Buzz
Thanh Hải là một trong số những nhà thơ tiêu biểu của văn hóa cách mạng miền Nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Ông sinh ra, lớn lên và đấu tranh tại miền Thừa Thiên - Huế. Thơ của ông là tiếng lòng của nhân dân Trị Thiên
- Huế, từ việc phản ánh sự tức giận của dân chúng trước tội ác giết người của kẻ thù, đến những lời thì thầm của dân chúng và chiến sĩ, đến tình cảm yêu mến Bác Hồ. Các bài thơ như Hoa mồ côi nở, Núi vẫn nhớ và Cháu nhớ Bác Hồ, A Vầu không chết của ông đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, gợi lên nhiều cảm xúc và tình thương. Thời điểm này, thơ của Thanh Hải đã được trao giải thưởng văn học Nguyễn Đình Chiểu.
Sau khi đất nước thống nhất, ông tham gia vào việc lãnh đạo Hội văn nghệ Bình - Trị - Thiên nhưng vẫn không ngừng sáng tác. Các tác phẩm như Mùa xuân bé nhỏ và một số bài thơ khác của ông đã được cộng đồng đánh giá cao, phản ánh tâm hồn lạc quan và cái nhìn trẻ trung của người Việt Nam trong giai đoạn xây dựng đất nước.
Bài Mùa xuân bé nhỏ được Thanh Hải viết vào tháng 11 năm 1980. Lúc đó, đất nước đang trải qua những khó khăn: chiến tranh biên giới, nền kinh tế chưa thoát khỏi chính sách bao cấp, nhưng mọi người vẫn đang hăng hái tham gia vào công cuộc xây dựng. Bài thơ đã phản ánh được tâm trạng của nhân dân: vui vẻ, lạc quan nhưng cũng không thiếu những lo âu. Do đó, bài thơ nhanh chóng được yêu thích bởi độc giả, được phổ nhạc và trở thành một trong những bài hát được nhiều người ưa thích.
Bài Mùa xuân bé nhỏ mang đậm nét âm nhạc. Có lẽ chính hình thức thơ với năm chữ và cách sắp xếp vần cùng với sự biến đổi phong phú đã tạo ra lợi thế để diễn tả niềm vui nhỏ bé của 'mùa xuân bé nhỏ' kia. Sự kết hợp giữa âm nhạc và ngôn từ được nâng cao bởi hình ảnh đẹp trong bài. Hãy đọc lại đoạn thơ đầu để cảm nhận sự hòa quyện giữa âm nhạc và thơ trong từng chữ, từng dòng:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
ơi con chim chiền chiện
Hót chi mù vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Trong đoạn thơ này có chim và hoa, chim hót vang trời, hoa tím biếc; có trời và đất, trời bao la và sông xanh. Cảnh này gợi lên một không gian rộng lớn, tươi mát nhưng cũng dịu dàng, êm đềm, là một không gian đặc trưng của Huế. Không gian ấy càng trở nên đặc biệt với cách sử dụng ngôn từ phù hợp với văn hóa Huế. Từ 'ơi!' ở đầu câu thơ, từ 'chi' ngay sau động từ 'hót' đã mang lại cảm giác dịu dàng, ấm áp, thân thiết của người Huế vào âm nhạc của bài thơ, để gợi lên tình thương, tình nhớ. Cả đoạn thơ dần dần hiện lên một bức tranh đẹp:
Từng giọt lấp lánh rơi
Tôi nắm tay, tôi chờ.
Âm thanh của con chim hót giữa trời xanh, mặc dù có vẻ như vô hình, nhưng lại được biến hóa thành 'từng giọt lấp lánh rơi', một ý tưởng sáng tạo và gợi cảm của nhà thơ. Hành động 'nắm' đủ để thể hiện sự trân trọng của người viết văn đối với vẻ đẹp và âm nhạc của thiên nhiên, của trời và sông, của chim và hoa, đồng thời thể hiện sự đồng cảm của tâm hồn với thiên nhiên và cuộc sống.
Bài thơ Mùa xuân bé nhỏ lên tiếng lựa chọn từ cuộc sống vốn 'vất vả và đầy thách thức' đang hối hả 'vươn lên phía trước' của một quốc gia đang mang trên mình những vết thương từ hai cuộc chiến và đang phải đối mặt với kẻ thù bên ngoài, nhưng vẫn quyết tâm xây dựng tương lai.
Một điểm đặc biệt khác của bài thơ là cách mô tả nhân vật trữ tình một cách tự nhiên, giản dị và luôn thay đổi. Nhân vật, lúc xuất hiện, có vẻ như một nhà thơ đang hoà mình vào thiên nhiên. Tiếng 'tôi' thốt ra từ nhà thơ với sự thân thiết, dịu dàng và khiêm tốn:
Từng giọt lấp lánh rơi
Tôi nắm tay, tôi chờ.
Cùng với sự biến đổi của bốn câu thơ, cách mô tả của nhân vật trữ tình cũng thay đổi. Chuyển từ mùa xuân của trời đất, của thiên nhiên sang mùa xuân của cuộc sống cách mạng, của nhân dân, của đất nước:
Mùa xuân người mang súng
Lộc đầy lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc phủ đầy ruộng
Nhân vật trữ tình trở nên:
Tôi trở thành con chim hót
Tôi trở thành một cành hoa
Tôi hòa mình vào bài ca
Một nốt âm dịu dàng.
Ở đây, “ta” là nhà thơ và cũng là tất cả mọi người. Sự biến đổi của nhân vật trữ tình không có sự giả tạo hay tỏ ra quá mạnh mẽ. Đọc khổ thơ, chúng ta vẫn cảm nhận được sự hứng khởi, phấn chấn và tự nhiên, không hề gợi lên cảm giác căng thẳng. Ta làm con chim, làm một cành hoa, làm một nốt âm, ta trở thành người mang lại niềm vui cho cuộc sống một cách khiêm nhường, đáng yêu.
Ở hai khổ thơ cuối, mùa xuân được biến thành mùa xuân của lý tưởng, của tấm lòng cao quý. Đây là tiếng hát của con người muốn hiến dâng bản thân cho cuộc sống cách mạng, cho đất nước không biết tuổi già, coi đó là niềm vui và lẽ sống. Nhân vật trữ tình lúc này không còn là “tôi' hay “ta” nữa, bỗng biến thành:
Một mùa xuân nhỏ bé
Thầm lặng dâng tặng đời
Dù là ở tuổi hai mươi
Dù là khi tóc đã bạc phơ.
Công việc “thầm lặng dâng tặng đời' dù ở bất kỳ độ tuổi nào cũng không còn là của một người riêng. Đó là khát vọng sống của một thời đại, của tôi, của bạn, của cả thế hệ chúng ta. Chính sự biến đổi như vậy của nhân vật trữ tình đã khiến cho hai khổ thơ cuối dù vẫn giữ nguyên vẻ ngoài nhỏ nhắn nhưng lại chứa đựng một ý nghĩa triết học sâu sắc.
Mytour
