Buzz
Phim tình cảm dài tập, âm nhạc, phim nhựa, trò chơi điện tử, và đồ ăn vặt Hàn Quốc giờ đã chiếm lĩnh văn hóa châu Á. Thực tế, Hàn Quốc đã chi phối thị trường châu Á trong hơn một thập kỷ.
Euny Hong, một nhà văn và nhà báo gốc Hàn Mỹ, có kinh nghiệm quốc tế trong lĩnh vực truyền thông mạng, báo chí in và truyền hình. Bà đã xuất bản trên nhiều tờ báo nổi tiếng như New York Times, Washington Post, Wall Street Journal Europe, và những ấn phẩm khác.
'Giải Mã Hàn Quốc Sành Điệu: Cách Một Quốc Gia Chinh Phục Thế Giới Qua Ngành Giải Trí' là một cuốn sách về sức mạnh mềm của Hàn Quốc.
Tại sao bạn nên đọc cuốn sách này?
Quyền lực mềm là một khái niệm quan trọng, là khả năng hấp dẫn và ảnh hưởng thông qua giá trị văn hóa, chính trị và ngoại giao, giúp một quốc gia chiếm lĩnh tâm trí người khác một cách tự nhiên.
Nhiều quốc gia đã trở nên giàu có từ đói nghèo trong thế kỷ vừa qua, nhưng chỉ có Hàn Quốc mạnh mẽ đủ để mong muốn trở thành quốc gia dẫn đầu về văn hóa đại chúng trên toàn cầu.
Cuốn sách 'Giải Mã Hàn Quốc Sành Điệu' không chỉ là một bản kỷ yếu về thành tựu. Những câu chuyện của Euny Hong kể về một khía cạnh của văn hóa đại chúng Hàn Quốc. Từ sự phát triển của quốc gia, kế hoạch của chính phủ đến câu chuyện về kimchi, giáo dục và tính cách của người dân, tất cả đều là nền tảng cho sức mạnh của Hàn Quốc trong ngành giải trí ngày nay.
Người Hàn có thể đã không biết rằng 'Gangnam Style' sẽ trở thành hiện tượng toàn cầu, nhưng họ đã chuẩn bị cho sự thay đổi. Họ đã chuẩn bị kế hoạch từ những năm 90 để thống trị văn hóa đại chúng, không chỉ ở châu Á mà còn trên toàn thế giới.
Cuốn sách được viết với một phong cách thân thiện và quan điểm từ cả người trong và ngoài cuộc. 'Giải Mã Hàn Quốc Sành Điệu' giúp độc giả hiểu rõ và hình dung sâu sắc về sự phát triển kỳ diệu của Hàn Quốc, như 'Rome không phải xây trong một ngày'.
Văn hóa đại chúng không chỉ là ngành giải trí
Nếu bạn chú ý, từ tiêu đề sách đã thể hiện sự khác biệt giữa tiếng Anh và tiếng Việt. Với tôi, 'văn hóa đại chúng' và 'ngành giải trí' không thể đơn giản thay thế cho nhau.
Như vậy, sự khác biệt giữa hai khái niệm này là gì?
Văn hóa đại chúng (popular culture) đại diện cho những ý tưởng, quan điểm, thái độ và hành vi được phổ biến và ưa chuộng bởi đông đảo quần chúng, phản ánh đặc điểm của xã hội tại một thời điểm cụ thể. Được ảnh hưởng sâu rộng bởi truyền thông, văn hóa đại chúng là
tất cả những điều thường gặp hàng ngày trong xã hội, quen thuộc với đại chúng, thường là đô thị và phản ánh sự linh hoạt, sôi động và mối liên kết mạnh mẽ với quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa, cũng như có giá trị thương mại và kinh tế to lớn.
(Theo định nghĩa về văn hóa pop của Nguyễn Diệu Linh.)
Trong khi đó, theo từ điển Oxford, giải trí là một hoạt động thu hút sự chú ý và quan tâm của khán giả, mang lại niềm vui và thoải mái. Giải trí có thể là bất kỳ ý tưởng hoặc công việc nào, nhưng thường là những hoạt động đã tồn tại hàng ngàn năm với mục đích giữ chân khán giả. Ngành giải trí bao gồm phim ảnh, chương trình truyền hình, âm nhạc và các dịch vụ liên quan đến văn hóa đại chúng. Điều này có nghĩa là văn hóa đại chúng ảnh hưởng đến loại hình và nội dung của giải trí trong cộng đồng. Ví dụ, đa số dân số ở một quốc gia có thể yêu thích bóng đá. Nhận thấy điều này, chính phủ có thể đề xuất các biện pháp như truyền hình trực tiếp các trận đấu lớn, thành lập các câu lạc bộ, v.v. Do đó, bóng đá trở thành một phần của văn hóa đại chúng và cách mà chính phủ hoặc các tổ chức tạo điều kiện cho người dân tiếp cận bóng đá là một hình thức giải trí.
