[MyBook] Đánh Giá Sách 'Những Người Tiên Phong': Sự Thay Đổi Của Thế Giới Khi Họ Bắt Đầu Tư Duy

Người ta thường hiểu lầm rằng các phát minh và công trình vĩ đại đến từ ý tưởng và nỗ lực của một nhà khoa học cô đơn sống trong một căn phòng nhỏ hoặc phòng thí nghiệm. Nhưng thực tế là, 'hầu hết các phát minh trong thời đại kỹ thuật số được tạo ra thông qua sự hợp tác của nhiều cá nhân đặc biệt.' Đó là những nhóm tin tặc, thiên tài và dị nhân của công nghệ thông tin, những người đứng sau cuộc cách mạng công nghệ kỹ thuật đang làm thay đổi cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Mặc dù hiện nay, hầu hết mọi người đều sử dụng máy tính và Internet, nhưng ít ai biết đến họ.

'Một câu chuyện tuyệt vời và cảm động về thời đại kỹ thuật số. Hấp dẫn và đầy giá trị, một lần nữa, tài năng kể chuyện 'đỉnh cao' của Isaacsson đã được thể hiện hoàn hảo để độc giả trầm trồ. Trong khi các tác giả khác chỉ tập trung vào việc dịch thuật các thuật ngữ kỹ thuật hoặc tập trung vào việc khai thác những khía cạnh kiêu ngạo và tham lam đã khiến các thiên tài thất bại như thế nào, cuốn sách này không chỉ làm chúng ta suy tư về những phát minh gây chấn động lịch sử hoặc các cuộc đấu tranh kinh doanh theo sau chúng, mà còn vì những khoảnh khắc im lặng. Những khoảnh khắc im lặng mà qua đó chúng ta nhận ra rằng, động lực sâu xa nhất của 'những người tiên phong' không phải là gì khác ngoài niềm vui bình dị của sự sáng tạo.' – The New York Times.

Walter Isaacson là một nhà báo, nhà văn nổi tiếng. Ông sinh ngày 20 tháng Năm năm 1952 tại New Orleans, Louisiana. Ông từng là Chủ tịch và CEO của Học viện Aspen - một tổ chức nghiên cứu giáo dục và chính sách phi đảng phái, và từng là giáo sư lịch sử tại Đại học Tulane. Hiện tại, Isaacson là Chủ tịch Hội đồng quản trị và CEO của CNN, đồng thời là biên tập viên của tờ Time. Ông cũng là tác giả của những cuốn sách nổi tiếng như Tiểu Sử Steve Jobs, Einstein: Cuộc Đời Và Vũ Trụ & Benjamin Franklin: Cuộc Đời Một Người Mỹ. Isaacson bắt đầu viết Những Người Tiên Phong cách đây khoảng một thập kỷ với sự đam mê về sự tiến bộ của thời đại kỹ thuật số và mong muốn 'tôn trọng vai trò quan trọng của kỹ năng làm việc nhóm', kết nối các lực lượng cá nhân và văn hóa khác nhau tham gia vào quá trình sáng tạo đổi mới.

Ban đầu, Những Người Tiên Phong được kế hoạch tập trung vào các nhóm tạo ra Internet, nhưng Bill Gates đã thuyết phục Isaacson rằng nên 'nhìn vào xu hướng cùng xuất hiện của Internet và máy tính cá nhân'. Ông dừng việc viết cuốn sách vào đầu năm 2009 để tập trung vào việc viết tiểu sử về Steve Jobs, và chính câu chuyện của ông hoàng công nghệ này đã khiến ông quan tâm nhiều hơn đến mối liên kết giữa Internet và máy tính cá nhân. Isaacson đã tuân theo gợi ý của Bill Gates và xuất bản Những Người Tiên Phong vào tháng Mười năm 2014.

Hai yếu tố

Những Pioneers of Innovation đặt nổi bật hai yếu tố quan trọng nhất trong quá trình hình thành cuộc cách mạng công nghệ hiện nay. Đó là sự sáng tạo đồng đội và kết nối nghệ thuật – khoa học.

