Nhấm nháp mùi vị của nộm rau muống - rau rút, nộm đu đủ bò khô, nộm gà bóp rau răm… kèm theo gỏi dưa gang, gỏi củ đậu thịt bò... 'Mê tít', chỉ nhìn thôi cũng thấy ngon.

Nhà báo Vĩnh Quyên, một trong các quản trị viên của nhóm Hà Thành hương xưa vị cũ - chia sẻ với Tuổi Trẻ Online, những món nộm, món gỏi truyền thống mang lại những kỷ niệm đẹp của người dân Hà Nội.
Khi thấy mẹ bận rộn với việc nhặt các loại rau thơm, giã lạc rang, tỏi,... các con sẽ liền hỏi 'hôm nay có nộm không mẹ'. Những nguyên liệu đó trở thành biểu tượng của một món ăn quen thuộc mỗi khi hè về.
Bây giờ, danh sách các món nộm, món gỏi của Hà Nội được mở rộng thêm nhờ sự sáng tạo, biến tấu tài tình của các bà nội trợ cũng như quá trình 'giao lưu ẩm thực' ba miền Bắc - Trung - Nam, có thể kể ra hàng loạt món gỏi - nộm Việt Nam.
Món nộm, món gỏi truyền thống của người Hà Nội
Theo chị Quyên, ngày xưa ở Hà Nội không có quá nhiều món nộm như hiện nay, chỉ khoảng trên dưới 10 món. Chủ yếu là một số món như nộm gà hoa chuối, nộm su hào, nộm đu đủ thịt bò khô...
Tùy theo mùa, có thêm nộm sứa, nộm rau muống rau rút…
Đơn giản là nộm rau muống rau rút đã là một món bình dân, nhưng khi thêm tép đồng, khế… thì có thể biến thành một món ăn lịch sự để tiếp đón khách.
'Người Hà Nội xa quê trở về sau thời gian dài, chỉ cần một đĩa nộm rau muống - rau rút là đủ.
Các món nộm khác có thể tìm thấy ở nhiều nơi, nhưng với món này, thường chỉ khi trở về Hà Nội mới có thể thưởng thức được', chị Quyên chia sẻ.
Theo chị, trước đây, các món gỏi cũng không phổ biến lắm ở Hà Nội, chỉ có một vài loại như gỏi cá chép/ cá mè…
Sau khi mở cửa và trao đổi văn hóa ẩm thực với các vùng miền khác, Hà Nội đã nhập khẩu nhiều loại nộm, gỏi mới.

Say mê hương vị của những món nộm, gỏi từ ba miền
Về cơ bản, gỏi và nộm không khác biệt nhiều, đều có vị chua chua, cay cay, ngọt ngọt tạo nên hương vị đặc trưng mà không cần dùng nhiều dầu mỡ. Đây là những món ăn dễ làm, tiện lợi, không cầu kì mà vẫn ngon miệng.
Khác biệt nằm ở việc, để làm các món gỏi, rau củ quả thường không cần phải chế biến mà chỉ cần trộn là xong. Không phải món gỏi nào cũng có tỏi, các loại rau thơm.

Trái lại, các món nộm thường phải qua quá trình sơ chế/ chế biến. Ví dụ, để làm nộm gà xé phay, phải luộc gà trước; còn nộm hoa chuối, nộm su hào thì cần vắt nước của các nguyên liệu hoa chuối, su hào…
Các món nộm thường được thêm tỏi, và không thể thiếu các loại rau thơm như mùi, hành lá, ngò gai, tùy theo món có thể có cả rau răm… Đặc biệt, phải có vừng lạc thì mới gọi là nộm.
Các nguyên liệu rau củ quả chủ yếu dùng để làm gỏi thường có hơi chua, có vị chát hoặc giòn như xoài xanh, vả, hoặc sung…

Có dịp đi nhiều nước, nhà báo Vĩnh Quyên nhận thấy các món nộm, gỏi là một trong những đặc điểm nổi bật của ẩm thực Việt Nam.
Ở các nước khác, họ thường ưa chuộng sallad. Rau, củ, quả không được trộn gia vị và chế biến như ở Việt Nam mà được trộn bằng nước sốt. Ngay cả ở Lào, Thái Lan - hai nước trong khu vực, có những món nộm, gỏi có vị chua chua, cay cay như Việt Nam nhưng cách chế biến cũng khác biệt. Ví dụ, họ không sử dụng rau thơm…

Chị chia sẻ, người Việt rất tài tình trong việc dùng ẩm thực để thích nghi với thời tiết. Với các món nộm, gỏi, chúng ta cũng có những món theo mùa. Như nộm rau muống rau rút, chỉ có từ tháng 5 đến tháng 8.
Có những món ăn theo mùa rất tinh tế, thậm chí trở thành xu hướng. 'Năm ngoái là trend gỏi gà măng cụt, năm nay chúng ta cùng chờ xem các bà nội trợ sáng tạo món gì mới', chị cười tươi.
Nhà báo Vĩnh Quyên gợi ý ba món nộm, gỏi ngon cho mùa hè
1. Nộm rau muống - rau rút
- Chọn rau muống non đầu mùa, khi luộc thêm chút muối, đảo đều để rau không bị thâm, vừa chín tới thì vớt ra. Xưa, các mẹ hay để rau trong rổ tre thoáng khí, giờ có thể ngâm rau trong nước đá khoảng 5 phút để giữ màu xanh và độ giòn, sau đó vớt ra để ráo.
- Tiếp theo, luộc rau rút nhanh vì rau rút chín nhanh hơn rau muống.
- Khế xanh thái lát, vắt bớt chua. Tép đồng xào nhanh với chút mỡ và muối. Giã vừng lạc, rau thơm cắt khúc.
- Làm nước trộn nộm từ chanh (hợp hơn giấm), đường, mắm, tỏi giã nhuyễn… Sau đó trộn đều nộm, nêm nếm vừa vị rồi thêm vừng lạc.
2. Gỏi củ đậu thịt bò
- Củ đậu thái chỉ (không nhỏ như thái su hào). Thịt bò thái mỏng, phi tỏi, xào chín tới.
- Làm nước trộn nộm từ chanh (hợp hơn giấm), đường, mắm, tỏi giã nhuyễn… Do củ đậu ngọt sẵn nên giảm đường. Trộn củ đậu với nước trộn, sau đó thêm thịt bò và phần nước sốt thịt bò vào.
- Có thể thay thịt bò bằng thịt gà (kết hợp thêm rau răm) hoặc tai lợn, bì lợn… đều ngon.
3. Gỏi dưa gang
- Dưa gang muối rửa sạch, thái mỏng rồi vắt cho bớt mặn. Phi thơm tỏi, xào thịt bò/thịt lợn thăn thái mỏng chín tới hoặc luộc thịt ba chỉ.
- Dưa gang muối vốn mặn nên không cần thêm muối. Thêm đường, tỏi, ớt, chanh rồi trộn với thịt và rau thơm là hoàn thành.