Buzz
Con người thường tin vào số phận, một điều gì đó huyền bí và kỳ diệu. Số phận có được định sẵn hay là ngẫu nhiên? Con người có thể thay đổi số phận hay phải tuân theo nó? Không ai biết chắc được. Nhưng với Nguyễn Khắc Phê, nhà văn đã viết ra những dòng chân thành và cảm động về cuộc đời của mình, ông tin rằng “số phận không định trước”. Ông dành cả cuộc đời để theo đuổi nghệ thuật viết văn, và khi đã 75 tuổi, Nguyễn Khắc Phê quyết định viết tự truyện. Trong “Số Phận Không Định Trước”, cuốn sách kể về chính cuộc đời của mình, tác giả sẽ chia sẻ nhiều câu chuyện thú vị và cảm động về cuộc sống và nghệ thuật viết văn.
Cuốn sách 'Số Phận Không Định Trước' gồm 17 chương, mỗi chương là một mảnh ghép kí ức của nhà văn. Những kí ức không chỉ về cuộc sống của ông mà còn về những người thân trong gia đình ông. Điều làm nên sức hấp dẫn của cuốn sách này là giọng văn tự nhiên, giản dị và châm biếm nhưng không kém phần sâu sắc. Mặc dù là một tự truyện, nhưng chứa đựng nhiều câu chuyện riêng tư về cuộc sống cá nhân của tác giả, nhưng với những ai sống cùng thời với ông đều sẽ cảm nhận được bóng dáng của chính mình trong cuốn sách.
Điều đặc biệt là đây là một cuốn tự truyện của nhà văn, vì thế, nhiều câu chuyện về cuộc sống của ông chủ yếu xoay quanh nghề viết văn của ông. Có vẻ như mọi sự kiện trong cuộc đời ông đều trở thành nguồn cảm hứng cho tác phẩm của ông. Khi đọc “Số Phận Không Định Trước”, chúng ta không chỉ hiểu thêm về cuộc đời của Nguyễn Khắc Phê mà còn trải qua những suy tư sâu sắc về việc viết và thời đại.
Trong cuốn sách còn có một số bức ảnh của nhà văn và người thân. Như ông đã chia sẻ trong lời ngỏ của cuốn tự truyện:
“Vì quyển sách dày nên tôi xin phép in kèm mỗi chương vài bức ảnh cùng với trang phụ bản ảnh màu để độc giả thư giãn mắt. Bạn sẽ hỏi tại sao nhiều ảnh riêng tư như thế? Đơn giản vì tôi đã viết về cuộc đời này từng phần, và giờ đây in thêm ảnh... của hàng xóm? Hơn nữa, một số bức ảnh không chỉ là vật thư giãn mà còn là cách tốt nhất để kể chuyện, gợi suy tư. Ví dụ, bức ảnh “Bốn anh em”, biểu tượng của sự đoàn kết gia đình sau những khó khăn – trong đó người anh cả, ngay cả khi gần trọn đời vẫn nhắc nhở “hãy nhớ mình là người Cộng sản” – đứng bên cạnh người em đã hy sinh tất cả để theo... Chúa!”
1. “Số phận không định trước” – Chuyện một đời người
Người ta thường nghĩ rằng chỉ có người nổi tiếng mới viết tự truyện, nhưng Nguyễn Khắc Phê lại cho rằng “tự truyện không chỉ dành cho người nổi tiếng”. Ông cho rằng, tự truyện có thể viết cho con cháu, bạn bè đọc, để hồi tưởng về quãng đời đã qua. Ở tuổi 75, nhìn lại cuộc đời mình, ông nhận ra rằng “Không nhiều người biết trước được con đường mình sẽ đi trong cuộc đời”.
