[MyBook] Đánh Giá Sách 'Nghệ Thuật Theo Đuổi Sự Tối Giản': Sống Tối Giản Không Nghĩa Là Sẽ Làm Ít Đi

Nếu bạn tìm hiểu về Danshari, một phong cách sống đơn giản xuất phát từ người Nhật, bạn sẽ thấy những căn hộ chỉ có ít đồ đạc như một cái ghế, bàn ăn trống trơn với ít bát đĩa, và vài bộ quần áo cần thiết. Mục đích của phong cách sống này là giải thoát con người khỏi sự áp đặt về vật chất. Vậy tại sao Danshari trở nên phổ biến và giúp những người thực hành nó có cuộc sống hạnh phúc hơn?

Trong cuốn sách “Nghệ Thuật Theo Đuổi Sự Tối Giản”, tác giả Greg McKeown trình bày một hệ thống tư duy và hành động của người thực hành sự tối giản. Danshari chỉ là một biểu hiện của triết lý này, nhưng cuốn sách mang đến nhiều hơn thế về sự đơn giản, từ tư duy, lựa chọn, quyết định cho đến cách để thành công và hạnh phúc.

Tại sao cần phải sống đơn giản?

“Bạn có bao giờ cảm thấy bị áp đặt? Bạn có bao giờ cảm thấy mình làm việc không ngừng nhưng không được công nhận? Bạn có bao giờ chỉ tập trung vào những việc nhỏ nhặt? Bạn có bao giờ cảm thấy bận rộn nhưng không đạt được kết quả? Giống như bạn di chuyển liên tục nhưng không đi được đâu?”

Greg kể rất nhiều câu chuyện về những người trả lời 'Có' cho những câu hỏi trên, từ nhân viên bình thường đến các nhà lãnh đạo của các công ty lớn, đặc biệt là lớp người thứ hai. Họ trở thành nô lệ của điện thoại, bị áp đặt bởi tài liệu tích trữ, tham gia những cuộc họp vô ích hàng tuần, gặp những cuộc hẹn không mang lại điều gì,... Tóm lại, điểm chung của họ là cố gắng không ngừng, làm việc nhiều hơn, nhưng kết quả vẫn không tốt lên. Điều tồi tệ nhất là họ không cảm thấy hạnh phúc vì không còn thời gian cho những điều quan trọng trong cuộc sống và thời gian cho bản thân.

Trong tiếng Đức, ba từ “Weniger aber besser” có nghĩa là “ít nhưng chất”. Đây cũng chính là phương châm của những người theo chủ nghĩa tối giản, theo đuổi cái “ít hơn nhưng tốt hơn”, nhưng không phải theo đuổi một cách cứng nhắc mà là một cách có kỷ luật. Tối giản, tức là chỉ tập trung vào những điều quan trọng và bỏ bớt những thứ không cần thiết.

Phản đối với chủ nghĩa tối giản là chủ nghĩa cầu toàn. Những người theo chủ nghĩa cầu toàn coi mọi thứ đều quan trọng và tin rằng “mình có thể làm được tất cả”. Thực tế, những người thành công dễ dàng trở thành nô lệ của chủ nghĩa cầu toàn, điều mà tác giả gọi là “Nghịch lý của sự thành công”. Tác giả cũng chỉ ra những yếu tố khiến con người trở thành người cầu toàn:

Quá nhiều sự lựa chọn: Cuộc sống ngày nay đầy rẫy sự lựa chọn, từ việc ăn trưa đến việc mặc gì. Sự quá tải lựa chọn làm chúng ta mất khả năng phân biệt cái quan trọng và cái không, dẫn đến chất lượng quyết định giảm sút. Các nhà tâm lý học gọi đó là mệt mỏi do quyết định.

Áp lực xã hội: Trong xã hội hiện nay, sự tương tác giữa con người làm giảm bớt rào cản và làm cho mọi người dễ dàng chia sẻ quan điểm của mình. Điều này tạo ra áp lực xã hội và làm nặng thêm gánh nặng quyết định.

Suy nghĩ “Mình có thể làm được tất cả”: Đây là suy nghĩ phổ biến, khiến mọi người cố gắng học nhiều kỹ năng và chấp nhận nhiều yêu cầu từ nhà tuyển dụng. Nếu không cẩn thận, suy nghĩ này sẽ dẫn đến chủ nghĩa cầu toàn.

Tác giả tóm tắt hành vi của người cầu toàn là “theo đuổi nhiều hơn một cách không nguyên tắc”. Người theo chủ nghĩa tối giản giải quyết vấn đề bằng cách chọn lọc cơ hội một cách nghiêm ngặt hơn, dành thời gian đánh giá và biết điều gì quan trọng trước khi quyết định. Họ “theo đuổi ít hơn một cách có nguyên tắc”. Người cầu toàn phân phối năng lượng của mình theo nhiều hướng, nhưng mỗi hướng chỉ đi một chút. Người theo chủ nghĩa tối giản, mặc dù không dùng hết năng lượng, nhưng tập trung vào những gì quan trọng và tiến bộ hơn rất nhiều.

