Một người Hà Nội (CD)

Một người Hà Nội bao gồm nội dung chính, dàn ý phân tích, bố cục, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, hoàn cảnh sáng tác và ra đời tác phẩm. Ngoài ra, tiểu sử, quan điểm và sự nghiệp sáng tác phong cách nghệ thuật hỗ trợ các em học tốt môn văn 11

Tác giả bài viết

Nguyễn Khải

1. Thông tin tiểu sử

- Nguyễn Khải (1930 – 2008), tên khai sinh là Nguyễn Mạnh Khải, ông chào đời tại Hà Nội.

- Ông đã trải qua quá trình huấn luyện và phát triển trong quân ngũ

- Ông là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn xuôi Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám

2. Hành trình văn học

a. Các tác phẩm chính

Xung đột, Mùa lạc, Một người Hà Nội, Thượng Đế thì cười, và các tác phẩm khác...

b. Phong cách sáng tác

Có khả năng phân tích tinh tế, phân tích tâm lý nhân vật sắc sảo, giọng văn gần gũi, sâu lắng, đầy triết lý.

Tác phẩm văn học

Tác phẩm 'Một người Hà Nội'

1. Tóm tắt nội dung

Câu chuyện xoay quanh nhân vật cô Hiền, một người phụ nữ Hà Nội tiêu biểu với phẩm chất đẹp và thông minh. Cô có gia đình giàu có và được nhân vật 'tôi' kính trọng. Trẻ tuổi, cô mở salon văn học giao lưu trí thức. Khi lập gia đình, cô chọn một thầy giáo tiểu học, gây ngạc nhiên. Trong thời gian kháng chiến chống Pháp, cô sống ở Hà Nội, duy trì nếp sống thanh lịch, mặc dù xung quanh khó khăn. Cô Hiền có nghề hoa giấy, sống trung thực không bị cải tạo. Các con cô đều có thành tích học tập và quân sự tốt. Năm 1975, con trai cô trở về và đã là thượng úy. Cô tổ chức bữa tiệc hàng tháng và được 'tôi' ghé thăm khi quay lại Hà Nội, phản ánh về sự thay đổi của người Hà Nội hiện nay. Cô Hiền kể về sự cố cây si ở đền Ngọc Sơn.

2. Đôi nét chung

- Nguồn gốc: Tác phẩm nằm trong tập truyện ngắn cùng tên của Nguyễn Khải.

- Hoàn cảnh sáng tác: Tác phẩm ra đời trong thời kỳ đất nước trải qua nhiều thăng trầm và biến động. Những giá trị truyền thống, đặc biệt là của người Hà Nội, dần bị mai một.

3. Phân tích chi tiết

a. Nhân vật chính: Cô Hiền

* Mô tả chung:

- Khi còn trẻ, cô là một người phụ nữ thông minh, xinh đẹp, xuất thân từ một gia đình giàu có và đức hạnh.

- Có cách sống và tư duy riêng biệt, độc đáo

 + Phong cách sống, hành động:

Trong thời chống Pháp: sống ở Hà Nội, không liên quan đến 'chính phủ', sống một cách đường hoàng, giàu có, duy trì phong cách sinh hoạt và lễ nghi đặc trưng của người Hà Nội.

Giai đoạn Hà Nội được giải phóng: tiếp tục giữ vững cách sống và nếp cũ của người Hà Nội.

Trong thời kỳ chống Mỹ: không cổ vũ cũng không cấm con cái nhập ngũ.

Sau năm 1975: tiếp tục duy trì lối sống thanh lịch của người Hà Nội, tổ chức bữa cơm với bạn bè mỗi tháng một lần giữa những người Hà Nội xưa.

+ Lối tư duy: Kết hợp giữa tiếp thu cái mới và duy trì quan điểm sống riêng: “Vui nhiều rồi... đến làm ăn chứ?”, “Cả đời chưa từng bị ai cám dỗ, kể cả chế độ”, “Người phụ nữ không làm nội tướng thì gia đình cũng chẳng ổn”, “Các cậu là người Hà Nội... buông tuồng”, “Xã hội nào cũng cần... để duy trì mọi giá trị”.

* Tính cách phong phú và nổi bật

- Một phụ nữ sắc bén và tinh tế:

+ Mạnh dạn, thẳng thắn trình bày ý kiến của mình trước những điều chưa hợp lý trong chế độ mới.

+ Đối với người giúp việc, cô coi họ như người thân, đối đãi ân tình như người trong nhà.

