Buzz
Về tác giả và tác phẩm Một thời đại trong thi ca Ngữ văn lớp 11, cuốn sách Kết nối tri thức cung cấp thông tin đầy đủ về những điểm quan trọng nhất của tác phẩm Một thời đại trong thi ca.
Tác giả và tác phẩm: Một thời đại trong thi ca - Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức
I. Tác giả của văn bản Một thời đại trong thi ca
- Hoài Thanh (1909-1982), tên thật là Nguyễn Đức Nguyên
- Ông sinh ra trong một gia đình nhà nho yêu nước
- Trong thời gian học tập, ông đã tham gia vào phong trào yêu nước và trải qua bị thực dân Pháp bắt giữ. Ông từng làm Chủ tịch Hội văn hóa cứu quốc tại Huế
- Sau Cách mạng, ông hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật và từng giữ nhiều vị trí quan trọng
- Các tác phẩm đáng chú ý: Văn chương và hành động, Thi nhân Việt Nam, Có một nền văn hóa Việt Nam, Nói chuyện thơ kháng chiến,....
- Ông được xem là nhà phê bình văn học xuất sắc nhất trong văn học Việt Nam hiện đại
II. Khám phá tác phẩm Một thời đại trong thi ca
1. Thể loại
Một thời đại trong thi ca thuộc thể loại văn nghị luận.
2. Nguyên bản và bối cảnh sáng tác
- Một thời đại trong thi ca là bài luận mở đầu trong cuốn Thi nhân Việt Nam 1932 – 1941.
- Tác phẩm này là một bản “tổng kết” về phong trào Thơ mới trong giai đoạn phát triển cao nhất của nó.
3. Phương thức diễn đạt
Văn bản Một thời đại trong thi ca sử dụng phương thức diễn đạt là Nghị luận.
4. Tóm tắt nội dung của Một thời đại trong thi ca
Bài viết được chia thành ba phần chính. Trong phần mở đầu, tác giả Hoài Thanh đề cập đến khó khăn trong việc tìm kiếm tinh thần của thơ mới. Việc này vô cùng khó khăn, đặc biệt là trong việc so sánh các tác phẩm và đặt chúng vào bối cảnh thời đại. Tác giả giúp chúng ta nhận biết thơ mới và thơ cũ một cách tổng quan nhất. Sau khi tìm ra tinh thần thơ mới, tác giả đi vào nhân vật chính là tinh thần thơ mới, đó là cái “tôi” cá nhân. Khi cái “tôi” hiện ra, nó vô cùng xa lạ vì mọi người đã quen với cái “ta” chung và rộng lớn. Hơn nữa, cái “tôi” xuất hiện trong một bối cảnh u tối của đất nước, khi bầu trời của dân tộc đang bị che phủ bởi bóng tối ngoại xâm. Tác giả cũng nhấn mạnh rằng cái “tôi” hiện ra do các nhà tri thức nhỏ lẻ như: Xuân Diệu, Huy Cận, Nguyễn Bính, Hàn Mặc Tử,.. cũng đang trải qua giai đoạn khó khăn, mất niềm tin khi đối mặt với bối cảnh hiện tại. Và những nhà thơ mới họ tìm lại niềm tin thông qua tình yêu dành cho tiếng Việt. Họ lục lại quá khứ, hồi tưởng về những kỷ niệm để quên đi nỗi đau hiện tại.
5. Bố cục của văn bản Một thời đại trong thi ca
- Phần 1 (từ đầu đến đại thể): Trình bày vấn đề tinh thần của Thơ mới.
- Phần 2 (tiếp theo đến băn khoăn riêng): Phân biệt Thơ cũ và Thơ mới; tập trung vào cảm xúc chính của Thơ mới.
- Phần 3 (phần còn lại): Thể hiện niềm tin, hy vọng vào sự phát triển của Thơ mới.
6. Ý nghĩa về nội dung
Tác phẩm đã thể hiện rõ nội dung chính về tinh thần của Thơ mới: Lần đầu tiên, khái niệm về bản thân với ý nghĩa tuyệt đối của nó được thể hiện trong thơ, đồng thời nó cũng phản ánh sự đau đớn tiềm tàng trong tâm hồn của thanh niên thời kỳ đó.
7. Ý nghĩa về nghệ thuật
Phong cách lập luận khoa học, sắc sảo, sâu sắc, ngôn từ tinh tế, tài hoa, và đầy cảm xúc.
III. Khám phá chi tiết về tác phẩm Một thời đại trong thi ca
1. Nguyên lý để nhận diện tinh thần Thơ mới
- Thách thức:
+ Đôi khi, việc phân biệt giữa thơ mới và thơ cũ không hề dễ dàng, không phải lúc nào cũng rõ ràng.
+ Cả thơ mới và thơ cũ đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng.
