Buzz
Cuộc Cách Mạng Nền Tảng – Platform Revolution là tuyển tập về cuộc cách mạng thay đổi nền tảng khởi nghiệp ở mọi lĩnh vực trên toàn thế giới.
Sáng sớm, sau khi thức dậy, bạn lướt qua Facebook để xem newfeed của bạn bè, sau đó gọi một cuốc Uber đến công ty. Mọi thứ hôm nay trôi chảy, bạn hỏi cô đồng nghiệp muốn ăn gì và mở Now của Fooddy lên để đặt vài món. Hai bạn nói về một cuốn sách mới – Cuộc Cách Mạng Nền Tảng, do Alpha Books vừa mới xuất bản. “Tớ muốn có nó ngay và luôn”. Bạn gõ điện thoại và Tikinow giao ngay sách chỉ trong vòng hai tiếng. Đó là một cuốn sách thú vị và bạn rất ấn tượng, bạn mở trang web Medium lên và viết vài dòng chia sẻ về quyển sách này cho mọi người.
Những tên đã được đề cập ở trên là: Facebook, Uber, Foody, Tiki, Medium. Bạn có biết mối quan hệ giữa những công ty này không? Câu trả lời là: tất cả đều hoạt động theo mô hình Platform-Nền tảng kết nối.
Rất nhiều công ty trên thế giới đã áp dụng mô hình Platform và trở thành những công ty tỷ đô như: Facebook, Airbnb, Amazon, Alibaba…
Tại sao mô hình Platform lại phát triển mạnh như vậy? Bí mật nằm ở đâu? Hãy cùng chúng tôi khám phá những điều này cùng với “Platform Talks”, nơi tập hợp những người sáng lập, CEO của các công ty khởi nghiệp Việt Nam. Họ là những người đã bắt đầu xây dựng những Platform riêng của họ và cũng lấy cảm hứng từ những platform lớn trên thế giới. Họ sẽ chia sẻ thành công cũng như thất bại khi xây dựng một Platform. Họ cũng sẽ giải đáp những thắc mắc của bạn và một trong những vấn đề đau đầu nhất có lẽ vẫn là cách giải quyết bài toán con gà - quả trứng.
Nền tảng (Platform) là gì?
Khi nói về nền tảng hay “platform”, chúng ta nói về một hệ thống kết nối đặc biệt, mạng lưới kết nối các điểm trung tâm. Đây là điều kiện của một xã hội ngày càng phát triển, với mạng lưới ngày càng phong phú, đa dạng và ngày càng mở rộng từ mạng lưới đơn lẻ đến mạng lưới phức tạp, và cuối cùng là mạng lưới liên kết. Mạng lưới hiện diện ở khắp mọi nơi, từ mạng lưới điện, mạng lưới nước sạch, mạng lưới viễn thông... cho đến các mạng lưới xã hội như các tổ chức và mạng xã hội. Và biểu tượng rõ ràng nhất của sự liên kết là Internet, một mạng lưới toàn cầu có thể kết nối các mạng lưới và điểm trung tâm trên toàn thế giới với nhau. Và điều đáng chú ý hơn cả là khi công nghệ thông tin vượt qua những giới hạn truyền thống về tốc độ, lưu trữ, xử lý và phân tích dữ liệu, nó trở thành chìa khóa để mở ra mọi cánh cửa kết nối.
Mỗi nền tảng (platform) có thể được hình dung như là một hệ thống cung cấp các tính năng kết nối cho mạng lưới, cùng với các dịch vụ hoạt động qua mạng lưới đến các điểm trung tâm. Và đi cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin là sự phát triển của các mô hình kinh doanh mới sử dụng nền tảng số (digital platform). Câu chuyện của Facebook, Google, Amazon, Uber, AirBnB... đang trở nên phổ biến hơn. Mỗi chiếc điện thoại di động hoặc máy tính cá nhân giúp mỗi người trở thành một điểm trung tâm của nhiều mạng lưới kết nối. Và trong thời gian ngắn, tất cả các thiết bị điện tử và không dây trong mỗi nhà, mỗi văn phòng và thậm chí ngoài đường phố cũng sẽ trở thành điểm trung tâm của internet vạn vật (IoT). Vào năm 2020, thế giới sẽ có gần 21 tỷ điểm trung tâm như vậy. Mọi thứ sẽ hoạt động thông qua các nền tảng (platform) và đa nền tảng (cross platform).
