Buzz
Lần đầu tiên trong lịch sử văn học, một câu chuyện được kể từ góc độ của Thần Chết. Với Thần Chết, mặt mũi của hắn lan tỏa khắp nơi, đặc biệt vào năm 1943, nơi công việc của hắn trở nên bận rộn hơn bao giờ hết. Hắn không phải là kẻ thù, mà lại là người bạn thân thiết của kẻ trộm sách, khi câu chuyện này khép lại. Và đó là câu chuyện về cuộc đời của một kẻ trộm sách - Liesel Meminger, người được gọi là “người lay từ ngữ”.
Cô Bé Tên Liesel Trên Con Đường Himmel
Chuyện của Liesel bắt đầu vào những ngày cuối cùng của sự bình yên trước khi thế giới bước vào một trong những thảm họa lớn nhất lịch sử nhân loại - Thế Chiến II và diệt chủng Holocaust. Ở tuổi 9, cô được gia đình Hans Hubermann và Rosa Hubermann trên con đường Himmel nhận nuôi. Liesel là một cô bé nghịch ngợm, ương bướng, luôn sẵn sàng nắm đấm nếu bị xúc phạm. “Bạn sẽ không bao giờ biết khi nào nó sẽ giật mạnh bạn”, một cậu bé vừa bị Liesel đấm đã nói với vẻ trầm ngâm.
Trên con đường Himmel này, Liesel đã quen dần với một loạt những cá nhân: từ bà Holtzapfel, một phụ nữ độc thân thích chửi rủa, đến bà chủ cửa hàng tạp hóa người Aryan cao quý, thuần chủng; từ Rudy Steiner, một cậu bé với mái tóc màu vàng và ba huy chương vàng, sẽ sau này trở thành bạn thân của Liesel, đến Tommy Muller, một cậu bé bị “thối tai kinh niên” với khuôn mặt luôn co rúm, đã nhận nhiều cú đấm từ Liesel. Dù nền kinh tế của Đức đang trỗi dậy dưới thời Hitler, con đường Himmel vẫn là nơi của những người nghèo khổ, bần hàn.
Hans Hubermann: Người Cha Đẻ Của Liesel
Khi đặt chân lên phố Thiên Đường, người đầu tiên gặp Liesel không ai khác ngoài bố nuôi của cô, Hans Hubermann, một người chơi đàn tài năng. Hans luôn ở bên cạnh cô mỗi khi cô gặp ác mộng, đọc sách cho cô nghe dưới ánh đèn mờ.
Hans mang lại âm nhạc cho con phố ảm đạm này với cây đàn xếp cũ kỹ trong tay. Ông cũng là người chịu trách nhiệm che chở cho Max Vandenburg, một chàng trai Do Thái, mặc dù việc giấu giếm người Do Thái trong nhà là một việc nguy hiểm. Nhưng lương tâm của ông đã buộc ông phải làm điều đó, dù ông phải đối diện với nỗi sợ hãi và nguy cơ mất mạng cho cả gia đình.
Những Cuốn Sách của Người Lay Từ Ngữ
Cuộc đời của Liesel gắn liền với những cuốn sách. Chúng là cầu nối giúp Liesel gần gũi hơn với mọi người ở phố Thiên Đường. Đầu tiên là Hans Hubermann, người phát hiện ra cuốn sách đầu tiên Liesel ăn trộm và truyền đam mê sách cho cô. Bố dạy cho cô từ ngữ, dưới ánh sáng lờ mờ, dưới tầng hầm, hoặc bên bờ sông Amper êm đềm. Những từ ngữ ấy đã cứu sống cuộc đời cô.
Buổi tối, sau giờ học dưới tầng hầm, Liesel thường ngồi trong nhà tắm nghe những lời bình luận quen thuộc từ căn bếp.
“Ông hơi thối mùi đấy,” mẹ nói với Hans. “Như mùi thuốc lá và dầu hỏa vậy.”
Trong lúc ngâm mình trong nước, cô bé tưởng tượng ra mùi hương từ quần áo của người bố nuôi. Đó là mùi của tình bạn, mùi cô cũng có thể ngửi thấy trên chính bản thân mình. Liesel yêu mùi đó. Cô thường hít thở mùi đó từ cánh tay của mình, trong khi nước mát vỗ về quanh cô.
Những cuốn sách là liên kết vô hình giữa Liesel và một nhân vật đặc biệt, Ilsa Hermann. Nhờ Ilsa, cô bé lần đầu tiên bước vào thư viện của thị trưởng. Nhờ Ilsa, cô bé được chạm vào những cuốn sách quý giá và thưởng thức vị ngọt của văn chương.
Cô chạm tay dọc theo hàng kệ đầu tiên, nghe tiếng móng tay cạo nhẹ trên bìa sách. Âm thanh như một bản nhạc, như một công cụ ghi chú những bước chân. Cô dùng cả hai tay, đua chúng, và cười vui vẻ.
[...]
Liesel lặp lại hành động đó một lần nữa, chậm hơn, để lòng bàn tay cảm nhận từng quyển sách. Đó là như một phép màu, như ánh sáng chiếu xuống từ một chiếc đèn treo. Cô thậm chí đã rút sách ra vài lần nhưng không dám đọc, vì chúng quá hoàn hảo.
Liesel yêu sách mê mẩn. Tình yêu của cô dành cho sách thường được thể hiện bằng cách trộm sách, đặc biệt sau khi cô đã biết đọc, khi niềm khao khát sách mới của cô trở nên mãnh liệt hơn.
