Mô hình đa cấp là gì? Top 5 dấu hiệu nhận diện mô hình đa cấp lừa đảo bạn cần biết

Hiện nay, khái niệm 'bán hàng đa cấp' đã không còn xa lạ, cũng như những tác động tiêu cực mà nó mang lại cho cuộc sống và cơ hội việc làm của mọi người. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về mô hình này vẫn còn rất nhiều điều chưa được giải đáp. Hãy cùng Mytour tìm hiểu thêm về đa cấp và cách nhận diện mô hình kinh doanh này qua những thông tin dưới đây.

Mô hình đa cấp là gì?

Đa cấp (Multi-level marketing) là mô hình kinh doanh trong đó có sự tham gia của nhiều đối tượng khác nhau, phân cấp theo một hệ thống rõ ràng, giúp xác định vai trò của từng thành viên và những đóng góp của họ để phát triển mô hình. Nhờ vậy, các thành viên có thể thăng tiến nhanh chóng lên các cấp cao hơn.

Bán hàng đa cấp là mô hình gì?

Kinh doanh đa cấp bao gồm các hoạt động cung cấp sản phẩm, hàng hóa, hoặc dịch vụ cho khách hàng thông qua hệ thống phân phối đa cấp. Sau khi khách hàng hoàn tất giao dịch, người bán sẽ nhận được hoa hồng. Mức hoa hồng này phụ thuộc vào cấp bậc của người bán trong hệ thống và giá trị của sản phẩm trên thị trường hiện tại.

Để giải thích dễ hiểu hơn về mô hình bán hàng đa cấp, có thể nói đây là sự kết hợp của các yếu tố quan trọng dưới đây:

• Đầu tiên – đây là mô hình giao dịch tiền – hàng trực tiếp, thực chất là một hệ thống bán lẻ quy mô lớn với khả năng tiếp thị qua nhiều kênh khác nhau. Các doanh nghiệp theo mô hình này vừa có thể bán hàng nhanh chóng theo quy trình chuẩn, vừa đảm bảo duy trì doanh thu cao cho công ty.
• Thứ hai – mô hình này hoạt động theo cấp bậc. Nói một cách đơn giản, những người tham gia vào mô hình sẽ được phân chia cấp độ, từ đó có thể tiếp cận và giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng một cách nhanh chóng. Hệ thống không có trụ sở cố định, mà sản phẩm được tiếp cận trực tiếp với khách hàng, giúp họ dễ dàng tiếp cận sản phẩm hơn.
• Thứ ba – tất cả thành viên trong hệ thống bán hàng đa cấp đều nhận hoa hồng từ việc bán sản phẩm. Mức hoa hồng sẽ tùy thuộc vào cấp bậc của người tham gia, người ở cấp bậc cao sẽ nhận hoa hồng lớn hơn và ngược lại.

Ngoài việc bán hàng, những người tham gia mô hình này cũng cần giới thiệu thêm thành viên mới để mở rộng mạng lưới kinh doanh. Thực tế, hoa hồng từ việc giới thiệu thành viên mới thường cao hơn so với hoa hồng bán hàng, vì vậy người tham gia thường ưu tiên việc thu hút thành viên hơn là bán sản phẩm trực tiếp.

Làm sao nhận diện một doanh nghiệp hoạt động theo mô hình kinh doanh đa cấp?

Để nhận diện một doanh nghiệp đang hoạt động theo mô hình bán hàng đa cấp, bạn cần chú ý một số dấu hiệu đặc trưng sau đây:

Đăng tin tuyển dụng liên tục

Thường thì, một công ty sẽ chỉ đăng tin tuyển dụng khi họ thật sự cần nhân sự để thực hiện các dự án lớn trong tương lai. Vì việc đào tạo nhân viên, trang bị công cụ làm việc, thanh toán thuế và trả lương là một khoản chi phí không nhỏ đối với doanh nghiệp.

Khi một công ty thường xuyên đăng tuyển, điều đó có nghĩa là họ đang tìm cách mở rộng mạng lưới một cách nhanh chóng, giúp hàng hóa được phân phối gần như ngay lập tức. Thêm vào đó, với các điều khoản đặc biệt liên quan đến bán hàng trực tiếp, đây chính là dấu hiệu rõ ràng của mô hình bán hàng đa cấp.

