Buzz
Có lẽ, rất nhiều bạn đọc sẽ nhầm lẫn rằng tôi đang viết về cuốn sách “Đắc nhân tâm” của Dale Carnegie – một cuốn sách cũng khá nổi tiếng trong giới trẻ. Tuy nhiên, trong bài viết này, tôi muốn đề cập đến cuốn sách “ Đắc nhân tâm phương Đông” của Đại Lãn. Cuốn sách này có lẽ không may mắn bằng nên không được nổi tiếng và biết đến nhiều như “Đắc nhân tâm” của phương Tây, hoặc có thể vì cấu trúc rất mỏng manh chỉ gồm 200 trang và chỉ to bằng 1/3 tờ giấy A4, trông khá giống một cuốn từ điển bỏ túi nên nó bị bỏ qua có lẽ? Theo ý kiến của tôi, đây là cuốn sách mà bạn nhất định phải biết đến nếu bạn quan tâm đến việc trở thành một nhà ngoại giao, kỹ năng mà bắt buộc phải có ở những ông “boss”
“Đời sống của con người mỗi ngày một tiến hóa và đa dạng, phức tạp hơn. Trước đây với đời sống của bộ lạc, việc hành xử để được mọi người cảm phục tương đối đơn giản: một người chứng tỏ được cản đảm trong săn bắn, biết lấy sức mạnh ra bảo vệ bộ tộc, biết chỉ huy mọi người thoát qua những nguy biến, thiên tai được tôn lên làm tộc trưởng. Còn lại những người “ít anh hùng” hơn vẫn được tôn trọng và gọi là “hiệp sĩ” hay một danh hiệu cao quý nào đó. Điều này dễ hiểu vì đời sống khi ấy thiên về vật chất, tìm ra miếng ăn, áo mặc hết sức vất vả và đời sống văn hóa chưa hình thành một cách rõ nét, còn đậm tính thô sơ thần bí”.
Ngày nay, song song với sự phát triển ngày một mạnh mẽ của xã hội thì đời sống và nhu cầu văn hóa của con người cũng không ngừng được nâng cao. Trong mỗi lĩnh vực, mỗi nhóm quần thể từ gia đình, trường học, nơi làm việc đến các công trình công cộng cũng xuất hiện các mối quan hệ đan xen lẫn nhau giữa con người với con người. Điều đó dẫn đến nhu cầu được yêu quý, được cảm thấy trọng vọng hay yêu thương từ người khác trong mỗi nhóm quần thể. Chinh phục được nội tâm của người khác sẽ tạo ra cho chúng ta rất nhiều lợi ích, chẳng hạn như ở nơi làm việc, càng được đồng nghiệp yêu quý thì công việc sẽ càng dễ dàng hơn, làm một ông chủ mà càng được nhân viên thật lòng kính trọng thì nhân viên sẽ dốc lòng phụng sự hơn. Bởi những lợi ích mà việc thu phục lòng người mang lại nên danh từ “đắc nhân tâm” ra đời, nâng việc “thu phục lòng người” lên hàng nghệ thuật.
Phần 1 : Hiền Nhân Đông Phương và quan điểm về nghệ thuật đắc nhân tâm
Nói riêng về nghệ thuật sống của phương Đông có thể tóm tắt trong một câu ngắn gọn: “Cái gì cũng nên vừa phải, tất cả sẽ bền vững”. Sau này ý nghĩa ấy được các hiền triết Trung Hoa đưa vào học thuyết Trung Dung, mà nổi bật nhất là Tử Tư. Theo học thuyết này, con người sống giữa khoảng trời đất bao la, giữa lý tưởng và thực tế, giữa mơ mộng và hiện tại, giữa cao thượng và đê hèn, giữa thèm khát và nhân ái thì không thể nào có người hoàn thiện về mọi mặt, nếu biết giữ “cái gì cũng vừa phải” là đạt tới nghệ thuật cao nhất của đời sống rồi.
Vì sao phải luôn giữ 'mọi thứ vừa phải'? Bởi vì quá thông minh như nàng Kiều, trời ghen tị và đẩy nàng vào những khó khăn. Nếu như Thúy Vân chỉ là 'hoa thua nước tóc, tuyết nhường màu da', có lẽ Kiều đã có cuộc sống bình yên hơn.
Để sống tốt đẹp, trước hết phải làm cho người khác cũng có cuộc sống tốt đẹp.
Sau hàng nghìn năm tiến hóa, con người đã rút ra kinh nghiệm và hình thành những chuẩn mực đạo đức. Từ đó, họ tạo ra luật pháp để răn đe và tạo ra một xã hội văn minh hơn.
Tống Tựu từng khuyến khích đình trưởng tưới dưa cho người khác thay vì trả đũa. Kết quả là tình cảm bền vững lâu dài.
Làm như vậy chỉ tạo thêm thù oán. Tốt hơn hết, hãy giúp đỡ người khác mà không đòi lại điều gì.
Viên đình trưởng nước Sở cuối cùng cũng hiểu ra rằng tình thương và hỗ trợ sẽ mang lại kết quả tốt đẹp hơn là ganh đua và căm ghét.
Trong xã hội thực tế, nhiều người thường tự cho mình là rộng lượng và quan tâm đến người khác nhưng không nhận lại sự đền đáp. Đừng bắt chước họ vì điều đó chỉ bộc lộ tính ích kỷ của họ.
Như Mạnh Tử đã khuyên: 'Yêu nhưng không được đáp lại, vỗ về mà không được yên là do chính mình'.
Nghệ thuật đắc nhân tâm tập trung vào cách chúng ta tương tác với người khác.
Con người có khả năng lý trí và sử dụng nó một cách khôn ngoan sẽ tạo ra sức mạnh mạnh mẽ. Đối phó với người khác không nhất thiết phải dùng đến sức mạnh vật lý, mà có thể sử dụng sự thông minh và sự hiểu biết về tâm lý của họ.
- 1. Nếu bạn biết cách nói chuyện duyên dáng và sâu sắc, bạn có thể thuyết phục người khác một cách nhẹ nhàng, sâu sắc. 2. Lắng nghe và khích lệ người khác, nhấn mạnh vào điều tốt đẹp của họ. 3. Nếu bạn không hiểu vấn đề, hãy im lặng và lắng nghe người khác. Tránh cắt lời, điều này chỉ làm người khác bực bội.