Trong trường hợp của Giải Mã Hàn Quốc Sành Điệu, mặc dù Euny Hong đã thảo luận nhiều về ngành công nghiệp giải trí Hàn Quốc (bao gồm phim truyền hình, điện ảnh, K-Pop và trò chơi điện tử), nhưng bà không chỉ ra những đóng góp của ngành này cho Hàn Quốc. Thay vào đó, Euny Hong tập trung vào phân tích nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của âm nhạc Hàn Quốc hiện nay, chẳng hạn như lý do tại sao rocker dòng nhạc psychedelic Shin Joong Hyun đã phải nói rằng người Hàn “chưa bao giờ được tiếp xúc với âm nhạc thực sự” trong thời kỳ bubble gum pop và ballad thống trị thị trường. Bà phân tích cả quá trình xây dựng ngành công nghiệp điện ảnh Hàn Quốc của Kim Dong Ho – Bộ trưởng Văn hóa Hàn Quốc từ năm 1961 đến năm 1988, và lý do tại sao trò chơi điện tử lại được coi là vũ khí bí mật của quốc gia này.
Hơn nữa, Euny Hong đã đề cập đến ẩm thực (như kimchi), phẫu thuật thẩm mỹ, Nho giáo, tính cách và triết lý hòa hợp với tự nhiên của người Hàn. Điều này không chỉ là giải trí mà còn là một phần của văn hóa đại chúng Hàn Quốc và cũng là Hallyu.
Nội dung cụ thể của Giải Mã Hàn Quốc Sành Điệu
Trước hết, phần Giới thiệu sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về “kỳ tích sông Hàn”. Euny Hong nhấn mạnh “Chính phủ Hàn Quốc coi Hallyu là ưu tiên hàng đầu của quốc gia.”
Chương 1 – Thời thơ ấu không sành điệu: là những kỷ niệm khó quên của tác giả khi sống tại Hàn Quốc vào những năm đầu. Năm 1985, Hàn Quốc vẫn là một quốc gia đang phát triển và không giống như Hàn Quốc hiện nay. Đối với Euny Hong, Seoul thời đó là một thành phố nghèo nàn với bụi bẩn, bánh quy bobki, các quán nhỏ, tình bạn chân thành, mùi băng phiến trong nhà vệ sinh, các cuộc thử nghiệm giáo dục và bất bình đẳng giới.
Chính như cái tên của nó, Chương 2 - Sự ra đời của nghệ thuật châm biếm, nói về lý do tại sao nghệ thuật châm biếm đã nên xuất hiện tại Seoul vào cuối thập niên 80 và đầu thập niên 90. Psy là một ví dụ điển hình cho loại nghệ thuật được coi là “đặc quyền của các quốc gia giàu có”.
Chương 3 – Sự giáo dục cứng nhắc: nói về hệ thống giáo dục với triết lý Nho giáo của Hàn Quốc. Tác giả phản đối việc sử dụng bạo lực với trẻ em, sự tôn trọng giáo viên, các lớp học tư nhân và chia sẻ quan điểm của mình về việc học thuộc lòng, môn toán và các kỳ thi quan trọng.
Bạn đã từng nghe đến câu “(Người Hàn) lạnh lùng và phũ phàng nhất thế giới” của Ian Fleming chưa? Bạn muốn biết tại sao tác giả của Goldfinger lại nói vậy không? Sự hận thù của họ sẽ giải đáp thắc mắc của bạn. Bạn có thể thấy điều này qua ca khúc Arirang của Hàn Quốc. Đoạn đầu có câu “Anh – người đã rời bỏ tôi – sẽ phải gánh chịu trước khi đi được mười dặm.” Những bộ phim của họ đều đầy nước mắt và bi kịch, và mong muốn chiến thắng Nhật Bản cũng là do họ. Chương cũng đề cập đến niềm tin vào “tự nhiên” của người dân Hàn Quốc và triết lý Nho giáo.
Chương về Kimchi và sự thay đổi kể về sự xấu hổ của trẻ em Hàn Quốc trước bạn bè nước ngoài về mùi của kimchi. Nhưng hiện tại, tình hình đã thay đổi. Câu chuyện của các đầu bếp sở hữu nhà hàng Hàn Quốc hoặc các tour ẩm thực Hàn Quốc đã minh chứng cho sự cải thiện về ẩm thực của đất nước, đặc biệt là kimchi. Ngoài ra, cách uống soju cũng được nhắc đến.
