Môn võ Tiệt quyền đạo

Tiệt quyền đạo (截拳道, tên tiếng Anh: Jeet Kune Do) là một môn võ thuật chiến đấu nhấn mạnh vào hiệu quả và tính thực tế, được sáng lập bởi diễn viên và võ sư nổi tiếng Lý Tiểu Long.

Lịch sử và nguồn gốc

Lý Tiểu Long kết hợp các môn võ Trung Hoa (như Vịnh Xuân Quyền), các môn võ từ nhiều quốc gia phương Đông (như Karate, Judo, Taekwondo...) và các môn thể thao phương Tây (như Quyền Anh, thể dục thể hình...). Quan trọng hơn, bộ tấn và cách di chuyển của Tiệt quyền đạo được lấy cảm hứng từ môn Đấu kiếm phương Tây.

Tên môn võ này trong chữ Hán là 截拳道 (Tiệt quyền đạo). 'Tiệt' nghĩa là 'cắt đứt'. Theo Lý Tiểu Long, ý nghĩa này là khi tấn công, môn võ sẽ cắt đứt đường quyền của đối thủ trước khi họ kịp phản ứng. Tuy nhiên, nhiều người dịch nhầm thành 'Triệt quyền đạo' với ý nghĩa 'triệt tiêu' địch thủ, dẫn đến sự phổ biến sai lệch ở Việt Nam.

Nguyên lý cơ bản

Những nguyên lý sau đây được Lý Tiểu Long biên soạn trong cuốn sách Jeet Kune Do. Ông coi đây là những nguyên tắc chiến đấu tự nhiên và dễ hiểu.

• Tấn công là phương pháp phòng thủ tối ưu.
• Thực dụng, đơn giản, mau lẹ: mọi hành động đều hướng tới mục tiêu thực tế và chiến thắng quyết định.
• Nước: Mọi động tác phải linh hoạt tối đa, Lý Tiểu Long thường dùng hình ảnh nước để mô tả sự linh hoạt mà môn võ cần đạt tới.

'Nước vô cùng linh hoạt, trong suốt và có thể nhìn xuyên qua, nhưng đôi khi có thể che khuất tầm nhìn.'

'Nước có thể tách ra thành hai dòng, vượt qua vật cản và hợp lại thành một dòng ở phía bên kia.'

'Nước nhẹ nhàng đủ để làm sạch, nhưng cũng có sức mạnh để đánh đổ núi và cây cối.'

• Cú đấm thẳng:

Lý Tiểu Long coi cú đấm thẳng là yếu tố quan trọng nhất của Jeet Kune Do, là nền tảng cơ bản nhất. Một cú đấm thẳng hiệu quả là nền móng cho mọi kỹ thuật khác. Nếu không, tất cả chỉ là lý thuyết. Cú đấm thẳng tập trung vào tốc độ và độ chính xác, chứ không phải sức mạnh.

• Tấn công bất ngờ:

Lý Tiểu Long cho rằng một cuộc tấn công nhanh chóng và bất ngờ là tối ưu, tránh mọi hành động báo trước cho đối thủ.

• Tối ưu hóa hành động:

Sự đơn giản hóa liên quan đến khoảng cách ngắn nhất giữa hai điểm - một đường thẳng. Lý Tiểu Long cho rằng không nên lãng phí thời gian và hành động trong chiến đấu. Bất kể kỹ thuật nào được sử dụng, đòn tấn công trực diện nhất nên được thực hiện với 'khoảng cách ngắn nhất giữa hai điểm'.

• Tấn công vào thời điểm đối phương định tấn công nhưng chưa thực hiện được, thời điểm phải chính xác để tung đòn và đỡ đòn tấn công của đối thủ. Jeet Kune Do tập trung mạnh mẽ vào việc huấn luyện thời điểm.
• Kết hợp tấn công và phòng thủ: Đồng thời chống đỡ và phản công đối phương.
• Đá thấp: Anh cho rằng nên đá vào cẳng chân, đầu gối, ống chân, đùi và thắt lưng của đối thủ. Vì những bộ phận này gần chân, dễ gây thương tổn nhanh và giảm thời gian phản ứng của đối phương. Ngược lại, đá quá cao sẽ để lộ khe hở và dễ bị đối phương khống chế.

• Võ thuật
• Nhất Nam
• Khinh công
• Lý Tiểu Long
• Chân Tử Đan
• Thành Long
• Lý Liên Kiệt
• Tony Jaa
• Thiếu Lâm Tự
• Võ Đang

Tìm hiểu thêm

• Lạc Việt, biên soạn từ Tao of the Jeet Kune Do, Lý Tiểu Long - con đường Tiệt Quyền Đạo, NXB Thể dục Thể thao, 1999.
• Balicki, Gold, Ron, Steve (2001), Jeet Kune Do: Nguyên lý của một chiến binh toàn diện, HNL Publishing, ISBN 0953176630
• Basaran, Fehm (1995), Jeet Kune Do Chiến đấu, Đài Bắc, Đài Loan
• Bishop, James (2004), Bruce Lee: Trở thành năng động, Dallas: Promethean Press, ISBN 0-9734054-0-6
• Cheng, David (2004), Cơ bản về Jeet Kune Do, Tuttle Publishing, ISBN 0-8048-3542-X
• Davis, Lamar (2001), Jun Fan/Jeet Kune Do: Chiến đấu đường phố khoa học, HNL Publishing, ISBN 978-0953176618
• Hochheim, W. Hoch (tháng 1 năm 1995), “Mê cung của Jeet Kune Do”, Black Belt Magazine, Rainbow Publications, Inc., 33 (1)
• Inosanto, Dan (1980), Jeet Kune Do: Nghệ thuật và triết lý của Bruce Lee, Know Now Pub Co, ISBN 0938676008
• Kent, Tackett, Chris, Tim (1989), Jun Fan Jeet Kune Do: Sách giáo khoa, Action Pursuit Group, ISBN 0865681317
• Little, John (1996), Chiến binh nội tâm: Triết lý của Bruce Lee để hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh bạn và đạt được một cuộc sống đáng giá, McGraw-Hill, ISBN 0809231948
• Thomas, Bruce (1994), Bruce Lee: Tinh thần chiến đấu, Berkeley, California: Frog, Ltd., ISBN 1883319250

Liên kết khác

Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref> với tên nhóm “lower-alpha”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group='lower-alpha'/>, hoặc thẻ đóng </ref> bị thiếu