Một căn bệnh khiến các tài xế sợ mặt xanh, xảy ra đột ngột, mang nguy cơ tử vong cực kỳ cao!

Tài xế là một trong những ngành nghề có nguy cơ đột quỵ não cao.

Việt Nam nằm trong số những quốc gia có nguy cơ đột quỵ cao nhất thế giới, với tỷ lệ ước tính là 218 trên mỗi 100.000 dân và được đánh dấu màu đỏ trên bản đồ đột quỵ toàn cầu. Các trường hợp đột quỵ diễn ra gần đây đang trở thành mối lo lắng, bất an ngày càng tăng cho nhiều người. Theo nghiên cứu tại Việt Nam, tỷ lệ mắc đột quỵ trong cộng đồng đang gia tăng, trẻ hóa và tỷ lệ nam giới gặp đột quỵ cao hơn 1,5 lần so với nữ giới.

Nguy cơ đột quỵ cũng khác nhau giữa các nhóm ngành nghề do liên quan đến đặc thù của công việc. Trong số đó, nghề lái xe cũng nằm trong nhóm có nguy cơ đột quỵ cao, đặc biệt là đối với lái xe chạy xa.

Các tài xế phải di chuyển trên những quãng đường dài, trong thời gian dài, đặc biệt là lái xe chạy xa. Trong quá trình làm việc, họ phải thay đổi thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống và giờ nghỉ ngơi. Những thay đổi này làm tăng nguy cơ mắc bệnh, trong đó có đột quỵ não.

Các nguyên nhân gây ra nguy cơ đột quỵ não

1. Tăng huyết áp và thừa cân

Các lái xe thường phải ngồi nhiều giờ trong ngày, ít có cơ hội vận động. Theo khuyến nghị của Viện Quốc gia về An toàn và Sức khỏe Lao động ở Mỹ, người lớn nên tập thể dục mạnh mẽ ít nhất 2,5 giờ mỗi tuần. Tuy nhiên, nhiều tài xế thường không thực hiện được điều này.

Ngoài ra, vì tính chất công việc di chuyển liên tục và hạn chế thời gian, nhiều lái xe lựa chọn ăn uống nhanh (cơm hộp, thức ăn mang về) tại các nhà hàng hoặc quán ăn ven đường. Việc tiêu thụ thức ăn đã chế biến trước khiến cho 22% lái xe tải ở Mỹ gặp vấn đề về mỡ máu. Thói quen ăn uống không lành mạnh và thiếu hoạt động thể chất đã làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tăng huyết áp, thừa cân, rối loạn mỡ máu, tiểu đường,...

2. Nguy cơ hình thành cục máu đông

Do không gian trong cabin hẹp, nhiều lái xe phải ngồi yên trên ghế trong thời gian dài (từ 4-6 giờ). Việc lái xe liên tục không đổi tư thế khiến họ không có cơ hội thay đổi tư thế như duỗi chân, giãn cơ, vươn vai, hoặc đứng dậy đi lại,... Ngồi lâu trong một tư thế có thể dẫn đến nguy cơ hình thành cục máu đông, đặc biệt là ở những người có yếu tố thuận lợi như suy giãn tĩnh mạch, rối loạn đông máu,...

3. Sử dụng các chất kích thích

Để giúp bản thân tỉnh táo trong những chuyến đi dài vào ban đêm hoặc sau những đêm mất ngủ, nhiều tài xế đã sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, cà phê thậm chí là ma túy. Hút thuốc lá trong thời gian dài đã được nhiều nghiên cứu chứng minh là tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu, từ đó là tăng nguy cơ bị các bệnh nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ não hoặc ung thư phổi,… Ma túy cũng làm tăng nguy cơ bị đột quỵ não gấp 4 lần ở người trẻ. 

