Buzz
Tôi tình cờ bắt gặp “Người đua diều” vào một buổi chiều oi ả tại thư viện của trường đại học. Trong vòng 2 tiếng liên tục, tôi say mê từng trang sách. Đúng như đánh giá của các nhà phê bình uy tín, “Người đua diều” thực sự xứng đáng là một Bestseller Quốc Tế: “Một tác phẩm đẹp đẽ… Sắc nét và gây cấn từng trang… Một câu chuyện sâu sắc về tình bạn đặc biệt… Đây là một tác phẩm thuyết phục, kể về mối quan hệ phức tạp giữa cha con, con người và thần thánh, cá nhân và quốc gia…” (The Denver post). Cuốn tiểu thuyết hấp dẫn này đã khiến tôi trải qua đủ loại cảm xúc, từ vui vẻ, đau đớn, tức giận đến ngạc nhiên,… - điều mà tôi chưa từng trải nghiệm ở bất kỳ cuốn sách nào trước đây. Tôi thực sự ấn tượng với những gì tác giả đã viết ra.
Cuốn sách này kể về cuộc đời của nhà văn người Afghanistan – Amir. Phần đầu của tác phẩm mô tả một Afghanistan hoàn toàn khác biệt so với suy nghĩ của tôi. Đó là một Afghanistan tươi đẹp, bình yên, một Afghanistan tự do với những người dân tự do. Đó là nơi Amir và người bạn của mình – Hassan đã trải qua những năm tháng tuổi thơ. Một Amir và một Hassan, một chủ và một tớ, một anh và một em, cùng bước đi trên con đường trưởng thành.
“Khi còn nhỏ, Hassan và tôi thường trèo lên cây bạch dương trên con đường đến nhà cha tôi, và dùng một miếng gương chiếu ánh sáng vào nhà những người hàng xóm của chúng tôi khiến họ bực tức. Chúng tôi ngồi trên một cặp cành cây cao, chân trần, túi quần đầy dâu tằm và quả óc chó, vừa ăn vừa ném vào nhau, vui vẻ, cười đùa. Tôi vẫn nhớ rõ Hassan trên cây đó, ánh nắng chiếu vào khuôn mặt tròn trĩnh của cậu, một khuôn mặt như búp bê được chạm khắc từ gỗ cứng: mũi to, mắt hẹp, đôi mắt vàng, xanh, hay ngọc bích…”
Tuổi thơ của hai người bạn đã trôi qua bình yên, nhưng “cuộc sống không phải lúc nào cũng như bạn mong đợi” (Helen Downing), luôn có những biến cố không thể tránh khỏi. Amir và Hassan, dù là bạn từ thuở nhỏ, nhưng với sự khác biệt về địa vị, về sắc tộc, luôn cách xa nhau. Amir, với lòng mong muốn sâu sắc về tình yêu thương từ cha mình, luôn ganh tị với sự quan tâm cha dành cho Hassan. Với bản tính con nhà giàu, quen với sự phục vụ, Amir có phần ích kỉ, thái quá. Điều đó đã dẫn đến sự kiện trong mùa đông năm 1975 – lúc cuối cùng Amir nhìn thấy Hassan mỉm cười.
Mùa đông năm 1975 là lần đầu tiên tác giả đưa hình ảnh cánh diều và cuộc đua vào câu chuyện, đó cũng là điểm khởi đầu cho một chặng đường mới trong câu chuyện. Cánh diều ấy là hy vọng của Amir về sự gắn kết với cha mình. Cậu ấy hy vọng có thể chiến thắng, và đã dốc toàn bộ tâm huyết vào việc đua diều. Nhưng thường thì tình thương cũng đi kèm với giá phải trả, và giá phải trả cho sự hèn nhát của Amir không hề nhỏ – đó là nụ cười của người bạn thân nhất. Amir đứng sau bức tường, thấy người bạn bị nhục nhã, nhưng vì sự hèn nhát và suy nghĩ “đó không phải là bạn của tôi” nên không dám đứng ra bảo vệ Hassan.
Phần sau của câu chuyện kể về cuộc đời của Amir sau khi đến Mỹ định cư vì quê hương bị xâm lược. Dù sống ở Mỹ có thể giúp anh trốn tránh quá khứ, nhưng Amir vẫn không ngừng tự trách bản thân về những sai lầm đã xảy ra, anh coi mình là kẻ phản bội, lừa dối. Ngay cả khi có cuộc sống sung túc hơn, Amir vẫn cảm thấy không yên bình. Hình phạt đó có lẽ còn đau đớn hơn bất kỳ hình phạt nào khác trên thế giới, nó như một cơn ác mộng vây lấy Amir, làm bóp nghẹt trái tim anh mỗi khi anh nhớ đến những gì đã làm. Tuy nhiên, khi câu chuyện kết thúc, Amir đã phần nào chuộc được lỗi lầm, dù giá phải trả là quá lớn…
Mối tình bạn của Amir và Hassan, nếu phải diễn tả trong hai từ, tôi chắc chắn sẽ chọn hai từ “kỳ diệu”. Đó là một tình bạn kỳ diệu bởi những sợi dây vô hình của các mối quan hệ khác buộc chúng. Đó là sợi dây của tình thân, huyết thống, của định kiến xã hội, của tín ngưỡng. Amir và Hassan từ thời thơ ấu vừa là bạn vừa như không phải là bạn. Cả hai đều mất mẹ từ sớm, phải bú chung từ cùng một bà. Theo quan niệm ở Afghanistan:
“Có một tình anh em giữa những người được bú cùng một bầu ngực mẹ, một tình thân mà thời gian cũng không thể phá vỡ. Hassan và tôi được bú cùng một người. Chúng tôi bước đi những bước đầu tiên trên một bãi cỏ, trong một sân nhà. Dưới một mái nhà, chúng tôi nói những lời đầu tiên của mình.