Lõi tư duy của người theo chủ nghĩa tối giản là gì?

“Ba giả định cực đoan cần vượt qua để sống theo chủ nghĩa tối giản: “Tôi phải”, “Đó là quan trọng” và “Tôi có thể làm cả hai”. Chủ nghĩa tối giản yêu cầu thay thế ba giả định đó bằng ba hiện thực cốt lõi: “Tôi chọn làm”, “Chỉ có vài thứ thực sự quan trọng” và “Tôi có thể làm mọi thứ, nhưng không phải mọi thứ””.

Trước hết, hãy khám phá cách tiếp cận của người theo chủ nghĩa tối giản đối với vấn đề. Tác giả trong cuốn sách chỉ ra ba thực tế mà người tối giản áp dụng để xây dựng lối sống của họ: sự lựa chọn, loại bỏ dữ liệu thừa và khả năng thỏa hiệp.

Lựa chọn

“Khả năng lựa chọn không bao giờ mất đi hoặc chuyển giao, nhưng có thể bị lãng quên”. Bạn dễ bị áp đặt khi gia đình yêu cầu bạn giúp đỡ, bạn chấp nhận mà quên rằng bạn có thể từ chối những điều không cần thiết. Dần dần, bạn chỉ tập trung vào khả năng thực hiện và quên đi khả năng lựa chọn của mình.

Nhận biết: Không cần phải làm mọi việc

Từ bé, ta đã được dạy rằng sự chăm chỉ là chìa khóa của thành công. Nhưng liệu sự chăm chỉ có giới hạn không, hay ta cứ chăm chỉ đến khi kiệt sức? Nguyên tắc Pareto Vilfredo Pareto từ năm 1970 chỉ ra rằng chỉ có 20% nỗ lực của chúng ta tạo ra 80% kết quả. Do đó, thành công không chỉ đơn giản từ sự chăm chỉ mà từ sự chăm chỉ đúng đắn, có nguyên tắc, và có chiến lược.

Chúng ta sống trong một thế giới nơi hầu hết mọi thứ đều nhỏ bé, chỉ có một vài điều quan trọng. Phải phân biệt giữa “nhiều thứ nhỏ bé” và “một vài điều quan trọng” trong nỗ lực của bạn, vì chỉ tập trung vào việc làm nhiều hơn sẽ dẫn đến sự bão hòa hoặc thậm chí trì trệ.

Lý do người tối giản dành thời gian nghiên cứu cơ hội của mình là gì? Họ hiểu rằng có những cơ hội quan trọng hơn những cơ hội khác, và nếu họ đặt nỗ lực vào đó, kết quả sẽ tốt hơn rất nhiều so với việc phân tán nỗ lực vào mọi thứ. Người tối giản học hỏi nhiều để làm ít hơn và đóng góp hiệu quả hơn.

Thỏa hiệp: Tôi muốn làm gì?

Tại sao chúng ta cảm thấy khó khăn khi phải quyết định? Khi chấp nhận một cơ hội, ta phải từ chối những cơ hội khác. Đôi khi ta không thể từ bỏ một cơ hội, nhưng ta không thể làm tốt tất cả, dẫn đến tình trạng mệt mỏi và quá tải.

“Dễ nhận thấy lý do người ta không chấp nhận việc phải đánh đổi. Đánh đổi bao gồm hai thứ ta muốn. Bạn muốn tiền hay thời gian nghỉ? Bạn muốn trả lời email hay tham gia buổi họp đúng giờ? Bạn muốn làm nhanh hay làm tốt? Dù ta cố gắng, không thể đạt được cả hai.”

Người theo chủ nghĩa tối giản coi việc đánh đổi là cần thiết và tích cực. Họ tự chủ động trong việc lựa chọn điều quan trọng và sẵn lòng từ bỏ những điều khác. Họ thực hiện việc này một cách nghiêm túc và có kế hoạch.

Trong lối sống Danshari, việc tối giản vật chất là chìa khóa. Để thực hiện, chúng ta phải biết lựa chọn cái nào là cần thiết, cái nào không, và sẵn lòng từ bỏ những thứ không cần thiết. Đó chính là triết lý của người theo chủ nghĩa tối giản.

Làm sao để phân biệt giữa cái quan trọng và những điều nhỏ nhặt?

Trong phần II, chúng ta sẽ bàn luận về 5 thực tế để tìm ra điều cần thiết. Đây là bước quan trọng không thể bỏ qua. Để nhận biết điều cần thiết, ta cần thời gian suy nghĩ, lắng nghe, vui chơi và nghỉ ngơi.

