Từ thời xa xưa, chó luôn là một trong những người bạn thân thiết nhất của con người. Rất hiếm khi có loài vật nào được biết đến với sự thông minh, trung thành và tình cảm như chó Vàng, Vện hay Cún... Vì lí do này, những tác phẩm văn học có chó là nhân vật chính thường để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.
Bim trắng tai đen, Cún bụi đời, Chó lông dài xanh, hay Chó xấu xí, Chó Bi đời phiêu lưu… là vài ví dụ (trong văn học nước ngoài và trong nước) chứng minh cho nhận xét trên.
Trước một đề tài quen thuộc đã từng gặp nhiều thành công, Bùi Tự Lực chắc chắn phải đối mặt với nhiều thách thức trước khi quyết định viết tập truyện mới Chó hoang.
Nhưng may mắn thay, anh ta dường như đã “quên” điều đó, quên rằng mình đang viết. Độc giả không cảm nhận bất kỳ áp lực nào từ tác giả. Anh ta kể chuyện như một người bạn trong quán cà phê, sau khi uống một ngụm cà phê đầu tiên, nhớ ra và kể câu chuyện về con chó hoang mới xuất hiện ở góc đường của họ - một câu chuyện về một con chó cái gầy gò...
“Một con chó cái gầy gò… Nó đi rất chậm, đuôi cụp xuống, đầu cúi... Dường như nó đang tìm kiếm một cái gì đó bị rơi. Đôi mắt buồn, với ánh nhìn lạnh lùng và luôn giữ khoảng cách khoảng ba chục mét với con người”.
Nhân vật chính trong tác phẩm của Bùi Tự Lực, con chó, hiện ra với một tình huống rất bi thảm như vậy. Và thật sự, tình cảnh của nó đáng thương lắm.
Xuất thân từ một dòng dõi chó quý, con My, một linh cảm thực sự, trở thành người bạn đồng hành chân thành của một cậu bé, trở thành thành viên mới trong gia đình. Một lần, vì cứu bạn khỏi một tai nạn giao thông, My lại bị chủ hiểu lầm, bị trừng phạt đến mức gần như chết, và cuối cùng, bị bỏ rơi dã man. Khi tỉnh dậy, My trở thành Vằn, với một cái tên mới và một số phận mới - một con chó hoang.
“Sự oan trái gắn liền với tai ương, sự giận dữ sinh ra tàn bạo, và sự trừng phạt tàn nhẫn là người bạn đồng hành của tội ác. Đó là nguồn gốc khiến con chó ngày càng xa lạ với con người... Một sinh vật chí nghĩa, chí tình như Vằn cũng không thể thoát khỏi... Liệu có phải con người vô tình đặt bước chân lên lòng nhân từ, gây ra những sự rối ren và làm đục ngầu lẫn lộn của tình thương mà họ đẩy xa nhau?'.
Phần cuối cùng của cuốn sách, đầy cảm xúc, bất ngờ được đặt ở những trang cuối cùng, không chỉ giải thích sâu sắc những hành động bí ẩn của con chó hoang trước đó, mà còn chuẩn bị cho một cái kết có ý nghĩa nhân văn, đầy cuốn hút và phù hợp với tinh thần của trẻ thơ.
Bị cảm động bởi lòng nhân từ của ông bà giáo, con vật mạnh mẽ và thông minh đã quay lại để cứu ông giáo, trong một tình huống đầy thách thức, nơi sự sống và cái chết chỉ cách nhau một sợi tơ.
Cuộc chiến giữa con chó hoang và con rắn hổ mang chúa thực sự đầy bất ngờ và ấn tượng. Và hình ảnh ông giáo, đầy cảm xúc và xúc động trước hành động dũng cảm của con vật, như một lời cảm ơn, một lời xin lỗi, không chỉ dành cho ông, mà còn dành cho những kẻ vô tình, vô cảm:
“Ông thầy quay lại, nắm chặt ngực, thở hổn hển, nói ngắt ngắn:
- Con Vằn... nó đã cứu tôi! Con Vằn đã cứu tôi cả người ạ! - Ông thầy lại nắm chặt ngực. Tiếng ho bị kìm nén không thoát ra, khiến ông phải hổn hển - Phải tìm cách giữ nó lại. Nó đã quay lại rồi thì nhất định không được để nó ra đi xa... Mọi người ơi! Hãy giúp tôi tìm, tìm con Vằn!...”.
Bùi Tự Lực đã từng viết những tác phẩm thành công dành cho trẻ em. Tập truyện Nội tôi của anh đã nhận được giải thưởng từ NXB Kim Đồng và được tái bản nhiều lần. Ngoài ra, anh còn có một số tác phẩm khác dành cho các độc giả nhỏ tuổi như Cái ống phốc và quả bóng chuối, Trên con đường giao liên…
Mặc dù viết nhiều về lòng nhân từ, sự hiếu kỳ của ông thầy già, cũng như của những thành viên trẻ tuổi ở Trạm cứu hộ thú cưng, nhưng Bùi Tự Lực thành công hơn cả với hình ảnh con Vằn.
Một con chó nhà thông minh bị bỏ rơi đã trở thành chó hoang. Vằn “luôn giữ một khoảng cách xa khoảng ba mươi mét với con người”. Ngay khi hoàn thành hành động đền ơn đáp nghĩa với ông thầy, Vằn biến mất.
Vằn không giống những con chó khác đã xuất hiện trong nhiều tác phẩm của các nhà văn khác. Đặc điểm tính cách độc đáo của con chó trong tác phẩm của Bùi Tự Lực giống như một cảnh báo cho con người về lòng tự trọng của loài vật.
Văn Bùi Tự Lực giản dị, chân thực. Theo nhà văn Thanh Quế, một người bạn, người đàn anh rất thân thiết của anh trong nghề cũng như ngoài đời: “Chân thực, hoàn toàn chân thực… chỉ có những người trong cuộc mới kể được những câu chuyện giản dị mà xúc động đến thế”.
Chân thực chắc chắn là một phẩm chất quý của văn chương. Nhưng giá như Bùi Tự Lực đừng “chân thực” đến mức… thật thà quá!
Cái “giao lộ Nguyễn Thị Thập - Ngô Đức Kế” ấy cần gì phải được lặp đi lặp lại không thiếu chữ nào đến năm, bảy lần? Cũng chả cần phải kể tên cụ thể “khu đô thị mới Tây Phú Lộc”, “đại lộ Lý Thái Tông”, “trường đại học Tổng hợp Hà Nội”… Và giá như ở một vài chỗ khác, khoa học đừng hồn nhiên “ngồi nhầm” chỗ của văn chương: con chó có “diễn biến tâm lý quá phức tạp”, “diễn biến tâm sinh lý khác thường”…
Bỏ qua mấy sơ suất lặt vặt hoàn toàn có thể khắc phục đó, chắc chắn cuốn sách Chó hoang sẽ còn để lại nhiều dư vị ấm áp trong lòng người đọc, như cách tác giả kết thúc cuốn sách bằng hình ảnh: bãi cỏ hoang bừng nắng.
Nguồn tham khảo: https://goo.gl/VcN9Mo