Công ty có nhiều cấp bậc phân chia rõ ràng

Mô hình đa cấp là gì? Thông thường, các công ty chỉ cần một số ít cấp bậc để quản lý và duy trì hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, nếu một công ty chia thành quá nhiều cấp bậc, công việc phân công sẽ trở nên rối rắm và khó quản lý hơn rất nhiều.

Khi một công ty có hệ thống cấp bậc phức tạp với nhiều chức vụ khác nhau ở từng phòng ban, khả năng cao đây là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bán hàng đa cấp.

Không có trụ sở cố định

Các công ty hoạt động trong ngành kinh doanh, sản xuất hay các ngành nghề đặc thù thường cần có một trụ sở chính thức để quản lý nhân viên và đảm bảo công việc diễn ra trơn tru, đồng bộ.

Các công ty, doanh nghiệp áp dụng mô hình kinh doanh đa cấp không nhất thiết phải có trụ sở chính thức, bởi vì nhân viên làm việc chủ yếu qua hình thức bán hàng cá nhân. Các giao dịch thường diễn ra trực tuyến thông qua các ứng dụng mạng xã hội như Zalo, Facebook hay Telegram.

Đánh giá về mặt tích cực và tiêu cực của công việc bán hàng đa cấp

Thực tế, nếu hiểu đúng về mô hình bán hàng đa cấp, đây có thể là một chiến lược kinh doanh rất hiệu quả. Mô hình này cho phép quảng bá và tiêu thụ sản phẩm nhanh chóng thông qua hình thức marketing truyền miệng, đồng thời mang lại trải nghiệm tốt cho người dùng nhờ sự tiếp cận trực tiếp và dễ dàng.

Mô hình này tại Việt Nam đã bị biến tướng nghiêm trọng. Vậy nguyên nhân dẫn đến sự biến chất của mô hình đa cấp là gì?

Nguyên nhân chính là do hoa hồng từ việc giới thiệu người tham gia vào mô hình quá cao, cộng thêm những lời hứa hẹn về sự thăng tiến khi tuyển dụng đủ số lượng người. Điều này khiến mục tiêu bán hàng ban đầu của mô hình bị bỏ qua, và thay vào đó, đa cấp tại Việt Nam trở thành công cụ để giới thiệu người, không có tác động gì đến việc lưu thông hàng hóa hay phát triển xã hội.

Nhận diện dấu hiệu lừa đảo trong mô hình đa cấp

Để hiểu rõ về mô hình kinh doanh đa cấp, chúng ta không chỉ cần nhận diện đặc điểm của mô hình này mà còn phải phân biệt được đâu là tổ chức thực sự hoạt động đúng đắn. Vậy đâu là những dấu hiệu nhận diện công ty đa cấp lừa đảo?

Cần phải đóng tiền hoặc đầu tư sản phẩm để gia nhập mạng lưới

Đây là một trong những chiêu trò mà các công ty đa cấp lừa đảo thường dùng khi đã kéo thêm người mới vào mô hình của họ. Bằng cách này, họ sẽ nhận được phần trăm hoa hồng từ khoản tiền mà những người tham gia mới bỏ ra để gia nhập mạng lưới.

Khi công ty yêu cầu bạn phải đầu tư vào sản phẩm để trở thành thành viên trong hệ thống đa cấp, các cấp bậc cao hơn trong mô hình sẽ nhận hoa hồng từ việc bán sản phẩm, mà phần trăm hoa hồng này sẽ được tính dựa vào giá trị sản phẩm mà những người mới gia nhập phải bỏ tiền ra để sở hữu.

Hình thức này thường xuất hiện trong các tin tuyển dụng mà các bạn sinh viên rất dễ gặp phải, đặc biệt là khi tìm việc làm ở các vị trí như nhân viên bán hàng, văn phòng hay nhân viên tại các rạp chiếu phim…

Cam kết về một tương lai tươi sáng chỉ sau thời gian ngắn

Các công ty đa cấp lừa đảo tại Việt Nam luôn quảng bá một cách rầm rộ về những lợi ích mà người tham gia sẽ nhận được khi gia nhập. Những lời hứa hẹn như ‘Chỉ cần làm 3 tiếng mỗi ngày, bạn sẽ kiếm được 20 triệu đồng mỗi tháng’ hay ‘Lương ổn định từ 10 đến 20 triệu đồng, làm ít nghỉ nhiều’ rất thường xuyên được sử dụng để thu hút người tham gia.