Airbnb: một công ty cung cấp dịch vụ lưu trú nhưng không sở hữu bất kỳ phòng nào, nhân viên dọn phòng hoặc vốn lớn để xây dựng hoặc nâng cấp cơ sở hạ tầng khách sạn, và sau 8 năm hoạt động, giá trị của nó đã vượt qua 15 tỷ đô, hoạt động tại 119 quốc gia, phục vụ hơn 10 triệu khách hàng; thành công của Airbnb khiến những khách sạn lớn cũng phải ghen tị. Quan trọng hơn, khi các khách sạn đã kín phòng, Airbnb vẫn cung cấp phòng và luôn sẵn sàng.
RelayRides: một startup mới trong dịch vụ vận chuyển, kết nối khách hàng với nhau thông qua dịch vụ cho thuê xe. Khi bạn cần di chuyển đến một thành phố khác trong vài ngày, thay vì phải để xe tại sân bay và trả tiền đậu xe, RelayRides giúp bạn tiết kiệm tiền và kiếm thêm bằng cách cho hành khách đi tới thành phố của bạn thuê xe. Đây là một cơ hội win-win, ngoại trừ các công ty cho thuê xe truyền thống như Hertz.
YouTube: các đài truyền hình phải xây dựng trường quay, thuê nhân viên vận hành lớn, nhưng với YouTube, người dùng có thể tự tạo nội dung cho kênh của mình và ảnh hưởng của nó lan rộng đến mức các đài truyền hình lớn cũng phải xây dựng kênh riêng trên YouTube cùng với kênh truyền hình truyền thống của mình.
Tất cả các ví dụ trên đều thể hiện mô hình nền tảng, một cuộc cách mạng kinh doanh đang diễn ra trên toàn thế giới. Trong mô hình này, tạo điều kiện cho sự tương tác giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng diễn ra trên một nền tảng cung cấp cơ sở hạ tầng mở, mọi người đều có thể tham gia và tuân theo các quy tắc của nhà cung cấp nền tảng. Mục tiêu cuối cùng của nền tảng là tạo sự kết nối giữa người dùng và giúp các giao dịch hàng hóa, dịch vụ diễn ra, tạo ra giá trị cho tất cả những người tham gia.
Cuộc chiến giữa Uber, Grab và các hãng taxi truyền thống là một chủ đề nóng ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam. Trong vòng 5 năm, họ đã xây dựng một công ty trị giá 50 tỷ đô và có mặt trên 200 quốc gia mà không sở hữu bất kỳ phương tiện giao thông nào.
Sự trở lại của Nền tảng – Platform (và làm thế nào để không thất bại khi xây dựng một platform)
Thế giới đang tiến hoá một cách đột phá với các nền tảng kết nối. Những khái niệm như các cuộc chiến tiêu chuẩn, kinh tế theo quy mô, hiệu ứng domino, hiệu ứng tuyết, điểm bùng phát, siêu kết nối hoặc các giao diện lập trình ứng dụng API... đang trở thành tri thức cần thiết cho các nhà hoạch định chính sách, doanh nhân, cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, giới khoa học công nghệ và lan rộng đến các nhà giáo dục để đáp ứng nhu cầu của làn sóng chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ. Ai bỏ lỡ cơ hội này sẽ bị tụt hậu rất nhanh chóng.
Mô hình nền tảng đang thách thức mô hình đường ống truyền thống: thiết kế –> sản xuất –> phân phối, quảng bá sản phẩm –> khách hàng. Mô hình truyền thống đơn giản hơn so với mô hình nền tảng, một mạng lưới kết nối tất cả mọi người với nhau, giúp người dùng và nhà sản xuất gần gũi hơn, tạo cơ hội cho các công ty nhỏ, những người mới khởi nghiệp.
Cuốn sách đã từ từ giải mã các lý thuyết khiến mọi người đau đầu, về lý do và cách mà mô hình nền tảng có thể đánh bại mô hình đường ống một cách ấn tượng. Hãy cùng tìm hiểu.
Cách các doanh nghiệp nền tảng có thể vượt qua các công ty truyền thống với số lượng nhân lực ít hơn.
Sự bùng nổ của kinh doanh nền tảng đang tạo ra những tác động mạnh mẽ, giúp ta suy nghĩ về cách giá trị được tạo ra và chuyển giao trong thị trường. Mô hình truyền thống, gọi là cấu trúc đường ống, sắp xếp các bước để tạo ra và chuyển giao giá trị từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng. Một doanh nghiệp có cấu trúc đường ống có thể được xem như một chuỗi giá trị tuyến tính.
Chuyển đổi từ chuỗi giá trị tuyến tính sang ma trận giá trị phức tạp của một nền tảng là điều đáng kinh ngạc. Mô hình nền tảng đang gây ra những thay đổi cách mạng trong kinh doanh.
Nền tảng vượt trội cấu trúc đường ống vì loại bỏ người gác cổng.
