Mối quan hệ nguyên nhân - kết quả (hay còn gọi là nhân quả hoặc nguyên nhân và hậu quả) là mối liên hệ mà trong đó một sự kiện, diễn biến, trạng thái, hoặc một đối tượng (nguyên nhân) gây ra sự xuất hiện hoặc hình thành của một sự kiện, diễn biến, trạng thái, hoặc đối tượng khác (hậu quả). Nguyên nhân có thể góp phần hoàn toàn hoặc một phần vào kết quả, và kết quả có thể phụ thuộc một phần hoặc hoàn toàn vào nguyên nhân. Thông thường, một quá trình có nhiều nguyên nhân, hay còn gọi là các tác nhân, và những nguyên nhân này xảy ra trong quá khứ của kết quả. Một kết quả cũng có thể trở thành nguyên nhân hay tác nhân cho nhiều kết quả khác trong tương lai.
Mối quan hệ nguyên nhân - kết quả là một khái niệm trừu tượng miêu tả cách thế giới hoạt động. Vì đây là một khái niệm cơ bản, nó thường được dùng để giải thích các khái niệm khác về sự phát triển, thay vì được giải thích bởi những khái niệm cơ bản hơn. Do đó, để hiểu rõ khái niệm này có thể cần đến sự nhảy vọt trực giác. Khái niệm nhân quả cũng thường được hiểu ngầm trong logic và cấu trúc ngôn ngữ hàng ngày.
Mối quan hệ nguyên nhân - kết quả tiếp tục là một chủ đề quan trọng trong triết học hiện đại.
- Hiệu ứng domino
- Thời gian
- Lý thuyết hỗn loạn
- Nguyên lý vị nhân
- Hiệu ứng cánh bướm
- Phản ứng dây chuyền
- Nghịch lý ông nội
- Con mèo của Schrödinger
- Gà hay trứng
- Phương pháp Kepner-Tregoe
- Azamat Abdoullaev (2000). Cái Tối Thượng của Hiện Thực: Nhân Quả Có Thể Đảo Ngược, trong Kỷ yếu Đại hội Triết học Thế giới lần thứ 20, Boston: Trung tâm Tài liệu Triết học, Dự án Paideia Trực tuyến: http://www.bu.edu/wcp/MainMeta.htm
- Dorschel, Andreas, 'Siêu hình học Bí Ẩn của 'Những Nguyên Nhân Tối Hậu'. Những nhận xét về một bản Tường thuật bị nghi ngờ' (dịch: Edward Craig), trong: Ratio, N.S. I (1988), số 2, trang 97–112.
- Green, Celia (2003). Nguyên Nhân Đã Mất: Nhân Quả và Vấn Đề Tâm Thần-Cơ Thể. Oxford: Oxford Forum. ISBN 0-9536772-1-4 Bao gồm ba chương về nhân quả ở mức vi mô trong vật lý.
- Judea Pearl (2000). Nhân Quả: Các Mô Hình Lý Luận và Suy Diễn [1] Nhà xuất bản Đại học Cambridge ISBN 978-0-521-77362-1
- Rosenberg, M. (1968). Logic của Phân Tích Khảo Sát. New York: Basic Books, Inc.
- Spirtes, Peter, Clark Glymour và Richard Scheines Nhân Quả, Dự Đoán và Tìm Kiếm, MIT Press, ISBN 0-262-19440-6
- Bài báo từ Đại học California, bao gồm các bài viết của Judea Pearl từ 1984 đến 1998 [2] Lưu trữ ngày 2022-07-05 tại Wayback Machine.
- Schimbera, Jürgen / Schimbera, Peter: Xác Định Những Điều Không Xác Định. Những Nhận Xét Phê Phán về Cuộc Tranh Luận về Determinism và Tự Do. Verlag Dr. Kovac, Hamburg 2010, ISBN 978-3-8300-5099-5.
Liên kết bên ngoài
- Mete Avcı Metheus Lưu trữ ngày 2013-07-03 tại Wayback Machine, 2013, Một Phê Phán về Nhân Quả Lưu trữ ngày 2013-07-04 tại Wayback Machine
- Quan hệ nhân quả tại PhilPapers
- Quan hệ nhân quả tại Dự án Triết học Indiana
- 'Nghệ Thuật và Khoa Học của Nhân và Hậu Quả': một bài giảng và trình chiếu của Judea Pearl
- Donald Davidson: Giải Thích Nhân Quả của Hành Động Lưu trữ ngày 2009-07-24 tại Wayback Machine The Internet Encyclopedia of Philosophy
- leadsto: một bộ sưu tập công khai gồm hơn 5000 ví dụ về nhân quả
- Nhân quả trong thống kê: Một cái nhìn tổng quan, bởi Judea Pearl (Tháng 9 năm 2009)
- Từ điển Lịch sử Ý Tưởng: Lưu trữ ngày 2007-10-16 tại Wayback Machine Nhân quả
- Từ điển Lịch sử Ý Tưởng
- Từ điển Lịch sử Ý Tưởng: Lưu trữ ngày 2007-10-14 tại Wayback Machine Nhân quả trong Luật pháp
- Thư viện Dịch tễ học Nhân dân
Thời gian | ||
---|---|---|
Khái niệm chính | Thời gian · Bất diệt · Tranh luận về bất diệt · Vĩnh sinh Thời gian sâu · Lịch sử · Quá khứ · Hiện tại · Tương lai · Tương lai học | |
Đo lường và chuẩn | Phép đo thời gian · UTC · Đơn vị đo thời gian · UT · TAI · Giây · Phút · Giờ · Thời gian thiên văn · Thời gian mặt trời · Múi giờ Đồng hồ · Đồng hồ thiên văn · Lịch sử đồng hồ · Thời gian học · Đồng hồ thiên văn hàng hải · Đồng hồ mặt trời · Đồng hồ nước Lịch · Ngày · Tuần · Tháng · Năm · Năm chí tuyến · Lịch Gregory · Lịch Hồi giáo · Lịch Julius Nhuận · Giây nhuận · Năm nhuận | |
Niên đại học | Niên đại thiên văn học · Kỷ niên · Biên niên sử · Phương pháp xác định niên đại Niên đại địa chất · Lịch sử địa chất · Phân kỳ · Niên hiệu · Thời gian biểu | |
Tôn giáo và thần thoại | Thời mơ mộng · Kāla · Thời luân đát-đặc-la · Tiên tri · Các thần thời gian và vận mệnh · Bánh xe thời gian · Trường sinh bất tử | |
Triết học | Chuỗi A và chuỗi B · Lý thuyết B về thời gian · Nhân quả · Thuyết nhẫn nại · Vĩnh cửu luân hồi · Thuyết vĩnh cửu · Sự kiện | |
Khoa học vật lý | Thời gian trong vật lý học · Thời không tuyệt đối · Mũi tên thời gian · Tọa độ thời gian Kỷ nguyên Planck · Thời gian Planck · Thời gian riêng · Không–thời gian · Thuyết tương đối Thời gian cong · Thời gian cong do hấp dẫn · Miền thời gian · Đối xứng T | |
Sinh học | Thời sinh học · Nhịp sinh học | |
Liên quan |
| |
Thể loại * Hình |