Buzz
“Anh có nhớ lần anh từng nói với em về những câu chuyện về mẹ mà chỉ mình em biết không? Em đã nói rằng em không biết gì về mẹ cả. Tất cả những gì em biết là mẹ đang mất tích. Cho đến giờ vẫn như vậy. Đặc biệt em không biết sức mạnh của mẹ đến từ đâu. Hãy nghĩ xem, những việc mà người khác không thể làm được, mẹ đều tự làm được. Em nghĩ rằng vì thế mà mẹ ngày càng kiệt sức đi. Cuối cùng mẹ trở thành một người không tìm thấy nhà của bất kỳ đứa con nào của mình.”
Hãy chăm sóc mẹ được ra mắt vào năm 2009, trở thành một điểm sáng chói trong văn học Hàn Quốc và xác nhận vị trí của Shin Kyung-sook, tác giả của cuốn tiểu thuyết này, như một hiện tượng văn học châu Á. Không chỉ thành công ở thị trường Hàn Quốc, tác phẩm này còn nhận được sự đánh giá cao từ giới phê bình, nổi tiếng vang xa khắp châu Á và được xuất bản ở 19 quốc gia, trong đó có Mỹ. Với Hãy chăm sóc mẹ, Shin Kyung-sook đã trở thành nhà văn châu Á nổi bật nhất năm 2009. Điều gì đã làm cho một tác phẩm thành công như vậy?
“Mẹ đã bị lạc đã một tuần.” Cuốn tiểu thuyết bắt đầu với câu này. Một câu tường thuật ngắn gọn và đơn giản. Câu này để lại cho người đọc bao nhiêu ấn tượng và xúc động. Mẹ bị lạc ở đâu? Mẹ là ai? Tại sao mẹ lại bị lạc? Và con cái đã làm gì khi mẹ bị lạc?
“Mẹ bị lạc đã một tuần.” Các con đang cố gắng tìm kiếm mẹ. Họ mang theo những ký ức riêng tư, những câu chuyện về mẹ mà chỉ họ biết. Những hồi ức này vừa cảm động vừa chứa đầy sự ngạc nhiên, đưa người đọc vào một hành trình khám phá những góc khuất sâu thẳm trong trái tim của từng nhân vật. Bên cạnh đó, người đọc còn được khám phá về những khía cạnh thú vị của văn hóa qua các thế hệ ở Hàn Quốc qua câu chuyện về sự thay đổi của xã hội.
Các con đi tìm mẹ. Họ mang theo những ký ức cá nhân. Họ chia sẻ với nhau những câu chuyện về mẹ. Những ký ức này, đôi khi, khiến họ tự hỏi: Mẹ có hạnh phúc khi làm mẹ không? Ước mơ của mẹ là gì? Mẹ có thích ở bếp không? Sau một thời gian dài sống với mẹ, liệu chúng ta có thực sự hiểu mẹ không? Họ chia sẻ và lắng nghe những điều mà họ chưa từng biết về mẹ.
Mẹ đã bị lạc...
Mọi sự hỗn loạn bắt đầu khi một người thân quan trọng trong gia đình biến mất. Đó không ai khác chính là mẹ, người vợ, bà của gia đình.
Gia đình tập trung tại nhà của anh trai lớn Hyung Chol để thảo luận về cách tìm kiếm mẹ. Cuối cùng, họ quyết định chuẩn bị tờ rơi để phát đi khắp nơi mà mẹ được nhìn thấy lần cuối.
Tên đầy đủ: Park So-nyo.
Ngày sinh: Ngày 24 tháng 7 năm 1938 (69 tuổi).
Miêu tả: Tóc ngắn màu muối tiêu, gò má cao, mẹ mất tích mặc áo sơ mi xanh da trời, áo khoác trắng, quần xếp nếp màu be.
Địa điểm mất tích của mẹ: Ga tàu điện ngầm Seoul.
Nhưng… Lần đầu tiên, người con gái thứ, một nhà văn và đồng thời là người chịu trách nhiệm soạn tờ rơi, nghe được rằng mẹ sinh năm 1936. Dù trên giấy tờ ghi năm 1938, thực tế mẹ sinh năm 1936. Bố kể rằng ngày xưa ai cũng làm thế. Có những đứa trẻ sinh ra chưa đầy một trăm ngày đã chết, nên người ta thường nuôi con vài ba tuổi rồi mới làm giấy khai sinh. Cô nghe những điều này và tự hỏi liệu ngày sinh của mẹ có thực sự là ngày 24 tháng 7 hay không.
Vì sinh nhật bố trước sinh nhật mẹ một tháng. Vì số lần cô và các anh chị em về thăm bố mẹ vào ngày sinh nhật dần dần giảm đi. Vì bữa tiệc gia đình ấm áp trong ngày sinh nhật của bố mẹ đã được thay thế bằng những bữa ăn nhà hàng sang trọng. Để thuận tiện, mẹ đề nghị tổ chức sinh nhật của mẹ cùng ngày với sinh nhật của bố. Ban đầu anh chị em cô phản đối, nhưng dần dần mọi người đều tặng quà cho mẹ vào ngày sinh nhật của bố, và sinh nhật của mẹ cũng trôi qua lặng lẽ như thế.
