Buzz
“Nếu ngày mai bitcoin sụp đổ, thì tính cách mạng của công nghệ này vẫn còn nguyên giá trị. Cũng giống như việc nếu một trang web trên Internet bị sập, hay một ứng dụng trên Internet bị thất bại, thì Internet vẫn còn đó.”
Trong những năm gần đây, và đặc biệt là năm 2017, công nghệ blockchain và tiền mã hóa đã trở thành một xu hướng được bàn đến nhiều nhất trên thế giới, và Việt Nam cũng không nằm ngoài cuộc chơi. Trong cơn sốt bitcoin, người ta thường bàn luận về giá cả của bitcoin hôm nay tăng, hay hôm sau lại rớt thê thảm. Nhưng nếu nhìn bitcoin như một phát minh, một công nghệ thay vì một loại tiền tệ, bạn sẽ hiểu tại sao bitcoin lại quan trọng đến thế, tại sao bitcoin lại là một bước đột phá với đầy những tiềm năng, và tại sao bitcoin lại được ca ngợi là một phần của tương lai.
Một trong những cuốn sách cơ bản, dễ hiểu về bitcoin mà bất cứ độc giả phổ thông nào cũng có thể đọc chính là Internet của tiền tệ (The Internet of Money). Cuốn sách là tập hợp các bài nói chuyện của Andreas M. Antonopoulos, một trong những chuyên gia hàng đầu thế giới về blockchain và bitcoin. Những bài nói chuyện của ông đã góp phần giúp cho một lĩnh vực vẫn còn mới mẻ, lạ lẫm và phức tạp như blockchain và bitcoin trở nên dễ hiểu và gần gũi hơn.
Một cách thú vị và không hề khô cứng, tác giả sẽ lý giải tại sao bitcoin lại là một bước đột phá về công nghệ và tài chính với những tiềm năng vượt ra ngoài tên gọi “tiền kỹ thuật số” của nó hiện nay. Đặc biệt, tác giả còn mở rộng vấn đề, bàn đến những ý nghĩa về mặt triết học, xã hội và lịch sử của bitcoin, cho thấy bitcoin – mạng internet của tiền – đã và đang mang đến những thay đổi cơ bản ra sao đối với cách thức chúng ta xử lý những vấn đề về xã hội, chính trị, và kinh tế thông qua mạng lưới phi tập trung phi tín nhiệm của bitcoin.
Đây là điều chưa từng có trong lịch sử nhân loại. Phát minh này thật sự mang tính cách mạng. Sau này ngẫm lại, chúng ta sẽ thấy đây là một thời khắc lịch sử trong quá trình phát triển của khoa học máy tính, nhưng nó cũng đồng thời là một cuộc cách mạng xã hội và chính trị đang thành hình.
I. Bitcoin là gì?
“Bitcoin là gì?” là chương đầu tiên trong cuốn sách này. Mỗi chương trong cuốn sách là một bài nói chuyện độc lập với nhau, vì thế bạn có thể đọc từ bất cứ chương nào, nhưng bạn nên bắt đầu tìm hiểu từ chương “Bitcoin là gì?” Đây là bài nói chuyện của Andreas tại Athens, Hy Lạp năm 2013.
Bitcoin là tiền kỹ thuật số, nhưng nó còn hơn thế rất nhiều. Nói bitcoin là tiền kỹ thuật số thì chẳng khác gì nói Internet là một chiếc điện thoại tưởng tượng cả. Nó cũng giống như là việc nói rằng Internet chẳng qua chỉ là email.
Bitcoin là một phát minh
Bitcoin là một loại tiền kỹ thuật số ra đời năm 2008, do một bí danh trên mạng có tên là Satoshi Nakamoto phát minh. Ông công bố một bản đặc tả khái niệm dưới dạng một bài viết khẳng định rằng ông đã tìm ra cách tạo lập một mạng lưới phi tập trung (phân tán quyền lực) có khả năng đạt được sự đồng thuận, nhất trí mà không cần đến bất kỳ thứ quyền lực kiểm soát tập trung nào.