Những lời đầu tiên mà nhà văn chia sẻ là về những điều “đã định trước trong cuộc đời mình”. Dù đã ở tuổi gần đất xa trời này, ông vẫn thấy ngạc nhiên:
Bây giờ khi đã qua tuổi 75, mỗi khi nhìn lại cuộc đời ba phần tư thế kỉ của mình, tôi vẫn cảm thấy kinh ngạc, không biết là do số phận đã định trước hay là nhờ trải qua những năm tháng khó khăn sau “cải cách ruộng đất”, rồi sống chết với đường Trường Sơn trên đất lửa Quảng Bình thời chống Mĩ mà một chàng trai cục mịch và ít học nhất trong các anh trai trong gia đình như tôi lại có thể trở thành nhà văn.
Phần quan trọng trong những chương đầu của cuốn sách là những câu chuyện về gia đình của tác giả. Nguyễn Khắc Phê kể về cha, về mẹ và về các anh của mình. Đúng như một câu tâm niệm, gia đình là nơi hình thành nhân cách của mỗi con người. Nhìn vào cuộc đời mà Nguyễn Khắc Phê kể, chúng ta có thể cảm nhận được ảnh hưởng của gia đình đối với ông.
Dù được biết đến là con nhà quan nhưng trong kí ức của tôi, hầu như không lưu giữ được hình ảnh nào về cuộc sống giàu sang, lộng lẫy sắc bạc vàng của “bọn phong kiến”, mà chỉ toàn là những hình ảnh như nhổ cỏ, cày ruộng, bắt cá, đánh lươn... như một gia đình nông dân.
Nhà văn đã sử dụng những trang viết chân thực và đầy xúc động khi kể về cha mẹ của mình. Đó là “bố tôi: Nho sĩ – đại quan – thân sĩ”, “mẹ tôi: người phụ nữ bản lĩnh và cần kiệm” và những chuyện chưa kể hết về “anh chị em của tôi”. Theo dòng viết của Nguyễn Khắc Phê, chúng ta thấy hiện lên sống động hình ảnh của từng người trong gia đình ông. Ông kể về từng người, về những dấu ấn sâu đậm của họ hằn in trong tâm trí ông và không bao giờ quên.
Viết về cuộc đời của mình, Nguyễn Khắc Phê cũng dành những trang viết để kể về những mối tình của mình.
Giống như tác giả đã mượn những câu thơ của một nữ sĩ Huế để kết thúc cuốn sách, tôi cũng muốn trích lại lời thơ đó để kết thúc câu chuyện về một cuộc đời hiện lên trong cuốn tự truyện:
Khi gặp nhau, hãy cứ vui vẻ
Cuộc đời như nước chảy, mây trôi
Danh vọng như bóng mây, lúc chìm lúc nổi
Chỉ tình yêu mới là di sản cuộc đời
2. 'Số phận không định trước' – Câu chuyện về một cuộc đời văn chương
Thực tế, khi giới thiệu cuốn sách, tôi chia thành hai phần dựa trên cảm nhận cá nhân, nhưng chuyện văn và chuyện đời của ông dường như hòa quyện và liên kết chặt chẽ với nhau, khó có thể tách rời. Những người thân trong gia đình Nguyễn Khắc Phê đều ít nhiều là nguồn cảm hứng cho sự sáng tạo của ông, cũng như là nguồn động viên để nhà văn sáng tác nhiều tác phẩm.
Đối với ông, nghề văn chính là cách để sống. Những dòng văn của ông không chỉ là sự sáng tạo mà còn là tâm huyết của ông. Nguyễn Khắc Phê viết để sống, và sống để viết.
Điều này được thể hiện rõ trong lời tâm niệm của ông: “Thực ra, một nhà văn chủ yếu hình thành từ cuộc sống hàng ngày như tôi, chứ không phải là từ những trải nghiệm xa xôi với những thăng trầm của con người. Từ khi bắt đầu viết, tôi đã luôn quan tâm đến cuộc sống xung quanh.”