Hãy gợi ý và dẫn dụ người khác một cách khéo léo.
Trong việc tương tác với người khác, đôi khi cách cử xử hoặc lời nói thẳng thừng có thể gây ra những hậu quả không mong muốn. Việc phê bình hay khiển trách người khác cũng cần sự khôn ngoan và sâu sắc.
Câu chuyện về Phật Ấn khuyên bạn từ bỏ nữ sắc là một ví dụ minh họa cho nghệ thuật này.
Khi Phật Ấn đùa cợt về việc có nhiều thiếp của Tô Đông Pha, ông ta đề nghị được chia cho một trong số họ. Tô Đông Pha đồng ý.
Tô Đông Pha hỏi về lý do và Phật Ấn đùa cợt về việc có nhiều thiếp của ông ta.
Sau khi nói chuyện, họ chia tay. Tô Đông Pha sau đó gọi thiếp thứ bảy ra và kể chuyện với cô ta.
Thiếp thứ bảy sợ hãi và nói về những gì đã xảy ra.
- Chỉ là trò đùa thôi, không cần phải giữ lời.
Tô Đông Pha nghiêm trọng nói:
- Dù là vui đùa nhưng khi đã hứa thì không thể thay đổi được.
Sau đó, Tô Đông Pha gửi người đưa người thiếp đến cho Phật Ấn. Phật Ấn đón người thiếp vào phòng riêng, đóng cửa kín đáo. Trong phòng có đặt sẵn 7 cái bếp lò, tượng trưng cho 7 người thiếp của Tô Đông Pha. Phật Ấn muốn cho Tô Đông Pha nhận ra sự quan trọng của việc vượt qua sắc dục.
Tô Đông Pha hiểu ý nghĩa của 7 cái bếp lò và cảm ơn Phật Ấn.
Phần 2: Những đức tính cần rèn luyện
Tránh xa sự ganh đua và oán hận.
Trong sách Chiến quốc có một câu chuyện như sau:
Điền Như được Ân Hi Vương sủng ái. Huệ Tử khuyên Điền Như:
- Hãy giành lòng những người xung quanh nhà vua, càng nhiều càng tốt.
Điền Như hỏi lý do, Huệ Tử giải thích:
- Cây dương dễ sống nhưng nếu mười người trồng mà một người nhổ, thì sẽ mất hết cây dương. Trồng khó nhưng nhổ dễ. Ông được sủng ái nhưng chỉ cần một kẻ muốn hại, ông sẽ nguy ngay.
Cuộc sống của con người cũng tương tự như một cây dương, được nhiều người ngưỡng mộ nhưng chỉ cần một chút thù oán nhỏ thôi cũng không thể yên ổn được lâu dài. Với những người thân thiết và yêu mến ta, họ chắc chắn phải có một tấm lòng cao thượng như chúng ta. Vì vậy, họ sẽ không bao giờ dùng thủ đoạn hay những cách không đạo đức để giúp đỡ ta khi gặp khó khăn. Ngược lại, những kẻ nào đã gìn giữ thù oán với ta, họ thực sự là những tiểu nhân, sẵn sàng sử dụng mọi cách để đe dọa ta. Hãy nhớ rằng, gây thù oán ngay cả trong những việc nhỏ cũng là rào cản lớn nhất đối với thành công trong nghệ thuật đắc nhân tâm, và đôi khi còn là mối nguy hiểm tiềm ẩn khó lường mà chúng ta không thể biết trước được.
Tình cảm luôn thắng trí tuệ
Triết lý “Mềm nắn rắn buông” là một triết lý đơn giản trong nghệ thuật đắc nhân tâm mà ai cũng có thể áp dụng được. Tình cảm có tác động mạnh mẽ lên tâm trí của con người, ảnh hưởng và làm rung chuyển cả trí tuệ. Trí tuệ là một hoạt động của tâm trí, mang tính cứng nhắc, khô khan vì luôn tuân theo một định nghĩa hoặc một nguyên tắc nào đó. Khi con người chỉ tuân theo trí tuệ, họ dễ dàng đưa ra những quyết định sai lầm vì cho rằng trí tuệ của mình là đúng mặc dù không phải ai cũng đồng tình. Tình cảm lại không như vậy, nó có thể ảnh hưởng đến mọi đối tượng, mọi lứa tuổi và mọi địa vị, do đó có sức thuyết phục hơn rất nhiều so với trí tuệ. Tình cảm dù có vẻ như mềm mại nhưng lại có sức mạnh không thể đo lường, như Lão Tử đã nhấn mạnh:
“Người giỏi giống như tính cách của nước, có thể làm cho mọi thứ dựa vào đó mà có lợi ích nhưng không bao giờ tranh giành”
Biết thưởng thức cuộc sống trong sự nhàn nhã
Trong vũ trụ, các động vật làm việc theo bản năng, khi đã đủ thức ăn là nghỉ ngơi ngay. Chỉ có con người, “loài động vật cao cấp”, lại không biết khi nào nghỉ ngơi. Con người không phải là ngu ngốc hơn động vật mà nguyên nhân chính là lòng tham.
Sự ham muốn vô đạo làm cho con người mù quáng với ánh sáng, miệng cắm vào làm việc mà quên mất bóng tối, chạy theo tiền bạc mặc dù cuộc sống đã đầy đủ. Chỉ khi nhận thức được sự cân bằng, con người mới hiểu rằng lao động là bắt buộc, làm việc là niềm vui nhưng không bao giờ quên sự thư thả. Sự thư thả không phải là biểu hiện của sự lười biếng, mà là cách để tâm hồn tìm lại sự yên bình, để đầu óc được thư giãn và sẵn sàng đối mặt với cuộc sống. Trong y học, nếu một tế bào não bị kích thích liên tục, sẽ dần mất khả năng phản ứng với các kích thích sau này. Hoặc trong thực tế, một máy móc bền bỉ đến đâu cũng cần thời gian để nghỉ ngơi và bảo dưỡng, nếu không sẽ rút ngắn tuổi thọ.
Đừng tự cho mình là người luôn đúng, đừng kiêu ngạo trong mọi việc.
Trong việc học từ những bài học của cuộc sống, kiêu ngạo là kẻ thù lớn nhất của sự thành công. Kiêu ngạo thường xuất phát từ cái tôi, và cũng từ việc thiếu nhận thức về sự đúng sai trong cuộc sống.