⇒ Nhận xét: Qua việc sử dụng các câu văn giả định, cảm thán, với một ngôn ngữ thân thiện, gần gũi, chân thành, tác giả đã thể hiện được sự khó khăn và mong muốn không ngừng của những người yêu văn trong việc nhận biết tinh thần Thơ mới.
- Nguyên lý nhận biết:
+ Phương pháp so sánh: Đánh giá bài thơ dựa trên sự so sánh giữa các bài thơ xuất sắc, không quan trọng bài nào dở.
+ Quan điểm lập luận, phong phú, không thiên vị: Tập trung vào tổng quan, không chỉ nhìn vào chi tiết.
⇒ Nhận xét: Nguyên tắc này hết sức thuyết phục, khách quan, và chính xác. Bởi vì:
- Mỗi thời đại đều có những bài thơ xuất sắc của riêng nó, không có bài thơ dở nào có thể đại diện cho toàn bộ thời đại, và nghệ thuật luôn phản ánh sự liên tục giữa cái cũ và cái mới.
- Việc đánh giá cần phải toàn diện và khách quan.
2. Tinh thần Thơ mới
- Tinh thần Thơ mới tập trung vào khái niệm “tôi”:
+ Bản chất của khái niệm “tôi”: Đại diện cho quan niệm về cá nhân trong quá trình tự do, tự tin và sự tỉnh thức cá nhân (với ý nghĩa tuyệt đối).
+ Hành trình: Khởi đầu lúc mới bắt đầu, lạ lẫm - trải qua quá trình làm quen - bước vào giai đoạn được coi là đáng thương và đáng trách.
⇒ Nhận xét:
- Thơ cũ là giọng nói của cộng đồng, liên quan đến tập thể, cộng đồng, và dân tộc.
- Thơ mới là giọng nói của cá nhân, với ý nghĩa tuyệt đối, liên quan chặt chẽ đến cá nhân, riêng tư, và con người.
- Cách tiếp cận nghệ thuật của thơ mới kết hợp sự so sánh, đối chiếu với quan điểm biện chứng, lịch sử, và nhiều góc nhìn:
+ Đặt khái niệm “tôi” vào bối cảnh của “ta”.
+ Đặt cái “tôi” trong bối cảnh của thời đại, cùng nhìn nhận từ góc nhìn tâm lý của thanh niên thời đại để phân tích và đánh giá.
+ Đặt cái “tôi” trong bối cảnh lịch sử để đưa ra nhận định: Lịch sử xuất hiện, lịch sử phát triển, và lịch sử tiếp nhận…
3. Sự di chuyển của thơ mới quanh cái “tôi” và cái bi kịch của nó
- Cái “tôi” đáng thương và đáng trách:
+ Mất đi sự kiêu hãnh và tự tin: không có sự kiêu hãnh như Lí Bạch, không có lòng tự trọng khinh bỉ thế tục như Nguyễn Công Trứ.
+ Than van, đau đớn, đầy bi thảm.
+ Thiếu lòng tin đầy đủ vào hiện thực, cố gắng trốn thoát khỏi hiện thực nhưng lại vướng vào cái bi kịch.
→ Cách trình bày với tính tổng quan cao (về tình trạng bế tắc của cái “tôi” trong Thơ mới và phong cách riêng của từng nhà văn). Lập luận logic, chặt chẽ nhưng vẫn đầy cảm xúc và hình ảnh sâu sắc.
- Các hướng mà các nhà Thơ mới đi sâu vào:
+ Thế Lữ: Hướng về thiên đàng.
+ Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên: Sống trong điên đảo.
+ Xuân Diệu: Mê đắm say sưa.
+ Huy Cận: Ngẩn ngơ u sầu.
→ Sự tuyệt vọng, càng sâu càng lạnh.
- Bi kịch của thanh niên thời đó:
+ Cô đơn, buồn rầu, cố gắng thoát khỏi hiện thực vì thiếu niềm tin vào nó nhưng cuối cùng lại rơi vào bế tắc (Điều này cũng là nét đặc trưng của thơ mới).
+ Bi kịch này 'đại diện tốt nhất cho thời đại', có ý nghĩa văn học và xã hội.
- Giải quyết bi kịch: Dành trọn vào tiếng Việt.
+ Họ yêu thương ngôn ngữ đã chia sẻ niềm vui buồn với tổ tiên.
+ Họ đặt tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt.
+ Tiếng Việt, bức vải lụa đã thấm hút linh hồn những thế hệ trước.
+ Họ mong muốn mượn tinh thần quốc gia để thể hiện lo lắng cá nhân.
+ Họ tin rằng ngôn ngữ và đất nước của chúng ta vẫn tồn tại.
+ Họ khao khát tìm về quá khứ để gắn bó với những giá trị vĩnh cửu, đảm bảo cho tương lai.
Học hiểu rõ bài Một thời đại trong thi ca
Các phương pháp học sẽ giúp bạn hiểu sâu hơn về bài Một thời đại trong thi ca Ngữ văn lớp 11 hoặc các bài khác:
