Siddhartha Mukherjee, một bác sĩ và nhà nghiên cứu về ung thư, đã phát hiện ra nhiều khía cạnh mới trong nghiên cứu về tế bào gốc. Cuốn sách của ông 'Định luật y học' tiết lộ những nguyên tắc ít được biết đến trong y học và nhấn mạnh việc hiểu chúng có thể hỗ trợ chúng ta ra sao.
Tóm Tắt 'Ghi Chú của Tác Giả'
Giáo dục y học đã cung cấp cho tác giả nhiều dữ liệu khoa học nhưng lại ít chú ý đến những khoảng trống giữa chúng. Cuốn sách là hành trang của tác giả khám phá cách hòa hợp giữa tri thức và kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực y học.
Cuốn sách là một phương tiện để tác giả khám phá cách hòa hợp hai phạm vi tri thức. 'Định luật y học' thực sự là những quy tắc của sự không chắc chắn, mơ hồ và không hoàn hảo, có thể áp dụng cho nhiều lĩnh vực tri thức.
Sự sống với tác giả chỉ là sự lặp lại hàng ngày, một chuỗi sự kiện tuần hoàn mà không có sự thay đổi nào đột phá.
Trước năm 1930, hầu hết các biện pháp y học chỉ có tác động nhỏ tới diễn biến bệnh. Nhưng từ những năm 1930, quá trình thanh lọc thông tin đã làm thay đổi đáng kể cả ngành y học, mở ra cơ hội cho sự tiến bộ. Bằng cách nghiên cứu và xây dựng mô hình về sự phát triển của bệnh tật, các bác sĩ đã tạo ra nền móng cho y học hiện đại.
Y học có phải là một ngành khoa học không? Có những đột phá công nghệ, nhưng điều này không định nghĩa một ngành khoa học. Sự tiến bộ chỉ chứng minh ngành y học có tính khoa học, không hơn.
Khoa học luôn có những định luật, và y học cũng vậy. Dù không phải là phương trình của Newton, y học vẫn có những quy luật của riêng mình. Dù không đo được, sự đau khổ cũng có chu kỳ, và những quy luật này sẽ là hướng dẫn cho các bác sĩ trong tương lai.
ĐỊNH LUẬT 1: Trực giác mạnh hơn xét nghiệm yếu
Một trường hợp năm 2001 khiến cho một bác sĩ phải thay đổi quan điểm của mình. Một bệnh nhân bất ngờ được chẩn đoán dương tính với HIV sau nhiều lần xét nghiệm bình thường. Kết luận: mọi chẩn đoán đều là một trò chơi xác suất, và mỗi lần bạn cân nhắc một khả năng, bạn cũng cần xem xét kiểm chứng nó.
Từ đó có thể suy luận: Mỗi lần bạn đặt ra một chẩn đoán, đều là một cơ hội để kiểm tra xem nó có đúng không.
Để hiểu đúng một kết quả xét nghiệm, ta cần xem xét các khả năng trước đó.
Trong tương lai, việc xét nghiệm y khoa có thể trở nên hiệu quả hơn và chính xác hơn, khi không còn cần đến các phương tiện thủ công như hiện nay. Điều này sẽ thúc đẩy sự thay đổi trong ngành y học và đòi hỏi chúng ta phải học những định luật mới.
Quy tắc được tạo ra từ các trường hợp bình thường, trong khi định luật xuất phát từ những trường hợp bất thường. Sự bất thường giúp chúng ta hiểu sâu hơn về những định luật ẩn sau sự bình thường.
Một hệ thống khoa học đích thực cần có khả năng chứng minh mình sai, và đây cũng là tiêu chuẩn của y học. Để y học trở thành một ngành khoa học đáng tin cậy, chúng ta cần liên tục kiểm chứng và thay đổi mô hình dựa trên bằng chứng mới.
Một thí nghiệm y học hoàn hảo luôn cần phải có một tư duy mở và không bị thiên kiến. Điều này đảm bảo rằng kết quả thu được là minh bạch và có giá trị trong việc phát triển ngành y học.
Mỗi thí nghiệm trong y học cần được thực hiện với sự công bằng và không bị chi phối bởi quan điểm cá nhân. Điều này giúp đảm bảo tính khách quan và đáng tin cậy của kết quả.
Sự đổi mới trong điều trị ung thư đã mang lại cuộc cách mạng.
- Gleevec: một loại thuốc điều trị một dạng ung thư đặc biệt.
Việc phát hiện ra loại thuốc này đã gây tiếng vang lớn trong cộng đồng khoa học.
Người đầu tiên được sử dụng Gleevec là một bệnh nhân 56 tuổi mắc phải dạng ung thư rất nặng. Kết quả của việc sử dụng thuốc này vượt xa mong đợi.
- Phân tử cùng họ với Gleevec đã được thử nghiệm trên động vật và con người với kết quả tích cực. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng không như dự kiến do sự thiên kiến trong việc lựa chọn bệnh nhân tham gia thử nghiệm.
Cố gắng giúp đỡ bệnh nhân đã dẫn đến việc sai lệch nghiêm trọng trong thí nghiệm điều trị ung thư.
Nguyên nhân tạo nên định kiến trong y học:
Hy vọng:
Tình trạng tôn kính các thử nghiệm kiểm chứng ngẫu nhiên trong y học là nguyên nhân tạo ra định kiến trong lĩnh vực này. Dù công nghệ y học phát triển đến đâu, định kiến vẫn không giảm đi mà ngược lại còn tăng lên. Càng có nhiều đánh giá và diễn giải, thì định kiến càng xuất hiện nhiều. Vì vậy, cách đơn giản nhất để giải quyết là đối mặt và hòa giải vấn đề này với định nghĩa chính thống của y học.
Trong cuốn sách “Ngành khoa học trẻ”, Thomas đã cảm nhận về một tương lai với các thiết bị thông minh có độ chính xác cao, nhưng:
Năm mươi năm trước, các bác sĩ cũng phải đối mặt với những trách nhiệm tương tự, họ làm việc quá sức và thường xuyên gặp tình trạng thất vọng – nhưng giờ đây, với nhiều phương tiện khoa học kỹ thuật, công việc được thực hiện nhanh chóng và chính xác hơn… Tôi lo sợ rằng công việc thực sự của mình – chăm sóc những người ốm – sẽ sớm bị thu hẹp…
Tuy nhiên, thực tế là các bác sĩ vẫn phải đưa ra dự đoán, chẩn đoán của mình, phải đối mặt với những tiên lượng, ngoại lệ, và định kiến. Còn với các thiết bị chất lượng, chúng được sử dụng để chăm sóc cho những bệnh nhân nặng hơn. Malcolm Gladwell đã viết: “Cuộc cách mạng [về chính trị] sẽ không diễn ra trên mạng xã hội”. Còn cuộc cách mạng y học không thể phụ thuộc vào máy móc.
Y học là lĩnh vực sáng tạo áp dụng kiến thức trong điều kiện không chắc chắn, hãy bỏ qua mùi cồn sát trùng, quên đi những chiếc giường điều chỉnh, và đừng để ý đến tiếng sỉ nhục của bệnh nhân… khi đó bạn sẽ nhận ra rằng ngành y vẫn đang liên tục học hỏi để kết hợp kiến thức lý thuyết với thực tế. Đây là ngành khoa học nhân văn nhất, tinh tế và mong manh nhất, vì vậy hãy nhìn nhận tích cực hơn về ngành y nhé.
Tác giả: Anh Thi - MyBook