Trang Tử đã có những suy luận sâu sắc về vấn đề 'ai đúng ai sai': “Nếu ai đồng ý với ta, ta cho rằng đúng; nếu ai không đồng ý với ta, ta vẫn cho rằng đúng... Nếu ta được mà người không, thì liệu người đó có sai không? Hoặc nếu người đó không được nhưng ta lại được, liệu ta có đúng không? Hay là cả hai đều đúng, hoặc cả hai đều sai? Ai mới là người quyết định được điều đúng sai? Nếu ta nhờ người thân thích ta, liệu có tránh được sự thiên vị? Nếu ta nhờ người thân thích ta, liệu có thể đưa ra quyết định chính xác được không?”
Trong thực tế, không có thước đo nào cho việc xác định sự đúng sai và phù hợp trong hành động và lời nói của mình với mọi người. Sở thích của mỗi người đều khác nhau, và điều mà một người coi là sướng thú, có thể lại là khổ đau đối với người khác. Tất cả các khái niệm về sướng, khổ, đúng, sai đều là tương đối và phụ thuộc vào quan điểm của mỗi người. Do đó, không nên ép buộc quan điểm của bản thân lên người khác. Người không nhận thức được điều này, dù có tri thức và quyền lực, cũng dễ mắc phải sai lầm trong mọi tình huống. Vì thế, sách vở thường ghi chép nhiều câu chuyện ý nghĩa để răn đe và hướng dẫn con người, từ vua quan đến những người đời thường như ông lão bán dầu sau đây:
“Ở thời đại Tống, có một viên quan tên là Trần Nghiêu Tử, rất giỏi bắn cung. Anh ta thường tự hào về khả năng bắn của mình và thường thách thức mọi người. Một ngày nọ, khi Trần Nghiêu Tử đang thách thức bạn bè mình ở vườn, có một ông lão bán dầu đi qua. Ông ta nghe tiếng ồn ào, nhìn vào và thấy Trần Nghiêu Tử bắn mười mũi tên liên tiếp trúng đích. Nhìn thấy anh ta kiêu ngạo, ông lão chỉ cười nhẹ. Trần Nghiêu Tử tức giận và gọi ông vào vườn để trách mắng:
- Chắc anh cũng là người có tâm hồn cao quý nên khi nhìn thấy em bắn mà cười vui vậy phải không?
Ông lão bán dầu bình thản đáp:
- Tôi chưa bao giờ bắn cung, vậy mà nếu nhìn thấy một ai đó cười vui chỉ vì quen tay thì thật là đáng xấu hổ. Tôi chỉ cười vì thấy những lời tán tụng quá đà, không hợp lý.
Trần Nghiêu Tử nghe vậy, nổi giận không kìm được, la lớn:
- Anh nói vậy là cho rằng em bắn không giỏi phải không? Anh gọi đó là quen tay?
Ông lão bán dầu lập tức đáp lại:
- Anh cứ nhìn tôi rót dầu mà biết tay đã quen thế nào.
Sau khi nói xong, ông lão bán dầu lấy ra một cái bầu, đặt đồng tiền lên miệng của nó, sau đó thong thả đổ dầu từ cao bình qua lỗ nhỏ của đồng tiền cho đến khi bầu tràn đầy mà không một giọt dầu nào rơi lên đồng tiền. Rót xong, ông lão bán dầu tự tin nói với Trần Nghiêu Tử:
- Khi nào anh bắn mãi mới thành thạo, thì tôi mới rót mãi mới thành thạo. Thực ra không có gì đặc biệt cả.
Trần Nghiêu Tử nghe vậy, ngạc nhiên và xấu hổ, cúi đầu xin lỗi ông lão. Từ đó, anh ta bỏ hết tính kiêu ngạo về khả năng bắn của mình, và mỗi khi được khen ngợi, anh ta đều khiêm nhường coi đó là giải trí mà thôi.
Người bình thường như ông lão bán dầu đã giải thích một cách đơn giản nhưng những nhà thông thái, hiểu biết rộng rãi thường bị hiệu ứng của tri thức cao siêu làm cho mất đi sự sáng suốt. Điển hình như Dương Tu thời Tam Quốc:
“Dương Tu, một danh sĩ tài năng và có kiến thức uyên thâm, dù có trí óc sắc bén nhưng vẫn có thể phạm sai lầm giống như mọi người khác. Một lần, Dương Tu thấy Tào Tháo viết một chữ 'Hoạt' trên cánh cửa của hoa viên mới xây dựng, mà không nói một lời nào, chỉ viết chữ đó đã khiến một người làm nhỏ đi. Tào Tháo nghe tin, ngạc nhiên về trí tuệ của Dương Tu, nhưng cũng ghen tỵ. Sau đó, Tào Tháo được tặng một hũ rượu ngon, viết 'Nhất hiệp tô' lên. Dương Tu mở ra và chia cho mỗi người một bát, giải thích: “Nhất hiệp tô tức là một bát cho mỗi người,” và đó là quà của Thừa tướng. Tào Tháo nghe xong, càng ganh tỵ về trí thông minh của Dương Tu. Một lần sau, Tào Tháo giả vờ nằm mơ và chém chết một người hầu cận. Lần này, Dương Tu hiểu được ý đồ của Tào Tháo, chỉ nhấc một mảnh bia ngôi mộ và nói: 'Không phải Thừa tướng đã nằm mơ, mà chính là người đó đã nằm mơ'. Sự ganh tỵ cuối cùng dẫn đến việc Tào Tháo bị lạc quan tại Tà Cốc, và khi bị bắt giữ, vì nói một từ 'gân gà', Dương Tu nhận ra sự lạc quan ấy và bí mật tổ chức quân lính dưới trướng để rút lui. Tào Tháo, không thể chịu sự thông minh xuất sắc của Dương Tu, đã tống Dương Tu bị kết tội làm loạn lòng quân và chém đầu ngay lập tức”.
Như Nguyễn Du đã viết: “Có tài mà cậy chi tài, chữ tài liền với chữ tai”, nếu có tài thì phải biết giữ bí mật, đặc biệt là đối với những người đố kỵ như Tào Tháo. Dương Tu không tự mãn nhưng lại không biết che giấu tài năng, điều này khiến Tào Tháo căm ghét và cuối cùng cũng làm mất mạng.
