Buzz
Nguyễn Văn Huyên được biết đến như một nhà nghiên cứu có tên tuổi trong lĩnh vực dân tộc học, nhân học Việt Nam từ đầu thế kỷ XX. Công trình của ông giúp khám phá những giá trị truyền thống trong lịch sử và văn hóa của Việt Nam, điển hình là cuốn sách ''Hội Hè Lễ Tết Của Người Việt''.
Về tiêu đề cuốn sách
Cuốn sách này tập hợp các tiểu luận nghiên cứu và bài viết từ 2 tập sách Góp Phần Nghiên Cứu Văn Hóa Việt Nam của Nguyễn Văn Huyên. Trước khi đọc nội dung, tiêu đề này đã đặt ra một câu hỏi cần suy ngẫm: Từ khi nào ''Hội Hè Lễ Tết'' trở thành một phần của văn hóa Việt Nam và thuộc về người Việt?
Lễ Tết của người Việt
Nguyễn Văn Huyên giải thích rằng Lễ Tết Nguyên Đán là thời điểm khởi đầu của năm, tháng và mùa, là lúc quan trọng nhất trong chuỗi sự kiện của người Việt. Sự kiện này được xác định bởi lịch pháp của người nông dân, với ánh sáng của mặt trời và mặt trăng đóng vai trò quan trọng. Tết là dịp cộng đồng tập trung vào những hoạt động đặc biệt như tiễn ông Công, ông Táo về chầu trời, dựng cây Nêu, cúng Tất niên, đi lễ chùa, đón giao thừa, xem tuổi xông đất và lì xì cho người lớn tuổi và trẻ em.
Tiết Thanh Minh và việc tôn trọng nghĩa trang ở Việt Nam (ngày 3 tháng Ba âm lịch)
Thanh minh trong tháng ba,
Lễ làm sạch mộ, hành động là đặt hoa
Những câu thơ nhẹ nhàng về cảnh xuân trong truyện Kiều vẫn tạo ra hình ảnh của ngày đầu xuân tươi đẹp, mọi người đều thăm viếng mộ tổ tiên, bày tỏ lòng biết ơn và hy vọng vào sự bảo trợ của họ.
Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam (ngày 5 tháng Năm âm lịch) và các nghi lễ xua đuổi tà ma trong mùa hè
Tết Đoan Ngọ - Thời điểm mặt trời đạt điểm cao nhất trên bầu trời vào giờ Ngọ, thường được gọi là ngày tiêu sâu và là dịp để thưởng thức rượu nếp và hoa quả, là một phần của di sản văn hóa dân gian đặc biệt của người Việt. Dịp này liên quan đến khó khăn của mùa hè và nhiều loại bệnh, mà con người cố gắng đối mặt bằng cách thực hiện các hành động tín ngưỡng kỳ lạ như cúng Quan Âm bằng hình ảnh vàng, lá cỏ phơi khô để chữa bệnh, nhuộm móng chân tay bằng lá móng và trang bị bùa bảo vệ cho trẻ em.
Tết Trung Thu (Rằm tháng Tám: ngày 24 tháng 9 năm 1942)
Ngày rằm tháng Tám là kỳ nghỉ của sự trao đổi tình cảm và hy vọng vào mùa màng tốt lành. Trăng tròn nhất đánh dấu thời điểm này, khiến lòng người say mê và dự báo cho mùa thu sẽ phồn thịnh. Trong đêm này, nhân dân hướng về trăng để nhìn ngắm, để nghe câu chuyện về một năm mới đầy thú vị và hạnh phúc.
Sự đầu thai của linh hồn và lễ Xá Tội Vong Nhân của người Việt
Theo tín ngưỡng dân gian, con người có hai mảnh hồn: ba hồn và bảy phách hay vía. Khi chết, hồn phách rời đi, nhưng không phải ai cũng có được sự an nghỉ. Một số linh hồn lạc lõng và cần sự giúp đỡ để tiến vào thế giới bên kia. Lễ Xá Tội Vong Nhân là dịp cúng tế cho họ, đồng thời nhắc nhở người sống về sự ngắn ngủi và giá trị của cuộc sống.
Việc chôn cất vào giờ xấu theo tín ngưỡng Việt Nam
Trước khi ra đi, người ta cần cân nhắc kỹ lưỡng. Ngày giờ sinh mạng ảnh hưởng sâu sắc đến số phận, và việc chôn cất cũng cần phải đúng thời điểm, đúng cách. Đối với trẻ em, nếu chết sớm, người ta thường tin rằng đó là do sự can thiệp của các thần ác. Do đó, việc cúng tế và chôn cất phải được tiến hành một cách chu toàn, để bảo vệ cho tương lai của con cháu.
