Một ngày tại bảo tàng diệt chủng Tuol Sleng ở Phnom Penh

Ngày thứ hai ở Phnom Penh, tôi thức dậy sớm. Ngay bên ngoài hành lang khách sạn tôi ở là dãy phố đêm trước vẫn còn nhộn nhịp… nhưng lúc này vắng lặng và yên bình.

Một ngày tại bảo tàng diệt chủng Tuol Sleng ở Phnom Penh

Bầu trời Campuchia mùa khô rất đẹp, trong vắt, không một gợn mây. Hôm nay tôi sẽ tới bảo tàng diệt chủng Tuol Sleng, Cánh đồng chết, và khu chợ đêm ở phố Tây Sisowath Quay.

Tuol Saleng

Chị Vinh, người bán bún bò và hủ tiếu mà tôi đã gặp tối hôm trước, không phải là người đầu tiên nhắc đến Tuol Sleng và Cánh đồng chết. Trước đó, chú lái xe tuk tuk đã nói về điều đó. Chú không nói được nhiều tiếng Anh, nhưng cách chú dùng bàn tay đưa lên để ra hiệu cắt cổ và nhắc tới cái tên Pol Pot cho tôi biết đó là nơi quân Khmer Đỏ đã giết người. Còn mơ hồ về Khmer Đỏ, về nạn diệt chủng ở Campuchia, tôi quyết định đến bảo tàng.

Tôi thưởng thức một tô hủ tiếu chỉ với 1 USD, thuê một chiếc xe máy với giá 7 USD và chuẩn bị sẵn sàng lên đường. Bảo tàng diệt chủng nằm ngay trong trung tâm thành phố. Sau khi đi qua những con phố náo nhiệt với hàng quán vào buổi sáng, tôi đến một dãy phố nhỏ, nơi có những khu tập thể cũ kỹ, bức tường dài màu xám quấn đầy dây thép gai, những sợi thép gai đã han rỉ, xỉn màu, bên trong trông giống như một ngôi trường hơn là bảo tàng. Đó chính là Tuol Sleng.

Tôi chào hỏi những người bảo vệ lớn tuổi trước khi mua vé vào cổng. Ấn tượng đầu tiên của tôi về Tuol Sleng là một không gian rộng lớn với bóng cây xanh phủ kín, vắng vẻ nhưng yên bình. Đọc tờ hướng dẫn, tôi biết nơi này còn được gọi là S21. Đây từng là một ngôi trường. Khi quân Khmer Đỏ chiếm thành phố, trường học bị giải tán và nơi này được sử dụng làm nơi giam giữ và tra tấn tù nhân.

Dãy nhà đầu tiên là những căn phòng nhỏ tăm tối. Trong phòng không có gì ngoài những chiếc giường sắt cũ kỹ, chiếu rách, kìm, búa, hộp đạn tiểu liên… Một không gian trống trải, u tối, ma quái.

Tôi bước lên tầng hai, qua dãy cầu thang còn tăm tối hơn. Trong phòng có những bức tranh vẽ lại cảnh tra tấn. Tôi tự hỏi: “Những người này là ai, tại sao lại phải chịu đựng những hành động tra tấn dã man như vậy? Họ đã phạm tội gì?”.

Câu trả lời nằm ở một dãy phòng khác, nơi lưu giữ hình ảnh những khuôn mặt với đủ biểu cảm: ngơ ngác, sợ hãi, căm phẫn, cầu cứu… cho đến cả nét ngây thơ của một vài đứa trẻ. Họ đều là giới trí thức, được đưa đến đây để ký vào tờ giấy xác nhận tội trạng, bị buộc nhận những tội lỗi như ăn trộm, gián điệp cho CIA, hoặc gia đình có người làm gián điệp, phản quốc… Họ bị tách rời khỏi gia đình, không biết chuyện gì sắp xảy ra. Họ được đưa đến đây để thực hiện bước cuối cùng của việc hợp thức hóa tội trạng, và sau đó bị dẫn đi hành quyết.

Hơn 20.000 người đã bị đưa đến S21, bị tra tấn, hành hạ, bắt ký nhận bản án và hoàn thiện hồ sơ rồi được chuyển đến một nơi cách trung tâm thành phố 15 km, có tên gọi là Choeung Ek để bị hành quyết.

Rời căn phòng cuối cùng, nơi có những hộp sọ của nạn nhân bị tra tấn, tôi ngồi trên chiếc ghế đá trong sân trường. Yên bình nhưng trong tâm hồn tôi không còn sự yên bình như lúc mới đến đây. Những nỗi buồn cuồn cuộn, ám ảnh với hình ảnh dãy lớp học bị giam cầm bởi dây thép gai, như những nạn nhân ở đây bị ép buộc thú nhận những tội ác mà họ chưa từng phạm.