Biết nhận lỗi
Con người không hoàn hảo. Mỗi người đều mắc phải lỗi lầm, nhưng quan trọng là phải biết nhận ra và sửa chữa. Chỉ khi đó, con người mới có thể tiến bộ. Nhưng ở vị trí cao, chúng ta thường để lòng tự trọng che giấu lỗi lầm. Để sửa chữa điều này, cần phải lắng nghe ý kiến của người khác và phân tích chúng.
Không tham lam vô cớ
Lòng tham luôn hiện hữu trong con người, đôi khi được che giấu một cách kín đáo và không tự nhận ra. Tuy nhiên, nó có thể tạo ra thù oán và tranh chấp. Chiến tranh cũng bắt nguồn từ lòng tham. Một số lúc, lòng tham có vẻ nhỏ bé nhưng lại gây ra những rắc rối lớn.
Biết tha thứ
Sự tha thứ là biểu hiện của lòng khoan dung. Tha thứ có thể gây ra mất mát nhỏ nào đó, cũng có thể không gì cả, nhưng có thể thay đổi sâu sắc tâm trạng của người được tha thứ, thậm chí mang lại nhiều thành công sau này. Nó có thể trở thành một loại quyền lực vô hình làm thay đổi tư duy của người khác. Khi nói về bài học về tha thứ, không thể quên được câu chuyện về Khổng Minh bảy lần bắt sống Mạch Hoạch:
“Sau thất bại ở trận Di Lăng, Lưu Bị qua đời vì bệnh, Gia Cát Lượng tiếp tục làm phụ tá cho Hoàng thất Lưu Thiện, chỉ mới 17 tuổi, ông đảm nhận vị trí Thừa tướng và chịu trách nhiệm quản lý thực quyền của triều đình nhà Thục Hán, tiếp tục phấn đấu với mục tiêu thống nhất Trung Nguyên. Tuy nhiên, ở khu vực Nam Trung, xảy ra cuộc nổi dậy vũ trang ở quận Ích Châu do một số quan lại do Ung Khải dẫn đầu. Những người này đã khởi binh, tiêu diệt quan Thái thú do triều đình Thục Hán bổ nhiệm. Ung Khải giao cho Mạnh Hoạch thực hiện việc tuyên truyền xuyên tạc trong dân cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Nam Trung. Mạnh Hoạch là một nhân vật có uy tín và tầm ảnh hưởng rộng lớn trong cộng đồng các dân tộc thiểu số ở khu vực này. Nhận thấy uy tín và tầm ảnh hưởng của Mạnh Hoạch ở khu vực Nam Trung và muốn cải thiện quan hệ giữa triều đình và dân tộc thiểu số trong vùng này, Gia Cát Lượng quyết định chiến lược tập trung vào tâm lý của Mạnh Hoạch. Ông chỉ đạo trong khi chiến đấu với Mạnh Hoạch, quân đội Thục chỉ được phép bắt sống, không được giết hại hoặc làm tổn thương họ. Trong trận đầu tiên, quân Thục bắt sống Mạnh Hoạch, Gia Cát Lượng không giết, không xúc phạm mà còn tổ chức một buổi tiệc đón tiếp, với hy vọng làm cho Mạnh Hoạch chịu đầu hàng. Gia Cát Lượng còn đưa quân đội ra trưng bày và dẫn Mạnh Hoạch tham quan, sau đó hỏi Mạnh Hoạch:
- Với một đội quân như thế này, ông có tin rằng có thể chiến thắng không?. Mạnh Hoạch trả lời rằng: Trước đây tôi không hiểu biết sâu sắc về quân đội của ông, chỉ vì tôi đã bị lừa bởi kế hoạch của ông. Nhưng bây giờ tôi đã hiểu được tình hình, biết rõ thực tế, nhưng cũng chỉ đến đây thôi. Nếu ông dám thả tôi về, chúng ta sẽ chiến đấu lại, tôi tin chắc rằng tôi sẽ chiến thắng'
Gia Cát Lượng tha cho Mạnh Hoạch về, Mạnh Hoạch tái hợp lực lượng và tiếp tục giao tranh nhưng vẫn bị thất bại và bị quân Thục bắt sống. Lần này Mạnh Hoạch vẫn không chịu đầu hàng. Gia Cát Lượng lại thả ông ta ra, và tình huống lặp lại đi lặp lại đến lần thứ 7. Đến lần thứ 7, khi Gia Cát Lượng định thả Mạnh Hoạch, Mạnh Hoạch không chịu rời đi vì ông nhận ra rằng Gia Cát Lượng thật sự là một con người phi thường và trong tâm hồn ông không có ý địch với mình. Mạnh Hoạch chân thành nói với Gia Cát Lượng rằng:
- Với uy tín của Thừa tướng như vậy, tôi tin rằng người dân miền Nam sẽ không bao giờ làm phản nữa.”
Không nên trách móc người khác và luôn phải có cái nhìn khách quan trong mọi tình huống.
Theo phương pháp thực tiễn của phương Tây, tức là sử dụng thống kê để nghiên cứu, các nhà nghiên cứu cho rằng: “Trong tất cả mọi câu chuyện, khoảng 80% con người đề cập đến bản thân mình và luôn coi bản thân là đáng quý và xuất sắc hơn người khác”. Con người luôn có xu hướng cho rằng bản thân mình là đáng quý và từ đó dẫn đến việc trách móc người khác, đặc biệt là khi họ thua kém hơn về một số mặt, như về địa vị và tiền bạc. Con người thường không tự hỏi tại sao họ có được tri thức, vị trí đó mà chỉ cho rằng những gì họ đang có là xuất sắc, về học vấn thì họ luôn coi mình là xuất sắc hơn người khác và có quyền phê phán những người thấp hơn. Vì vậy, mọi sự kiện trên thế giới đều phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan, để nhìn nhận mọi thứ đúng đắn, cần phải coi nhẫn nhục bản thân và suy xét mọi vấn đề trên mọi khía cạnh. Trang Tử đã viết: “Thiên hạ đều biết tìm cái mà mình không biết, nhưng không ai chịu đi tìm cái mà mình đã biết, mọi người đều chê bai cái mà họ cho là sai lầm mà không ai biết tự tìm cái mà họ đã cho là đúng”. Trong thời kỳ Chiến quốc, Hàn Phi Tử, một danh gia quý tộc của quốc gia Hàn cũng viết một câu chuyện:
“Vua Vệ rất yêu quan Đại phu của mình là Di Tử Hà. Luật pháp của Vương quốc Vệ quy định rằng bất kỳ ai dám lên thượng và sử dụng xe của vua đều bị chặt chân. Một đêm nọ, gia đình của Di Tử Hà hoảng sợ báo tin rằng mẹ ông đang bị bệnh nặng, có thể không qua khỏi. Di Tử Hà nghe tin này và vội vã lấy bừa long xa để chạy về nhà. Sáng hôm sau, khi Vua Vệ nghe tin hữu báo lại, ông liền khen ngợi:
- Di Tử Hà quả là người hiếu thảo, vì mẹ mà quên luôn cả tội lỗi bị chặt chân.