Nếu đã học về khoa học máy tính hoặc các hệ thống phân tán, bạn sẽ biết đến Bài toán các vị tướng Byzantine. Đây là một bài toán về sự nhất trí, trong đó có một nhóm tướng, mỗi người phụ trách một phần quân đội Byzantine, lên kế hoạch bao vây một thành phố. Ở phiên bản đơn giản nhất, các vị tướng chỉ phải ra quyết định tấn công hay rút lui. Họ cần phải thống nhất với nhau về một quyết định chung, vì cuộc tấn công nửa vời của một vài vị tướng có thể sẽ gây hỗn loạn và dẫn đến những kết quả còn tồi tệ hơn so với một cuộc tấn công hay rút lui có sự hiệp đồng của tất cả. Tình huống này còn phức tạp hơn nữa nếu có sự tham gia của các vị tướng phản bội, bởi có thể họ không những sẽ biểu quyết cho một phương án không tối ưu mà còn tìm cách ngăn cản các tướng khác đi đến sự đồng thuận. Trong khoa học máy tính, đây là bài toán về đường truyền tin cậy, bộ xử lý lỗi trong các hệ thống máy tính chịu lỗi, đặc biệt là các hệ phân tán. Lỗi Byzantine được coi là loại lỗi phổ biến và khó xử lý nhất.
Bắt đầu từ năm 1982, bài toán này vẫn chưa có giải pháp đến năm 2008, Satoshi Nakamoto tuyên bố đã giải quyết nó. Người ta từng chế giễu và phủ nhận ý kiến của ông, nhưng ba tháng sau, ông phát hành phần mềm mã nguồn mở cho phép mọi người xây dựng mạng lưới bitcoin.
Bitcoin không thuộc sở hữu của bất kỳ ai. Mọi người tham gia vào mạng lưới này đều đồng ý tuân thủ các quy tắc toán học mà nó tạo ra. Qua cơ chế này, bitcoin có thể cho phép một mạng máy tính phi tập trung hoàn toàn thống nhất về việc xác nhận các giao dịch trên mạng. Nói cách khác, việc gửi tiền từ tài khoản này sang tài khoản khác giống như việc gửi một email, không có bất kỳ sự can thiệp nào.
Bitcoin không chỉ là loại tiền tệ. Bitcoin là một giải pháp, một phát minh có tầm quan trọng lịch sử. Tiền tệ chỉ là ứng dụng đầu tiên được xây dựng trên hệ thống đồng thuận phân tán, là bước khởi đầu cho các ứng dụng sau này mà chúng ta thậm chí chưa nghĩ đến.
II. Tác động và tầm quan trọng của bitcoin
1. Bitcoin trong vai trò tiền tệ
Vai trò của bitcoin nhìn từ lịch sử của tiền tệ
Theo Andreas, tiền là một phương tiện giao tiếp. Nó biểu thị một hình ảnh trừu tượng về giá trị và là ngôn ngữ để truyền đạt giá trị. Chúng ta dùng tiền để định giá sản phẩm, dịch vụ và cử chỉ. Bitcoin là một hình thái mới của tiền tệ.
Từ việc trao đổi hàng hóa dựa trên giá trị sử dụng của chúng, chúng ta đã dùng đá quý và kim loại quý để trao đổi. Việc trao đổi đã trở thành sự trừu tượng liên quan đến giá trị.
Tiền giấy đã thay thế kim loại quý như một sự thay đổi quan trọng. Nó nhẹ hơn, gọn gàng và dễ mang theo hơn kim loại quý. Mất 400 năm để tiền giấy được công nhận rộng rãi và thích nghi với giá trị trừu tượng hơn của nó.
Bitcoin là một hình thái hoàn toàn trừu tượng của tiền tệ. Giống như khi tiền giấy ra đời, nó khó để giải thích nhưng mang lại sự khác biệt so với trải nghiệm hàng ngàn năm qua.
Bitcoin được coi là tiền ngang hàng. Đây là một kiến trúc trong khoa học máy tính để mô tả mối quan hệ giữa các người tham gia và một hệ thống.
Kiến trúc của bitcoin là ngang hàng vì mỗi người tham gia giao tiếp bằng giao thức bitcoin ở cấp độ bình đẳng. Không có nút mạng bitcoin đặc biệt nào; tất cả các nút mạng đều bình đẳng nhau.
Nếu bạn sử dụng Facebook, tất cả các trạng thái đều bị kiểm soát bởi Facebook. Bạn có một phiên đăng nhập và tất cả các dữ liệu trong phiên đăng nhập này đều bị Facebook nắm giữ. Đây được gọi là kiến trúc chủ-khách. Khi bạn gửi tiền vào ngân hàng, thực chất là bạn đang cho ngân hàng mượn tiền, và ngân hàng sẽ vay lại cho người khác. Đây là mối quan hệ chủ-khách. Số tiền chỉ tồn tại trong một sổ cái mà bạn không có quyền kiểm soát, được lưu trữ ở chỗ chủ nhà. Bạn chỉ là một vị khách và không có quyền kiểm soát nó. Ngoài ra còn một hình thức đặc biệt khác của kiến trúc chủ-khách là kiến trúc chủ-nô.
