Mực nhảy

Mực nhảy còn được biết đến với tên gọi mực nháy là những con mực mới được ngư dân bắt lên từ biển, còn nguyên độ tươi, và được chế biến ngay tại chỗ. Đây là đặc sản nổi tiếng ở các tỉnh miền Trung như Nghệ An (Cửa Lò), Hà Tĩnh (Vũng Áng), Quy Nhơn (Nhơn Châu). Mặc dù nhiều người gọi là mực nhảy, tên gọi chính xác là mực nháy vì con mực mới bắt còn sống, trong suốt, và da lúc nào cũng nhấp nháy các đốm lân tinh. Câu mực nhảy và thưởng thức ngay tại chỗ cũng là một trải nghiệm thú vị cho du khách.

Đặc điểm

Khi nhìn vào hình dáng, sau khi được vớt lên khỏi mặt nước khoảng một đến hai giờ, những tia phản quang và các đốm màu nâu tím trên cơ thể mực nhấp nháy lấp lánh như ánh sao. Loại mực này còn tươi đến mức khi đưa vào nồi, nó vẫn còn nháy. Dù được gọi là mực nhảy, thực tế khi mực được bắt lên bờ, nó sẽ chết ngay, vì vậy không thể nhảy. Tên gọi 'mực nháy' phản ánh tình trạng tươi mới của mực, với làn da nhấp nháy các đốm lân tinh. Mực nhảy và mực 'nháy' đều chỉ những con mực còn tươi sống. Ngư dân thường đánh bắt mực nhảy từ 3-4 giờ sáng, và mực tươi sáng như những ánh sao. Đặc biệt, mực nhảy ở Nhơn Châu chỉ có vào sáng sớm mỗi ngày.

Chế biến và thưởng thức

Mỗi vùng miền ở Việt Nam có cách chế biến và thưởng thức mực nhảy khác nhau, nhưng chung quy lại là các món ăn nhanh, nóng hổi để giữ được sự tươi ngon của mực. Một cách đơn giản là nướng mực ngay tại chỗ, từng con được nướng trên đèn măng sông, mực tươi rói thơm ngon, giòn ngọt, chấm với tương ớt và muối tiêu pha chanh cực kỳ hấp dẫn.

Mực luộc là cách ăn phổ biến nhưng không thú vị bằng mực tái. Du khách có thể cầm râu mực, nhúng vào nước sôi trong thời gian ngắn rồi thưởng thức. Nếu ăn mực sống, chọn mực mới câu, bỏ nội tạng, thái miếng, ướp với chanh. Sau đó, gắp miếng mực tươi chấm vào mù tạt cay là món ăn rất tuyệt.

Mực hấp là món ăn nhanh, ngon miệng và hấp dẫn. Để chế biến mực nhảy hấp, cần rửa sạch mực, giữ nguyên con cho vào nồi, thêm ít gừng tươi và nước dừa hoặc bia. Đậy kín nồi và hấp cho đến khi mực chín, có thể thêm hành lá rồi sắp ra đĩa để thưởng thức.

Ngoài ra, mực có thể được nướng trên bờ biển, xào hoặc đem vào các quán bình dân để làm các loại bánh khác nhau.

Khi thưởng thức loại mực này, thực khách sẽ cảm nhận được độ tươi ngọt, thịt mực giòn và dai, mang lại cảm giác sảng khoái và no nê mà không bị ngán. Thông thường, chỉ những người câu mực gần bờ mới có cơ hội thưởng thức mực tươi ngon nhờ tính kịp thời của nó.

Giải trí

Tại Cửa Lò

Cửa Lò, thuộc tỉnh Nghệ An, nổi bật với bãi biển êm đềm, sóng nhẹ và độ mặn cao, là nơi lý tưởng cho loài mực tìm đến gần bờ. Nghề câu mực nhảy bằng thuyền thúng vì vậy mà ra đời. Trong những năm gần đây, sự phát triển của du lịch đã giúp dịch vụ này trở nên phổ biến và hấp dẫn du khách, góp phần tạo nên nét đặc trưng cho du lịch Cửa Lò.

Vào buổi tối tại Cửa Lò, hàng chục thuyền thúng nối đuôi nhau dọc bãi biển, mời gọi du khách tham gia trải nghiệm câu mực. Với chi phí từ 150.000 đến 200.000 đồng mỗi người, bạn có thể tham gia một chuyến câu mực nhảy kéo dài khoảng hai tiếng. Nếu muốn câu mực suốt đêm, bạn cần thuê thuyền trọn gói.

