Buzz
Tại sao đất nước chúng ta vẫn còn nghèo? Tại sao Việt Nam chưa đạt được sự phát triển như các quốc gia khác, thậm chí là các quốc gia có điều kiện tự nhiên, khí hậu tương tự như Singapore, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines? Đó là những câu hỏi mà tác giả Đỗ Cao Bảo, một trong những nhà sáng lập của tập đoàn FPT, đã suy ngẫm và giải đáp trong cuốn sách dày gần 400 trang mà bạn đang cầm trên tay.
Nhiều bài viết trong cuốn sách này đã được nhiều trang báo điện tử và trang web đăng lại sau khi tác giả chia sẻ trên trang cá nhân Facebook, đặc biệt là loạt bài viết “Tại sao đất nước chúng ta vẫn còn nghèo” đã được nhiều trang web khác nhau đăng lại và thu hút sự quan tâm của độc giả không chỉ trong nước mà còn ở nước ngoài.
“Khát Vọng Việt” bao gồm 4 phần, mỗi phần là những bài viết ngắn, sâu sắc và hóm hỉnh của tác giả, người mong muốn truyền đạt niềm đam mê và khát vọng của người Việt Nam này tới người Việt Nam khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Phần một: Tại sao đất nước chúng ta vẫn còn nghèo?
Trong phần này, tác giả Đỗ Cao Bảo đã phân tích nguyên nhân khiến đất nước chúng ta vẫn còn nghèo và tìm kiếm những giải pháp giúp Việt Nam vượt qua tình trạng nghèo đó.
Mở đầu phần một của cuốn sách là bài viết “Chỉ làm giàu cho cá nhân không đủ”, một câu chuyện ngắn nhưng sẽ thú vị và giúp bạn hiểu rõ hơn lý do tác giả viết cuốn sách này. Ông Đỗ Cao Bảo, một trong những người sáng lập FPT, luôn suy ngẫm về sự kiện tại sân bay Sheremetyevo, Moscow năm 1989.
Tại sân bay quốc tế Sheremetyevo, hình ảnh người Việt xếp hàng, đẩy đưa, bị cảnh sát Nga dùng gậy để giữ trật tự và hình ảnh ông tôi giơ hai tay cầm gậy và hét to “Tiến sĩ khoa học! Tiến sĩ khoa học! Tiến sĩ khoa học!” khiến chúng tôi nhận ra: “Để được tôn trọng bởi cộng đồng quốc tế, để Việt Nam có thể so sánh với các cường quốc khác trên thế giới, đất nước Việt Nam cần phải phát triển mạnh mẽ.
Đặc biệt, một số bài viết trong cuốn sách đã được tác giả chia sẻ trên trang cá nhân Facebook nên sau bài viết là những bình luận, chia sẻ đầy thú vị từ độc giả. Khi đọc cuốn sách, ta cảm thấy gần gũi và thậm chí được tương tác nhiều hơn, không chỉ là việc đơn thuần tiếp nhận thông tin.
Tâm điểm của phần một và cũng là của toàn bộ cuốn sách nằm trong bài viết “Tại sao đất nước ta vẫn còn nghèo”. Trước đó, nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều quan điểm về ưu và nhược điểm của người Việt, băn khoăn về con đường phát triển của đất nước. Tuy nhiên, bài viết của tác giả Đỗ Cao Bảo vẫn thu hút, vì ông đã giải thích nguyên nhân đất nước còn nghèo một cách trực tiếp, mới mẻ, khoa học, không sa vào lời phê phán hoặc ca ngợi một chiều. Cách ông trình bày quan điểm cá nhân rất logic, sáng rõ, lập luận thuyết phục.
Trước hết, tác giả phân tích nguyên nhân khiến đất nước chúng ta chưa phát triển bằng các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Ông chỉ ra hai loại nguyên nhân chính: khách quan và chủ quan.
Nguyên nhân khách quan:
- Chiến tranh và thiên tai đã phá hủy nhiều thành tựu văn minh của dân tộc, và không để lại cơ hội cho chúng ta thưởng thức hòa bình và phát triển lâu dài.
