Buzz
“Sapiens – Lược sử loài người”
của “Yuval Noah Harari” tóm tắt quá trình phát triển của loài người trong hơn 70000 năm chỉ trong hơn 500 trang sách. Harari giới thiệu quan điểm của mình để giải thích sự thành công của Homo Sapiens, một loài người bình thường đã trở thành thống trị thế giới. Quyển sách đưa bạn vào cái nhìn đa chiều của lịch sử và kể một câu chuyện khác biệt về lịch sử so với những gì bạn từng biết.
Phần 1: Cách mạng nhận thức:
Vào thời điểm đó, Homo Sapiens được xem là loài động vật rất thông thường, thậm chí là bình thường. Sapiens là loài nhỏ bé và yếu ớt, đứng giữa chuỗi thức ăn.
Nếu bạn vẫn nghĩ rằng chúng ta, loài người, là kết quả duy nhất của tiến hóa từ Vượn thì hãy quên đi ngay. Cách đây 70,000 năm, chúng ta không phải là loài người duy nhất. Các loài người khác của chúng ta bao gồm: Homo rudolfensis (ở Đông Phi); Homo erectus (ở Đông Á); và Homo neanderthalensis (ở Châu Âu và Tây Á). Sapiens không tiến hóa một cách liên tục từ những loài người này, họ đều là các loài người khác biệt, và tất cả chúng ta là con người.
Vậy điều gì khiến họ bị quên lãng bởi lịch sử? Họ đã đi đâu? Câu trả lời nằm ở Sapiens. Một thay đổi nhỏ trong gen của Sapiens đã tạo ra một cuộc Cách mạng Nhận thức.
Sapiens có một loại ngôn ngữ đặc biệt, linh hoạt và đa nghĩa. Không chỉ báo động về sư tử, mà còn miêu tả hình dạng và vị trí của chúng. Sapiens sử dụng ngôn ngữ để tán gẫu và thậm chí nói xấu về những người khác.
Chúng ta là loài duy nhất sáng tạo ra huyền thoại, tôn giáo và các vị thần. Vì sao điều này quan trọng?
Huyền thoại không chỉ giúp chúng ta tưởng tượng mà còn kết nối chúng ta.
Sapiens yếu thế về sức mạnh, nhưng qua sự hợp tác, chúng trở thành sức mạnh to lớn. Niềm tin chung về huyền thoại đã gắn kết những cá thể xa lạ lại với nhau.
Bất kỳ sự hợp tác lớn nào của con người đều bắt nguồn từ những huyền thoại tồn tại trong trí tưởng tượng tập thể của họ.
Phần 2: Đại cách mạng trong nông nghiệp
Trong vòng 2,5 triệu năm, con người sống cuộc sống thu thập và đi thám hiểm. Cho đến một ngày, Sapiens quyết định thuần hóa những loài động vật và cây cỏ, họ đổi lại cuộc sống ổn định và liên kết lâu dài. Đó là cuộc Đại cách mạng Nông nghiệp.
Hàng ngàn nhà sử học khen ngợi sự kiện này, họ xem đây là bước nhảy vọt trong sự phát triển của con người. Sapiens trở nên thông minh hơn để thuần hóa lúa mạch và gia súc, mở ra một cuộc sống an cư, phồn thịnh và hạnh phúc.
Liệu việc trở thành nông dân có khiến con người hạnh phúc? Harari đã tiết lộ cho bạn một sự thật đáng sợ: chúng ta đã bị mắc kẹt, tất cả chỉ là một cái bẫy.
Thay vì đánh dấu cho một kỷ nguyên mới dễ sống, Đại cách mạng Nông nghiệp lại mang lại cuộc sống khó khăn và ít hạnh phúc hơn cho nông dân so với người thu thập. Người săn bắt và thu thập sử dụng thời gian của họ một cách thú vị và đa dạng hơn, ít bị đói và bệnh tật đe dọa hơn.
Chúng ta không thuần hóa lúa mạch. Đó là lúa mạch đã thuần hóa chúng ta. Thuần hóa xuất phát từ tiếng Latinh domus, có nghĩa là “ngôi nhà”. Ai là người sống trong một ngôi nhà? Không phải lúa mạch, mà chính là Sapiens.
Lúa mì xứng đáng được vinh danh là loài cây thành công nhất trong quá trình tiến hóa, chỉ trong vài thiên niên kỷ ngắn ngủi, nó đã lan rộng khắp nơi trên thế giới. Con người đã phải làm đủ việc, từ cày cấy, trồng, tưới nước, đến bảo vệ chống lại sâu bệnh để lúa mì phát triển. Công việc chăm sóc này đã có tác động lớn đến cơ thể của Sapiens, một loài được tiến hóa để leo trèo hoặc đuổi theo linh dương.
Lúa mì mang lại điều gì cho con người? Một chế độ dinh dưỡng tốt hơn sao? Một cuộc sống an toàn hơn khi sống ở làng xã? Không. Lúa mì không mang lại lợi ích cho cá nhân. Nhưng nó lại có ích cho Homo Sapiens như một loài. Việc trồng lúa mì giúp số lượng Homo Sapiens tăng theo cấp số nhân. Và theo qui luật tiến hóa, loài nào càng có nhiều bản sao gen thì càng giảm nguy cơ tuyệt chủng.
Nhưng khi con người nhận ra thì đã quá muộn, Sapiens đã quá quen với cuộc sống nông nghiệp hiện tại, họ không thể quay lại cuộc sống thu thập trước kia, cái bẫy đã đóng lại.
Phần 3: Sự thống nhất của loài người.
Xã hội loài người phát triển phức tạp hơn, tạo ra các quốc gia, dân tộc và một hệ thống hành vi và niềm tin chung giữa các cá nhân. Tất cả chúng đều là Văn hóa.