Phần này đề cập đến tín ngưỡng dân gian và việc bảo vệ trẻ em khỏi nguy hiểm. Tuy nhiên, việc đặt tên là 'Việc chôn người chết vào giờ xấu theo tín ngưỡng Việt Nam' có vẻ không phản ánh đúng bản chất, do đó không cần phải thảo luận chi tiết hơn.
Trang phục truyền thống của người Việt
Theo tác giả, sự kính sợ và e dè của người Việt có thể có nguồn gốc từ tôn giáo. Phong cách ăn mặc là phản ánh của văn hóa đặc trưng mỗi quốc gia, mỗi dân tộc. Việc mặc quần áo không chỉ là để che thân, mà còn là biểu hiện của tâm hồn, trong cuộc sống và trong cái chết.
Phong tục chống hạn ở Việt Nam
Là một đất nước nông nghiệp, người Việt Nam đã phát triển các biện pháp chống hạn từ lâu. Sự kết hợp giữa tự nhiên và tâm linh được thể hiện qua các nghi lễ cúng tế, như tín ngưỡng thờ Tứ Pháp. Câu chuyện về sư Khâu Đà La và nàng Man Nương không chỉ là về việc cầu mưa, mà còn là về sự hòa hợp giữa Phật Giáo và tín ngưỡng dân gian.
Các nghi lễ trong lễ tế Nam Giao
Đàn Nam Giao là một nghi lễ thiêng liêng mà Thiên Tử phải tham dự, thể hiện lòng thành kính với trời đất và mong muốn hòa bình và thịnh vượng cho nhân dân. Lễ tế Nam Giao diễn ra mỗi ba năm một lần, là dịp hoàng đế cầu nguyện cho sự bình an và phồn thịnh cho đất nước. Trong lễ tế, hoàng đế tôn vinh các thần linh và cầu xin họ ban phước cho dân chúng và triều đại.
Hội Phù Đổng (Một trận đánh thần kỳ trong truyền thuyết Việt Nam)
Lễ hội là biểu tượng của văn hóa cộng đồng, là thời điểm quan trọng nhất trong năm đánh dấu sự đa dạng và phong phú của văn hóa xã hội truyền thống. Hội Phù Đổng được xem là một trong những lễ hội đặc sắc và có tuổi đời lâu nhất, kể lại truyền thuyết về anh hùng Gióng đánh giặc Ân, cũng như sự đoàn kết giữa các làng Phù Đổng, Phù Dực, Đổng Viên, Đổng Xuyên.
Ai không tham gia hội Gióng vào ngày mùng Chín tháng Tư sẽ cảm thấy đời sống của mình thiếu vắng!
Sự phức tạp trong chuẩn bị và các nghi lễ của hội Gióng chứa đựng nhiều ý nghĩa triết học về sự hòa hợp.
Không tham dự hội Gióng vào ngày mùng Chín tháng Tư cũng chẳng khác nào là mất hết ý nghĩa cuộc đời!
Biểu diễn hát và múa Ải Lao tại hội Phù Đổng (Bắc Ninh)
Trong ngày hội Gióng, một phường hát múa đặc biệt được gọi là phường hát múa Ải Lao đã tham gia. Phường này biểu diễn các bài hát và điệu múa lễ thần trong suốt thời gian diễn ra hội. Theo truyền thuyết, phường này có nguồn gốc từ Lào và trước đây thường triều cống cho các vua Việt Nam. Khi Lào ngừng triều cống, nhà vua đã giao cho làng Phù Đổng, thuộc tỉnh Bắc Ninh, tổ chức đội hát xướng thần Ải Lao. Bằng ngôn ngữ cổ kính và gần gũi, các bài hát Ải Lao là điểm nhấn đặc biệt trong lễ hội.
Phân bố của các Thành Hoàng tại tỉnh Bắc Ninh (Bắc Kỳ)
Thành hoàng là các vị thần bảo hộ cho các làng trong khu vực đồng bằng Việt Nam. Ban đầu, tên gọi này có nguồn gốc từ vị thần bảo vệ các thành ở Trung Quốc, sau đó được sử dụng rộng rãi ở Việt Nam. Mỗi làng có một vị thành hoàng riêng, thường là anh hùng lịch sử, người có công, hoặc các vị thần tự nhiên hoặc thiên thần. Các vị này đều được thờ phụng và có ảnh hưởng đến xã hội nông nghiệp truyền thống.