Liesel là một cô bé với những ý nghĩ và quyết định kỳ quặc, nhưng luôn có Rudy Steiner làm bạn đồng hành trong những vụ ăn trộm. Rudy không phải là người yêu sách, nhưng luôn kiên định và muốn đảm bảo rằng 'cô bạn gái nhỏ bé' của mình luôn an toàn. Vì thế, trong mọi tình huống, trên mọi 'chiến trường', bên cạnh Liesel luôn là mái tóc màu vàng chanh của bạn nhà, người luôn gọi cô là 'Đồ lợn!'
Khi nói về Liesel và những cuốn sách, không thể không nhắc đến Max Vandenburg, một nhân vật có ảnh hưởng lớn đối với tính cách và tình yêu văn chương của cô bé. Max, một 'tay đấm' người Do Thái, đã trú ngụ trong nhà Liesel trong một thời gian dài và đầy biến cố. Max là người Liesel lo lắng nhất và cũng là người mà cô tìm kiếm nhiều nhất. Thời gian ở bên Max là những khoảnh khắc đẹp đẽ khi cô được ngồi dưới tầng hầm, anh viết truyện, còn cô đọc sách.
Những người leo lên cây lời nói được gọi là 'người lay từ ngữ'.
Những người lay từ ngữ giỏi nhất là những người hiểu rõ sức mạnh thực sự của từ ngữ. Họ luôn là những người có thể trèo lên cao nhất. Một trong số những người như vậy là một cô bé nhỏ mảnh khảnh. Cô bé nổi tiếng là người lay từ ngữ giỏi nhất vùng, bởi cô hiểu rằng một con người có thể trở nên vô dụng nếu thiếu từ ngữ. Cô luôn đói khát từ ngữ.
Sức mạnh của từ ngữ...
Cô luôn đói khát từ ngữ, điều này là phản ánh hoàn hảo cho Liesel. Cô nhận ra sức mạnh của từ ngữ qua những biến cố của cuộc sống, từ gia đình đến người bạn thân nhất, từ phố Thiên Đường đến thị trấn Molching và cả nước Đức. Từ ngữ đã giúp một kẻ tàn bạo như Adolf Hitler thu phục hàng triệu người Đức thuần chủng, buộc họ từ bỏ, ghẻ lạnh những đồng loại Do Thái, ngay cả khi họ sinh ra trên đất nước của họ. Những từ ngữ, được Liesel hít vào dưới tầng hầm nhà Fiedler, chen chúc dưới tiếng bom, đã làm dịu đi nỗi sợ hãi, căng thẳng của mọi người. Tất cả, kể cả Thần Chết, đều cảm thấy sợ hãi trước sức mạnh của từ ngữ.
Tôi muốn kể cho kẻ trộm sách nghe rất nhiều điều, về cái đẹp và sự tàn khốc. Nhưng tôi có thể kể với bà ấy cái gì đây về những điều mà bà ấy vẫn chưa biết? Tôi muốn giải thích với bà rằng tôi thường đánh giá con người quá cao hoặc quá thấp - rằng rất hiếm khi tôi chỉ đơn giản là đánh giá họ. Tôi muốn hỏi bà làm sao mà một giống loài lại có thể vừa quá xấu xa vừa quá vĩ đại như vậy, và làm sao mà từ ngữ của giống loài ấy lại có thể vừa đáng nguyền rủa vừa thần diệu đến thế.
...Và chiến tranh
Khi nói về chiến tranh, thường những 'chiến trường đẫm máu' hay 'những cỗ xe tăng súng đạn chết người' không phải là điều Zusak muốn tập trung khắc họa. Thay vào đó, là 4 năm đầy ắp những ám ảnh, lo lắng, sợ hãi, 4 năm bị bao trùm bởi những nỗi kinh hoàng của một cô bé tại một thị trấn nhỏ thuộc ngoại ô thành phố Munich, Đức, trên một con phố mang tên Thiên Đường. Cuộc sống ấy đã có thể thật đẹp đẽ nếu như không có cuộc tàn sát Holocaust, và gia đình Hubermann đã không phải sống trong dằn vặt khi phải giấu một thanh niên Do Thái trong căn nhà chật chội của mình. Cuộc sống ấy đã có thể trở nên đáng nhớ theo một cách dễ chịu hơn nếu những quả bom không rơi xuống Munich từ lồng ngực của những chiếc máy bay hàng đêm gầm rú trên bầu trời. Bởi chiến tranh, không là gì khác, chính là nỗi đau không thể nguôi ngoai, đặc biệt với những người ở lại.
Hẳn rồi, chiến tranh có nghĩa là chết chóc, nhưng nó luôn khiến cho mặt đất dưới chân người ta trở nên chao đảo khi cái chết ấy là của một người đã từng sống và hít thở gần bạn đến như thế. Rosa đã chứng kiến cả hai đứa con trai nhà Holtzapfel lớn lên.
Lời kết
Chủ đề của Kẻ trộm sách - thế chiến thứ II - không phải là một chủ đề mới. Đã có quá nhiều những tác phẩm văn học được tạo nên để mô tả tội ác và tất cả những thảm kịch mà những kẻ phát xít đã gây ra cho thế giới loài người. Nhưng Kẻ trộm sách lại được “vẽ” nên bởi những “từ ngữ” hoàn toàn khác - đơn giản mà sâu lắng, nhẹ nhàng mà táo bạo - đã khoác lên thế chiến thứ II một diện mạo hoàn toàn mới, hiện hữu trong chính tâm can của từng nhân vật, trong suy nghĩ, cảm xúc và những biến cố cuộc đời của chính họ. Để rồi người đọc sẽ cùng cười, cùng khóc và sẽ đồng hành với họ tới tận những trang sách cuối cùng!
Tác giả: Thúy Hạnh - Nhà Sách Của Tôi