“Cuốn sách này sẽ miêu tả cách họ hợp tác với nhau, cũng như giải thích tại sao khả năng làm việc nhóm giúp họ trở nên sáng tạo hơn.” Mặc dù sự sáng tạo đồng đội được đánh giá cao nhưng thực tế, có rất ít sách nói về điều này. Mọi người thích viết và (có lẽ) ưa chuộng những câu chuyện về từng cá nhân nổi bật hơn. Chứng minh là nếu bạn tìm kiếm cụm từ “người đàn ông đã phát minh ra” trên Amazon, bạn sẽ nhận được 1.860 kết quả sách.

Tôi đã ngạc nhiên khi nhận ra rằng những ý tưởng sáng tạo thực sự trong thời đại kỹ thuật số lại đến từ những con người có khả năng kết nối giữa nghệ thuật và khoa học. Họ đặt niềm tin vào vẻ đẹp. (…) Những con người có thể tự tin đứng ở giao điểm giữa nhân văn và công nghệ này đã đóng góp vào mối quan hệ tương hỗ giữa con người và máy móc, và họ cũng là trọng tâm của cuốn sách này.

Những người tiên phong

Xin nhớ rằng Những Pioneers of Innovation bao gồm rất nhiều cá nhân nổi bật và tài năng đã tham gia vào quá trình hình thành cuộc cách mạng công nghệ. Với hơn 600 trang, số lượng người được đề cập không cho phép tôi liệt kê tất cả ở đây. Vì vậy, tôi xin phép được đề cập một số cá nhân mà theo tôi là thú vị và quan trọng. Công việc và ý tưởng của những người được đề cập dưới đây, theo tôi, đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển máy tính và dẫn đến kỷ nguyên công nghệ như hiện nay.

Trong lĩnh vực máy tính, người tiên phong trong việc kết hợp nghệ thuật và khoa học – yếu tố thứ hai được đề cập ở trên – là một phụ nữ. Ada Byron, hay Ada Lovelace, nữ bá tước của Lovelace và con gái duy nhất của nhà thơ George Gordon Byron đã yêu thích thứ mà cô gọi là “nền khoa học nên thơ”. Ngay từ cách gọi tên đã thấy Ada là một trong những đại diện của kết nối nghệ thuật và khoa học. Ada thừa hưởng tinh thần lãng mạn của thơ từ người cha cô không bao giờ gặp mặt, “một phẩm chất mà mẹ cô đã cố gắng kiềm chế bằng cách cho cô học thêm môn toán.” Tình yêu đối với cả thơ và toán học đã giúp Ada nhìn thấy vẻ đẹp trong một chiếc máy tính. “Cô chính là một hình mẫu của kỷ nguyên khoa học lãng mạn.”

Khả năng cảm nhận vẻ đẹp toán học của Ada là một tài năng vượt trội, làm say mê không ít người, thậm chí cả những người tự cho mình là hiểu biết sâu rộng. Ada nhận ra toán học như một ngôn ngữ đáng yêu, một ngôn ngữ mô tả vẻ đẹp hài hòa của vũ trụ và đôi khi cũng rất thú vị. Dù mẹ cố gắng hết sức, cô vẫn là con gái của cha, bản tính nhạy cảm của cô cho phép cô nhìn thấy một phương trình như một bức tranh tuyệt vời về vẻ đẹp vật lý của tự nhiên, giống như việc cô có thể tưởng tượng ra “biển rượu u tối” hay một người phụ nữ “đi trong vẻ đẹp, như bước đi trong bóng tối”.

Đóng góp quan trọng của Ada trong lĩnh vực máy tính là bảng chú giải hỗ trợ giải thích Máy Tính Phân Tích của Charles Babbage, được cô dịch kèm theo bài viết của Luigi Menabrea. “Nó được hoàn thành với 19.136 từ, gấp đôi bài viết gốc của Menabrea. (...) Không lâu sau đó, nó trở nên nổi tiếng hơn cả bài viết gốc và giúp cô trở thành biểu tượng trong lịch sử máy tính.”

Trong phần chú thích, Ada khẳng định rằng máy móc không thể suy nghĩ. Cô viết rằng “Máy Tính Phân Tích không có ý thức để tạo ra bất kỳ thứ gì. Nó có thể thực hiện bất kỳ thứ gì nếu chúng ta biết cách điều khiển nó. Nó có thể phân tích, nhưng nó không có khả năng dự đoán bất kỳ mối liên hệ phân tích hoặc lý luận nào.” Nhà tiên phong trong lĩnh vực máy tính, Alan Turing, đã đặt tên cho phát ngôn này là “Phản Đối của Phu Nhân Lovelace”.