Những Cánh Đồng Chết và Nỗi Đau Chia Cắt

Cánh đồng chết cách trung tâm thành phố 13 km, qua con đường bụi mịt mù. Bên tay trái có tấm biển chỉ dẫn “Choeung Ek”. Không gian xanh, trong lành, yên bình, vang lên tiếng chim hót.

Tôi mua vé tham quan kèm vé nghe radio tour. Chiếc radio bắt đầu truyền những giai điệu buồn, mất mát và đau đớn. Một giọng đọc trầm ấm dẫn dắt tôi qua con đường nhỏ ở cổng vào, từng điểm tham quan trong Choeung Ek, từ cảnh quân Khmer Đỏ đưa người đến, giam cầm, hành quyết, những hố chôn tập thể, xương người, dụng cụ tra tấn…

Đứng trước những ngôi mộ tập thể, nơi chôn chung hàng nghìn thi thể, tôi nghẹn ngào và rùng mình khi thấy những mảnh xương người trắng bên dưới, ngay dưới chân tôi. Và những mảnh xương khác, những mảnh quần áo, dấu vết của cuộc sống đã tan biến… Đây là nơi chôn của hơn 20.000 nạn nhân, nhiều trong số họ là phụ nữ và trẻ em. Quân Khmer sử dụng những công cụ thô sơ nhất, thậm chí cả cành cây để giết người.

Choeung Ek chỉ là một trong hơn 100 hố chôn tập thể trên khắp Campuchia. Trong vòng 3 năm, 8 tháng, 20 ngày, hơn 3 triệu người Campuchia đã chết, trong số đó có hơn 1,2 triệu người bị hành quyết và số còn lại chết vì đói. Tỉ lệ này đồng nghĩa với việc mỗi 4 người Campuchia thì có 3 người bị giết bởi đồng bào của họ.

Không tin vào những gì tôi nghe và chứng kiến, 20.000 xác chết được chôn trong một nghĩa địa khổng lồ, lớn tới mức phải xây tháp cao vài chục mét chỉ để giữ được vài nghìn hộp sọ. Số còn lại mãi yên nghỉ dưới lòng đất. Mọi du khách khi đến Phnom Penh nên ghé Toul Saleng và Choeng Uk, không chỉ để hiểu sâu hơn về quá khứ và sự mạnh mẽ của người Khmer, mà còn để mang về lòng biết yêu thương, quý trọng những gì mình đang có.

Chợ Đêm ở Khu Phố Tây Sisawath Quay

Rời Choeung Ek (Cánh Đồng Chết), tôi quay trở lại khách sạn để nghỉ ngơi rồi tiếp tục đi dạo phố đêm, chợ đêm Sisowath Quay. Tại đây, tôi thử một số loại côn trùng (không dám thử hết, chỉ dám thử nhộng, một loại nhái nhái nhỏ) - đặc sản của Phnom Penh. Món côn trùng này xuất phát từ nạn đói ở Campuchia. Tôi nói với bạn cùng phòng: 'Một ngày toàn chứa đầy cái chết và cảm giác đói khát'. Đó là một trong những điểm đến đặc biệt nhất tôi từng trải qua.

Tối cuối tuần, Phnom Penh sôi động hơn với âm nhạc. Nhiều chàng trai, cô gái Campuchia tới khách sạn tôi ở để tham gia bữa tiệc cuối tuần. Giữa những âm thanh, ánh sáng rực rỡ, tiếng radio và hình ảnh từ Tuol Sleng - Choeung Ek vẫn còn vương vấn trong tâm trí tôi.

Ngày hôm sau, tạm biệt Phnom Penh, tạm biệt hình ảnh những gia đình lang thang với đàn trẻ lấm lem, nhem nhuốc mà bạn có thể dễ dàng bắt gặp ở một góc nào đó gần cung điện Hoàng gia; tạm biệt bảo tàng diệt chủng - Cánh Đồng Chết và nạn diệt chủng Khmer Đỏ... Tôi đi về phía Nam Campuchia, đến với thành phố biển Sihanoukville, nơi còn được gọi là 'viên ngọc được người Campuchia giấu kín', với những bãi biển cát trắng, nước trong, những chiếc ghế bành êm ái, giá phòng và đồ ăn rẻ, những ngôi nhà tổ chim ngoài đảo vắng... - một thiên đường dành cho dân du lịch bụi.

Theo Zingnews

***

Tham khảo: Cẩm nang du lịch Mytour