[MyBook] Đánh Giá Sách 'Nếu Tôi Biết Khi Còn 20': Chúng Ta Là Người Quyết Định Cách Nhìn Thế Giới

Không hiểu vì sao mọi người lại coi tuổi trẻ là những năm 20 trong cuộc sống, có lẽ vì tuổi 20 không lớn nhưng cũng không nhỏ. Đó là thời điểm chúng ta bắt đầu lo lắng về tương lai, có trách nhiệm với bản thân, nhưng cũng là thời kỳ gặp phải nhiều thách thức nhất. Nhưng như người ta nói, “Tuổi thanh xuân như một cơn mưa, dù bạn từng cảm lạnh vì nó nhưng vẫn muốn đắm mình trong đó một lần nữa”. Tuổi trẻ là thời kỳ đẹp nhất trong cuộc sống của mỗi người, nhưng cũng là thời kỳ của những khó khăn, thử thách, khiến chúng ta trưởng thành và đầy trải nghiệm.

Cuốn sách 'Nếu Tôi Biết Khi Còn 20' như một nguồn động viên, truyền cảm hứng mới vào giới trẻ, giúp họ mạnh mẽ hơn, sáng tạo hơn, trưởng thành hơn và có cái nhìn sâu sắc hơn về cuộc sống. Tác giả, người đã dạy khóa học về khởi nghiệp tại Đại học Stanford, mang lại những tình huống, tấm gương thành công để minh họa cho từng chủ đề được đề cập trong sách. Cuốn sách thúc đẩy sự sáng tạo và phát triển ý tưởng không theo kiểu truyền thống, cũng như chia sẻ những bài học về kinh doanh, xây dựng mối quan hệ và kỹ năng sống.

“Mục tiêu của cuốn sách này là giúp bạn nhìn nhận những thách thức hàng ngày một cách mới mẻ, và đặt nghi vấn vào những quy luật đã được định sẵn. Trong mỗi giai đoạn của cuộc đời, bạn sẽ phải đối mặt với những điều không chắc chắn...”

Nếu bạn may mắn đọc cuốn sách này trong những năm 20, đó sẽ là nguồn động viên giúp bạn trưởng thành và thành công hơn. Tuy nhiên, nó vẫn mang giá trị quý báu cho những người muốn tự hoàn thiện bản thân, luôn tìm kiếm điều mới mẻ và sáng tạo, dù đã trải qua tuổi thanh xuân.

Chương 1: Mua một, tặng hai

Trong chương này, người đọc sẽ được tiếp xúc với những bài học mà tác giả đã truyền đạt cho sinh viên của mình. Họ có thể thử sức với những bài học đó để đánh giá khả năng sáng tạo và phát triển ý tưởng của mình. Đó là các bài học như: “Bạn sẽ làm gì để kiếm tiền khi chỉ có 5 đô la và hai giờ đồng hồ?”, “Thay vì 5 đô la, tôi đã đưa cho mỗi nhóm một phong bì chứa mười cái kẹp giấy và yêu cầu họ tạo ra càng nhiều giá trị càng tốt trong vòng vài ngày bằng cách sử dụng những kẹp giấy đó. Định lượng giá trị có thể được thực hiện theo bất kỳ cách nào họ muốn.” Những thử thách này đã giúp sinh viên làm được nhiều hơn họ nghĩ. Ví dụ, một nhóm đã tạo ra hơn 600 đô la từ 5 đô la ban đầu, với tỷ lệ sinh lời lên đến 4.000%. Họ bắt đầu bằng việc bán kẹp giấy để mua bảng quảng cáo, sau đó mở một gian hàng ở trung tâm thương mại với bảng ghi “Mua một, tặng hai”, và họ ngạc nhiên với số đơn hàng họ nhận được...

“Những bài học trên đã làm nổi bật nhiều điều mà dường như trái ngược với quan điểm phổ biến. Thứ nhất, cuộc sống luôn đầy cơ hội. Bất kỳ lúc nào, ở đâu bạn cũng có thể nhìn quanh và tìm ra những vấn đề cần giải quyết… Thứ hai, dù vấn đề lớn hay nhỏ, luôn có cách sáng tạo để giải quyết nó bằng tài nguyên có sẵn của bạn… Thứ ba, chúng ta thường hạn chế bản thân trong những khung giới hẹp. Khi đối mặt với một thử thách như kiếm tiền trong hai giờ chẳng hạn, chúng ta thường sẽ phản ứng theo cách thông thường. Nhưng khi mở rộng tầm nhìn, bạn sẽ thấy một thế giới đầy cơ hội…”

Đối với sinh viên, việc lựa chọn những giáo viên giỏi nhất, dễ tính nhất và cho điểm cao nhất thường là điều hiển nhiên. Tuy nhiên, Carlos Vignolo, một giáo sư tại Đại học Chile, lại khuyên họ nên học với những giáo viên kém nhất vì điều này sẽ giúp họ chuẩn bị tốt cho cuộc sống sau này, khi họ không có những người thầy giỏi để hướng dẫn họ. Khi đối mặt với những giáo viên kém, sinh viên sẽ phải nỗ lực hơn, tự học nhiều hơn để đáp ứng yêu cầu và trở nên độc lập, tự chủ hơn trong học tập và cuộc sống.