Liệu có thể đào sâu vào ký ức? Đào sâu vào ký ức về mẹ thì sao?
Từ khi nghe tin mẹ mất tích, cô không thể tập trung suy nghĩ gì. Những ký ức đã lâu cô đã lãng quên bỗng trỗi dậy, lộn xộn và không có trật tự. Và nỗi ân hận luôn đi cùng từng ký ức. Ký ức về chiếc váy xếp nếp có đai và đường diềm mà mẹ muốn cô mặc. Cô từng từ chối. Nhưng nhiều năm sau cô hối hận vì 'Mình lẽ ra nên mặc cái váy đó.' Đó là ký ức về những ngày bé, mẹ luôn nhắc cô phải chăm chỉ học hành để có thể tiến vào một thế giới tốt hơn. Đó là một người mẹ luôn đau đớn khi phải chịu đựng những cơn đau đầu của cô và chứng kiến khi về nhà mẹ bất ngờ đau đầu. Đó là một người mẹ hạnh phúc khi cô biết đọc, biết viết. Đó là một người mẹ mạnh mẽ đã chiến đấu với bố để cô được học tiếp cấp hai. Đó là ký ức về người cô gọi là mẹ vỗ về gọi anh trai 'Anh ơi! Anh ơi!'. Đối với cô, mẹ luôn là mẹ. Cô chưa bao giờ nghĩ rằng mẹ cũng từng bước đầu tiên, mẹ cũng lớn lên, mẹ đã từng làm một người điều hành. Rất lâu sau đó, cô mới dần nhận ra rằng 'trong sâu thẳm trái tim mẹ vẫn lưu giữ tình cảm giống như tình cảm mà cô dành cho các anh em trai của mình và rằng mẹ cũng có một thời thơ ấu.
Con là đứa con đầu tiên của mẹ. Đây không phải là việc duy nhất con làm mẹ được làm lần đầu tiên. Tất cả những điều con làm đều là một thế giới mới đầy với mẹ. Con là đứa con đầu tiên làm bụng mẹ căng tròn lên, cũng là đứa con đầu tiên mẹ cho bú. Khi sinh con ra, mẹ cũng trạc tuổi con bây giờ. Khi mẹ nhìn thấy khuôn mặt đỏ hỏn đẫm mồ hôi với đôi mắt con nhắm tịt của con, lần đầu tiên... người ta thường nói khi có đứa con đầu tiên họ thấy vừa ngạc nhiên vừa hạnh phúc, nhưng mẹ không nghĩ thế, mẹ lại thấy buồn. Mình vừa mới sinh một đứa con thật sao? Mình sẽ phải làm gì đây? Mẹ thấy lo sợ đến mức ban đầu mẹ không dám chạm vào những ngón tay nhỏ xíu cuộn lại của con.
Đi kèm với ký ức là những ân hận và tức giận. Họ đau lòng mãi về cái ngày mẹ bị lạc ở ga tàu điện ngầm. Mình đã làm gì khi mẹ rớt lại trên sân ga tàu điện ngầm cùng những người xa lạ, không lên được chuyến tàu cùng với bố? Cô hối hận vì không nghe lời mẹ, vì những lần cáu gắt dập điện thoại của mẹ, vì đã dùng giọng điệu công việc để trả lời mẹ những câu hỏi cô không thích. Anh hối hận vì những lời anh tự hứa với bản thân về mẹ năm nào đã phai nhạt, vì không biết từ lúc nào, anh chỉ sống cho bản thân mình, hầu như quên bẵng mẹ. Họ nổi khùng, cãi vã với nhau, họ tức giận với chính mình vì đã không đón mẹ vào cái ngày định mệnh ấy, vì không thể làm gì để tìm ra mẹ.
Cuộc đời của mẹ...
Mẹ kết hôn với bố khi mới chỉ mười bảy tuổi, dù hai người chưa từng biết đến nhau. Hôn sự của họ là do hai gia đình quyết định vì hai người có “số tử vi rất hợp”. Họ lấy nhau rồi sinh con đẻ cái. Nhưng mẹ là người nuôi dạy các con nhiều hơn. Vì bố là người không bao giờ muốn làm nông dân ở làng và kết thúc cuộc đời mình ở đó. Vì vậy bố “bỏ nhà đi bất cứ khi nào ông muốn và chỉ trở về nhà lúc ông thích.” Thậm chí, có lúc bố còn dẫn về nhà một người phụ nữ có làn da trắng hồng, cơ thể thơm ngát. Mẹ không được chăm sóc chu đáo sau khi sinh đẻ dẫn đến cả đời mắc bệnh tiêu chảy hành hạ. Mẹ còn phải chịu hàm oan của người đời, bị chị chồng đóng vai trò như mẹ chồng chì chiết.