Thực tế, những đóng góp của Ada không chỉ sâu sắc mà còn đầy cảm hứng. Hơn cả Babbage hay bất kỳ ai khác trong thời đại của mình, bà đã nhìn xa trước về một tương lai khi máy móc sẽ trở thành bạn đồng hành của trí tưởng tượng con người, cùng với con người tạo ra những tác phẩm tuyệt vời như những sản phẩm được tạo ra từ máy dệt Jacquard. Tinh thần lãng mạn với khoa học đã khiến bà ca ngợi một chiếc máy tính mà lúc đó nền khoa học chính thống phản đối, và bà đã hiểu rằng một thiết bị như vậy có thể xử lý bất kỳ thông tin nào. Do đó, Ada, Nữ Bá Tước Lovelace, đã góp phần trồng cây hạt giống cho thời đại kỹ thuật số sẽ phát triển sau 100 năm.

100 năm sau bài viết về Máy Tính Phân Tích, các phương pháp, công nghệ và lý thuyết mới bắt đầu xuất hiện. “Năm 1937 đã trở thành năm kỳ diệu của thời kỳ máy tính với bốn khái niệm liên quan tới nhau, cũng là những yếu tố quyết định cho ngành công nghệ thông tin hiện đại.”

Bốn khái niệm đó bao gồm:

- Công nghệ số: sự tiến bộ về lý thuyết logic, các mạch và bộ chuyển mạch điện tử đã giúp kỹ thuật số đạt được nhiều thành tựu hơn so với kỹ thuật tương tự.

- Hệ nhị phân: hệ thống đếm chỉ sử dụng hai số 0 và 1, lý thuyết nhị phân được Leibniz phát triển vào cuối thế kỷ XVII.

- Điện tử: sử dụng các thành phần như đèn chân không, bóng bán dẫn và vi mạch, máy vi tính có thể hoạt động nhanh gấp hàng nghìn lần so với các máy sử dụng bộ chuyển mạch điện cơ.

- Đa chức năng: máy vi tính không chỉ có thể giải quyết nhiều dạng phép toán, mà còn có thể xử lý nhiều tác vụ và ký hiệu khác nhau như chữ viết, âm nhạc, hình ảnh, con số.

Có một cách nhìn về sự sáng tạo là coi đó như sự tích lũy của hàng trăm tiến bộ nhỏ. (...) Nền tảng cho tất cả những tiến bộ này là một số bước nhảy tuyệt vời của toán học, dẫn đến khái niệm của một chiếc “máy vi tính vạn năng” có thể thực hiện bất kì nhiệm vụ logic nào.

“Theo tưởng tượng của Ada Lovelace và Alan Turing, một máy vi tính thực sự phải có khả năng thực hiện mọi phép toán logic một cách thuần thục và nhanh chóng.” Điều này yêu cầu các máy phải được điều khiển bởi cả phần cứng và phần mềm. Do đó, công việc lưu trữ chương trình và lập trình bắt đầu được tiến hành với máy Mark I và Grace Hopper là nhân vật đại diện.

Khi các nhà khoa học nam phát minh ra máy vi tính, những phụ nữ sớm nhận ra tầm quan trọng của lập trình. 'Grace Hopper là một nhà lập trình tiên phong đáng chú ý nhất.'

Tương tự như Grace Hopper, các nữ lập trình viên của ENIAC đã chứng minh rằng việc lập trình máy tính cũng quan trọng như việc xây dựng phần cứng.

Cảm nhận cá nhân

Cuốn sách của Walter Isaacson mang đến cho chúng ta lịch sử về máy tính từ những bước đầu tiên cho đến sự bùng nổ của Internet.

Bài đánh giá này chỉ tập trung vào một số giai đoạn quan trọng trong lịch sử máy tính. Sẽ có nhiều cái tên khác cũng đáng chú ý.

Cách mạng công nghệ đến từ những người có khả năng kết hợp cái đẹp và công nghệ, nghệ thuật và khoa học.

Tác giả: Thu Trang, nhà văn từ MyBook.