Chương 2: Rạp xiếc đảo lộn

Trong phần này, tác giả nói về những thử thách trong cuộc sống và đặt câu hỏi tại sao chúng ta không coi khó khăn là cơ hội hàng ngày? Khi nghĩ đến khó khăn, chúng ta thường thở dài và e ngại. “Chúng ta không được dạy cách đối mặt với khó khăn. Chúng ta được dạy rằng khó khăn là điều cần tránh hoặc phàn nàn về”. Chính tư duy này khiến chúng ta sợ hãi và tìm cách tránh né khó khăn. Thay vì chấp nhận và giải quyết, để tìm ra những giải pháp sáng tạo, có khi trong những thử thách đó, chúng ta lại phát triển ra ý tưởng mới, phương pháp kinh doanh tiềm năng hay cách học ngoại ngữ hiệu quả...

“Không có giới hạn nào cho độ lớn của các vấn đề bạn có thể giải quyết”. Khả năng của con người là vô hạn và bạn hoàn toàn có thể làm nhiều hơn những gì bạn nghĩ. “Giữa việc không làm gì cả và làm điều gì đó chỉ cách nhau một quyết tâm nhỏ, nhưng hai lựa chọn này có thể mang đến hai kết quả hoàn toàn khác biệt”. Trước những dự định, cơ hội, bạn có thể chọn giữa làm và không làm. Nếu đủ quyết tâm và đam mê, bạn sẽ làm và dù kết quả ra sao, bạn cũng sẽ có những trải nghiệm quý báu, những bài học để đời. Khi không làm, bạn cũng chẳng mất gì, nhưng sẽ thiếu đi những trải nghiệm không thể mua bằng tiền. Tuổi trẻ là để khám phá thế giới và giá trị bản thân.

“Phần lớn mọi người không thể từ bỏ cuộc sống dễ chịu để giải quyết những vấn đề nghiêm trọng ở nơi xa xôi. Nhưng trong nhiều trường hợp, những thử thách nhỏ hơn cũng dễ dàng làm nản chí chúng ta. Với nhiều người, thay đổi công việc hay chuyển đến sống ở một thành phố khác cũng mạo hiểm như đi đến nơi xa xôi làm công việc thiện nguyện. Người ta thường cảm thấy thoải mái hơn khi “khóa chặt mình” trong một vai trò họ cho là “đủ tốt” thay vì tìm kiếm lựa chọn rủi ro hơn. Hầu hết chúng ta hài lòng với những bước tiến nhỏ và cẩn trọng, vì thế chúng ta không đi xa, cũng không thể làm lung lay con thuyền.”

Chương 3: BIKINI HAY là CHẾT

Trong chương này, tác giả bàn về những quy tắc mà chúng ta tự tạo ra và nếu bị bó hẹp trong đó mà không phá vỡ, chúng ta sẽ không thể tạo ra những giá trị mới và sáng tạo. “Chúng ta tự vẽ ra các ranh giới tưởng tượng quanh những gì mình nghĩ có thể làm - các ranh giới này thường giới hạn chúng ta nhiều hơn là những quy tắc xã hội áp đặt. Chúng ta định nghĩa bản thân qua nghề nghiệp, thu nhập, nơi sống, xe cộ, học vấn và thậm chí cả lá số tử vi. Mỗi định nghĩa này khóa chúng ta trong những giả định cụ thể về bản thân và khả năng của mình.” Chúng ta đánh giá nhau qua những yếu tố vật chất như xe sang, đồ hiệu, nhà đẹp, nghề nghiệp,... khiến khái niệm về lòng thấu cảm, lòng trắc ẩn, đam mê, sở thích trở nên mờ nhạt. “Chúng ta luôn tạo ra những nhà tù cho chính mình với các luật lệ tự đặt ra, khóa mình vào những vai trò cụ thể và không thoát khỏi con đường vô tận của những điều khả thi.” Chúng ta luôn giữ mình trong khuôn khổ, sợ làm khác đi, sợ bị cười nhạo. Linda Rottenberg hay Leila Velez là những tấm gương dám bứt phá khỏi mong đợi của người khác để làm điều mình muốn, đến nơi mình muốn đến...