- Nền kinh tế nông nghiệp, tự nhiên, và chậm phát triển, dễ bị ảnh hưởng bởi khí hậu và thời tiết.
Nguyên nhân chủ quan:
Ở hiện tại, theo quan điểm của tôi, có bốn điểm yếu ảnh hưởng đến sự phát triển của người dân Việt hiện đại:
- Tính hài lòng dễ dãi
- Tư duy hạn hẹp trong kinh tế
- Tư duy tự mãn
- Nền tảng triết lí cho sự phát triển yếu
Đỗ Cao Bảo tập trung vào việc làm sáng tỏ nguyên nhân quan trọng nhất, nguyên nhân chủ quan. Mặc dù không có phương pháp tiếp cận đa ngành như dân tộc học, tâm lý học, văn hóa học,... nhưng cái nhìn và đánh giá cá nhân của tác giả vẫn phần nào hé lộ lý do chúng ta gặp thất bại, nguyên nhân mà đất nước chưa thể vượt qua nghèo đó. Bằng cách lập luận thông minh, trình bày bằng cách gần gũi, dễ hiểu, tác giả làm cho bài viết không chỉ thu hút mà còn hóm hỉnh và bất ngờ.
Nguyên nhân chủ quan đầu tiên là tính hài lòng dễ dãi của người Việt. Điều này được thể hiện rõ trong các thói quen hàng ngày: thói quen nghỉ ngơi nhiều hơn làm việc, lười suy nghĩ, lười vận động, ham mê danh vọng, và giảm sút văn hóa đọc...
Đỗ Cao Bảo đã phân tích dựa trên việc so sánh với các dân tộc khác: so với các dân tộc khác, người Việt có số năm làm việc ít hơn; phân tích từ các hiện tượng hàng ngày: người Việt thích ngồi xe máy ngay cả khi cách đó chỉ có 100 mét, và thậm chí khi chỉ cần đi lên xuống 1-2 tầng nhưng không ai suy nghĩ rằng đi bộ có thể nhanh hơn thang máy... cách viết như vậy khiến bài viết trở nên hấp dẫn hơn.
Tiếp theo, tác giả khẳng định tư duy hẹp trong kinh tế là nguyên nhân thứ hai gây ra thất bại. Tư duy hẹp trong kinh tế thể hiện rõ ở hệ thống giao thông, tổ chức buôn bán thông qua các chợ nhỏ trên vỉa hè, và ưa chuộng việc thành lập các doanh nghiệp nhỏ...
Tư duy tự mãn cũng góp phần vào sự chậm trễ của quốc gia trong việc phát triển, bởi nó dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như sự đàn áp sự sáng tạo, cá nhân không thể phát huy hết tiềm năng...
Việt Nam vẫn chưa vượt qua được nghèo đó cũng là do nền triết lý phát triển yếu. Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề từ các tư tưởng của Nho giáo, nhưng những tư tưởng này lại mang nhiều hạn chế, sai lầm, làm trì hoãn sự tiến bộ của quốc gia như việc đánh giá thiếu tôn trọng vai trò của doanh nhân, đánh giá sai về tiền bạc, thậm chí coi khinh tiền bạc, và có cái nhìn sai lệch về con người...
Sau khi chỉ ra những điểm yếu của người Việt hiện nay, tác giả không mất lòng tin mà vẫn luôn tin rằng đất nước sẽ giàu mạnh.
Tôi mạnh mẽ tin rằng đất nước của chúng ta sẽ phát triển mạnh mẽ, chúng ta sẽ bắt kịp Thái Lan, và sẽ vượt qua Philippines trong một tương lai gần không xa.
Cơ sở của sự tin tưởng này bao gồm:
- Người Việt Nam có nhiều ưu điểm vượt trội
- Tỷ lệ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong 15 năm qua (2000-2015) nhanh nhất trong khu vực ASEAN
- Việt Nam đã có những điểm mạnh vượt trội so với các quốc gia trong ASEAN
Mục tiêu của tác giả khi viết cuốn sách này không chỉ là để đặt ra câu hỏi 'Tại sao đất nước ta vẫn còn nghèo' mà còn là để tìm kiếm lời giải để giúp Việt Nam thoát khỏi tình trạng nghèo đó. Đỗ Cao Bảo đã nghiên cứu kỹ lưỡng các lời giải từ các học giả, chuyên gia trong và ngoài nước, nhận ra những điểm chưa thực hiện được và không khả thi của chúng.