Mẹ sinh ra và lớn lên trong thời chiến tranh loạn lạc, nhưng mẹ không theo tư tưởng của những người cùng thời. Mẹ tức giận mẹ bà vì không cho mẹ học hành đàng hoàng. Trái với suy nghĩ trọng nam khinh nữ của thế hệ đó, mẹ cho rằng con gái phải cố gắng học hành để sống trong một thế giới tốt hơn.
Mẹ lặng lẽ làm hết mọi việc trong gia đình, từ việc đồng áng, nấu ăn, dọn dẹp cho đến chăm sóc các con trưởng thành. Mẹ chuẩn bị chu đáo cho mọi ngày lễ dù ngày nào cũng lạnh lẽo. Không than vãn, không đòi hỏi gì cho bản thân.
Mẹ không biết đọc. Tuy nhiên, bằng cách nào đó, mẹ có thể 'đọc' và 'viết' thư cho con trai, người đang học ở thành thị. Mẹ đã nửa đêm leo lên Seoul để mang tấm bằng trung học mà con cần. Mẹ không biết đọc. Nhưng mẹ có thể 'đọc' tất cả số sách mà con đã viết.
Mẹ đã làm đủ nghề để kiếm tiền, từ nuôi tằm, làm mạch nha đến giúp người khác làm đậu phụ. Nhưng với mẹ, cách tốt nhất để có tiền là không tiêu tiền. Thậm chí, mẹ bán những đồ không dùng nữa để kiếm tiền. Một người phụ nữ tiết kiệm như thế lại sẵn lòng mua cho đứa con gái bất cứ món đồ nào nó thích.
Làm việc luôn tay luôn chân như thế, liệu mẹ có thích công việc mẹ làm hay không? Chắc mẹ chẳng có thời gian để nghĩ nhiều như thế.
- Mẹ ơi mẹ có thích ở trong bếp không?
Bí mật của mẹ...
Hóa ra mẹ cũng có những bí mật riêng tư. Mẹ đã nhiều lần đập vỡ nắp chum trong cơn giận dữ với công việc bếp núc không bao giờ có điểm dừng. Mỗi khi cảm thấy căn bếp như là nhà tù, mẹ lại ra sân sau, nhặt một chiếc nắp chum sứt mẻ nhất lên và ném hết sức vào tường. Tiếng vỡ của nắp chum trở thành lối thoát cho mẹ, như một liều thuốc an anh. Bí mật về nỗi lo sợ thiếu lương thực, những lúc ống bơ đong gạo chỉ còn chạm đáy, lại là những khoảnh khắc hạnh phúc nhất của mẹ.
Có một bí mật mà mẹ không chia sẻ với con gái út. Đó là mẹ còn có một người anh trai đã qua đời từ khi còn trong bụng mẹ. Người anh chôn cất cho đứa bé không may mắn ấy, không phải là bố của nó mà là một người đàn ông khác. Ngoài bố, tuổi trẻ của mẹ còn có một người đàn ông khác, người đã gợi lại những ký ức thanh xuân. 'Sống trong những năm tháng ấy, tôi chưa bao giờ nghĩ mình trẻ như thế nào, nhưng khi nhớ lại lần đầu gặp ông, tôi vẫn có thể nhớ rõ gương mặt thanh xuân của mình.' Người đàn ông đó đã lừa mẹ lấy chậu lương thực của cả nhà. Từ đó, giữa họ hình thành một duyên phận không thể đoán trước.
'Ông là bí mật của cuộc đời tôi. Ông đã hiện diện trong cuộc sống của tôi, một sự tồn tại mà không ai có thể đoán ra. Mặc dù không ai biết ông từng là phần của cuộc đời tôi, nhưng ông là người đã dẫn dắt tôi qua những thử thách an toàn. Tôi rất vui vì có ông. Tôi muốn nói với ông rằng tôi đã vượt qua cuộc đời nhờ có ông, những lúc lo lắng chứ không phải những lúc hạnh phúc.'
Chúng ta đã hiểu mẹ đến đâu?
Dù chúng ta nghĩ cuộc đời mẹ chỉ xoay quanh chúng ta, liệu chúng ta có thể hiểu mẹ trong vai trò một người mẹ suốt cuộc đời như thế? Dù đã làm mẹ, mẹ vẫn có rất nhiều ước mơ riêng của mình, vẫn nhớ từng chi tiết về thời thơ ấu, niên thiếu và thời trẻ của mình. Nhưng tại sao từ đầu, chúng ta luôn nhìn vào mẹ như là một người mẹ? Mẹ không có cơ hội theo đuổi những ước mơ của mình, luôn đối mặt một mình với những gian khổ của thời đại, đói khổ và cả số phận buồn thương, nhưng mẹ không thể làm gì khác ngoài việc chấp nhận và vượt qua nó, dùng hết sức mình để sống cuộc đời, hiến dâng tất cả thể xác và tâm hồn mình cho cuộc đời ấy. Tại sao chúng ta không từng nghĩ tới những ước mơ của mẹ?
Kết thúc
Với lời văn chân thành, Hãy dành thời gian chăm sóc mẹ vì đừng để yêu thương trở thành hối tiếc. Hãy chăm sóc mẹ trong lúc còn có thể!