Chương về pop culture tiết lộ rằng Hàn Quốc muốn xây dựng lại hình ảnh của mình, và chiến dịch này có lẽ là lớn nhất trong lịch sử nhân loại. Điều này là kết quả của cuộc khủng hoảng kinh tế châu Á năm 1997. Sự phụ thuộc vào các tập đoàn lớn, thiếu tài nguyên thiên nhiên, và hạn chế trong việc phát triển quân sự đã thúc đẩy Hàn Quốc vào việc phát triển văn hóa đại chúng và sở hữu một trong những Bộ Văn hóa hay nhất thế giới.
Trong bối cảnh khủng hoảng, Hàn Quốc đã đưa ra nhiều quyết định đúng đắn. Công nghiệp như công nghệ thông tin, nhạc pop, phim truyền hình, phim nhựa và trò chơi điện tử đã phát triển như ngày nay nhờ vào những nỗ lực tuyệt vọng và thời cơ thuận lợi.
Chương về việc cấm nhạc rock ở Hàn Quốc là câu trả lời cho tình trạng âm nhạc hiện tại. Lệnh cấm nhạc rock của cố tổng thống Park Chung Hee vào những năm 1970 đã gây ra sự suy giảm trong ngành âm nhạc Hàn Quốc. Thật khó để không thấy ảnh hưởng của nhạc rock trong âm nhạc của người Hàn hiện nay.
Chương về ngành công nghiệp giải trí Hàn Quốc đặt ra vấn đề về hiệu quả và khắc nghiệt. Sự khác biệt văn hóa đã khiến người Hàn Quốc bị xem như những con robot chỉ biết tuân thủ lệnh. Tuy nhiên, việc tạo ra một ngành công nghiệp thần tượng và điều hành nó theo cách họ đang làm là cần thiết. Nhưng cũng có những hậu quả từ K-Pop.
Năm 2012, 4% dân số Hàn Quốc tham gia vòng thử giọng cho Superstar K, một cuộc thi hát trên truyền hình lớn nhất đất nước này. Điều này có nghĩa là trong một năm, có 2,08 triệu người muốn trở thành ngôi sao K-Pop tham gia cuộc thi, trong khi dân số của Hàn Quốc chỉ có 50 triệu. So với đó, American Idol, một cuộc thi nổi tiếng ở Mỹ, chỉ có 80.000 thí sinh mỗi năm, chiếm 0,03% dân số Mỹ.
Chương về Gái Bắc, Trai Nam nói về mối quan hệ căng thẳng giữa Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên. Cách giáo dục về Bắc Triều Tiên của Hàn Quốc vào những năm 1980 thông qua môn Đạo Đức, vẽ poster chống Cộng trong giờ Mỹ thuật và tổ chức cuộc thi Hùng biện chống Cộng đã thúc đẩy niềm tin rằng phía Bắc là một nơi địa ngục. Tuy nhiên, năm 2010, Bộ Giáo dục Hàn Quốc đã cải cách sách giáo khoa và phương pháp giảng dạy theo hướng khách quan hơn.
Chương về Phim truyền hình Hàn Quốc: TV và cái nôi của Hallyu mô tả sự phát triển của phim truyền hình Hàn Quốc từ những bộ phim khá nhàm chán đến những tác phẩm đột phá, giải phóng khán giả khỏi khuôn mẫu bắt chước của phim Mỹ. Điều này đã thúc đẩy sự phát triển của Hallyu và tạo ra niềm tin rằng đàn ông Hàn Quốc là bạn trai tuyệt vời.
Chương về Phim điện ảnh Hàn Quốc: từ rác tới Cannes mô tả cuộc chiến đấu của ngành điện ảnh Hàn Quốc để vượt qua sự ảnh hưởng của phương Tây và đánh bại Hollywood trong chính trò chơi của họ. Các nhân vật như Park Chan Wook và cựu Bộ trưởng Bộ Văn hóa Hàn Quốc Kim Dong Ho đã đóng góp vào thành công của ngành điện ảnh Hàn Quốc.
Chương về Hallyu: Phát súng chấn động địa cầu nói về lý do Hallyu thu hút người ta, sự lan truyền mạnh mẽ hơn của nó so với văn hóa Nhật Bản và thành công của K-Pop ở Pháp.
Hàn Quốc rất quan trọng với việc Hallyu thống trị thế giới. Chính phủ và các cơ quan cấp dưới thường xuyên phát hành sách hướng dẫn về việc thâm nhập thị trường thế giới, tương tự như Binh pháp Tôn Tử, nhưng nhằm mục đích truyền bá văn hóa Hàn Quốc.
Chương về Trò chơi điện tử: Vũ khí bí mật của Hàn Quốc mô tả sức mạnh của ngành công nghiệp trò chơi điện tử Hàn Quốc, được sinh ra từ tình trạng thất nghiệp và nay đã đứng thứ hai trên thế giới sau Trung Quốc, cùng với sự nghiện game của người Hàn và game Starcraft 2.