Các giải pháp để giúp Việt Nam thoát khỏi nghèo được đề xuất bởi các nhà lãnh đạo, học giả, và chuyên gia trong và ngoài nước bao gồm:
- Tăng cường giáo dục dân trí theo tư tưởng của cụ Phan Chu Trinh và Phan Bội Châu
- Học hỏi các mô hình phát triển từ các quốc gia tiên tiến như Âu, Mỹ, Nhật Bản
- Học hỏi từ mô hình phát triển của Singapore và Hàn Quốc
Cuối cùng, tác giả tự tìm ra câu trả lời cho mình. Đó là giải pháp nâng cao dân trí - khắc phục nhược điểm cố hữu.
Tôi sẽ không tóm tắt lời giải của tác giả ở đây, vì tôi tin rằng đó là một phần quan trọng, đáng đọc và trải nghiệm, vì trước hết nó được viết bởi một người có tâm hồn và tầm nhìn. Tôi tin rằng câu trả lời của tác giả có thể làm hài lòng hoặc chưa thỏa mãn bạn đọc, nhưng chắc chắn bài viết “Vì sao đất nước ta còn nghèo?” sẽ gây ra những cảm xúc sâu sắc trong bạn, thôi thúc ngọn lửa khát vọng đầu tiên trong bạn, một ngọn lửa chiếu sáng và lan tỏa.
Phần một cũng bao gồm một số bài viết ngắn, sâu sắc của tác giả về thành công như “Khởi nghiệp từ gara ô tô, về khát vọng”, và đặc biệt là những bài viết về giấc mơ, hành động của tập đoàn FPT, một tập đoàn công nghệ thông tin hàng đầu tại Việt Nam với hơn 30,000 nhân viên, như “Lãng mạn hay khát vọng xuất khẩu phần mềm”, “Lãnh đạo FPT chia sẻ kinh nghiệm chiến thắng thầu quốc tế”,…
Phần hai: Trò chuyện về kinh tế
Phần hai bao gồm hơn 20 bài viết của Đỗ Cao Bảo về các vấn đề kinh tế, kỹ năng kinh doanh, khát vọng và ước mơ.
Trong phần hai, độc giả sẽ tiếp tục gặp phong cách viết dí dỏm, hài hước nhưng sâu sắc của tác giả. Cách tác giả trình bày vấn đề cũng linh hoạt, tự nhiên và gần gũi, có thể là một câu chuyện, một tự truyện, hoặc một bài thống kê…
Thu hút độc giả ngay từ những tiêu đề độc đáo: Toàn cầu hóa: Mình là Tây, Bắn Pháp chảy máu - Tư duy đột phá, Watson tuyệt vời, cuộc cách mạng thay đổi thế giới…
Thắp lên lửa khát vọng trong mỗi chia sẻ về thành công, về những gì chúng ta có thể làm để giúp đất nước vượt qua nghèo đó: Có một môn học gọi là Thành công; Thất bại không phải là tên đại bại; Sự khác biệt giữa thành công và thất bại; Yếu tố quan trọng nhất xác định sự thành công của quốc gia trong toàn cầu hóa là gì?...
Truyền đạt niềm hy vọng qua những câu chuyện: Cô gái 8x trở thành triệu phú nhờ suy nghĩ lớn; Doanh nhân Bạch Thái Bưởi, suy nghĩ lớn và làm lớn, tinh thần dân tộc, nâng cao dân trí; Tại sao Jack Ma trở thành tỷ phú giàu nhất châu Á…
Trong bài viết “Tay trắng liều lĩnh sang Pháp khởi nghiệp”, Đỗ Cao Bảo đã chia sẻ những suy tư về khát vọng của mình, cũng như những trải nghiệm được tác giả mô tả là liều lĩnh. Bài viết không dài, nhưng cách viết tự nhiên và chân thành, để lại ấn tượng sâu sắc, thêm lửa cho những khát vọng Việt đang bùng cháy...