Trái lại, trong văn hóa cầu toàn, nghỉ ngơi, vui chơi và thời gian tự do thường bị coi là lãng phí. Nhưng những yếu tố đó lại quan trọng trong việc phân biệt giữa cái cần thiết và những điều nhỏ nhặt.

Lối thoát: Lợi ích của việc không làm

Có một điều kỳ lạ là:

Khi mọi thứ phát triển nhanh chóng và cuộc sống trở nên đầy đặn, thì việc dành thời gian để suy ngẫm trở nên vô cùng quan trọng. Và khi cuộc sống trở nên ồn ào hơn, chúng ta cần những khoảnh khắc yên bình để tập trung thực sự.

Không làm việc có vẻ như làm mất đi thời gian, nhưng thực tế đó là tạo ra khoảng trống cho sự phát triển cá nhân: không gian sáng tạo, không gian để tư duy, không gian để khám phá. Việc tạo ra khoảng lặng trong cuộc sống bận rộn giúp ta chuyển từ việc đáp ứng mọi thứ một cách thụ động sang việc suy nghĩ chiến lược và ra quyết định tự ý.

Nhìn nhận: nhìn thấy cái quan trọng thực sự

Một điều quan trọng trong chủ nghĩa tối giản là biết quan sát và lắng nghe. Chúng ta cần nhìn vào bức tranh lớn, thấu hiểu tình hình, lựa chọn những điểm quan trọng và mở rộng tầm mắt để phát hiện những điều độc đáo, giống như một nhà báo:

Trong tất cả mọi việc, điều cốt lõi luôn ẩn chứa bên trong. Và một nhà báo giỏi biết cách khám phá thông tin và liên kết chúng... Nhà báo giỏi nhất không chỉ đơn thuần truyền đạt thông tin; giá trị của họ nằm ở khả năng phát hiện điều gì thực sự quan trọng với con người.

Giải trí: Hiểu được nhu cầu sáng tạo bên trong bạn

Ở văn phòng của Google, bạn có thể bắt gặp một con khủng long lớn bên ngoài được bao phủ bởi những con hồng hạc. Ở Pixar, văn phòng của các nghệ sĩ có thể được trang trí bằng bất kỳ điều gì, từ một quán rượu kiểu miền Tây cổ điển đến một căn lều gỗ (một điều tôi ấn tượng nhất khi đến đó là một phòng có hàng ngàn tượng nhỏ của các nhân vật trong Chiến tranh giữa các vì sao được sắp xếp từ sàn đến trần nhà).

Nếu việc giải trí và vui chơi bị coi là lãng phí thời gian và là kẻ thù của năng suất, vậy tại sao những nơi thu hút các tài năng sáng tạo lại tạo điều kiện cho nó? Hi vọng không ai lạm dụng lập luận của tác giả để biện minh cho sự lười biếng, bởi ngay cả việc giải trí đối với những người theo chủ nghĩa tối giản cũng được thực hiện một cách nghiêm túc và có nguyên tắc, họ hiểu rõ tầm quan trọng của việc giải trí không chỉ là vui chơi mà còn là cách tiếp cận sáng tạo.

Giấc ngủ: Bảo vệ nguồn lực quý báu của bạn

Người thành công ít ngủ? Nếu bạn quen với câu này hoặc đang áp dụng, hãy tìm hiểu về giấc ngủ của chúng ta.

Tài sản quý giá nhất mà chúng ta có là bản thân mình. Nhưng có những người, đặc biệt là những người có tham vọng và thành công, đang phá hủy điều này bằng cách xem thường giấc ngủ. Dù có vô số nghiên cứu khoa học chứng minh rằng thiếu ngủ ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất làm việc và trí tuệ, vẫn còn những người xem thời gian ngủ như là lãng phí.

Sức mạnh của việc chọn lựa: Điều quan trọng là tiêu chuẩn khắt khe

Một tiêu chuẩn quan trọng là chìa khóa để đưa ra những quyết định đúng đắn nhất. Tác giả đã gọi điều này là Nguyên tắc 90%: Nếu một thứ gì đó chỉ đạt được mức đủ tốt hoặc gần tốt thì câu trả lời nên là “Không”. Hãy suy nghĩ về tiêu chí quan trọng nhất khi lựa chọn, đánh giá các cơ hội từ 0 đến 100 điểm. Nếu số điểm dưới 90, tức là chỉ gần tốt, hãy xem xét nó như là 0 điểm và từ chối nó.

Mặc dù có thể khó khăn khi mới bắt đầu (vì nó “khắt khe”), nhưng tác giả đã chỉ ra lợi ích và tính hợp lý của nguyên tắc này. Tương tự như các kỹ năng tối giản khác, việc này yêu cầu bạn thực hiện một cách có tính toán chứ không phải dựa trên cảm tính.