Mỗi thuyền thúng có thể chở từ bốn đến năm người trong một chuyến câu đêm. Những ngày thời tiết đẹp, thuyền chỉ cần ra cách bờ ba đến bốn trăm mét để câu mực, rất hiếm khi ra xa hơn. Dịch vụ câu mực nhảy đã xuất hiện từ năm 1995.

Đồ nghề để câu mực khá đơn giản. Bạn chỉ cần thuyền thúng, một cái vợt, một đèn măng-sông, một số cần câu dài hơn một mét và một cuộn dây câu dài khoảng 30 mét, gắn một hoặc hai chiếc rường câu hình con tôm. Rường được làm từ chì hoặc nhựa phản quang với chùm móc câu phía dưới và được quấn giấy kim tuyến nhiều màu để dễ thu hút ánh sáng đèn.

Sự hấp dẫn từ ánh sáng đèn măng-sông khiến mực tụ lại dưới ánh sáng đó. Người câu thả rường xuống nước và thi thoảng kéo nhẹ cần câu để dụ mực. Khi mực bị thu hút bởi rường câu lấp lánh, chúng sẽ bám vào và dính câu ngay lập tức. Khi cảm thấy tay nặng và dây câu bị kéo trở lại, có nghĩa là mực đã dính câu.

Một phương pháp khác để bắt mực mà không cần câu là đánh thẻ. Thẻ được làm từ các mảnh ni lông màu kết thành hình con châu chấu, nối với nhau bằng dây cước. Người đánh thẻ dùng một tay cầm vợt để xúc mực ngoi lên gần mặt nước. Để bắt nhiều mực, cần phải dẻo tay và sử dụng vợt chính xác. Tất cả mực câu được đều thuộc về du khách, kể cả số mực mà chủ thuyền bắt được. Trung bình, mỗi buổi câu thu được từ ba đến năm kg mực.

Tại Vũng Áng

Dịch vụ câu mực nháy tại Vũng Áng đã phát triển mạnh mẽ trong thời gian gần đây, với nhiều hộ dân trang bị thuyền câu mực. Thu nhập từ nghề câu mực nháy rất cao so với các nghề khác. Mỗi cân mực ướp đá đánh bắt xa bờ hiện có giá từ 70-80 nghìn đồng, trong khi mỗi cân mực nháy (khoảng 25 con) có giá từ 250-300 nghìn đồng (theo giá năm 2010). Trong những ngày thời tiết đẹp, mỗi thuyền câu hai người có thể bắt được từ 2,5 đến 3 kg mực nháy, ngay cả trong những ngày xấu trời, cũng thu được vài chục con, mỗi con khoảng 10 nghìn đồng.

Người dân nơi đây câu mực mà không cần dùng lưỡi câu hay con mồi như khi câu các loài hải sản khác. Bộ đồ câu mực rất đơn giản, chỉ gồm một khuôn ròng rọc bằng sợi dây cước dài khoảng 20m, với các 'con mồi' được gắn cách nhau 2,5m, thường được gọi là thẻ câu. Những thẻ này làm từ vải nhiều màu xanh, đỏ, tím, vàng để dễ bắt ánh đèn, được kết thành hình con tôm hoặc con cào cào. Khi mực nhìn thấy thẻ câu lấp lánh dưới ánh đèn măng-sông, nó sẽ bám chặt vào thẻ như thể đó là con mồi. Lúc này, người đánh thẻ dùng một tay giật thẻ, tay còn lại cầm vợt sẵn sàng để vớt những con mực lên và thả vào lồng đã mở nắp sẵn ở phía đuôi thuyền.

Ngoài ra, mực nhảy được thợ câu trong đêm, được thả vào khoang thuyền chứa nước biển và sau đó được bán cho các nhà hàng. Mực được nuôi trong các lồng lưới dưới lòng cảng. Thực khách có thể thấy mực bơi lội vui vẻ và nhảy nhót (vì vậy gọi là mực 'nhảy'), và có thể lựa chọn trực tiếp để đầu bếp chế biến. Sau khi vớt lên, mực được rửa sạch bằng nước ngọt và thân mực chuyển từ màu tím sang màu trắng. Sau đó, mực được luộc trong khoảng 10 phút. Khi thân mực chuyển trở lại màu tím, đó là dấu hiệu mực đã chín.

Chú thích