Múa ba lê

Múa ba lê (hay còn gọi là múa ballet, từ tiếng Pháp ballet /balɛ/) là một loại hình nghệ thuật múa kịch có nguồn gốc từ triều đình Ý, phát triển tại Pháp, Nga, Mỹ và Anh với những kỹ thuật múa phối hợp. Đây là một dạng múa kỹ thuật với ngôn từ đặc trưng riêng, có ảnh hưởng toàn cầu và được giảng dạy tại các trường múa trên toàn thế giới. Múa ballet thường bao gồm âm nhạc (do dàn nhạc biểu diễn, đôi khi có thêm hát), lời ca và diễn xuất của dàn múa. Ballet cổ điển, với những động tác uyển chuyển và chính xác, là dạng phổ biến nhất. Ngoài ra, ballet cổ điển còn có các biến thể như ballet tân cổ điển và ballet đương đại.

Về nguồn gốc từ, từ ba-lê trong tiếng Việt bắt nguồn từ tiếng Pháp 'ballet', mà tiếng Anh cũng đã vay mượn từ thế kỷ 17. Ballet có nguồn gốc từ tiếng Ý balletto, một dạng rút gọn của ballo (múa). Ballet còn có nguồn gốc xa hơn từ tiếng Latin ballere, có nghĩa là múa.

Lịch sử

Nước Ý là cái nôi của opera và ballet, với các buổi biểu diễn ballet thời Phục Hưng được tổ chức cho các lễ cưới hoàng gia và tầng lớp quý tộc. Trong thời kỳ này, châu Âu đặc biệt chú trọng đến học vấn và nghệ thuật, đồng thời thương mại cũng phát triển mạnh mẽ. Các thành phố của Ý trở thành trung tâm nghệ thuật và thương mại của châu Âu. Catherine de Médicis, người Florence, kết hôn với Henri II và trở thành hoàng hậu Pháp vào năm 1547, đã mang loại hình giải trí này đến triều đình Pháp. Năm 1661, Louis XIV (Vua mặt trời) sáng lập Học viện Múa Hoàng gia (Academie Royale de Danse) để đào tạo các vũ công chuyên nghiệp cho triều đình. Ban đầu, chỉ có nam vũ công biểu diễn và vai nữ được đảm nhiệm bởi các diễn viên nam mặc trang phục nữ, đeo mặt nạ và tóc giả. Phải đến vở ba-lê Le Triomphe de l'Amour năm 1681, nữ vũ công mới chính thức tham gia vào ba-lê. Từ mô hình của Pháp, trường ballet Hoàng gia Nga (Russian Imperial Ballet, nay là Kirov Ballet) được thành lập năm 1738 tại St. Petersburg và trở thành một trong những học viện ballet hàng đầu thế giới. Đoàn Ballet Hoàng gia Đan Mạch cũng được thành lập năm 1748. Thời kỳ lãng mạn của ballet xem phụ nữ như những thực thể lý tưởng, lần đầu tiên trong lịch sử ba-lê, phụ nữ được trao vị trí quan trọng hơn nam giới. Nam diễn viên chỉ đóng vai trò hỗ trợ để làm nổi bật các ballerina. Sau năm 1850, ballet Pháp suy thoái, trong khi ballet Nga phát triển mạnh nhờ các bậc thầy như August Bournonville, Jules Perrot, Arthur Saint-Léon, Enrico Cecchetti và Marius Petipa. Nửa sau thế kỷ 19, trung tâm ballet thế giới chuyển từ Pháp sang Nga, với Marius Petipa đóng vai trò quan trọng trong việc biến St. Petersburg thành trung tâm ballet toàn cầu. Đoàn ballet của St. Petersburg đã đào tạo nhiều diễn viên ballet vĩ đại, nổi bật nhất là Anna Pavlova.