Sau khi nói xong, Vua Vệ không bắt Di Tử Hà chịu trách nhiệm. Mấy ngày sau, Di Tử Hà theo vua đi dạo trong vườn hoa. Di Tử Hà thấy có một quả đào chín mọng nên hái một nửa để ăn và nửa còn lại đưa cho vua. Vua Vệ lại khen ngợi:
- Di Tử Hà thật sự yêu thương ta, ngay cả khi đang ăn ngon vẫn biết nhường cho ta.
Sau đó không lâu, lòng của Vua Vệ thay đổi, ông không còn yêu quý và tin tưởng Di Tử Hà như trước. Khi Di Tử Hà phạm phải một lỗi nhỏ, vua tức giận và nói:
- Di Tử Hà thực sự là vô cùng vô trách nhiệm. Trước đó đã một lần lấy xe của tôi mà không hỏi ý kiến, rồi lại đưa tôi ăn quả đào thừa, có lẽ không thể tha thứ được.
Nói xong, vua ra lệnh mang Di Tử Hà ra xử lý tội.
Từ câu chuyện trên, có thể thấy rõ con người dễ dàng đưa ra nhận xét và cảm xúc chủ quan của mình để áp đặt lên lý trí khi đánh giá một sự việc hay một người. Điều này dẫn đến một cái nhìn hẹp hòi, chủ quan dựa trên quan điểm của bản thân. Để đề phòng điều này, sách Lã Thị Xuân Thu khuyên: “Tự kiêu vọng vào chính mình.”
Tự tin vào bản thân
“Ngụy Văn hầu hỏi Hồ Quyển:
- Cha hiền có thể nhờ cậy được không?
Hồ Quyển trả lời:
- Cha hiền chưa đủ.
Ngụy Văn hầu tiếp tục hỏi:
- Con hiền đã đủ để nhờ cậy chưa?
- Chưa đủ
- Anh em hiền liệu có đủ để nhờ cậy không?
- Vẫn chưa đủ
Ngụy Văn hầu tiếp tục đặt câu hỏi:
- Tôi có đủ để nhờ cậy không?
Hồ Quyển vẫn trả lời rằng chưa đủ, khiến cho Ngụy Văn hầu tức giận, nghiêm mặt nói:
- Tôi hỏi ngươi về năm người thân nhất, liệu có thể nhờ cậy lẫn nhau mà ngươi lại cho rằng chưa đủ, vậy thì đủ là gì?
Hồ Quyển đáp:
- Dù là con hiền của vua Nghiêu, nhưng Đan Chu vẫn bị trục xuất; con hiền của vua Thuấn, thế mà Cổ Tàu không ra gì; anh hiền dù là của vua Thuấn, nhưng Tượng vẫn cực kỳ kiêu căng; em hiền không ai hơn Chu Công, nhưng rốt cuộc lại bị Quản Thúc giết; thậm chí tôi thần hiền của Thang, Vũ thế nhưng lại bị Kiệt, Trụ đoạt mất nước. Khi mà mong ước trông chờ vào người khác không nhất định đạt được, việc tin tưởng vào bản thân là quan trọng hơn việc phụ thuộc vào người khác.
Theo quan niệm cổ truyền phương Đông, sự anh hùng của một người không được đo lường bởi sức mạnh hay ảnh hưởng của những người xung quanh, mà chính là bản lĩnh và lòng tin vào chính mình. Bản lĩnh này chỉ có được thông qua việc không ngừng học hỏi, rèn luyện bản thân và hấp thụ kinh nghiệm từ người khác. Chính bản thân mình là người bạn trung thành nhất và đồng thời cũng là kẻ thù lớn nhất của mình.
Phần 3: Phương pháp gây thiện cảm
Trong cuộc sống hàng ngày, nhiều người thường than phiền về việc không có ai lắng nghe họ, không ai thông cảm với họ. Nhưng liệu họ đã từng lắng nghe, thông cảm với người khác chưa? Điều này xuất phát từ tính cách ích kỷ ngấm ngầm trong mỗi con người. Mặc dù việc đặt lợi ích cá nhân lên hàng đầu là điều không tránh khỏi, nhưng chúng ta cần rèn luyện tính khoan dung để có thể tha thứ cho người khác. Tha thứ cho người khác cũng chính là tha thứ cho bản thân mình. Con người mong muốn được quan tâm và yêu thương, và điều này là cốt lõi của nghệ thuật thu hút sự quan tâm từ người khác.
Hãy luôn vui vẻ trong mọi tình huống
Tâm hồn vui vẻ và tính hài hước được công nhận là một liều thuốc bổ tinh thần, giúp cân bằng tâm trí và giúp con người vượt qua những thời điểm khó khăn. Sự hóm hỉnh và hài hước đôi khi có thể giải quyết mọi tình huống khó khăn và giảm bớt căng thẳng trong những cuộc tranh luận.
Với tinh thần đó, Lão Tử cũng cho rằng niềm vui là chìa khóa để tiếp cận Đạo. Ông viết: 'Những người hiểu biết về Đạo sẽ cố gắng thực hiện, những người trung bình thì đôi khi nhớ đôi khi quên, còn những người thấp kém nhất sẽ chỉ biết cười to khi nghe về Đạo. Không biết cười thì chưa đủ để gọi là hiểu Đạo'.