Bây giờ nhớ lại, tôi mới nhận ra mình thật sự đã liều lĩnh: chỉ có hai bàn tay trắng, không có tiền (chỉ có 150 đô la trong túi), không biết tiếng Anh, không biết tiếng Pháp, không có kinh nghiệm sống ở nước ngoài (chỉ mới ra nước ngoài một lần), nhưng tôi vẫn dám sống và làm việc ở Pháp, hay nói cách khác là bắt đầu một sự nghiệp ở Pháp.
Thực sự, trong cảnh hoàn cảnh khó khăn, con người thường thể hiện sự quyết tâm, dũng cảm và lòng can đảm hơn.
Phần ba: Một cái nhìn đa chiều về xã hội
Trong phần ba, Đỗ Cao Bảo phê phán nhiều vấn đề trong xã hội đương đại ảnh hưởng trực tiếp đến sự tiến bộ của quốc gia.
Tác giả lập luận và suy ngẫm về nhiều hiện tượng, vấn đề đau đầu trong xã hội: ùn tắc giao thông: “Cứ đi rồi sẽ thành đường”; Ùn tắc giao thông: giải pháp đặc biệt; Cách giúp đỡ bà con vùng lũ lụt; Thái độ khi xếp hàng và tính ích kỷ…
Đỗ Cao Bảo cân nhắc và chỉ ra nhiều điều còn thiếu sót ở người Việt hiện nay trong một số lĩnh vực cuộc sống nhưng không phải để chỉ trích mà để đề xuất giải pháp, định hướng khắc phục. Vì thế, mỗi dòng chữ đều truyền đạt tinh thần nhân văn, như trong bài viết “Cách giúp đỡ bà con vùng lũ lụt”, tác giả viết:
Nếu có lòng từ bi, hãy dành ít thời gian để theo dõi không chỉ việc giúp đỡ mà còn để duy trì tình đoàn kết trong làng, sự đoàn kết trong xóm, và sự yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau, tránh tình trạng như một gia đình ở thôn Tân Thượng, cô đơn đứng chống lại 400 hộ trong làng.
Có nhiều bài viết mới lạ, mở ra những điều xung quanh mà chúng ta thường không biết về đất nước của mình.
Trong bài “Những triệu phú làng và làng triệu phú”, chúng ta bất ngờ với những phát hiện của tác giả về nông thôn Việt Nam ngày nay: chỉ cách Hà Nội chưa đầy 18km là làng Đồng Kỵ - nơi có không ít triệu phú, ở thị trấn Nông Trường Mộc Châu có 600 triệu phú vẫn thường lái xe đi thăm bò, ở Thanh Vân - toàn làng mua ô tô từ kinh doanh gà, làng cam Cao Phong đi xe Lexus, làng Mẹo trồng lúa nhưng lại có đến 50% là triệu phú.
Có câu ngạn ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Rõ ràng, nếu chúng ta tiếp xúc nhiều với những vùng quê nghèo khó, thiếu thốn, chúng ta sẽ thấy bức tranh kinh tế “ẩm ương, u ám”, “một bức tranh toàn màu xám”; nhưng nếu chúng ta tiếp xúc nhiều với những triệu phú làng, những làng triệu phú, chúng ta sẽ thấy một bức tranh kinh tế “tươi sáng hơn”, ít ra cũng “không phải là màu xám”.
Nhật Bản, quốc gia của lòng kiên nhẫn và ý chí vươn lên, biểu tượng kinh tế châu Á mà chúng ta luôn ngưỡng mộ, chưa bao giờ nghi ngờ. Tuy nhiên, trong bài viết “Sự kỳ diệu của Nhật Bản đã kết thúc?”, tác giả Đỗ Cao Bảo nêu ra tình hình tăng trưởng chậm rãi của đất nước vĩ đại này và phân tích nguyên nhân dẫn đến việc mất đi sự kỳ diệu. Theo tác giả, có 4 nguyên nhân chính: sự mất mặt sau thất bại, dân số tăng trưởng tiêu cực, lực lượng lao động giảm sút, tư duy xuất sắc không thích ứng với cuộc cách mạng công nghệ, tư duy đối thủ không phù hợp với thời đại toàn cầu hóa.