Một cách để phá vỡ các quy tắc là vượt qua những gì bạn và người khác thường kỳ vọng. Mọi người đều đồng ý rằng dễ dàng đi theo con đường đã vạch sẵn, nhưng thú vị hơn nhiều khi khám phá những điều bất ngờ quanh mình.

Chương 4: Vui lòng lấy ví của bạn ra

Tiêu đề chương 4 giới thiệu về một bài tập do tác giả và đồng nghiệp ở trường “dschool” phát triển, tập trung vào việc nhận diện cơ hội. Mỗi người chia thành từng cặp, trao đổi với nhau về cách sử dụng ví, những tiện ích và rắc rối liên quan như kích thước, số ngăn, kiểu dáng… Sau đó, họ thiết kế và tạo ra một chiếc ví mới cho người kia - khách hàng của họ, bằng những nguyên liệu như giấy, băng keo, bút lông, kẹp giấy, kéo… Cuối cùng, họ bán sản phẩm cho khách hàng và ai cũng hài lòng, sẵn sàng mua ngay nếu ví được sản xuất.

“Bài tập này mang lại nhiều bài học. Đầu tiên, chiếc ví biểu tượng cho việc các vấn đề hiện diện khắp nơi, ngay trong túi quần bạn. Thứ hai, không khó để nhận ra những vấn đề này vì mọi người sẵn sàng chia sẻ. Thứ ba, qua thực nghiệm bạn có thể nhanh chóng nhận phản hồi về các giải pháp của mình mà không cần nhiều công sức, tài nguyên hay thời gian. Cuối cùng, nếu giải pháp không đúng hướng thì tổn thất cũng rất ít. Tất cả những gì bạn cần làm là bắt đầu lại.”

Chương 5: Bí quyết thành công của Thung lũng Silicon

Trong chương này, tác giả bàn về thất bại trong cuộc sống, minh họa qua các câu chuyện thành công ở thung lũng Silicon - nơi thất bại được chào đón. Không ai thành công mà không trải qua những thất bại lớn. “Học hỏi chủ yếu từ thất bại. Hãy nghĩ về một đứa trẻ tập đi, nó ngã nhiều lần trước khi biết đi.” Tác giả nhấn mạnh: “Cách học hiệu quả nhất là trải nghiệm cả thất bại lẫn thành công. Bạn không thể học được nếu không tự mình làm và đứng dậy sau thất bại. Đọc sách về luật chơi bóng không dạy bạn đá bóng, học nhạc lý không dạy bạn chơi piano, và đọc sách nấu ăn không giúp bạn nấu ăn.”

Chương 6: Không đời nào... Nghề kỹ sư là dành cho con gái mà

“Giao điểm tuyệt vời nhất là khi niềm đam mê và kỹ năng của bạn gặp gỡ nhu cầu thị trường. Khi tìm thấy điểm giao đó, bạn có một vị trí tuyệt vời, nơi công việc không chỉ cung cấp tài chính mà còn làm phong phú cuộc sống bạn.”

Mô hình công việc lý tưởng nằm ở giao điểm giữa đam mê, kỹ năng và nhu cầu xã hội. Một công việc chỉ có một yếu tố sẽ không đáp ứng đủ nhu cầu của bạn. Giống như trong cuốn “Thức dậy và mơ đi”, tác giả nói rằng sự hài lòng công việc tăng khi chúng ta kết hợp được nhiều trụ cột cuộc sống (gia đình, công việc, đam mê...). Chúng ta không nên giam mình trong một công việc “vừa đủ”, chỉ đáp ứng nhu cầu thu nhập, mà để niềm đam mê sống trong chờ đợi.

“Quan trọng là nên thường xuyên đánh giá lại cuộc đời và sự nghiệp. Quá trình tự đánh giá này buộc bạn chấp nhận thực tế rằng đôi khi cần chuyển sang môi trường mới để phát triển hơn. Hầu hết mọi người không đánh giá vai trò của họ đủ thường xuyên, dẫn đến việc ở lại công việc quá lâu. Một số người tối ưu hóa cuộc sống hàng ngày hoặc hàng tuần, trong khi những người khác mất nhiều năm mới nhận ra họ đã đi chệch hướng.”