Trong chương 14 của cuốn sách, “Cuộc đời và sự nghiệp của một nhà văn”, Nguyễn Khắc Phê chia sẻ về quá trình sáng tạo và sinh sản các tác phẩm của mình. Ông chia sẻ về những trải nghiệm từ việc đối mặt với khó khăn đến việc tìm thấy cảm hứng cho việc viết như “Từ những kênh rạch cạn khô đến tiểu thuyết “Những cánh cửa đã mở”, từ tai nạn ở hầm đá Long Thọ đến tiểu thuyết “Nếu được chết thay em” và câu chuyện về người kiểm lâm bị trói đến tiểu thuyết “Thập giá giữa rừng sâu”.
Và có lẽ chính điều đó khiến những cuốn sách viết cách đây 30, 40 năm vẫn khiến nhiều nhà văn cảm động đến rơi nước mắt khi đọc lại. Nguyễn Khắc Phê cũng tin rằng 'những tác phẩm giàu tính nhân văn có thể được gọi là văn chương, bởi chúng có khả năng làm rung động con người'.
Nhìn lại sự nghiệp của mình, nhà văn nhận ra những hạn chế trong một số trang viết, đặc biệt là những tác phẩm viết trước thời kỳ đổi mới. Tuy nhiên, ông luôn có thái độ trung thực, tôn trọng và trân trọng những gì mình đã viết, cũng như những tác phẩm của đồng thời. Ông cho rằng đó là bằng chứng cho một giai đoạn quan trọng trong lịch sử dân tộc, và việc bình phẩm về nó là một đề tài tranh luận dài hơi với các nhà nghiên cứu lịch sử chính trị. Việc ca ngợi một con người dám hy sinh cho sự nghiệp, không quan tâm đến danh vọng, quyền lợi hay phe phái, khiến độc giả hướng về cái cao cả và xa lánh điều thấp kém, đó chính là văn chương.
3. Phản ánh của dư luận về cuốn sách
'Số phận không định trước' là một tự truyện đầy sâu sắc và hấp dẫn. Sau khi xuất bản, tác phẩm đã nhận được nhiều lời nhận xét tích cực:
Theo nhận định của nhà giáo Nga Vũ trên báo Người Lao động số 1/2017:
Sức hấp dẫn của tác phẩm của Nguyễn Khắc Phê nói chung, và tự truyện 'Số phận không định trước' nói riêng, là sự chân thành, giản dị, sâu lắng, tinh tế, không chỉ về sự kiện và số phận mà còn về cách nhìn nhận và phê phán của tác giả về các vấn đề của thời đại và xã hội.
Nhà văn Nguyễn Thế Quang đã nhận xét:
... Không phải là một cuốn sách lịch sử, nhưng đầy sự kiện thực tế, đậm chất lịch sử, không phải là một tác phẩm nghiên cứu lý luận, nhưng nó nêu ra nhiều vấn đề đàm phán sâu sắc, không phải là một tác phẩm nghệ thuật văn chương, nhưng chứa đựng nhiều chi tiết chọn lọc, những suy nghĩ sâu sắc và giá trị biểu cảm cuốn hút. Bên dưới những trang sách này, ta thấy rõ hơn bản chất của Nguyễn Khắc Phê - một công dân mẫu mực, một nhà văn vượt qua mọi trở ngại để khẳng định bản thân... Dòng đời dữ dội vẫn tiếp tục, nhà văn luôn vượt qua tình thế, vượt qua bản thân để chứng minh phẩm giá và vai trò của mình trong xã hội. Đó chính là bản tính của những nhà văn đích thực.
Kết luận:
Cuốn tự truyện Số phận không định trước của Nguyễn Khắc Phê mang lại cho độc giả hình ảnh một nhà văn luôn quan tâm đến thời cuộc, sâu sắc về con người và cuộc sống. Mặc dù có thể sẽ cảm thấy xa lạ với độc giả trẻ ngày nay do tính riêng tư của nó, nhưng tôi tin rằng cuốn sách sẽ luôn giữ vững vị trí trong lòng độc giả. Bởi giá trị chân thực không bao giờ mất đi, chỉ là chúng ta không nhận ra trong một thời gian ngắn.
Đánh giá chi tiết bởi Thu Thảo - MyBook
Ưu đãi mua sách này với giá tốt hiện tại: https://goo.gl/JveNeS