Phần bốn: Cuộc sống rực rỡ
Kết thúc cuốn sách đầy tâm huyết của mình, Đỗ Cao Bảo tiếp tục khám phá thế giới đa màu sắc từ nhiều góc độ khác nhau.
Đó là những suy ngẫm về “Phương pháp dạy con xuất sắc của tỷ phú”, với những lời khuyên hữu ích: Luôn ở bên khi con cần; Nguyên tắc “ba không”: không uống rượu, không sử dụng thuốc, không xăm hình; Cha phải là tấm gương cho con; Dạy con tính kỷ luật; Dạy con biết đứng lên sau mỗi thất bại; Dạy con ý thức về giá trị của tiền bạc và cách kiếm tiền; Dạy con về lòng chính trực và lòng nhân ái; Không bao giờ ép con phải theo nghiệp của cha…
Đó là phát hiện rằng “Truyền thông Mỹ cũng không công bằng”.
Nơi mà bạn không ngờ tới, lại chính là nước Mỹ, truyền thông ở đó cũng không công bằng. Thậm chí cả Tổng thống Mỹ, Donald Trump, cũng bị truyền thông Mỹ biến tấu để tạo ra một hình ảnh khác biệt của ông, không chỉ đối với công chúng Mỹ mà còn với công chúng Việt Nam.
Đó là chia sẻ thú vị về “Mục đích của trí óc”, từ việc gợi mở trải nghiệm của chính mình, tác giả còn kể câu chuyện hóm hỉnh về những nhân vật nổi tiếng:
Ford cũng giống như Einstein, nhà vật lý vĩ đại người Đức, không thể trả lời được câu hỏi đơn giản: “Một dặm Anh bằng bao nhiêu foot?”
Henry Ford đã trả lời trước tòa án: “Tại sao tôi cần phải nhớ những thứ mà chỉ cần một phút tôi có thể yêu cầu trợ lý của mình trả lời tất cả các câu hỏi đó”?
Einstein đã trả lời: “Tại sao tôi cần phải nhớ những con số khi cần tôi có thể tra cứu được trong nhiều tài liệu khác nhau”?
Cả Henry Ford và Einstein đều cho rằng “trí óc sinh ra để suy nghĩ, tư duy, phân tích và tổng hợp hơn là một kho dữ liệu chứa đầy con số”.
Đó là câu hỏi “Nhiều người nước ngoài cũng yêu Việt Nam, thế mà chúng ta lại không yêu quê hương của mình?” khi biết anh bạn Nhật thích nhiều điều ở Việt Nam. Anh bạn Singapore thích sống ở Việt Nam…
Đó là niềm tự hào về tập đoàn FPT trong bài viết “Tản mạn ngày 30 tháng 4” qua lời một bài hát vui.
Tập đoàn FPT một khi ra đi, ra đi không mang theo quần áo, một quãng thời gian khó quên, dưới áo cờ oai nghiêm ba màu bay…
Kết
“Sức mạnh Việt: Tại sao đất nước chúng ta vẫn còn nghèo?” là tác phẩm của một người sinh ra trong những năm tháng đau khổ của cuộc chiến, lớn lên trong thời kỳ khó khăn nhất của quốc gia, mang theo mình ước mơ giúp đất nước vượt qua nghèo đói. Mỗi bài viết trong cuốn sách đều là tia lửa lan tỏa đến thế hệ trẻ ngày nay, cách chúng ta đọc và truyền đạt, trải nghiệm những tri thức quý báu trong cuốn sách cũng là một phần của quá trình truyền bá sức mạnh khao khát.
“Sức mạnh Việt: Tại sao đất nước chúng ta vẫn còn nghèo?”, vẫn là một câu hỏi dành cho tôi, cho bạn, cho những người trẻ mang trọng trách và trí tuệ của dân tộc Việt, cho một thế hệ mang tinh thần Việt…
Hãy mơ ước, hãy tin tưởng, chắc chắn chúng ta sẽ đạt được…
Tác giả: Thu Thảo - MyBook
