[MyBook] Đánh Giá Sách “6 Phát Minh Tạo Nên Thời Đại”: Sự Hình Thành Của Thế Giới Hiện Đại Ra Sao?

Làm thế nào thủy tinh, làm lạnh, âm thanh, làm sạch, thời gian và ánh sáng đã đưa chúng ta đến ngày hôm nay?

Với phong cách viết lôi cuốn và sâu sắc, Steven Johnson kể lại câu chuyện về cách những ý tưởng lớn đã xuất hiện và đưa loài người tiến lên, cách chúng liên kết thành một mạng lưới tinh tế và hoàn hảo. “6 phát minh tạo nên thời đại” nói về cả tương lai và quá khứ. Nó không chỉ quan trọng đối với doanh nhân, nhà sáng chế, công nghệ, lịch sử mà còn là một tác phẩm thiết yếu cho những người đam mê khoa học. Và hơn cả, đó là một bản hát ca về trí tuệ con người.

Đúng như tên gọi, “6 phát minh tạo nên thời đại” bao gồm 6 chương, mỗi chương mô tả một phát minh quan trọng, góp phần thúc đẩy tiến bộ của nhân loại. Tất cả được trình bày một cách rõ ràng, hấp dẫn và đầy màu sắc. Ngoài ra, cuốn sách còn đề cập đến các hiệu ứng kỳ lạ như 'hiệu ứng cánh buồm'. Một phát minh, hoặc một loạt các phát minh trong một lĩnh vực, cuối cùng lại gây ra những thay đổi hoàn toàn không ngờ đến ở một lãnh vực khác.

Chương 1: Thủy Tinh

Thủy tinh đã thay đổi thế giới chúng ta sống trong nhiều hơn những gì chúng ta có thể tưởng tượng. Trên hết, trong chương đầu tiên, tác giả dẫn dắt chúng ta đi qua lịch sử của thủy tinh từ những mảnh thủy tinh cổ xưa ở sa mạc Lybia đến vai trò quan trọng của nó trong cuộc sống hiện đại với kính viễn vọng, kính hiển vi, mắt kính, cửa kính, gương, đồ trang trí và nhiều phát minh khác.

Tác giả sáng tạo kết hợp với câu chuyện về lịch sử của thủy tinh trả lời những câu hỏi như: Thủy tinh là gì? Vì sao thủy tinh trong suốt? Tại sao mất hàng vạn năm trước khi người ta khám phá ra thủy tinh? Công dụng quan trọng của thủy tinh ảnh hưởng thế nào đến lịch sử nhân loại?

Thấu kính thủy tinh đã mở ra một thế giới mới về vũ trụ và vi kỹ thuật sinh học, gương thủy tinh giúp con người thấy được bản thân mình lần đầu tiên. Bạn đã từng tưởng tượng một thế giới không có thủy tinh chưa?

Một thế giới không có thủy tinh sẽ thay đổi không chỉ diện mạo của công trình văn minh mà còn ảnh hưởng đến các tiến bộ hiện đại như: sự tồn tại của vi khuẩn và virus, kiến thức về di truyền, vũ trụ và vị trí của con người. Không một vật liệu nào trên Trái Đất liên quan đến sự nhận thức hơn thủy tinh.

Thủy tinh bắt đầu hành trình của mình như một vật trang sức và các loại lọ rỗng. Vài ngàn năm sau đó, nó đã dẫn dắt loài người tiến bộ hơn trong nền văn minh như chúng ta thấy ngày nay.

Chương 2: Sự đột biến

Chỉ sau hai thế kỷ từ khi Frederic Tudor đưa ý tưởng mang nước đá đến Savannah, khả năng làm lạnh đã thay đổi cách chúng ta sống và đưa hàng triệu đứa trẻ đến với thế giới này. Mặc dù nước đá có vẻ như là một thứ đồ xa xỉ, nhưng qua hơn hai thế kỷ, ảnh hưởng của nó trở nên to lớn, từ việc thay đổi khí hậu đến việc giữ cho phôi thai được bảo quản lạnh.

Khi nhắc đến “Làm lạnh”, bạn nghĩ tới gì? Trong thế giới hiện đại, có lẽ chúng ta sẽ nghĩ đến đá, tủ lạnh, điều hòa. Đó là những thứ quen thuộc và cần thiết. Nhưng liệu chúng có thực sự thay đổi thế giới không và nếu có thì thay đổi như thế nào? Steven Johnson mở đầu với câu chuyện kỳ lạ về Tudor.