Trên thị trường, các doanh nghiệp nền tảng thường chiến thắng so với các doanh nghiệp dựa trên cấu trúc đường ống. Điều này bởi vì cấu trúc đường ống dựa vào người gác cổng không hiệu quả trong việc chuyển giá trị từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng.
Nền tảng vượt trội cấu trúc đường ống bởi mở ra nguồn giá trị mới.
Nền tảng làm thay đổi cách cạnh tranh truyền thống bằng cách mở ra nguồn cung mới cho thị trường. Khách sạn phải cạnh tranh với các công ty không có chi phí cố định.
Nền tảng vượt trội đường ống bằng cách sử dụng dữ liệu để tạo ra vòng lặp phản hồi cộng đồng.
Nền tảng làm thay đổi toàn bộ công ty.
Cách Uber và Airbnb vận hành để thống trị các ngành công nghiệp hàng đầu chỉ trong vài năm làm thế nào?
Khái niệm mô hình nền tảng là tạo ra một nơi mà nhà sản xuất và người dùng có thể tương tác và tạo ra giá trị cho nhau.
Sự khác biệt giữa các doanh nghiệp kết nối truyền thống và các doanh nghiệp theo mô hình nền tảng hiện đại là sự phát triển mạnh mẽ của kỹ thuật số.
Sự đột phá của mô hình nền tảng đang làm thay đổi cách tạo giá trị, tiêu thụ giá trị và quản lý chất lượng, khiến mô hình kinh doanh truyền thống phải chấp nhận sự thay đổi.
Mô hình nền tảng tái thiết lập quá trình tạo giá trị bằng cách mở ra các nguồn cung mới và giảm thiểu rào cản cho người dùng.
Sự xuất hiện của thế giới nền tảng đang tạo ra các hành vi tiêu dùng mới, truyền cảm hứng cho hàng triệu người sử dụng sản phẩm và dịch vụ một cách không ngờ trước đây.
Quản lý chất lượng được tái thiết lập thông qua việc quản lý dựa vào cộng đồng.
Sự phát triển của thế giới nền tảng không chỉ đánh thức sự cạnh tranh giữa doanh nghiệp mới và các tập đoàn truyền thống mà còn tạo ra các biến đổi trong cách tạo giá trị, tiêu thụ giá trị và quản lý chất lượng.
Sự gia tăng của các nền tảng cũng gây ra các thay đổi cơ cấu trong nhiều ngành công nghiệp, như sự tái thiết lập của các trung gian môi giới và việc thay đổi quyền sở hữu và kiểm soát thị trường.
Làm thế nào và tại sao một số doanh nghiệp cụ thể và các nhà lãnh đạo có thể trải qua thời kỳ thịnh vượng đỉnh cao, rồi lại chìm sâu vào thất bại, hoặc cả hai?
Các nhà quản lý phải đối mặt với ba thách thức khi quyết định mở nền tảng: Sự tham gia của nhà quản lý/ nhà tài trợ, sự tham gia của người phát triển và sự tham gia của người dùng.
Với sự tham gia của nhà quản lý/ nhà tài trợ, có bốn mô hình: mô hình độc quyền, mô hình cấp phép, mô hình chia sẻ và mô hình liên doanh. Chúng đều ảnh hưởng đến mức độ mở của nền tảng.
Mô hình độc quyền mang lại quyền kiểm soát cao nhất và phù hợp với hệ điều hành đóng như cách quản lý của Apple đối với hệ điều hành Mac.
Về mặt tốt nhất cho nhà tài trợ và nhà quản lý nền tảng, mô hình nào là tốt nhất trong bốn mô hình trên? Câu trả lời phụ thuộc vào tình hình kinh doanh và không có câu trả lời duy nhất.
Với sự tham gia của nhà phát triển, sách đề cập đến ba loại: người phát triển chính, người phát triển mở rộng và người thu thập dữ liệu.
Một loại độ mở khác mà các quản lý nền tảng cần quản lý là sự tham gia của người dùng - cụ thể là sự mở của nhà sản xuất, có nghĩa là quyền tự do thêm nội dung cho nền tảng. Mục tiêu của nền tảng này là tạo điều kiện cho sự sáng tạo và cung cấp càng nhiều nội dung chất lượng càng tốt.
Còn rất nhiều điều thú vị trong cuốn sách này cũng như còn rất nhiều điều khó hiểu cần thời gian để nghiên cứu, bài viết này chỉ đưa ra một số điều nổi bật trong bao điều nổi bật của cuốn sách. Bạn có thể tự mình tìm hiểu, suy ngẫm chúng trong Cuộc cách mạng nền tảng được viết bởi ba chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực nền tảng.
Xem xét chi tiết bởi Thu - MyBook