4. Mệt mỏi quá mức và hội chứng ngưng thở khi ngủ

Nhiều lái xe cảm thấy cực kỳ mệt mỏi khi lái xe, kể cả vào ban ngày và có thể gặp hội chứng ngưng thở khi ngủ. Đây là một hội chứng do tình trạng rối loạn giấc ngủ, gây tắc nghẽn đường thở, làm giảm lượng oxy cung cấp cho não khi ngủ. Hội chứng này thường gặp ở nam giới và có thể liên quan đến một số yếu tố như: Béo phì, hút thuốc lá, tư thế ngủ hoặc có các bệnh lý về mũi xoang, amidan. 

Khoảng 1/3 tài xế xe tải ở Mỹ mắc hội chứng này. Biểu hiện bao gồm: Đau đầu nhiều vào buổi sáng sau khi ngủ dậy, buồn ngủ quá mức vào ban ngày. Khi ngủ, tiếng ngáy ngắt quãng, có lúc như ngạt thở, thở hổn hển. Mệt mỏi quá mức, suy giảm trí nhớ, giảm độ tập trung do chất lượng giấc ngủ kém và thiếu oxy cung cấp cho não. 

Tình trạng này nếu không được điều trị sẽ tăng nguy cơ bị tăng huyết áp, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, đột tử trong đêm,… 

5. Căng thẳng tinh thần, căng thẳng thường xuyên

Do áp lực công việc phải xử lý hàng loạt các tình huống bất ngờ trên đường cùng với chế độ sinh hoạt không đều, mất ngủ kéo dài, ăn uống không điều độ,… có thể gây căng thẳng cho các tài xế. 

Khi bị căng thẳng sẽ kích thích cơ thể tăng tiết hormon Cortisol để chống lại. Cortisol có tác dụng làm tăng huyết áp, nhịp tim, và đường máu. Nếu căng thẳng kéo dài có thể tăng nguy cơ bị đột quỵ não. 

Cách phòng tránh và giảm thiểu nguy cơ

Đột quỵ não mặc dù là một bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể chủ động phòng tránh. Đột quỵ não xảy ra ở những lái xe không những gây nguy hiểm cho người bệnh mà còn có thể gây hậu quả nặng nề cho những hành khách trên xe hoặc những người tham gia giao thông trên đường. Do đó, các tài xế cần thực hiện những biện pháp phòng tránh như sau. 

- Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm những trường hợp không đủ điều kiện lái xe, đặc biệt là lái xe đường dài như: Tăng huyết áp khó kiểm soát, huyết áp dao động mạnh kể cả khi đã uống thuốc theo phác đồ, co giật, động kinh, thường xuyên bị tụt huyết áp,...

- Trong thời gian làm việc, các tài xế cần được kiểm tra sức khỏe định kỳ. Khi phát hiện có bất thường cần tuân thủ điều trị của bác sĩ. Trao đổi với bác sĩ về các tác dụng phụ gặp phải khi dùng thuốc có thể liên quan đến việc điều khiển phương tiện. Ví dụ như: một số thuốc gây đau đầu, chóng mặt hoặc run chân tay…  

- Cải thiện chế độ ăn uống bằng cách mang theo trái cây, hoa quả làm bữa ăn nhẹ hoặc kèm theo để bổ sung chất dinh dưỡng. Hạn chế sử dụng các chất kích thích và thức ăn nhanh, chiên rán sẵn càng ít càng tốt.  

- Quy định thời gian lái xe liên tục và nghỉ ngơi giữa các ca lái xe là cần thiết. Tài xế cần sử dụng thời gian nghỉ ngơi để thay đổi tư thế, vận động cơ thể hoặc tập thể dục nhẹ nhàng như co duỗi chân, nhón chân, tập vùng vai,… Theo khuyến nghị, vận động ít nhất 30 phút/ngày và 5 ngày trong một tuần sẽ giúp cải thiện giấc ngủ, giảm căng thẳng, tăng sự tỉnh táo và giảm nguy cơ gây tai nạn giao thông.