Giữ lấy lời hứa
Trong lòng người, tôn trọng từ 'Lời hứa' có vai trò quan trọng, là một trong những yếu tố chủ chốt, nếu không thể thực hiện, không ai có thể nắm vững được nghệ thuật này. Ai cũng muốn gặp gỡ một người biết giữ lời hứa, vì thế nếu không có điều này, người ta sẽ khó lòng tôn trọng và tôn trọng ai đó. Người có tính cách này, dù giàu có hay nghèo khó, vẫn có thể sống một cuộc sống thanh bình và không lo lắng. Một người giữ lời hứa lâu dài sẽ xây dựng niềm tin trong lòng mọi người và được tin tưởng và giao phó trọng trách lớn.
'Tuy nhiên, thánh nhân không ép buộc mọi người phải tin tưởng và giữ chữ tín. Họ tự rèn luyện phẩm chất giữ chữ tín thay vì đòi hỏi người khác tin tưởng mình ngay lập tức. Điều này có thể tóm gọn trong câu của Ngô Hoài Dã: 'Không hứa hẹn vô nghĩa để không phụ ai, không tin tưởng vô cớ để không bị phụ bạc'.
Nghệ thuật giao tiếp
Con người là loài duy nhất có khả năng sử dụng ngôn ngữ phát triển để tương tác trong cuộc sống hàng ngày. Khi xã hội tiến triển, việc giao tiếp trở nên phức tạp và phải có tầm nghệ thuật hơn. Nghệ thuật giao tiếp không chỉ làm cho người khác vui vẻ mà còn chấp nhận được thông điệp mà bạn muốn truyền đạt. Theo quan điểm Đông phương, im lặng sẽ làm cho đối phương cảm thấy thoải mái hơn việc thể hiện kiến thức của mình một cách rườm rà, điều này không chỉ không thu hút sự tôn trọng mà còn làm đối phương cảm thấy không thoải mái. Trong thực tế, không phải lúc nào cũng cần phải nói nhiều để đạt được thành công. Đôi khi, im lặng lại khiến người khác 'ngưỡng mộ', đó là chiến lược mà nhà Tống đã sử dụng khi đối đầu với một danh sĩ nổi tiếng làm chủ biện luận Từ Huyền:
Trong thời kỳ Nam Đường, Từ Huyền, một trong 'Tam Từ', nổi tiếng với sự uyên bác, hiểu biết rộng và khả năng biện thuyết xuất sắc, đã được bổ nhiệm làm Tán Kỵ Thường thị. Ông được triều đình gửi đi làm sứ đến Bắc Tống để thảo luận các vấn đề. Nhà Tống đã nghe nhiều về Từ Huyền, lo lắng không biết phải chọn ai có tài năng cao, kiến thức rộng và khả năng tranh luận giỏi để đón tiếp sứ thần về kinh đô mà không làm tổn thương đến uy tín quốc gia. Triều thần không tìm thấy ai phù hợp và phải báo cáo cho Tể tướng Triệu Phổ. Triệu Phổ đưa vấn đề này lên Tống Thái tổ. Tống Thái tổ chọn một trong những thị vệ có trình độ học vấn thấp nhất và giao nhiệm vụ tiếp đón Từ Huyền mà không có bất kỳ hướng dẫn cụ thể nào. Thị vệ này lo lắng nhưng không dám hỏi, tiếp đón Từ Huyền xuống thuyền và đưa ông về kinh đô. Trên thuyền, Từ Huyền thể hiện sự uyên bác và kỹ năng nói chuyện tài tình, nói suốt đến đầu đuôi mà không gây áp lực cho người tiếp đón. Thị vệ này, dù ít học vấn, nhưng với quyết tâm phục vụ mệnh lệnh của vua, quyết định không trả lời chính xác bất kỳ câu hỏi nào, chỉ gật đầu đồng ý hoặc trầm ngâm suy nghĩ khi Từ Huyền nói. Dù Từ Huyền nói nhiều nhưng không hiểu được người tiếp đón, ông dần cảm thấy ngán ngẩm và kết thúc bằng việc im lặng. Kết quả là việc tiếp đón diễn ra thành công mà không làm mất uy tín nào.
Tránh tranh cãi không cần thiết
Tất cả chúng ta đều khao khát kiến thức và sự hiểu biết, nhưng khi kiến thức tăng lên, sự đa chiều trong quan điểm và tranh cãi cũng tăng lên.
'Thần thánh giải quyết xung đột bằng lời nói, cầm thú giải quyết bằng vuốt ve nhưng chỉ loài người sử dụng cả miệng và cánh tay. Thần thánh tin vào công lý, cầm thú tin vào sức mạnh, nhưng chỉ loài người tin rằng sức mạnh chính là công lý. Một ngày nào đó, con người sẽ sử dụng lời nói để giải quyết mọi xung đột và lúc đó họ sẽ được cứu rỗi...'
Đỉnh cao của nghệ thuật đắc nhân tâm là biết linh hoạt, đôi khi làm nhẹ nhàng nhưng đôi khi phải quyết đoán và mạnh mẽ. Người có căn bản không thích tranh cãi sẽ dễ dàng suy nghĩ sâu sắc hơn là cãi nhau hoặc làm tổn thương tình cảm.
Phần 4: Thu phục tâm lý con người
Không đụng vào lòng tự ái của người khác
Tự ái là một đặc tính cố định của con người, từ những người có kiến thức sâu rộng đến những người lao động đơn giản đều có sự tự ái. Tuy tự ái là một phần của bản tính, nhưng mức độ tự ái phát triển phụ thuộc vào hoàn cảnh, môi trường, địa vị và nhận thức của mỗi người. Việc đụng chạm vào tự ái của người khác thường khó thuyết phục họ từ bỏ nó bằng lý do. Tuy nhiên, tự ái cũng mang lại nhiều lợi ích cho bản thân. Tuy nhiên, biết cách sử dụng tự ái của người khác một cách hợp lý cũng có thể đem lại nhiều kết quả tích cực. Ví dụ, trong cuộc chiến để chiếm đoạt Hán Trung, Khổng Minh đã kích động tự ái của lão tướng Hoàng Trung, khiến ông này thực hiện nhiều chiến công xuất sắc. Trong cuộc chiến ở cửa ải Hà Manh, tướng giữ thành của quân Thục không thể chịu đựng được sự tấn công mạnh mẽ của Trương Cáp và liên tục yêu cầu báo cáo cho Thành Đô.
'Huyền Đức khi nghe tin đã mời quân sư đến để thảo luận. Khổng Minh đã tụ tập các tướng để nói:
- Tình hình ở cửa ải Hà Manh đang cấp bách, chúng ta cần gọi Trương Dực Đức về để có thể đánh bại Trượng Cáp.