Những quảng cáo này có vẻ hấp dẫn và đầy lôi cuốn, nhưng thực chất lại thiếu cơ sở và không hợp lý. Mục đích của các công ty đa cấp khi đưa ra những cam kết này chủ yếu là để thu hút càng nhiều người tham gia càng tốt, nhằm gia tăng hoa hồng, thay vì tập trung vào việc tiêu thụ sản phẩm, dẫn đến tình trạng tồn kho nhiều và ảnh hưởng xấu đến thị trường tiêu dùng.

Hoạt động mà không có giấy phép kinh doanh hợp lệ

Mô hình kinh doanh đa cấp ở Việt Nam, như bất kỳ loại hình kinh doanh nào khác, cũng phải được đăng ký và cấp phép. Các công ty hoạt động trong lĩnh vực này bắt buộc phải xin giấy phép kinh doanh tại Phòng đăng ký kinh doanh hoặc Sở Kế hoạch và Đầu tư của tỉnh nơi doanh nghiệp đặt trụ sở. Những doanh nghiệp hoạt động mà không có giấy phép hợp lệ rất dễ vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, các công ty đa cấp có dấu hiệu lừa đảo thường không có giấy phép kinh doanh hợp lệ, không có mã số thuế chính thức và không có người đại diện pháp lý rõ ràng. Những công ty này hoạt động trái phép, và người tham gia có thể phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý nếu mọi chuyện trở nên nghiêm trọng.

Sản phẩm không đảm bảo chất lượng hoặc không rõ nguồn gốc

Các sản phẩm của những công ty bán hàng đa cấp thường là hàng được nhập khẩu trực tiếp từ nhà sản xuất qua hình thức mua sỉ. Những sản phẩm này sẽ được phân phối cho các nhân viên trong hệ thống để họ tiếp thị và bán lại cho khách hàng, nhưng chất lượng và nguồn gốc của chúng có thể không rõ ràng.

Vậy, những “sản phẩm” trá hình của các công ty đa cấp là gì? Đây là những sản phẩm nhập khẩu không rõ nguồn gốc và chất lượng chưa được kiểm định, vì thế rất khó đảm bảo trải nghiệm người dùng. Hơn nữa, việc nhập hàng này thường nhằm mục đích tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh trái phép, khi hàng hoá chỉ được nhập về để tồn kho mà không có mục đích bán ra như thông thường.

Thiếu lộ trình đào tạo chuyên sâu

Sau mỗi đợt tuyển dụng, dù là người có kinh nghiệm hay không, nhân viên tại các công ty đều phải tham gia khóa đào tạo ngắn hạn để nắm vững công việc, sản phẩm và phong cách làm việc. Tuy nhiên, tại các doanh nghiệp đa cấp, họ cũng sẽ tổ chức các khóa đào tạo quy mô lớn nhằm trang bị cho nhân viên kỹ năng bán hàng trực tiếp.

Một công ty đa cấp lừa đảo thường sẽ không có lộ trình đào tạo rõ ràng, hoặc chỉ đào tạo qua loa, thiếu những quy định cụ thể về nhân sự. Những công ty này chỉ tuyển dụng nhân viên nhằm mục đích lôi kéo người khác tham gia vào mô hình để nhận hoa hồng, hoàn toàn không có mục đích kinh doanh hợp pháp.

Để tránh rơi vào bẫy của các công ty đa cấp, bạn nên tìm việc làm trên các trang web tuyển dụng uy tín và phổ biến. Bạn cũng có thể tham khảo các cơ hội việc làm tại Mytour, nơi cung cấp những tin tuyển dụng đáng tin cậy từ các thị trường có nhu cầu cao.

Kết luận

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm đa cấp, bán hàng đa cấp và cách nhận diện mô hình đa cấp có dấu hiệu lừa đảo. Để có thêm nhiều kiến thức hữu ích và chính xác, đừng quên truy cập ngay vào Mytour để cập nhật thông tin giá trị nhất!