Tudor, một doanh nhân quyết đoán và có tài ở Boston. Trước khi trở thành 'Vua Băng', ông đã phải đối mặt với nhiều thất bại. Một ngày nọ, ông nảy ra ý tưởng mang tảng băng từ Boston tới Ấn Độ nhiệt đới. Dù chuyến đi đầu tiên thất bại do sự chần chừ của người địa phương nhưng sau đó, nước đá trở thành hàng xa xỉ và cuối cùng là thiết yếu.

Từ một sự hiếu kì, nước đá đã trở thành một phần quan trọng của cuộc sống hàng ngày.

Từ nước đá, chúng ta được dẫn đến những phát minh vĩ đại như tủ lạnh, máy lạnh, và công nghệ trữ lạnh tinh trùng, trứng và phôi. Triệu sinh mạng trên thế giới được cứu sống nhờ kỹ thuật làm lạnh nhân tạo.

Chương 3: Âm thanh

Âm thanh trong thế giới ồn ào và náo nhiệt ngày nay có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của chúng ta. Nhưng nguồn gốc của những phát minh đó từ đâu? Làm thế nào mà người ta nảy ra ý tưởng về máy ghi âm, radio, điện thoại,...?

Trong một lần nữa, Steven Johnson mê say và sáng tạo dẫn dắt chúng ta vào cuộc phiêu lưu về âm thanh từ hàng nghìn năm trước, một câu chuyện đầy kỳ ảo về sự phát triển của nhân loại.

Theo giả thuyết của Reznikoff, cộng đồng người Neanderthal đã tụ tập xung quanh những bức tranh mới hoàn thành, hòa mình vào âm thanh của hang động, tạo ra một lễ hội âm nhạc, sử dụng tiếng vang của hang động để tôn vinh giọng ca của họ. Chúng ta không thể ghi lại âm thanh mà chúng ta đã nghe giống như cách chúng ta ghi lại thế giới trong tranh vẽ. Nhưng nếu giả thuyết này đúng, thì những người tiền sử đã thử nghiệm một hình thức sơ khai của kỹ thuật âm thanh - tận dụng và tinh chỉnh một trong những âm thanh ấm áp và truyền cảm nhất: giọng nói con người.

Hàng chục nghìn năm trước, tổ tiên của chúng ta lần đầu tiên nhận ra sức mạnh của âm thanh và tiếng vang trong việc biến đổi âm thanh của giọng nói con người. Suốt nhiều thế kỷ, chúng ta đã tận dụng những tính chất này để tăng cường âm lượng và sức mạnh của giọng nói. Nhưng đáng tiếc, sóng siêu âm, một phát minh vĩ đại nhưng cũng đầy tàn nhẫn, đã được sử dụng để xác định giới tính của thai nhi. Và do công nghệ đó, có vô số bé gái không thể được sinh ra.

Những gì ban đầu là âm thanh thú vị và truyền cảm nhất đến từ giọng nói của chúng ta khi hát, cười, biểu lộ tình cảm hoặc trò chuyện, giờ đây đã trở thành công cụ của cả chiến tranh và hòa bình, của sự sống và cái chết.

Chương 4: Sự Trọn Ven

Chúng ta thường ca tụng về những thành tựu kỹ thuật tân tiến, về sự tiến bộ phi thường của công nghệ, vì chúng là những kỳ tích mà không ai có thể tưởng tượng được trong quá khứ. Nhưng liệu việc 'làm sạch', việc duy trì sự sạch sẽ trong các kênh rãnh và phòng sạch, có ý nghĩa gì đối với cuộc sống của loài người? Chúng đã thay đổi cuộc sống của chúng ta như thế nào?

Steven Johnson đã đầy cuốn hút tái hiện cách mà con người khám phá ra việc tắm rửa thay vì chỉ đơn giản là rửa mặt và tay, cách chúng ta xây dựng hệ thống thoát nước và lọc nước để sử dụng. Việc tắm rửa, nguồn nước sạch và xử lý chất thải đã đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các dịch bệnh nguy hiểm.

