời gian đó cho những việc có ý nghĩa hơn, như việc viết bài này chẳng hạn.