Pháp Chính nói:
- Trương Dực Đức đang có binh lính ở Ngoã Khấu, trấn thủ Trung Lãng, đây cũng là một điểm yếu, không nên rút quân. Chúng ta cần chọn một người trong số các tướng ở đây để tiến hành chiến dịch chống lại Trương Cáp.
Khổng Minh tiếp tục nói với vẻ vui vẻ:
- Trương Cáp là một danh tướng của Nguỵ, không dễ dàng đánh bại. Trừ Dực Đức ra, không ai có khả năng đối phó với ông ta.
Đột nhiên, một giọng nói lớn vang lên:
- Quân sư, tại sao lại coi thường người khác như vậy? Dù không tài năng, tôi cũng sẵn lòng chiến đấu để đối mặt với Trương Cáp và đưa ông ta trở lại.
Mọi người nhìn vào và nhận ra đó là lão tướng Hoàng Trung.
Khổng Minh tiếp tục:
- Hán Thăng, mặc dù đã cao tuổi, có khả năng không đủ để đối phó với Trương Cáp.
Hoàng Trung, nghe xong, tóc bạc bắt đầu tựa lên và nói:
- Tôi có tuổi cao nhưng vẫn có đủ sức mạnh để vươn lên vượt qua Trương Cáp. Nếu không thể chiến thắng ông ta, thì tôi không xứng là một người đàn ông trưởng thành!
Khổng Minh tiếp tục:
- Tướng quân đã gần 70 tuổi, vẫn còn trẻ trung như thế sao?
Hoàng Trung bước ra giữa sân, vùng lấy đại đao và vung cung giữa trời, làm đứt hai cái.
Khổng Minh lên tiếng nói:
- Nếu Tướng quán muốn ra trận, ai sẽ đồng đội cùng?
Hoàng Trung đáp lại:
- Lão tướng Nghiêm Nhan có thể hỗ trợ tôi. Nhưng trước tiên, hãy cho phép tôi ra trận đã.
Huyền Đức rất vui mừng và ngay lập tức ra lệnh cho Nghiêm Nhan và Hoàng Trung chuẩn bị ra trận chống lại Trương Cáp. Dưới sự khích lệ của Gia Cát Lượng, ý chí chiến đấu của Hoàng Trung tăng lên gấp bội, cùng với Nghiêm Nhan, họ đã đánh bại quân Tào. Trong một lúc, họ cướp được Hán Trung và núi Thiên Thang, đây là một địa điểm quan trọng trong chiến lược cung cấp lương thực của Tào Tháo.
Rõ ràng, việc sử dụng người một cách khôn ngoan như Khổng Minh có thể dẫn đến thành công ngay lập tức. Tuy nhiên, chạm vào lòng tự ái của người khác mà không cẩn thận có thể khiến họ tức giận và gây ra sự căm ghét không đáng có. Tốt nhất là tránh va chạm vào tự ái của người khác để tránh gây ra những hậu quả không mong muốn.
Thắng bại trong cuộc sống
Từ xưa đến nay, con người luôn phải chiến đấu để có miếng cơm manh áo. Dù thời gian trôi qua và văn minh phát triển, chúng ta vẫn phải đối mặt với sự cạnh tranh. Tuy nhiên, không ai biết đủ là đủ. Có người cảm thấy hạnh phúc với ít, trong khi người khác luôn than vãn về thiếu thốn và vất vả. Có khi làm quan lớn cũng không phải là điều may mắn nhất, vì họ có thể đánh mất cả tính mạng trong khi một dân phu sống yên bình có thể hạnh phúc hơn. Do đó, chúng ta cần nhận thức rõ ràng về những gì mình có và không nên quá ham muốn.
Một câu chuyện có ý nghĩa
Một ông lão ở gần biên giới nước Hồ phía Bắc có một con ngựa. Một ngày, con ngựa vô tình chạy qua biên giới và mất tích. Mặc dù mọi người đều tiếc nuối, ông lão lại bình tĩnh nói:
- Có lẽ việc con ngựa chạy mất này mang lại điều tốt lành cho ta.
Vài tháng sau, con ngựa trở về và đem theo một con ngựa khác từ nước Hồ. Người xung quanh đều đến chúc mừng ông và nhớ lại những lời ông đã nói trước đó.
Ông lão không phải vui vẻ, ông nói:
- Có lẽ việc có con ngựa Hồ này sẽ mang lại tai hoạ cho tôi.
Con trai ông lão rất thích cưỡi ngựa, khi thấy con ngựa Hồ cao lớn mạnh mẽ, anh ấy liền nhảy lên và cưỡi nó đi. Nhưng con ngựa Hồ không được thuần hóa và đã hất anh ấy ngã gãy xương đùi. Điều này khiến cho con ông lão phải đau đớn và tàn phế. Nhưng ông lão không buồn bã, ông nói:
- Xin đừng lo lắng cho tôi, dù con tôi gặp tai nạn, nhưng có lẽ điều này sẽ mang lại điều tốt lành cho chúng ta.
Một năm sau, nước Hồ xâm lược Trung nguyên. Các thanh niên trong vùng biên giới phải nhập ngũ để chống lại quân Hồ. Trận chiến khốc liệt khiến nhiều người hy sinh, nhưng con trai của ông lão, do bị què chân, được miễn nhập ngũ và sống sót ở nhà.
Quả nhiên, dường như những sự kiện không may trước đó lại mang lại may mắn cho gia đình ông lão.
Có khả năng đánh giá sáng suốt là một phẩm chất quan trọng
Muốn có cái nhìn sâu sắc, người ta cần phải liên tục rèn luyện và nỗ lực
Hiểu biết về bản thân và người khác là quan trọng
Câu chuyện về sự hiểu biết và lòng nhân từ
Một tình huống giao tiếp đầy ý nghĩa
Một lời đáp phản hồi đầy ý nghĩa
- Đọc sách lễ nghĩa của những vị hiền là thấy, đàn ông và phụ nữ ở tuổi trên 60 mới nên kết hôn. Bây giờ chúng ta còn trẻ, nếu chung sống thì sẽ mất lòng trân trọng lễ nghĩa.