Của tôi là Baba.
Của cậu ấy là Amir. Tôi là tên của tôi.”
Trớ trêu thay, Amir không nhận ra tình cảm đó từ lúc nhỏ, đôi khi anh còn tự hỏi liệu Hassan có phải là bạn của mình không. Chỉ khi Hassan ra đi, anh mới hối tiếc thấy được tầm quan trọng của người mà anh luôn coi thường. “Điều này, vì cậu, ngàn lần…” – “For you, a thousand times over”, câu nói của Hassan với Amir có sức mạnh kỳ lạ, đến mức, mỗi khi kí ức về Hassan ùa về trong tâm trí Amir, tôi cảm thấy như đang đứng bên cạnh Amir giữa đồng cỏ, nghe tiếng gọi vang vọng, và nhìn thấy hình ảnh người bạn chạy đi với nụ cười trên môi…
Hassan, dù trải qua nhiều gian khổ: bị làm nhục, xem thường, phản bội, nhưng cậu vẫn là Hassan ngày nào – không thể làm tổn thương ai, không thể căm hận ai. Dù bị Amir phản bội, Hassan chưa từng phàn nàn. Cậu chấp nhận điều đó như một phần của cuộc sống. Và sau nhiều năm, khi được mời trở về nhà của Amir để chăm sóc cha của anh, Hassan không ngần ngại đồng ý. Một Hassan đậm tình thương, lòng biển rộng và khoan dung, xứng đáng với một cuộc sống mới…
Ngoài câu chuyện về tình bạn kỳ diệu giữa Hassan và Amir, Khaled Hosseini còn kể về những mối quan hệ kỳ diệu khác, những mối quan hệ gắn bó mặc dù kỳ lạ. Những mối quan hệ này đôi khi đẩy hai người bạn xa cách, đôi khi lại đưa họ quay về bên nhau. Đó là tình thân, lòng tự hào về quê hương, và sự kính trọng văn hóa của Afghanishstan…
“…Tôi nhìn về phía Tây. Nhớ lại mười lăm năm qua, tôi chưa bao giờ cầu nguyện. Tôi đã quên mất mọi điều. Nhưng quan trọng nhất, tôi còn nhớ được những từ này: La illaha il Allah, Muhammad u rasul ullah. Không có Thượng đế nào ngoài Đức Allah và Muhammad là Sứ giả của Người. Bây giờ, tôi nhận ra là Baba đã nhầm, có một Thượng đế, luôn có. Tôi nhìn thấy Người ở đây, trong mắt mọi người ở những hàng hành lang tuyệt vọng này…”
Dù có vẻ cũ kỹ, những niềm tin này vẫn là đức tin, là máu chảy trong mỗi người Afghanishstan, họ không bao giờ từ bỏ. Những mối quan hệ luôn đi kèm với nhau, tạo nên văn hóa đặc biệt cho Afghanishstan…
Ngoài câu chuyện về tình bạn, tình anh em, tình yêu quê hương, Khaled Hosseini còn truyền đạt bài học về danh dự, tội lỗi và cách sống. Với ảnh hưởng của văn hóa Afghanishstan, danh dự là điều vô cùng quan trọng. Tội lỗi, bất kể nhỏ nhoi, cũng phải chịu trừng phạt. Amir và cha anh đã trải qua nhiều cố gắng để giải phóng lương tâm. Mặc dù không thành công, cha Amir vẫn chưa thể thanh thản. Amir đã tìm được con đường của mình để chuộc lỗi. Có lẽ cuối cùng, luôn có cách để làm điều đúng – “Có cách để trở nên tốt hơn.”
Điều đặc biệt và ảnh hưởng của câu chuyện là hình ảnh cánh diều và cuộc đua diều. Cánh diều biểu hiện cho hy vọng. Lần đầu tiên, nó là hy vọng của Amir về tình cha. Nhưng cũng là nguyên nhân khiến cuộc sống của họ thay đổi. Lần thứ hai, cánh diều mở ra một chương mới tươi sáng sau mọi khó khăn. Kết thúc có thể không hoàn hảo, nhưng lại đem lại niềm tin vào cuộc sống…
Ngoài việc phản ánh các mối quan hệ gia đình, Khaled Hosseini cũng lên án chiến tranh phi nghĩa, vạch trần những khổ đau mà người dân Afghanishstan phải chịu đựng hàng ngày. Họ mất đi giá trị con người, niềm vui, hạnh phúc, và mảnh đất của mình, khiến họ cảm thấy lạc lõng trên đất nước của chính mình.
Bằng lối viết đẹp, sâu lắng và không phức tạp, Khaled Hosseini đã đưa người đọc đi qua lịch sử Afghanishstan, phơi bày sự sáng tối trong tâm hồn con người, và khiến độc giả cảm thấy tiếc nuối về sự suy vong của nền văn hóa độc đáo này.
“Tôi yêu mùa đông ở Kabul. Tôi yêu vì tuyết mềm mại vỗ vào cửa sổ ban đêm, vì tuyết phủ đôi ủng của tôi, vì hơi ấm từ lò sưởi khi gió rít qua sân, qua đường phố…”
Amir và Hassan, những người đua diều, đấu tranh với thời gian, chiến tranh, và những khát vọng. Dù sống trong cảnh nghèo khổ, bị ruồng bỏ, họ không bao giờ mất đi niềm tin vào tương lai, vào cuộc sống của mình. Ngược lại, niềm tin luôn dẫn dắt họ sửa sai và tạo ra cuộc sống tốt hơn cho người khác.
Tác giả: Phương Lan – MyBook