Bitcoin là một sự biến đổi về chất của tiền, từ kiến trúc chủ-khách sang một kiến trúc khác là kiến trúc ngang hàng, nơi mọi người tham gia đều bình đẳng và các giao dịch tuân thủ quy tắc đồng thuận của mạng mà không ai có quyền kiểm soát. Không ai có thể bảo bạn được làm gì và không làm gì với tiền của mình.
Tiền tệ, doanh nghiệp và thanh toán quốc tế
Với những doanh nghiệp toàn cầu hoạt động trong môi trường quốc tế, có hai rào cản chính. Rào cản đầu tiên là sự khó khăn khi vận chuyển sản phẩm và dịch vụ. Internet đã giải quyết vấn đề này, cho phép tạo ra các sản phẩm và dịch vụ ảo để mua bán ở bất cứ đâu. Rào cản thứ hai là việc nhận thanh toán. Bitcoin là câu trả lời cho việc thanh toán ngay lập tức và bất kể khoản tiền là bao nhiêu, phù hợp với thời đại Internet, khác với thẻ tín dụng.
Tiền của người dân và thái độ trung lập
Hiện nay gần 1 tỷ người được tiếp cận với các dịch vụ ngân hàng, tín dụng và tài chính quốc tế. Sáu tỷ rưỡi người còn lại sử dụng tiền mặt với ít khả năng tiếp cận nguồn lực quốc tế. Trên Internet, chỉ cần thực hiện các thao tác đơn giản, họ đã có thể ngay lập tức tham gia nền kinh tế quốc tế, sử dụng một loại tiền tệ quốc tế có thể chuyển tới bất kỳ đâu mà không phải trả phí và không chịu sự kiểm soát của chính phủ. Bitcoin là tiền của người dân.
Bitcoin giữ thái độ trung lập đối với người gửi, người nhận và giá trị giao dịch, không phân biệt tổ chức lớn hay nhỏ. Nó mang đến cho tất cả người dân, người dùng Bitcoin khả năng đổi mới trong các công cụ tài chính, hệ thống thanh toán và hoạt động ngân hàng. “Nó tấn công và làm đảo lộn toàn bộ hệ thống tài chính quốc tế phân thứ bậc.”
Bitcoin xây dựng một mạng lưới hoàn toàn phẳng và phi tập trung, mọi nút mạng đều bình đẳng nhau, với giao thức xử lý giao dịch trung lập và thúc đẩy sự đổi mới trong mạng đạt tới những giới hạn mới, tạo điều kiện cho sự xuất hiện của các phát minh không cần xin phép, giống như chúng ta đã thấy trên Internet.
Trên mạng Bitcoin, bạn không cần nhờ ai phát minh ra công cụ tài chính mới, hệ thống thanh toán mới hay dịch vụ mới. Chính bạn có thể làm điều đó. Chỉ cần viết mã là bạn đã trở thành một phần của một mạng lưới tài chính quốc tế có thể chạy mã và giúp bạn tiếp cận hàng triệu người tiêu dùng.
Bitcoin ngoài vai trò tiền tệ
Bitcoin không chỉ đơn giản là một loại tiền tệ. Bitcoin là một công nghệ, một phát minh quan trọng. Giải pháp đặc biệt này, phát minh này quan trọng hơn rất nhiều so với tiền tệ. Tiền tệ chỉ là ứng dụng đầu tiên được xây dựng trên nền tảng đồng thuận phân tán, mở đầu cho các ứng dụng mà chúng ta chưa từng nghĩ đến.
Hãy quay ngược thời gian và xem những phát minh quan trọng nhất trong lịch sử đã tác động lớn như thế nào tới sự phát triển của nền văn minh. Năm 1784, James Watt phát minh ra máy hơi nước, từ đó nhà máy dệt có thể đặt ở bất cứ đâu. Phát minh này cũng mở đầu cho quá trình cơ giới hóa, thay đổi cách con người lao động từ sức mạnh cơ bắp sang sức mạnh của máy móc.
Vào cuối những năm 60, mạng Internet bắt đầu hình thành và phát triển. Đến nay, Internet đã trở thành một phần không thể thiếu trong các hoạt động từ làm việc, học tập đến giải trí. Đặc biệt, nó đã thay đổi hoàn toàn cuộc sống của chúng ta và cách chúng ta thực hiện các hoạt động hàng ngày. Nhìn lại, chúng ta đều công nhận rằng Internet là một phát minh mang tính lịch sử, gây ra sự thay đổi vĩ đại trên toàn cầu.