Chương về Samsung, hay công ty từng bị gọi là Samsuck là câu trả lời cho việc Samsung liên quan thế nào đến văn hóa Hàn Quốc.
Mặc dù vậy, Samsung vẫn là một phần quan trọng của Hallyu. Hallyu bắt đầu với Samsung và sự tự tin mà hãng đã tạo ra cho thương hiệu Hàn Quốc. Samsung đã đóng góp vào sự phát triển của văn hóa Hàn Quốc và mang lại lợi nhuận, giúp nền kinh tế Hàn Quốc đi lên và tạo thuận lợi cho việc phát triển văn hóa pop.
Chương về Bộ kiến thiết tương lai là quan điểm của Euny Hong về khả năng tạo ra một nền kinh tế sáng tạo của cựu Tổng thống Hàn Quốc Park Geun Hye. Cuốn sách kết thúc bằng việc tổng kết những điều đã thảo luận từ các chương trước và đưa ra những bài học quan trọng, trong đó có việc “Quan trọng là trở thành người dẫn đầu, chứ không phải là người đầu tiên.”
Chia sẻ cá nhân
Tôi biết đến Giải Mã Hàn Quốc Sành Điệu khi còn là sinh viên năm nhất đại học, khi một người bạn mang sách này đến lớp và chúng tôi thảo luận về K-Pop. Thực tế, lúc đó tôi không tưởng tượng được rằng mình sẽ đọc cuốn sách này vì tôi nghĩ mình đã biết hết về K-Pop. Tuy nhiên, Giải Mã Hàn Quốc Sành Điệu là một cuốn sách cơ bản về văn hóa đại chúng của Hàn Quốc, nên những điều Euny Hong viết vẫn rất hấp dẫn. Chỉ là tôi đã kỳ vọng quá nhiều.
Cuốn sách chứa những sự thật thú vị, như việc Kim Jong Il có đam mê văn hóa và mê phim, hoặc việc tiêu chuẩn vẻ đẹp của Hàn Quốc thực ra là phụ nữ Bắc Triều Tiên, hoặc việc sử dụng quỹ công vào việc kiểm tra quán karaoke. Nếu bạn chọn cuốn sách này, bạn sẽ khám phá thêm nhiều sự thật thú vị như vậy, tin tôi đi.
Tôi đã quyết định viết review về Giải Mã Hàn Quốc Sành Điệu một cách spontan. Sự mong muốn có nhiều sách về giải trí và văn hóa đại chúng như thế này ở Việt Nam đã thúc đẩy tôi viết về nó và làm cho nhiều người biết đến cuốn sách cũng như sự quan tâm của tôi. Nếu bài viết này khiến bạn đọc muốn tìm hiểu thêm về Giải Mã Hàn Quốc Sành Điệu, đó thật sự là một điều đáng mừng.
Kết
Trong bảng xếp hạng The Soft Power 30 năm 2017, Hàn Quốc hiện đứng ở vị trí thứ 21 trên thế giới và trong top 3 châu Á cùng với Nhật Bản và Singapore về quyền lực mềm. Nếu theo Euny Hong, nếu Hàn Quốc là tương lai, vị trí của họ sẽ còn tăng cao hơn.
Trong lễ trao giải 'Nhà ngoại giao Young San của năm', Lee Soo Man, nhà sản xuất điều hành của SM Entertainment, một trong những công ty giải trí hàng đầu Hàn Quốc, đã phát biểu:
'Tôi luôn nói rằng 'Trước tiên là văn hóa, sau đó mới đến kinh tế'. Khi nền văn hóa được tạo ra, nền kinh tế sẽ phát triển, và điều này giúp tạo ra thương hiệu của một quốc gia mạnh mẽ, nói cách khác là thương hiệu của người Hàn Quốc.'
Bên cạnh đó, cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, trong chuyến thăm Hàn Quốc vào tháng 3 năm 2012, đã chia sẻ suy nghĩ của mình về sự phát triển mạnh mẽ của văn hóa đại chúng ở đây như sau: “Tôi không ngạc nhiên khi bao nhiêu người trên thế giới đều bị cuốn vào làn sóng Hàn Quốc – Hallyu.”
Danh sách các cuốn sách hay nhất trong tháng Tám năm 2014 có thể được xem tại: https://www.csmonitor.com/Books/2014/0801/10-best-books-of-August-2014-according-to-Amazon-s-editors/The-Birth-of-Korean-Cool-by-Euny-Hong
Dựa trên bản dịch trong sách và thêm sự tham khảo từ bản gốc tiếng Hàn.
Dịch bởi nhóm SMTOWNvn.
Tác giả: Thu Trang – MyBook.