+ Với tình hình thời cuộc, cô thể hiện rõ quan điểm của mình: “Tôi có dáng dấp tư sản, nhưng không bóc lột ai cả, vậy thì làm sao gọi là tư sản được”.

- Một phụ nữ thông minh, quyết đoán, thực tế và giỏi tính toán

+ Tất cả việc cô làm đều có kế hoạch trước: Sau ngày Hà Nội giải phóng, cô sở hữu hai ngôi nhà, năm 1956, cô bán căn nhà ở Hàng Bún...

+ Cô hành động theo ý định và không quan tâm đến lời đàm tiếu của người khác: “Tôi cả đời chưa từng bị ai cám dỗ, kể cả chế độ”.

- Một phụ nữ đảm đang, quán xuyến mọi việc như một nội tướng trong gia đình

+ Coi trọng vai trò của người phụ nữ trong gia đình, xem đó là vai trò “nội tướng” quan trọng

+ Kết hôn ở tuổi gần 30, cô chọn một thầy giáo tiểu học làm chồng.

+ Việc sinh con kết thúc khi cô 40 tuổi. Cô chăm sóc con cái với sự sáng suốt của một người mẹ có tầm nhìn xa.

+ Cô dạy dỗ con cái từ nhỏ, chú trọng từng chi tiết nhỏ nhất. Trách nhiệm lớn nhất của cô là giúp con phát triển nhân cách và chuẩn bị tương lai tốt đẹp.

- Một người có lòng tự trọng cao và sống có trách nhiệm

Chuyện hai người con xin nhập ngũ: “Tôi đau đớn nhưng đồng ý, vì không muốn con sống dựa vào sự hy sinh của đồng đội. Con dám ra đi là thể hiện lòng tự trọng”, “Tôi muốn sống ngang hàng với các bà mẹ khác, hoặc cùng sống hoặc cùng chết, vui buồn chung có ý nghĩa hơn”.

- Một người luôn giữ gìn những nét đẹp truyền thống của người Hà Nội và nuôi dưỡng niềm tin vào cuộc sống.

+ Có niềm tin mạnh mẽ vào giá trị cổ truyền: “Người già nào cũng luôn nhớ thời vàng son đã qua, mỗi thế hệ đều có thời kỳ vàng son của họ. Hà Nội cũng vậy”

+ Câu chuyện về cây si và những suy tư của cô Hiền.

b. Các nhân vật phụ

* Nhân vật 'tôi':

- Khả năng quan sát tinh tế, đã trải qua nhiều biến cố của thời cuộc, biết trân trọng giá trị văn hóa và quý mến những người có bản lĩnh như cô Hiền.

- Một người lính, một con người bình thường trong cuộc sống.

* Nhân vật Dũng: can đảm, có lòng tự trọng, sẵn sàng chiến đấu khi tổ quốc cần, nghĩa tình, đại diện cho giới trẻ Hà Nội.

* Mẹ của Tuất: mạnh mẽ, can trường, biết vượt qua nỗi đau.

* Những thanh niên Hà Nội và những người làm nên 'nhận xét không mấy vui vẻ' của nhân vật 'tôi': hời hợt, thô lỗ, ích kỷ, làm xấu đi hình ảnh và văn hóa của Hà Nội.

c. Hình ảnh cây si cổ thụ

- Câu chuyện về cây si cổ thụ thể hiện quy luật vĩnh cửu của sự sống: 'thiên địa tuần hoàn, sự ra vào của tạo vật khó có thể đoán trước'.

- Cây si là biểu tượng nghệ thuật, hình ảnh ẩn dụ cho vẻ đẹp của Hà Nội: dù có bị tàn phá hay 'bị nhiễm bệnh', nó vẫn là người Hà Nội với truyền thống văn hóa đã được nuôi dưỡng qua lịch sử, là cốt cách, tinh hoa, linh hồn của đất nước.

d. Giá trị nội dung

- Khẳng định sức sống kiên cường của những giá trị văn hóa mang nét đẹp của Hà Nội.

- Truyền tải niềm mong mỏi về việc gìn giữ những giá trị đó cho hôm nay và tương lai.

- Nhân vật cô Hiền là “một người Hà Nội” mãi là hạt bụi vàng trong kho báu trầm tích của văn hóa dân tộc.

e. Giá trị nghệ thuật

- Giọng văn kể chuyện: vừa chân thật, gần gũi, hài hước vừa chứa đựng chiêm nghiệm, suy tư và triết lý.

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: mô tả nhân vật thông qua suy nghĩ, lời nói, hành động. Nhân vật được cá nhân hóa cao, tương ứng với lứa tuổi, tầng lớp xã hội, tính cách và cuộc đời riêng.