Những phép lạ của các tiên nữ ở khu vực cổ thành Thăng Long
Tiểu luận này nhắc đến mối tình đẹp giữa nàng Giáng Kiều và chàng học trò Tú Uyên tại Bích Câu Đạo quán.
Gặp gỡ ngắn ngủi giữa tiên nương Bồi Liễn và vua Lê Thánh Tông tại Vọng Tiên quán; Sự xuất hiện đột ngột của Thưởng Hội Song Tiên với vua Lê Hiển Tông tại Tích Tiên tự.
Dù nhà cửa cổ vẫn truyền thống, nhưng cảnh vật xưa khó lòng giữ được.
Nghi thức thờ cúng thần tiên ở Việt Nam
Việc thờ cúng các vị thần tiên ở Việt Nam
Ước vọng vĩnh hằng của người Việt thể hiện qua việc thờ cúng các vị thần tiên, bao gồm Bát tiên dưới tác động của văn hóa Trung Quốc, Chử Đồng Tử - ông tổ của các thần tiên Việt Nam, bà chúa Liễu Hạnh - nữ thần đầu tiên của tiên nữ Việt Nam, tiên nữ Giáng Kiều, tiên nữ Bồi Liễn, Thưởng Hội Song Tiên, tiên nữ Giáng Hương, Ông già Na Sơn, Huyền Vân Chân Nhân, Thông Huyền Chân Nhân, Thành Đạo Tử, tiên nữ Ngải Hòa, công chúa Ngọc Bích, Hà Tiên (ông tiên vượt sông), Lộc Giác Chân Nhân, và Chân Nhân núi Hồng Lĩnh: Phạm Viên.
Danh sách các vị thần tiên được liệt kê, tác giả tham khảo từ Hội Chân Biên, cùng với việc mô tả chi tiết một trong những công trình thờ tự thần tiên tiêu biểu nhất vẫn còn tồn tại đến ngày nay - Bích Câu Đạo quán (phố Cát Linh, Hà Nội). Hoạt động thờ cúng (cầu mong sự trợ giúp của các thần) được mô tả chi tiết trong phần này như một phần của việc thực hành tín ngưỡng.
Một trường lớp học ở Việt Nam
Tên của trường học Đạo Nội liên quan mật thiết đến cuộc chiến Sùng Sơn, từ đó ba người Thánh của trường này (Thánh ở Bên Phải, Thánh ở Trước, Thánh ở Bên Trái) đã xuất hiện với công lao lớn giúp vua, chúa có thể đánh bại tiên nữ Liễu Hạnh (sau này được biết đến với tên Thánh Mẫu Liễu Hạnh) và do đó trường Đạo Nội (phái Đạo Nội, phái Tam Thánh) trở nên nổi tiếng hơn và đạt được vị thế quan trọng trong tín ngưỡng của người Việt từ thế kỷ XVII. Không thể phủ nhận sự hiện diện của các hình ảnh của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni và Đức Phật Dược Sư đã giúp trường Đạo Nội nhận được sự công nhận quan trọng thay vì bị coi là các hành vi phép thuật bị cấm trước đây.
Kết luận
Viết đánh giá cho một cuốn sách mà tác giả của đó khiến người viết rất kính trọng là một thử thách đặc biệt. Đôi khi người viết còn cảm thấy đây là một công việc hết sức ngây ngô vì kiến thức và kinh nghiệm của họ còn trẻ. Tuy nhiên, bài viết này là sự cố gắng dựa trên tinh thần mong muốn, và nếu có các học giả có kiến thức sâu rộng hơn góp ý thì đó cũng là duyên số, tương tự như việc người viết có cơ hội đọc sách và viết về sách, chỉ cần là thoải mái chấp nhận.
Cuộc hội hè và lễ Tết của người Việt là một cuốn sách thú vị bởi người làm khoa học vừa đảm bảo được tính khách quan và chân thành vừa giữ được sự cá nhân. Đối với những nhà nghiên cứu, sách là như một tác phẩm điêu khắc hiếm có, mang lại giá trị đa chiều, và đối với những độc giả yêu thích tìm hiểu về đất nước, nhân dân Việt Nam, cuốn sách giống như một bức tranh sặc sỡ.
Đánh giá chi tiết từ Nguyễn Phú Hoàng Nam – MyBook
Ưu đãi mua sách với giá cực kỳ hấp dẫn hiện có tại: https://goo.gl/ajtqSs
