Khi đọc Người lạ của Mai Thảo Yên, tôi luôn phải nhấn mạnh rằng đây là một tác phẩm hư cấu vì An – nhân vật chính mang lại những cảm xúc và trải nghiệm rất thực. Liệu có bao nhiêu phần của An chính là Mai Thảo Yên, và bao nhiêu phần của nỗi cô đơn trong An là phản ánh thực tế đời sống của người trí thức ở xa quê hương?
Người lạ là một tác phẩm trong loạt Văn học tuổi hai mươi của Nhà xuất bản trẻ. Mai Thảo Yên, tác giả của cuốn sách, hiện là nghiên cứu sinh ngành xã hội học tại đại học Uppsala, Thụy Điển.
Người lạ là một cái nhìn chân thực về cuộc sống của những người trí thức trẻ đầy hoài bão, những lý tưởng khi đến đất khách quê hương. An Lê, nhân vật chính, là một nghiên cứu sinh trẻ ở Thụy Điển, đắm mình trong cuộc sống Bắc Âu, nhưng đồng thời cũng gặp phải nhiều cảm xúc cô đơn và ngăn cách với những người xung quanh.
Chạm vào cảm xúc cô đơn
Sự chạm đầu tiên của nỗi cô đơn trong cuộc đời An có thể bắt đầu từ cái chạm tay của Holger – một nghiên cứu sinh trong nhóm – trong căn phòng khách sạn ở Trollhattan. Đó là một đêm không chỉ hé lộ tình cảm mà còn chôn vùi và đẩy xa nhau, khiến An cảm thấy băn khoăn và day dứt về mối quan hệ với Holger, khiến cô nhận ra sự trống rỗng trong tình yêu của họ.
An có thể tự hỏi, tại sao anh lại dễ dàng từ bỏ mọi thứ như vậy. An có thể nhìn những quyết định của Holger và hiểu rằng từ đầu anh đã trả lời câu hỏi của cô. Tình yêu cần phải đấu tranh? Có, tình yêu thật sự cần sự đấu tranh. Chỉ là tình cảm anh dành cho cô không đủ lớn để anh muốn đấu tranh vì cô.
Cái hố ngăn cách giữa An và Holger cũng là sự ngăn cách chung giữa những người đến từ Châu Âu và những người sinh ra ở Châu Âu, mà An dần nhận ra. Một người đã đi du học lâu như An, đã đắm mình trong văn hóa Âu Mỹ, nhưng An vẫn nhìn thấy sự khác biệt giữa mình và những người bạn quốc tế ở đây. Họ không thể hiểu An như cách mà An muốn.
Nỗi cô đơn của An càng trở nên rõ ràng khi cô bị đau dạ dày, và cô nhận ra khoảng cách giữa mình và Holger. An cảm thấy bất lực và hoang mang khi đối mặt với hệ thống y tế chậm chạp và cảm thấy máy móc.
Trong khi An nhận thức được những rạn nứt trong cuộc sống của mình ở Thụy Điển, Prisha – người bạn Ấn Độ của An – quyết định trở về Mumbai để tìm việc làm. Điều này khiến An nhận thấy những khác biệt lớn giữa họ và những người Châu Âu.
Sự khác biệt lớn nhất giữa An, Prisha và những người Châu Âu là họ đến từ những nước đang phát triển, họ phải vật lộn để đến Châu Âu, và họ không có điều kiện như những người Châu Âu. An và Prisha trải qua những nỗi buồn và tranh đấu mà những người Châu Âu không thể hiểu.
Hình ảnh quê hương
Trong những khoảnh khắc cô đơn, An tìm thấy niềm vui trong những người bạn Việt ở Thụy Điển. Những hình ảnh về Sài Gòn quê hương luôn hiện hữu trong An, giúp cô cảm thấy gần gũi và bình an hơn.
An vẫn là Linh An, không chỉ là An Lê. Dù tên gọi không quyết định tính cách của một người, Linh An vẫn là bản nguyên nhất của cô. An Lê chỉ là một phần nhỏ trong quá trình trưởng thành của cô, một phần gập ghềnh khi cô đi khắp nơi tìm kiếm sự nghiên cứu.
Nhớ về quê nhà không phải lúc nào cũng giải tỏa được nỗi cô đơn của An. Cuộc sống ở Thụy Điển vẫn khiến cô cảm thấy lạc lõng và khó chịu, nhưng đồng thời cũng là nơi cô có thể theo đuổi đam mê nghiên cứu.
An đặt câu hỏi liệu nếu quay về quê hương, liệu cô có thể tìm thấy nơi mình thuộc về hay không. Nhiều người bạn của cô đã trải qua những khó khăn tương tự khi quyết định quay trở về quê nhà.
Chấp nhận và tiếp tục bước đi là quyết định duy nhất giúp An vượt qua nỗi cô đơn và hoang mang. Dù có những điều không thể thay đổi, An vẫn tin rằng mọi cố gắng của mình sẽ có giá trị.
Cuối cùng, việc chấp nhận và tiếp tục bước đi là điều mà An hiểu rõ, dù cô có lênh đênh giữa biển cả nào đi nữa. Sự dũng cảm và niềm tin sẽ giúp An vượt qua mọi thử thách.
Không ai cần phải chịu trách nhiệm. Đó là tính chất tự nhiên của những người không cần phải liên kết với bất kỳ nơi nào cụ thể. Họ giống như những hòn đảo chắc chắn từ đầu, không cần đến bờ.
An đã nhận ra rằng một ngày nào đó, cô sẽ rời bỏ những người bạn ở Thụy Điển để tiếp tục cuộc hành trình đến những nơi khác, không có nơi nào có thể gọi là nhà. Cô chấp nhận sự đơn độc của mình một cách tự nhiên và tự do.
Có lẽ, việc Mai Thảo Yên viết về những trải nghiệm của mình đã làm cho nhân vật An trở nên sống động hơn. Việc đặt ra những câu hỏi về tự do và sự chấp nhận cuộc sống là điều mà cả tác giả và nhân vật đều đối diện.
Bạn không cần phải ở xa nhà để cảm thấy lạc lõng hoặc không hiểu được người khác. Cảm giác đó có thể tồn tại bất kỳ nơi nào, ngay cả khi bạn ở gần quê hương.
Đăng ký để trở thành CTV tại liên kết sau: https://goo.gl/forms/7pGl3eYeudJ3jXIE3