Thực hiện công việc loại bỏ một cách có tính chất

Sau khi đã xác định được cái gì không cần thiết, làm thế nào để chúng ta loại bỏ chúng? Quan trọng hơn, bạn sẽ cần học cách làm điều đó một cách sao cho bạn có được sự tôn trọng từ những người xung quanh.

Rõ ràng hơn: Mỗi quyết định đều có thể dẫn đến hàng nghìn hậu quả khác biệt

Rõ ràng bạn đã nghe về sự quan trọng của việc đặt ra một mục tiêu cụ thể. Một mục tiêu rõ ràng và truyền cảm hứng sẽ giúp bạn có động lực trong quá trình thực hiện. Quan trọng hơn, nó giúp bạn loại bỏ những hoạt động không cần thiết (nguyên tắc 90%), tập trung năng lượng vào những hoạt động quan trọng và tránh bị quá tải.

Liều lĩnh đối mặt với sự thật: Sức mạnh của việc từ chối một cách tế nhị

Bây giờ bạn đã hiểu về tầm quan trọng của việc tập trung vào những điều quan trọng, nhưng để làm được điều đó không dễ dàng. Bạn cần có lòng dũng cảm để nói “Không”. Một lời từ chối lịch sự khi cần thiết sẽ giúp bạn nhận được nhiều sự tôn trọng từ mọi người. Phần này của sách sẽ hướng dẫn bạn về những kỹ năng cần thiết để từ chối một cách lịch sự.

Không ràng buộc: Thành công từ việc cắt giảm

Con người thường rơi vào những cái bẫy mà chính tâm lý của họ tạo ra. Những cái bẫy này thực sự khó thoát ra, kể cả với những người thông minh nhất. Bạn đã đợi xe buýt quá lâu nhưng vẫn tiếp tục chờ dù có lựa chọn khác, bạn tiếp tục xem một bộ phim dở tệ vì đã bỏ tiền ra mua vé. Đó chính là “Sự ràng buộc bởi quá trình đầu tư”: bạn tiếp tục đầu tư vào điều gì đó dù không chắc chắn về kết quả, chỉ bởi vì bạn đã dành quá nhiều thời gian và tiền bạc cho nó. Sách sẽ chỉ ra những vòng lặp tâm lý này và cách thoát khỏi chúng để đưa ra những quyết định thông minh hơn.

Biên tập: Nghệ thuật ẩn dụ

Việc loại bỏ những thứ không quan trọng trong cuộc sống của bạn cũng giống như công việc của một biên tập viên: dành thời gian và công sức để chọn lọc những thước phim, những cuốn sách có giá trị nhất. Điều này thật khó khăn vì đôi khi bạn sẽ không muốn từ bỏ, như Stephen King đã nói: “Giết chết điều bạn yêu quý, giết chết nó, ngay cả khi điều đó làm tan vỡ trái tim ích kỷ của bạn.”

Giới hạn: Sức mạnh tạo ra giới hạn

Bạn đã nghe câu “Kỷ luật là tự do” chưa? Việc đặt ra giới hạn đối với người theo chủ nghĩa cầu toàn là hành động mạnh mẽ và thông minh. Họ hiểu rằng giới hạn không hề làm họ bị kìm hãm, mà ngược lại, giúp họ tập trung vào những điều quan trọng. Giới hạn cho phép họ tự do loại bỏ những điều không cần thiết và tập trung vào những mục tiêu quan trọng nhất của họ.

“Chúng ta cần giúp đỡ, yêu thương và tạo ra sự khác biệt trong cuộc sống của người khác. Khi họ gặp khó khăn, chúng ta không chỉ giúp họ, mà còn cho họ cơ hội tự giải quyết vấn đề của mình.”

Thực hiện những điều quan trọng ít ỏi

Sau khi đã loại bỏ những vấn đề nhỏ không quan trọng, làm thế nào để thực hiện những điều quan trọng ít ỏi một cách dễ dàng và hiệu quả?

Trong phần này, tác giả sẽ hướng dẫn bạn cách theo đuổi mục tiêu đã chọn, lập kế hoạch, vượt qua khó khăn và biến tối giản thành lối sống. Dù gặp khó khăn, sống có nguyên tắc sẽ giúp bạn vượt qua mọi thử thách một cách dễ dàng hơn.

Tóm lại, với cùng mức độ cố gắng, sẽ có sự khác biệt giữa kết quả của người làm quá nhiều thứ mà không được lựa chọn và người chỉ tập trung vào những điều quan trọng. Sống tối giản không đồng nghĩa với việc làm ít. Sống tối giản là lựa chọn cái gì quan trọng và tập trung vào nó, loại bỏ những thứ không cần thiết, kiểm soát và thưởng thức cuộc sống.

Tác giả: Khánh Huyền - MyBook