Người phụ nữ nói:
- Ngày xưa, Liễu Hạ Huệ giữ ấm cho một cô gái mà không gây lên tiếng trách, người ta còn khen ngợi. Nếu lòng trong sạch thì không sợ bị người khác phê phán.
Người đàn ông đáp:
- Liễu Hạ Huệ có thể làm được điều đó, nhưng ta chưa đạt tới độ đó, vì vậy không dám bắt chước. Nếu cho ngươi vào mà không giữ được lòng trong sạch như Liễu Hạ Huệ thì chẳng thà mất đi lòng trung thành, không cho ngươi vào, để không bắt chước điều mà chẳng đáng phải bắt chước. Như thế, ta không bằng Liễu Hạ Huệ nhưng vẫn giữ được lòng trong sạch như cô ấy.
Khổng Tử nghe lời khen nói:
- Đúng vậy! Ai muốn học hỏi theo Liễu Hạ Huệ không ai bằng người nước Lỗ này. Tự nhận thức rõ mình không thể bắt chước, không làm theo cách của người khác mà vẫn thành công mới là dấu hiệu của sự khôn ngoan.
Trong câu chuyện trên, người đàn ông đã hiểu rõ về bản thân để tránh việc bắt chước bậc thánh hiền mà không mang lại kết quả tích cực. Tục ngữ có câu 'biết mình biết người trăm trận thắng' chính là một trong những yếu tố cốt lõi trong việc chiếm được lòng tin của người khác trong nghệ thuật chiến thắng tâm trí. Để đối phó với đối tác, trước tiên phải hiểu rõ về bản thân, nhận biết được điểm yếu và điểm mạnh của mình rồi từ đó so sánh với điểm yếu và điểm mạnh của đối phương để lập kế hoạch phù hợp. Người nắm vững nghệ thuật chiến thắng tâm trí sẽ không bao giờ vội vàng tiết lộ mọi thông tin trong lần gặp đầu tiên mà thay vào đó sẽ khéo léo dẫn dụ đối tác để họ tự phát biểu ý kiến và dựa vào đó để đưa họ vào hành động mà mình mong muốn.
Tuyệt đối không áp đặt
Trong nghệ thuật chiến thắng tâm trí, ép buộc người khác bằng hành động hoặc lời nói đe dọa là điều cần tránh xa. Để chiếm được lòng tin của người khác, cần phải bắt đầu từ việc xây dựng sự tôn trọng từ bên trong họ. Và rõ ràng, sự tôn trọng không bao giờ dựa trên sợ hãi hoặc bắt buộc, càng ép buộc chỉ khiến tâm trạng của họ càng bị gò bó, dần dần dẫn đến sự chống đối.
Con người và vấn đề thể diện
Khi con người phát triển đến mức độ cao về tinh thần, họ bắt đầu chú trọng đến việc nuôi dưỡng thể diện của bản thân như một món trang sức quý giá. Mặc dù từ 'thể diện' nghe có vẻ đơn giản nhưng lại ẩn chứa những yếu tố tinh tế, liên quan đến cả vật chất và tinh thần. Vì thể diện của con người có thể đánh đổi, đối đầu lẫn nhau, thậm chí dẫn đến sự ganh ghét; người ta thường hiểu lầm rằng đó là cách để bảo vệ 'danh dự' của họ. Nhưng thực ra chính bản thân họ cũng không nhận ra rằng, 'thể diện chỉ là một bức màn để che giấu lòng tham vọng, địa vị. Như một danh tướng như Quan Công, được nhiều người Trung Quốc tôn kính vì một chút thể diện của mình mà khiêu chiến lão tướng Hoàng Trung và đòi hỏi phải đứng trên các tướng khác mới chấp nhận, không suy nghĩ về công lao của mình có đáng so với thể diện ấy hay không. Trong khi đó, có một tướng khác chẳng hề so sánh, ganh tị hay nghĩ đến thể diện mà vẫn được người đời sau ca tụng hết lời, đó là Thường sơn Triệu Tử Long:
Khi Lưu Bị tự gọi mình là vua Hán ở vùng Hán Trung, ông rất hào phóng khi thưởng thức các tài năng, như Quan Vũ được phong là Tiền Tướng Quân, Trương Phi là Hữu Tướng Quân, Mã Siêu là Tả Tướng Quân, Hoàng Trung là Hậu Tướng Quân. Quan Vũ cảm thấy tức giận khi thấy bản thân bị đặt cùng hạng với Hoàng Trung, vì vậy ông từ chối nhận danh hiệu. Sau đó, chỉ sau khi Gia Cát Lượng thuyết phục mãi, Quan Vũ mới chấp nhận danh hiệu đó. Mặc dù thời gian và công lao của Triệu Vân vượt xa Mã Siêu và Hoàng Trung, và cả cao hơn Quan Vũ và Trương Phi, nhưng ông vẫn bị xếp vào hạng cuối trong số các tướng lãnh. Tuy nhiên, Triệu Vân không mất tính khiêm nhường của mình, vẫn tận tâm hỗ trợ Lưu Bị trong việc chiến đấu.
Thẳng thắn và trung thực
Để đạt được nghệ thuật của việc thu hút lòng tin từ người khác, bạn cần phải cao hơn họ một bậc, không có gì phải che giấu. Để sống một cuộc sống không lo lắng, bạn phải luôn thẳng thắn và trung thực trong mọi lời nói và hành động. Nếu bạn không trung thực, bạn sẽ không thể xây dựng niềm tin từ người khác và sẽ bị phanh phui sự thật. Trung thực không chỉ làm cho người khác tôn trọng bạn mà còn giúp bạn đạt được sự tự do tinh thần. Một khi bạn đã thẳng thắn và trung thực trong lời nói và hành động, tâm hồn bạn sẽ thanh thản và hạnh phúc.
Ngày nay, việc nắm vững nghệ thuật đắc nhân tâm là cực kỳ quan trọng để cải thiện kỹ năng giao tiếp và xây dựng mối quan hệ xã hội. Từ việc thu hút khách hàng trong marketing, thu hút nhân viên tận tụy trong doanh nghiệp, cho đến việc xây dựng lòng tin từ cấp dưới, tất cả đều bắt nguồn từ việc áp dụng nghệ thuật đắc nhân tâm. Hy vọng những bài học từ những câu chuyện trên sẽ giúp bạn thành công trong việc áp dụng nghệ thuật này.
Tác giả: Thuy Dunning - MyBook