Chương 7: Biến nước chanh thành trực thăng

Nước chanh có thể biến thành trực thăng không? Tất nhiên là không, nhưng tác giả dùng hình ảnh này để so sánh nỗ lực và may mắn. Tại sao nhiều người lại có cuộc sống đầy may mắn và thành công? Liệu họ được ưu ái hơn hay sao? Tác giả cho rằng: “Dù chúng ta nghĩ mình may mắn, chúng ta vẫn phải làm việc chăm chỉ để đạt được điều đó.” May mắn không tự đến, nếu bạn làm việc chăm chỉ, bạn sẽ có nhiều may mắn hơn. Dù cạnh tranh khốc liệt hay xác suất thành công thấp, bạn vẫn có thể tối đa hóa cơ hội bằng sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chất, trí tuệ và tình cảm. Một luận điểm khác của tác giả là: “Người may mắn thường hướng ngoại, giao tiếp bằng mắt và cười nhiều hơn, tạo ra những cuộc gặp gỡ tích cực và cơ hội mới.” Những người may mắn biết nắm bắt cơ hội, làm việc chăm chỉ và tập trung vào mục tiêu. Ví dụ như Vương Quyên, cô gái mạnh mẽ từ Việt Nam, luôn nỗ lực vượt qua khó khăn khi sống ở nước ngoài, hay aka QD3, nhà sản xuất phim và âm nhạc nổi tiếng, đã tự vượt qua nghèo khó để thành công toàn cầu.

Chương 8: Hãy luôn vẽ hồng tâm quanh mũi tên.

Chúng ta nên trân trọng những gì người khác làm cho mình. Nếu bạn biết ơn và suy nghĩ về điều đó, bạn sẽ thấy nhiều khía cạnh hơn chứ không chỉ là một món quà hay sự giúp đỡ. “Mọi việc người ta làm cho bạn đều mang chi phí cơ hội, nghĩa là họ đã bỏ thời gian của mình để giúp bạn thay vì làm việc khác.” Việc thể hiện lòng biết ơn sẽ ảnh hưởng lớn đến cách người khác cảm nhận về bạn. Hãy nhớ rằng: “thế giới này xoay quanh chỉ năm mươi người”, điều này có thể không chính xác hoàn toàn, nhưng cuộc sống thường cho chúng ta cảm giác như vậy. Chúng ta luôn gặp lại những người quen biết. Thế giới nhỏ bé, người bạn học cũ có thể trở thành sếp, khách hàng, hay bạn đời của bạn sau này... Vì vậy, đừng bỏ qua mối quan hệ nào, dù bạn không thích họ, nhưng cũng đừng gây thù hận. Mọi mối quan hệ đều có thể mang đến cơ hội và góp phần xây dựng danh tiếng của bạn.

“Danh tiếng là tài sản quý giá nhất của bạn, hãy bảo vệ nó thật tốt.” Chúng ta không hoàn hảo và có thể mắc sai lầm, nhất là khi làm việc gì đó lần đầu. Tuy nhiên, điều quan trọng là cách chúng ta sửa sai, nhận ra vấn đề và xin lỗi khi cần. Chương này cũng nhắc đến một số kỹ năng sống cần thiết ít được dạy trong trường. Kỹ năng thương lượng, bởi hầu hết các mối quan hệ đều là một chuỗi các cuộc thương lượng. Một kỹ năng khác là nghệ thuật giúp đỡ người khác. Dù họ không cần giúp đỡ, họ vẫn cảm kích khi bạn ngỏ lời.

Chương 9: Phần này có thi hay không?

“Biện minh chỉ là ngụy biện vô nghĩa. Chúng ta hay viện cớ để che đậy việc không nỗ lực đủ. Bài học này áp dụng vào mọi khía cạnh của cuộc sống.” Thường chúng ta được khuyến khích làm việc ở mức vừa đủ, quên mất rằng nên tận dụng mọi cơ hội để xuất sắc. Như sinh viên thường hỏi giáo viên “Phần này có thi không?”, chỉ học đủ để đạt điểm mong muốn. Sự khác biệt giữa vừa đủ và xuất sắc rất lớn, đòi hỏi nỗ lực và ý chí mạnh mẽ. Như các doanh nghiệp chọn lĩnh vực để tỏa sáng: BMW tập trung vào kỹ thuật, Walmart cam kết giá thấp, Disneyland là nơi hạnh phúc nhất. Xuất sắc có nhiều chiều hướng khác nhau nhưng luôn bắt đầu từ việc phá bỏ giới hạn tự đặt ra. Cuộc sống không phải cuộc diễn tập, bạn sẽ không có cơ hội thứ hai để cố gắng hết sức.

Chương 10: Những tạo tác từ thực nghiệm

“Trong một tình huống bất ngờ, tôi hiểu rằng chúng ta quyết định cách nhìn nhận thế giới.”

Hầu hết chúng ta bị áp lực từ đám đông bên lề, khuyến khích ở lại trong lối mòn, tô màu trong ranh giới và đi theo con đường đã định sẵn. Làm theo số đông thì được cho là đúng đắn, làm ngược lại là lập dị. Tư duy lối mòn này dễ làm cuộc sống bị bó buộc bởi những quy tắc không rõ ràng. Điều cần làm là tư duy sáng tạo, vượt khỏi vòng an toàn, sẵn sàng đối mặt mạo hiểm và thất bại, để trở nên xuất sắc hơn.

Tác giả: Nguyễn Bích Ngọc - MyBook