Tương tự như cách Internet đã thay đổi thế giới này, bitcoin cũng mang đầy tiềm năng của một cuộc cách mạng.
Một vài trong số bạn có thể đã nghe rằng, với vai trò là loại tiền tệ, bitcoin hôm nay tăng giá, ngày mai lại giảm giá thê thảm. Tuy nhiên, tôi muốn nói với các bạn rằng hãy bỏ qua việc quan tâm đến giá cả, hãy bỏ qua bitcoin như một đơn vị tiền tệ và tìm hiểu về bitcoin như một công nghệ, một phát minh và một mạng lưới mà nó đã tạo ra. Nếu loại tiền này thất bại, chúng ta vẫn có thể xây dựng loại tiền khác. Sự ra đời của bitcoin và công nghệ điều khiển bitcoin không thể bị đảo ngược. Nó mang đến những khả năng cho việc tổ chức phi tập trung trên một quy mô chưa từng thấy trên hành tinh này.
III. Các chủ đề nói chuyện trong cuốn sách
1. Bitcoin là gì?
Sự phát minh của bitcoin, giải thích và một số đặc tính của bitcoin.
2. Tiền điện tử
Lịch sử và sự biến đổi của các hình thái tiền tệ.
Kiến trúc điện tử, kiến trúc ngang hàng, kiến trúc phi chủ-nghĩa.
3. Bảo mật, nhận dạng và giám sát tiền điện tử
Các khái niệm về tính trung lập, phi tập trung, tính bảo mật và các yếu tố khác tạo nên đặc tính đặc biệt của tiền điện tử.
4. Những người sáng lập, những người đột phá, những người không phù hợp, và tiền điện tử.
Những quan điểm đối lập về bitcoin và tầm ảnh hưởng của nó.
Cách mà bitcoin ảnh hưởng đến thế giới trong tương lai.
Mạng không thông minh, đổi mới và các sự kiện chung của nó.
Về mạng thông minh và mạng không thông minh.
Giá trị của mã nguồn mở khi nó đáp ứng được tài chính.
Các lễ hội chung.
6. Đảo ngược cơ sở hạ tầng
Sự thay đổi của mọi thứ khi một công nghệ mới phải sử dụng cơ sở hạ tầng cũ, tạo ra xung đột và áp lực, dẫn đến việc đảo ngược cơ sở hạ tầng.
7. Tiền tệ như một ngôn ngữ
Tương lai của tiền điện tử.
Ethereum (một nền tảng phần mềm mở hoạt động trên công nghệ blockchain, cho phép các nhà phát triển xây dựng và triển khai các ứng dụng phi tập trung) và các altcoin (các loại tiền điện tử mã hóa khác) có đe dọa tới tương lai của bitcoin không?
8. Các nguyên tắc thiết kế của bitcoin
Lịch sử và đặc điểm của tiền.
Bitcoin và các thiết kế của nó.
9. Tiền là một loại nội dung
Giao dịch bitcoin tương tự như việc vận chuyển một thông điệp.
Tiền là thông điệp, thông điệp đã được giải phóng khỏi phương tiện truyền thông.
10. Các yếu tố của sự tin cậy
Tính hóa học của bitcoin: Tìm hiểu về cấu trúc thực sự của bitcoin.
11.Mở rộng quy mô bitcoin
Những câu chuyện về mở rộng quy mô: Web, những video về mèo, Netflix… sẽ hủy diệt Internet,...
Mở rộng quy mô Bitcoin.
IV. Về tác giả
Andreas M.Antonopoulos, một chuyên gia công nghệ kiêm doanh nhân sáng lập, đã trở thành một trong những nhân vật nổi tiếng nhất và có uy tín nhất trong cộng đồng bitcoin. Ông là tác giả của Mastering Bitcoin (tạm dịch: Làm chủ bitcoin, cuốn sách được coi là tài liệu hướng dẫn kỹ thuật tốt nhất về bitcoin. Là một diễn giả, giảng viên, và tác giả được nhiều người mến mộ, Andreas có biệt tài biến những chủ đề phức tạp thành dễ hiểu, dễ tiếp cận. Trên cương vị cố vấn, ông đã hỗ trợ nhiều công ty khởi nghiệp nhận thức, đánh giá và xử lý những rủi ro về kinh doanh và an ninh. Andreas là một trong những người tiên phong sử dụng cụm thuật ngữ “Internet của Tiền tệ” để miêu tả về bitcoin cũng như những tác động tiềm năng của nó đối với nhân loại.
Tác giả: Khánh Huyền - MyBook