Sau hàng thiên niên kỷ, các nền văn hóa nhỏ và đơn giản dần hòa nhập lại thành một nền văn minh lớn và phức tạp hơn, khiến thế giới ngày càng có ít nền văn hóa lớn hơn và phức tạp hơn, mỗi nền lại lớn hơn và phức tạp hơn.
Dường như lịch sử đang tiến triển theo hướng hòa nhập toàn diện. Mọi người Homo Sapiens không còn coi nhau là 'họ' nữa. Sự hòa nhập này được xây dựng trên ba cột mốc chính: kinh tế, chính trị và tôn giáo.
Bạn có biết mọi người Homo Sapiens thích gì không? Đó là tiền.
Tiền thực sự là gì? Chỉ là một đống giấy hoặc vài mảnh kim loại không giá trị, không thể ăn được, không thể sử dụng làm công cụ lao động. Nhưng tại sao chúng ta sẵn lòng đổi những quả táo mà chúng ta vừa hái để nhận được đống giấy vụn hoặc vài đồng kim loại đó?
Tiền là một công cụ giao dịch phổ quát, giúp con người có thể đổi hầu như mọi thứ này sang mọi thứ khác.
Tất cả chúng ta đều tin vào tiền, tin rằng ai cũng thích tiền và bạn có thể sử dụng nó để đổi lấy bất cứ thứ gì bạn muốn. Nếu nhà bạn có táo nhưng bạn muốn có gạo để ăn, vậy thì bao nhiêu kí gạo sẽ tương đương với một kí táo? Tiền là lời giải cho vấn đề này. Mọi người Homo Sapiens đều tin vào giá trị đổi mới của đồng tiền, tin rằng nếu có tiền, người khác sẽ sẵn lòng đổi một sản phẩm có giá trị tương đương.
Những đế quốc lớn mạnh được hình thành dựa trên kinh tế và chính trị. Thế giới đang tiến tới sự thống trị của đế quốc Toàn cầu. Bây giờ con người đang dần chia sẻ một niềm tin và tư duy chung. Biên giới quốc gia và chủ nghĩa dân tộc đang dần bị xóa bỏ. 'Họ' đã hợp nhất thành 'chúng ta'.
Phần 4: Cuộc cách mạng của khoa học
Vào khoảng năm 1500, lịch sử chứng kiến sự quyết định quan trọng nhất khi con người thừa nhận sự ngu ngốc của mình, một loạt các học thuyết và phát minh đã ra đời. Đó là cuộc cách mạng khoa học.
Con người đã khám phá ra một nguồn sức mạnh vô hạn - Tri thức. Khoa học trở thành một vũ khí đáng sợ.
Ngày nay, nhiều người ở Mỹ tin rằng công nghệ, chứ không phải chính trị, là giải pháp cho vấn đề khủng bố.
Việc nghiên cứu khoa học đòi hỏi nhiều chi phí. Cả thế giới biết ơn những thiên tài như Newton, Christopher Columbus và Charles Darwin, nhưng nếu không có họ, các ý tưởng vẫn sẽ nảy sinh trong đầu của những người khác, tuy nhiên, nếu không có nguồn tài chính đáng kể, không có trí tuệ nào có thể thay thế được điều đó.
Hầu hết các nghiên cứu khoa học đều được tài trợ bởi những người tin rằng chúng có thể giúp họ đạt được mục tiêu chính trị, kinh tế hoặc tôn giáo.
Khoa học không phát triển độc lập, mà bị chi phối bởi chính trị và kinh tế. Hãy tưởng tượng trong một thế giới coi trọng giá trị kinh tế, một dự án nghiên cứu về việc tăng sản lượng sữa ở bò sẽ được ưu ái, nhưng trong một thế giới tôn thờ bò, nghiên cứu về cảm xúc của loài bò chắc chắn sẽ được đầu tư.
Năm 1700, động cơ hơi nước xuất hiện và kích thích sự phát triển đầu tiên của Cách mạng Công nghiệp. Nhiều nguồn năng lượng mới như than đá và điện được khám phá. Máy móc ra đời và thay đổi toàn bộ cách sản xuất của con người. Thế giới chính thức bước vào thời đại mới - thời đại cơ giới hóa và kỹ thuật số.
Khoa học và Cách mạng Công nghiệp đã mang lại cho nhân loại sự giàu có và tiện ích tối đa, điều mà tổ tiên Sapiens không bao giờ tưởng tượng.
Nhưng liệu Homo Sapiens có hạnh phúc hơn không? Và điều quan trọng là, hạnh phúc là gì? Không có một định nghĩa cụ thể cho hạnh phúc, hạnh phúc đến từ việc hiểu biết bản thân.
Sự phát triển của công nghệ sinh học đang dẫn Homo Sapiens vào một tương lai mới với nhân bản vô tính, tế bào gốc và liệu pháp gen. Liệu các dự án khoa học này có thể nâng cấp Homo Sapiens thành một dạng sống mới không? Và điều gì đang chờ đợi Homo Sapiens trong tương lai?
Kết luận
Cuốn sách “Sapiens - Lược sử loài người” của tác giả Yuval Noah Harari thực sự tuyệt vời. Nó đã thay đổi toàn bộ quan điểm của chúng ta về thế giới.
Hãy đọc và cảm nhận sự mạnh mẽ của nhận thức mà cuốn sách này mang lại!
Tác giả: Ng Ngọc Trâm - MyBook
Hãy tham gia vào đội ngũ MyBook để có cơ hội trải nghiệm những cuốn sách thú vị nhất. Đăng ký trở thành CTV tại đường link: https://goo.gl/forms/7pGl3eYeudJ3jXIE3