Chương 5: Khái Niệm về Thời Gian

Khi nghĩ về những tiến bộ công nghệ đã tạo ra cách mạng công nghiệp, chúng ta thường nghĩ ngay đến những động cơ hơi nước ồn ào và các máy dệt. Tuy nhiên, bên dưới tiếng ồn của nhà máy, một âm thanh nhẹ nhàng nhưng vô cùng quan trọng luôn hiện diện khắp nơi, đó là tiếng kích tắc của đồng hồ quả lắc, đếm giờ một cách êm đềm.

Từ việc đo thời gian dựa trên ánh sáng mặt trời, mặt trăng cho đến việc đếm chính xác từng giây, từng phút, con người đã tiến xa trong việc đo thời gian với sự phát triển của đồng hồ từ đồng hồ quả lắc, đồng hồ thạch anh, đồng hồ nguyên tử cho đến các loại đồng hồ điện tử và thậm chí là đồng hồ có thể hoạt động suốt 10,000 năm.

Đồng hồ không chỉ là công cụ giúp bạn quản lý thời gian hàng ngày mà nó còn được coi là một biểu tượng của sự “đếm ngược thời gian” như trong cuốn sách 'Hard Time' của Dickens khi nó được mô tả như một “đồng hồ đếm từng giây cho cuộc sống cuối cùng với âm thanh của búa đập trên nắp quan tài.”

Chương 6: Sự Chiếu Sáng

Trong chương sáu, ta sẽ chứng kiến mối liên kết sâu sắc giữa quá khứ của loài người và hành trình tìm kiếm ánh sáng nhân tạo. Bao nhiêu tài năng và công sức đã được đổ vào cuộc chiến chống lại bóng tối, và các phát minh đã đẩy mạnh những thay đổi đáng kể mặc dù ban đầu có vẻ không liên quan gì đến việc phát minh bóng đèn.

Trên Trái Đất, việc phát minh ánh sáng nhân tạo đã phải đối mặt với nhiều thách thức trong khía cạnh sáng tạo, nhưng sự xuất hiện của nó đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong xã hội loài người. Hiện nay, bầu trời đêm sáng lên gấp 6000 lần so với 150 năm trước. Ánh sáng nhân tạo đã thay đổi cách con người làm việc và ngủ, đồng thời tạo ra một mạng lưới truyền thông toàn cầu và có thể sớm kích hoạt những phát minh đột phá về năng lượng. Bóng đèn được xem là một biểu tượng của sáng tạo, thậm chí được coi là ẩn dụ cho ý tưởng mới, thay thế cho cụm từ 'Eureka' của Archimedes được sử dụng phổ biến để tán dương một bước tiến bất ngờ trong khái niệm.

Trong phần cuối cùng của cuốn sách, nhà du hành thời gian muốn tôn vinh những nhà phát minh vĩ đại. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn vẫn là lời khuyên dành cho những ai đang trên con đường sáng tạo. Mặc dù sáng tạo đôi khi gặp khó khăn và cảm giác cô đơn, nhưng thành tựu mà nó mang lại luôn là tuyệt vời.

[...] Tuy nhiên, việc duy trì sự trung thành với bản sắc và nguồn gốc của mình cũng đồng nghĩa với những rủi ro đáng kể. Thay vào đó, hãy thách thức những trực giác đó, khám phá những lãnh thổ mới cả trong nghĩa đen và bóng. Thay vì chỉ giữ vững trong những thói quen cũ, hãy tạo ra những kết nối mới. Để cải thiện thế giới một chút, bạn cần phải tập trung và quyết tâm, phải ở trong giới hạn của một ngành và đồng thời mở ra những cánh cửa mới của sự gần gũi khả thi. [...] Bạn cần một chút lạc lõng.

Lời kết:

Cuốn sách '6 phát minh làm nên thời đại' của Steven Johnson đã mang đến cho chúng ta một góc nhìn mới về cách thế giới hiện đại được hình thành. Không chỉ hấp dẫn về nội dung, cuốn sách còn thu hút bởi hình thức trình bày sáng sủa, giấy dày và mịn, cùng với nhiều hình minh họa thú vị. Thực sự, nếu bạn là một người đam mê khoa học hoặc mong muốn thể hiện sự sáng tạo hơn, thì không nên bỏ lỡ cuốn sách này.

Người sáng tác: Thu Thảo – MyBook